“Ifi Fintu Ufipeele ku ba Cishinka”

1, 2. Bushe abantu bamona shani incito babomba?

ILINGI line abantu beshibikilwa ku ncito babomba. Abengi baimona ukuti balicindama pa mulandu ne ncito babomba nelyo icifulo bakwata. Mu fyalo fimo, nga balefwaya ukwishiba umuntu babalilapo ukumwipusha ati, “Ni ncito nshi mubomba?”

² Limo limo Baibolo nga yalanda pa muntu ilalanda no mulimo alebomba. Ku ca kumwenako, yalilanda pali “Mateo kasonkesha wa misonko,” “Simone, kanyuka wa mpapa” na “Luka kondapa uwatemwikwa.” (Mat. 10:3; Imil. 10:6; Kol. 4:14) Umuntu kuti aishibikilwa na ku milimo ya kwa Lesa iyo abomba. Ku ca kumwenako, Baibolo yalilanda pa Mfumu Davidi, kasesema Eliya e lyo na umutumwa Paulo. Aba baume balicindike imilimo Lesa abapeele. Na ifwe tulingile ukucindika imilimo tubomba mu cilonganino.

 3. Mulandu nshi abakalamba balingile ukusambilishisha abashilakota imilimo? (Moneni icikope pa muulu.)

³ Fwe bengi twalitemwa imilimo tubomba mu cilonganino ca kwa Lesa, kabili tufwaya fye ukutwalilila ukubomba iyo milimo. Icabipa ca kuti, ukutula fye mu nshiku sha kwa Adamu, aba mu nkulo imo balakula, bafwa no kufwa, kabili kulesa inkulo imbi. (Luk. Mil. 1:4) Muno nshiku ifi filalenga Abena Kristu ba cine baba na mafya. Umulimo abantu ba kwa Yehova babomba ulekulilako fye kabili inshila sha kubombelamo na sho nashifula. Nga twatendeka ukubomba imilimo iipya, tulabomfya ne nshila ishipya, kabili ilingi line tubomfya ifyo balepanga muno nshiku. Abakalamba bamo nalimo cilabakosela ukubomfya ifyo balepanga muno nshiku. (Luka 5:39) Nangu ca kuti abakalamba bamo baleshiba ifya kubomfya ifi fintu, tabakwata sana amaka ayo abashilakota bakwata. (Amapi. 20:29) Kanshi abakalamba balingile ukulasambilisha abashilakota imilimo pa kuti balebombako imilimo mu cilonganino.—Belengeni Amalumbo 71:18.

 4. Cinshi ico bamo bashipeelelako bambi imilimo? (Moneni akabokoshi kaleti, “Ico Bamo Bashipeelelako Bambi Imilimo.”)

⁴ Abatungulula umulimo mu cilonganino ca kwa Lesa nalimo kuti cabakosela ukupeelako abashilakota imilimo. Bamo balatiina ukuti imilimo iyo babomba kuti bapeela bambi. Bambi bamona kwati nga bapeela abashilakota imilimo te kuti balebomba bwino. Bambi nabo nalimo bamona ukuti tabakwata inshita ya kusambilishako umuntu umbi imilimo. Abashilakota nabo tabalingile ukususwa nga tababapeele bwangu imilimo mu cilonganino.

 5. Mepusho nshi ayo twalalandapo muli cino cipande?

⁵ Muli cino cipande twalalanda pa mepusho yabili. Ilya kubalilapo, bushe abakalamba kuti bayafwa shani abashilakota ukulabombako imilimo iingi, kabili mulandu nshi ukucitila ifi kwacindamina? (2 Tim. 2:2) Ilya bubili, mulandu nshi cacindamina ku bashilakota ukuba ne mibele iisuma ilyo baleyafwa abakalamba na lintu balesambilila imilimo? Twalabalilapo ukulanda pa Mfumu Davidi, tumone ifyo yapekanishishe umwana wakwe ukubomba umulimo uwacindama sana.

 6. Cinshi Davidi alefwaya ukucita, kabili finshi Yehova amwebele?

⁶ Pa numa ya kuba imbutushi pa myaka iingi, Davidi aishileba imfumu kabili aleikala mu ng’anda iisuma. Lelo alyumfwile ububi pantu takwali “ing’anda” nelyo itempele ilyapeelwe kuli Yehova, e ico alefwaya ukukuula itempele. Aebele kasesema Natani ati: “Mona ine ndeikala mu ng’anda ya mbao sha mikedari, lelo icipao ca cipangano ica kwa Yehova cena twacibika mu matenti.” Natani aebele Davidi ati: “Conse icili mu mutima wenu citeni, pantu Lesa wa cine ali na imwe.” Lelo Yehova alikeene. Aebele Natani ukuti ebe Davidi ati: “Te iwe ukankuulila ing’anda ya kwikalamo.” Nangu ca kuti Yehova alyebele Davidi ukuti akatwalilila ukumupaala, amwebele ukuti umwana wakwe Solomone e ukakuula itempele. Bushe Davidi acitile shani?—1 Imila. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1.

 7. Bushe Davidi acitile shani ilyo Yehova amwebele ukuti te ukakuula itempele?

⁷ Davidi alyafwile umwana wakwe, taikalile fye aletontonkanya pa fyo abantu bakapeela umwana wakwe umucinshi nga akuula itempele. Na kuba itempele lyaishibikwe ukuti, itempele lya kwa Solomone. Nangu ca kuti Davidi taumfwile bwino ukuti tali na kubomba umulimo alefwaisha, alipekanishishe umwana ifya kubomfya pa kukuula. Alipekenye aba kubomba, alilonganike ifyela, umukuba, silfere, golde e lyo ne mbao sha mikedari. Na kabili akoseleshe umwana wakwe Solomone ati: “Nomba, mwana wandi, Yehova abe nobe, kabili ukatunguluke no kukuula ing’anda ya kwa Yehova Lesa obe, nge fyo alanda pali iwe.”—1 Imila. 22:11, 14-16.

 8. Cinshi cali no kulenga Davidi alande ukuti Solomone tafikilepo ukubomba umulimo, lelo finshi acitile?

⁸ Belengeni 1 Imilandu 22:5. Davidi afwaya nga alilandile ukuti Solomone tafikilepo ukwangalila ulya umulimo uwali uwacindama. Na kuba itempele lyali no “kuba ilyapuulama nga nshi,” kabili pali ilya nshita Solomone ali “umwaice” kabili ninshi “talakosa.” Lelo Davidi alishibe ukuti Yehova ali no kwafwa Solomone ukubomba bwino umulimo amupeele. E ico Davidi abikile amano ku kupekanya ifyo bali no kubomfya pa kukuula.

 9. Bushe abakalamba kuti baba shani ne nsansa ilyo balepeela abashilakota imilimo? Langilileni.

⁹ Bamunyinefwe abakalamba tabalingile ukumfwa ububi nga ca kuti babeba ukupeela abashilakota imilimo babomba. Lelo ico bapeelela abashilakota imilimo ni pa kuti ilebombwa bwino. Abaume abasontwa balingile ukulatemwa nga bamona abashilakota abo basambilisha imilimo bafikapo ukubomba imilimo. Natulangilile, elenganyeni ukuti umufyashi umwaume alesambilisha umwana wakwe umwaume ukwensha motoka. Ilyo umwana ali umwaice, alemona fye bawishi baleensha motoka. Ilyo akulako panono, bawishi batendeka ukumulondolwela ifyo bensha motoka. Lyena lilya aba umukalamba, bawishi batendeka ukumusambilisha ukwensha. Apo nomba aishiba ukwensha, atendeka ukulekanina na bawishi ukwensha, lelo bawishi nga bakota umwana e ukalaensha fye. Umufyashi umusuma alatemwa ukuleka umwana alabomba imilimo kabili tatontonkanya ukuti e ufwile ukulacita fyonse. E fyo caba na ku bakalamba mu cilonganino, balatemwa nga bamona abashilakota abo basambilishe imilimo batendeka ukubomba iyo milimo.

10. Bushe Mose aleumfwa shani pa cifulo akwete na pa fyo acindikwe?

¹⁰ Fwe bakalamba tatulingile ukuba na kalumwa. Moneni ifyo Mose acitile ilyo bamo mu nkambi ya bena Israele batendeke ukucita kwati ni bakasesema. (Belengeni Impendwa 11:24-29.) Yoshua uwalebombela Mose, alefwaya ukubalesha. Alemona kwati balapoka Mose amaka kabili balalumbuka ukumucila. Mose aebele Yoshua ati: “Bushe wanjikatilwa akalumwa? Wiba na kalumwa, ine kuti natemwa abantu ba kwa Yehova bonse baba bakasesema, pantu Yehova kuti abiika umupashi wakwe na pali bena!” Mose alimwene ukuti ni Yehova waletungulula umulimo. Mose talefwaya fye ukuti e o balecindika, alandile ukuti alefwaya bonse ababomfi ba kwa Yehova bakwate umupashi umo wine. Bushe na ifwe te kuti tutemwe nga bambi bapeelwa imilimo iyo nalimo bali no kupeela ifwe?

11. Finshi munyinefwe umo alandile ilyo apeele munyinefwe umbi umulimo alebomba?

¹¹ Muno nshiku, bamunyinefwe abakalamba abengi balibomba na maka pa myaka iingi, kabili balisambilishako na bambi ukubomba imilimo. Ku ca kumwenako, munyinefwe Peter alibomba umulimo wa nshita yonse pa myaka ukucila pali 74, alibomba pa musambo wa ku Bulaya pa myaka 53. Pa myaka iingi aleyangalila Dipartimenti ya Mulimo. Pali ino nshita ba Paul abashilakota abalebombela pamo na ba Peter pa myaka iingi e bangalila iyi dipartimenti. Ilyo ba Peter babepwishe ifyo bomfwa pa mulimo babapeela, batile: “Nalitemwa icine cine ifi kwaba bamunyinefwe abo basambilisha imilimo iikalamba kabili abalebomba bwino.”

12. Finshi tulesambilila ku lyashi lya mu Baibolo ililanda pali Rehoboamu?

¹² Ilyo Solomone afwile, umwana wakwe Rehoboamu e wapyene pa bufumu. Ilyo Rehoboamu alefwaya ukuti bamupandeko amano pa fyo ali no kubomba umulimo wakwe, abalilepo ukwipusha abakalamba. Lelo takonkele ifyo bamwebele! Asalilepo ukukonka ifyo abaice banankwe abo akulile na bo kabili abalemubombela bamwebele. Ifyafuminemo tafyaweme. (2 Imila. 10:6-11, 19) Finshi tulesambililako? Tulingile ukulaipusha abakalamba kabili ababomba pa myaka iingi ukuti baletupandeko amano. Nangu ca kuti abashilakota tabalingile ukulacita fye filya fine abakalamba balecita pa kubomba imilimo, tabalingile ukumona ukuti amano babapanda tayacindama.

13. Bushe abashilakota kuti bacita shani pa kuti balebombela pamo na bakalamba?

¹³ Bamo abashilakota kuti nalimo e bangalila imilimo iyo na bamunyinefwe abakalamba babombako. Nangu ca kuti abashilakota e batendeka ukwangalila imilimo, balingile ukulaipusha abakalamba ukuti balebapandako amano ilyo bashilapingula pa fintu. Ba Paul abo tulandilepo kale, abatendeke ukwangalila dipartimenti ya mulimo iyo ba Peter baleyangalila kale, batile: “Naleipusha ba Peter ukumpandako amano kabili naleebako na bambi mu dipartimenti ukuti balecita cimo cine.”

14. Finshi tulesambilila ku fyo Timote no mutumwa Paulo balebombela pamo?

¹⁴ Uwacaice Timote alibombele pamo no mutumwa Paulo pa myaka iingi. (Belengeni Abena Filipi 2:20-22.) Paulo alembeele abena Korinti ati: “Ndetuma Timote kuli imwe, pantu ena mwana wandi uwatemwikwa kabili uwa cishinka muli Shikulu; kabili akesamwibukishako imibele yandi iya muli Kristu Yesu, nge fyo na ine nsambilisha mu filonganino fyonse.” (1 Kor. 4:17) Aya mashiwi Paulo alandile yalelanga fye ifyo ena na Timote balebombela bwino pamo. Paulo alisambilishe Timote ‘imibele yakwe iya muli Kristu Yesu.’ Timote alisambilile bwino ifya kubomba imilimo kabili Paulo alimutemenwe. Paulo alicetekele ukuti Timote kuti asakamana aba bwananyina mu Korinti. Baeluda balingile ukulapashanya Paulo ilyo balesambilishako bambi imilimo ya mu cilonganino!

15. Bushe ifyo Paulo afundile Abena Kristu mu Roma kuti fyatwafwa shani nga ifintu fyaluka?

¹⁵ Tuleikala pa nshita ilyo ifintu mu cilonganino ca kwa Lesa fileyaluka. Icilonganino ca kwa Yehova ica pano isonde cilekulilako fye, ne ci cilelenga ifintu ifingi fileyaluka. Ifintu nga fyayaluka, tulingile ukuba abaicefya kabili tulingile ukubika amano ku mulimo wa kwa Yehova, te ku fyo tulefwaya fwe bene. Nga twacita ifi tukekatana na ba bwananyina. Paulo alembeele Abena Kristu mu Roma ati: “Nde-eba imwe bonse ukuti mwilaitunga ukucila pa fyo mwaba; lelo mube abaicefya mu matontonkanyo yenu, cila muntu aleipima ukulingana ne citetekelo ico Lesa amupeela. Pantu filya umubili wesu waba ne filundwa ifingi, e lyo ifilundwa fyonse tafyaba no mulimo umo wine, e fyo na ifwe, nangu twaba abengi, tuli mubili umo muli Kristu.”—Rom. 12:3-5.

16. Finshi abakalamba na bashilakota, na bena mwabo balingile ukucita pa kuti mu cilonganino ca kwa Yehova mube umutende no kwikatana?

¹⁶ Nampo nga tuli bakalamba nelyo nga tatulakota, bonse fye tulingile ukulabomba umulimo uulenga Ubufumu bwa kwa Yehova bwaishibikwa. Mwe bakalamba, sambilisheni abashilakota ukubomba imilimo mubomba. Mwe bashilakota na imwe, mwilakaana ukubomba imilimo, muleba abafuuka, kabili mulecindika na bakalamba. Bankashi mwe baupwa, mulepashanya Prisila muka Akula uwalebombela pamo no mwina mwakwe no kumutungilila ifintu nangu fyayaluka.—Imil. 18:2.

17. Finshi Yesu acetekele ukuti e fyo abasambi bakwe bakacita ku ntanshi, kabili mulimo nshi abasambilishe?

¹⁷ Yesu e o tulingile ukulapashanya sana ilyo tulesambilishako bambi ifya kubomba imilimo iingi mu cilonganino. Yesu alishibe ukuti nga abwelela ku muulu ali no kuleka ukubila imbila nsuma kabili bambi e bali no kulabomba uyu mulimo. Nangu ca kuti abasambi bakwe bali abashapwililika, alibacetekele kabili abebele ati bakabomba imilimo iyacila pa yo abombele. (Yoh. 14:12) E ico alibasambilishe bwino imilimo, kabili balibilile imbila nsuma mu calo conse.—Kol. 1:23.

18. Bulayo nshi tulolela, kabili finshi tulingile ukulacita pali ino nshita?

¹⁸ Pa numa ya mfwa yakwe, Yesu alibuushiwe aya na ku muulu uko bamupeele imilimo na imbi e lyo na maka ‘ayacila sana ubuteko bonse no butungulushi na maka na bukateka.’ (Efes. 1:19-21) Nga twafwa aba cishinka ilyo Armagedone ishilaisa, tukabuushiwa no kuba mu calo cipya ica bulungami, umo tukalabomba imilimo iingi iikalenga tukaleba ne nsansa. Pali ino nshita, twalikwata umulimo uwacindama uo bonse tulingile ukulabomba, umulimo wa kubila imbila nsuma no kupanga abasambi. E ico bonse, abaice na bakalamba natutwalilile ukuba “abacincila pe mu mulimo wa kwa Shikulu.”—1 Kor. 15:58.