Bakashimikila Abakampuka Kabili Abeluka Ifya Kufika Abantu pa Mitima

“Nimba fyonse ku ba misango yonse, ukuti mu nshila yonse mpususheko bamo.”—1 ABENA KORINTI 9:22.

1, 2. (a) Cinshi twingalandilo kuti umutumwa Paulo aali kashimikila wafikapo? (b) Bushe Paulo alondolwele shani ifyo alemona umulimo wa kushimikila uo apeelwe?

TACALEMUKOSELA ukulanda na basambilila sana no kulanda na bantu yaweyawe abalebila amatenti. Alishibe ifya kunashanasha bakateka ba mu buteko bwa bena Roma no kukolopeka abashasambilila abena Frugia. AbaGriki abali abashayafya sana ukumfwa ku bantu bambi, balitemenwe ifyo alembele. Na baYuda bene abali abayafya sana ukumfwa kuli bambi, na bo balitemenwe ifyebo fyakwe. Alelanda ifya mano ica kuti abengi balefwaisha ukumfwa kuli ena kabili ifyo alelanda fyalefika abantu pa mitima. Alesangako amano yamo aya kulandilamo na bantu abalekanalekana pali fimo ifyo na bo baishiba pa kuti asambilisheko bamo ifya kwa Kristu.—Imilimo 20:21.

² Uwaleshimikila abantu muli uyo musango mutumwa Paulo, kabili ukwabula no kutwishika, aali ni kashimikila wakampuka kabili uwiluka ifya kufika abantu pa mitima. (1 Timote 1:12) Yesu Kristu apeele Paulo umulimo wa “kutwala ishina [lyakwe] ku bena fyalo na ku shamfumu na ku bana ba kwa Israele.” (Imilimo 9:15) Bushe umulimo apeelwe aumwene shani? Umwine atile: “Nimba fyonse ku ba misango yonse, ukuti mu nshila yonse mpususheko bamo. Awe ifintu fyonse ncitile mbila nsuma, ukuti mbe uwa kukumako kuli bambi.” (1 Abena Korinti 9:19-23) Finshi twingasambililako kuli Paulo ifingatwafwa ukuba abafikapo mu mulimo wesu uwa kushimikila no kusambilisha?

Uwalecusha Abena Kristu Kale, Aabomba Bwino Umulimo Wakosa

 3. Bushe Paulo alebamona shani Abena Kristu ilyo ena ashali Umwina Kristu?

³ Bushe ukufuma na kale, Paulo aali uwatekanya, uwa cikuuku, kabili uwalinga ukubomba umulimo apeelwe uwa kushimikila? Awe nakalya! Sauli (e fyo Paulo aleitwa kale) aali uwapimpa sana mu mapepo yakwe aya buYuda ica kuti alecusha sana abakonshi ba kwa Kristu. Ilyo aali umulumendo, asuminishe ukuti Stefani epaiwe. Ukufuma apo, Paulo bunkalwe bunkalwe alelunga Abena Kristu nge nama. (Imilimo 7:58; 8:1, 3; 1 Timote 1:13) “Aletusaila icintiinya no kupangila ukwipaya abasambi ba kwa Shikulu.” Atendekele pa kucusha abasumina abali mu Yerusalemu, kabili atwele amatukuto yakwe aya lupato na ku kapinda ka ku kuso ku Damaseke.—Imilimo 9:1, 2.

 4. Cinshi Paulo alefwaikwa ukucita pa kuti abombe umulimo apeelwe?

⁴ Icalengele ukuti Paulo apate sana ubuKristu, ni co mu mano yakwe aletila ilya mipepele ipya yali no kukowesha ukupepa kwa baYuda. Aletila ubuKristu bwali no kusambilisha abaYuda imisango yabipa iya bena fyalo. Na kuba, Paulo aali “muFarise,” icalola mu kuti “abapaatulwa.” (Imilimo 23:6) Kanshi kuti mwaelenganya ifyo Paulo camupeseshe amano ukumfwa ukutila Lesa alimusalile ukushimikila pali Kristu ku bena fyalo, ukushimikila balya bene asuulile sana! (Imilimo 22:14, 15; 26:16-18) Na kuba, abaFarise balekaana fye no kuliila pamo na onse uo balemona ukutila mubembu! (Luka 7:36-39) Ukwabula no kutwishika, tacayangwike kuli Paulo ukuleka ukusuula abantu no kutendeka ukubamona ifyo Lesa abamona, ukwishiba ukuti Lesa afwaya abantu ba misango yonse bakapusuke.—Abena Galatia 1:13-17.

 5. Kuti twapashanya shani Paulo mu mulimo wa kushimikila no kusambilisha?

⁵ Nakalimo na ifwe bene tufwile ukucita ifyapalako. Ilyo tuleshimikila abantu balekanalekana mwi bala lyesu umwaba abantu ba mu fyalo ifingi kabili abalanda indimi shalekanalekana, tufwile ukutontonkanyapo pa fyo tumona abantu kabili tufwile twaleka ulupato lonse. (Abena Efese 4:22-24) Tulefwaya nangu tatulefwaya, inkulilo yesu na masambililo ya ku sukulu fyalilenga ukuti tuletontonkanyapo fimo pa bantu bambi. Inkulilo yesu na masambililo ya ku sukulu kuti fyalenga twatendeka ukusuula abantu, kuti twabapata nelyo limbi kuti tulemona fye ukutila abo bantu babi. Pa kuti tubombe bwino umulimo wa kushimikila abapale mpaanga no kubasambilisha, tatufwile ukutontonkanya ifya musango yo pa bantu bambi. (Abena Roma 15:7) Paulo tasuulile abantu. Takeene umulimo wa kushimikila abantu bonse imbila nsuma. Ico alitemenwe abantu, aali uwakampuka ukusambilisha ica kuti na ifwe tufwile ukumupashanya. Ukwabula no kutwishika, ukusambilila ifyabombele “umutumwa wa bena fyalo” mu mulimo wa kushimikila no kusambilisha, kutulanga ukuti alebika amano ku kwishiba ifyo abantu alelandako baba, alealula ifya kulanda ukulingana na bo asanga, kabili alelanda ifingafika abantu pa mitima.a—Abena Roma 11:13.

Ifyo Paulo Aalecita pa Kushimikila Abantu Balekanalekana

 6. Bushe Paulo alebika shani amano ku kwishiba inkulilo ya bantu alelandako, kabili busuma nshi bwali mu kucite fyo?

⁶ Paulo alebika amano ku kwishiba ifyo abantu alelandako basuminamo ne nkulilo yabo. Ilyo alelanda ku Mfumu Agripa II, Paulo atile alishibe ukuti ilya mfumu ‘yalishibishe intambi shonse no kukansana ifya mu baYuda.’ Apo Paulo alishibe ifyo Agripa asuminemo, mano mano alandile na ilya mfumu pa fintu ifyo na yo yaishibe bwino. Paulo alandile ifyebo ifyalondoloka kabili ifya maka nga nshi ica kuti Agripa atile: “Mu nshita inono ulenashanasha ukuba Umwina Kristu.”—Imilimo 26:2, 3, 27, 28.

 7. Ilyo Paulo ashimikile mu Lustra, ayalwile shani ifya kulanda ukulingana na bantu asangile?

⁷ Na kabili, Paulo alealula ifya kulanda ukulingana na bantu asanga. Moneni ifyo alandile mu musumba wa Lustra ilyo alefwaya ukulesha abantu ukuti tabafwile ukumona ena na Barnaba ukuti bali milungu. Abasambilila ilyashi lya kale batila abantu ba kuli ilya ncende, abalelanda icina Lukaonia, bali bantu abashasambilila kabili abacetekele sana imipashi. Mu Imilimo 14:14-18, Paulo alandile pa fyo Lesa abumba na pa fyo apeela abantu imfula ne fya kulya nge cilangililo ca kutila Lesa wa cine alikwata amaka sana ukucila imilungu imbi. Ifyo alandile na bo fyalyangwike ukumfwa, nakalimo e calengele no kuti ‘amabumba yetuula amalambo’ kuli Paulo na Barnaba.

 8. Nangu ca kutila na o wine alefulwa pa fintu fimo, finshi fitulanga ukuti Paulo talepampamina fye pa fyo aletontonkanya?

⁸ Kwena, Paulo na o wine aali muntunse, kabili limo alekuntukilwa pa fintu fimo. Ica kumwenako fye, ilyo bamuumine apabula umulandu, alifulilwe no kupontela umuYuda Anania. Na lyo line, ilyo abantu bamwebele ukuti ulya aponteele ni shimapepo mukalamba, Paulo alombele ubwelelo palya pene. (Imilimo 23:1-5) Ku Atena na ko, ilyo afikile fye, “umutima wakwe walikalifiwe mu nda pa kumona ukuti umusumba waiswilemo utulubi.” Na lyo line, mu lyashi lyakwe ilya pa lupili lwa Areopagi, tafulilwe pa kulanda na bantu. Lelo, ilyo alelanda ku bena Atena apo balongene, alandile na bo pa fintu ifyo na bo baishiba. Alandile pa ciipailo cabo apalembwa ukuti, “Kuli Lesa Uushaishibikwa,” na pa fyalandile kalemba wabo umo uwa mishikakulo.—Imilimo 17:16-28.

 9. Bushe Paulo aali shani uwakampuka pa kulanda na bantu balekanalekana?

⁹ Paulo aali uwakampuka pa kushimikila abantu balekanalekana. Alebika mano ku kwishiba intambi sha bantu ne cifulo bekalako pantu alishibe ukuti umo mwine ninshi na mano yabo e mo yalola. Ilyo alembeele Abena Kristu ba ku Roma, alishibe ukuti bekala mu musumba ukalamba uwa buteko bwa calo cakwatisha amaka ica pali ilya nshita. Icikalamba ico Paulo alandilepo muli kalata wakwe ku Bena Kristu ba ku Roma cali ca kutila, amaka ya lubembu lwa kwa Adamu aya kukowesha abantu yalicimfiwa ku maka ya cilubula ca kwa Kristu. Ku Bena Kristu ba ku Roma na baleikalila lwa mupepi, alandile mu nshila ya kuti ifyebo fyakwe fyali no kubafika pa mitima.—Abena Roma 1:4; 5:14, 15.

10, 11. Bushe Paulo abomfeshe shani ifilangililo ifyo abantu alelandako baishiba?

¹⁰ Bushe Paulo alecita shani nga alefwaya ukulondolwela abantu icine cashika ica mu Baibolo? Aali uwakampuka ukubomfya ifilangililo ifyaseeka kabili ifyayanguka pa kuti abo alelandako bomfwe amasambililo ya mu Malembo ayakosa ukumfwikisha. Cimo ico twingalandapo, ni filya Paulo aishibe ukuti abena Roma balishibe umusango waliko lilya mu fyalo ifingi ifyaletekwa na bena Roma uwa kukwata abasha mu mayanda. Na kuba, abengi pali balya alembeele kalata wakwe nakalimo bali basha. E ico kanshi, Paulo abomfeshe ubusha nge cilangililo icali no kulenga balya bantu ukumfwikisha icishinka ca maka ica kuti umuntu alaisalila umwine ukunakila ulubembu nelyo ukunakila ubulungami.—Abena Roma 6:16-20.

¹¹ Icitabo cimo citila, “Abena Roma limo balelubula abasha babo apa fye, nangu umusha umwine kuti alipila shikulu wakwe no kuilubula. Abasha bamo balelubulwa nga bapeelwa kuli lesa.” Umusha uwalubwilwe, nga atemwa, kuti atwalilila ukubombela amalipilo kuli shikulu wakwe. Paulo afwile alelosha kuli uyu wine mwata lilya alandile ukuti umuntu afwile ukuisalila shikulu uo alefwaya ukumfwila, ulubembu nelyo ubulungami. Abena Kristu ba ku Roma balilubwilwe ku lubembu kabili shikulwibo umupya aali ni Lesa. Bali abantungwa ukubombela Lesa, lelo nga balefwaya kuti babwelela ku kubombela ulubembu, ulo twingatila e lwali shikulwibo wa kale. Ico cilangililo cayanguka lelo ico baishibe bwino, cifwile calengele Abena Kristu ba ku Roma ukuipusha abati, ‘Bushe ni shikulu nshi mombela?’

Ukusambililako Kuli Paulo

12, 13. (a) Tufwile ukubombesha shani muno nshiku pa kuti tulande ifingafika abantu balekanalekana pa mitima? (b) Cinshi mwasanga ukuti e cibomba bwino pa kushimikila abantu ba nkulilo shalekanalekana?

¹² Nge fyo Paulo aali, na ifwe tufwile ukubika amano ku kwishiba ifyo abo tulelandako baba, ukwalula ifya kulanda ukulingana na bo twasanga no kulanda ifingafika abantu balekanalekana pa mitima ilyo tulebashimikila. Pa kuti abantu tuleshimikila beluke umulolele ifyebo fya mbila nsuma, kano twabombesha ukubacitila na fimbi, te kutila fye cikulu twabatandalila, twalanda na bo ifyebo fimo no kubashiila ulupapulo lwa Baibolo, ninshi capwa natubomba awe. Tulafwaya sana ukwishiba ifyo bafwaisha ne fibasakamika, ifyo batemwa ne fyo bapata, ifibatiinya ne fyo batontonkanya pa bantu bamo nelyo pa fintu fimo. Nangu cingatila kwena ukucite fyo takwayanguka, bakasabankanya ba Bufumu mwi sonde lyonse balebombesha ukucita ifyo fine. Ica kumwenako fye, aba pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova ku Hungary batile: “Bamunyinefwe balacindika imikalile ya ba ku fyalo fimbi ne ntambi shabo, tabapampamina pa kuti kano fye aba ku fyalo fimbi batendeke ukukonka intambi sha ku calo bayako.” Inte sha kwa Yehova aba mu fyalo fimbi na bo bacita cimo cine.

¹³ Ku calo cimo ica ku Asia, abantu abengi balasakamikwa sana pa butuntulu bwa bumi, pa fya kukusha abana, na pa masambililo. Bakasabankanya ba Bufumu aba kuli cilya calo balanda sana pali ayo yene malyashi, tabalanda sana pa fyo ifintu filebipilako mu calo conse nelyo pa bwafya bumbi ubwa mu mikalile. Bakasabankanya ba mu musumba ukalamba ku United States na bo, basangile ukuti abantu ku cifulo bashimikila basakamikwa sana pa mafisakanwa, pa kufulisha kwa bamotoka mu misebo, na pa misoka. Inte sha kwa Yehova balanda pali ayo yene malyashi ilyo baletendeka ukulanda na bantu pa fya mu Baibolo kabili ico cilalenga abantu ukumfwa. Bakasambilisha ba Baibolo abakampuka, nangu balande pa cintu ca musango shani ica mu mikalile, lyonse fye balalanda na pa fisuma kabili ifya kukoselesha. Icishinka bakosha sana ca kuti umuntu nga alekonka amafunde ya mu Baibolo, imikalile yakwe ikawama na muli shino shine nshiku tulimo, kabili akaba ne subilo mu fyo Lesa alaya ku ntanshi.—Esaya 48:17, 18; 52:7.

14. Londololeni ifyo twingaalula ifya kulanda ukulingana na bantu balekanalekana abo twasanga.

¹⁴ Cimbi na co icawama, kulanda ifyapusanapusana ku bantu balekanalekana. Abantu bakwata intambi ishingi, amasambililo yabo yalapusana, no ko bapepa na ko kwingi. Ifyo twingalanda no wasumina muli Kabumba lelo uutila Baibolo te citabo ca cine kuti fyapusana ne fyo twingalanda na balya abatila takwaba Lesa. Ifyo twingalanda no muntu uumona kwati ifitabo fyonse ifilanda pa fya mapepo tafyawama, kuti fyapusana ne fyo twingalanda no muntu uwingasumina ifyo Baibolo isambilisha. Tufwile ukwalula ifya kulanda na lintu tuleshimikila abakwata amasambililo ayapusanapusana. Bakasambilisha bakampuka basala ifyebo ifingomfwika ukulingana ne lyashi balelandapo kabili babomfya ifilangililo ifikumine ilyo line lyashi.—1 Yohane 5:20.

Ukwafwa Bakashimikila Abapya

15, 16. Cinshi kubelele umulimo wa kusambilisha bakashimikila abapya?

¹⁵ Paulo tatwele amano yonse ku kuwamya imisambilishishe fye yakwe. Abikile amano na ku kusambilisha no kulanga abalumendo abali nga Timote na Tito ifya kubomba umulimo, pa kuti na bo bakabe abafikapo bwino. (2 Timote 2:2; 3:10, 14; Tito 1:4) E fyo caba na lelo, tulekabila sana abengasambilisha abapya pa kuti na bo babe abafikapo mu mulimo.

¹⁶ Mu 1914, kwali nakalimo bakasabankanya ba Bufumu 5,000 mwi sonde lyonse; nomba ino nshita, abapya nakalimo 5,000 e babatishiwa cila mulungu! (Esaya 54:2, 3; Imilimo 11:21) Ilyo abapya baisa mu cilonganino ca Bena Kristu kabili balefwaya ukutampa ukushimikila, bafwile ukusambilishiwa no kulangwa ifya kubomba. (Abena Galatia 6:6) Ilyo tulesambilisha no kulanga abasambi ifya kubomba, calicindama ukuti tubalange filya fine Shikulwifwe Yesu umwine abombele.b

17, 18. Kuti twayafwa shani abapya ukushipa mu mulimo wa kushimikila?

¹⁷ Yesu taile fye pe bumba no kweba abatumwa ati aleni tampeni ukulanda. Atalile alondolola ico umulimo wa kushimikila wacindamine no kubakoselesha ukuti bafwile ukupepela uyu mulimo ukuti ubombwe. E lyo abapekanishishe ifintu fitatu ifyacindama: uwa kubomba nankwe, icifulo ca kubombelamo, no bukombe bwa kuyalanda ku bantu. (Mateo 9:35-38; 10:5-7; Marko 6:7; Luka 9:2, 6) Na ifwe kuti twacita cimo cine. Onse fye uo tuleafwa, abe mwana wesu, musambi mupya, nelyo uwalekele ukushimikila inshita imo, cisuma sana ukwesha na maka ukumucitila ifyalandwa pano.

¹⁸ Abapya balakabila ubwafwilisho pa kuti bashipe ukushimikila ubukombe bwa Bufumu. Kuti cawama sana nga mwabafwako ukupekanya ifya kulanda ifyayanguka kabili ifisuma no kupitulukamo na bo mu fyo bakacita pa kulanda no muntu. Ilyo mwaya mu kushimikila, lekeni basambilileko kuli imwe pa kumona ifyo mwacita pa mayanda ya kubalilapo ayanono. Kuti mwacita nga filya Gideone acitile, uwaebele abashilika banankwe ukuti: “Lolesheni ine, no kucita filya ndecita.” (Abapingushi 7:17) E lyo nomba lekeni umupya na o ashimikileko. Tasheni abapya no mutima onse pa kubombesha kwabo, kabili apo mwamona calinga, bebeniko no mo bengawamyako.

19. Cinshi mulefwaisha ukucita ilyo mulebombesha ‘ukufishapo bukapyunga bwenu’?

¹⁹ Pa kuti ‘tufishepo bukapyunga bwesu,’ tulefwaisha ukwalula ifya kulanda ukulingana na bo twasanga, kabili tulefwaya no kusambilisha bakashimikila abapya ukucita ifyo fine. Nga twaibukisha ifyo ubuyo bwesu muli uyu mulimo bwacindama, e kutila ubuyo bwa kusambilisha abantu ukwishiba Lesa pa kuti bakapusuke, tukatila kanshi calinga twabombesha ukuti tube “fyonse ku ba misango yonse, ukuti mu nshila yonse [tupususheko] bamo.”—2 Timote 4:5; 1 Abena Korinti 9:22.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Kuti twapashanya shani Paulo mu mulimo wesu uwa kushimikila no kusambilisha?

• Ni muli finshi nakalimo twingafwaikwa ukwaluka?

• Kuti twacita shani pa kuti ubukombe bwesu bube ubwa kukoselesha?

• Finshi bakashimikila abapya bakabila pa kuti bashipe mu mulimo?

[Amashiwi pe bula 29]

Umutumwa Paulo abikile amano ku kwishiba ifyo abantu baba, alealula ifya kulanda kabili aali uwakampuka mu mulimo wa kushimikila no kusambilisha

[Amashiwi pe bula 31]

Yesu apekanishishe abasambi bakwe ifintu fitatu ifyacindama: uwa kubomba nankwe, icifulo ca kubombelamo e lyo no bukombe bwa kuyalanda ku bantu

[Ifikope pe bula 28]

Paulo alelanda na bantu balekanalekana pantu alealula ifya kulanda ukulingana na bo asanga

[Icikope pe bula 30]

Bakashimikila bafikapo balabika amano ku kwishiba inkulilo ya bantu baleshimikila ne ntambi shabo

[Icikope pe bula 31]

Bakashimikila bafikapo balafwa abapya ukupekanya ifya kulanda mu mulimo wa kushimikila