Amakii Yabili Ayalenga Icupo Ukubelelela

1, 2. (a) Bushe icupo capangilwe ukubako pa butali bwaba shani? (b) Ni shani ico cingacitikako?

LINTU Lesa alundenye umwaume wa ntanshi no mwanakashi mu cupo, takwali nangu cimo icalelangililo kuti cilya cupo cali ca pa kashita kanono fye. Adamu na Efa bali no kuba capamo ubumi bwabo bonse. (Ukutendeka 2:24) Icipimo ico Lesa aimika pa kuti icupo cibe ca mucinshi caba kulundanya umwaume umo no mwanakashi umo. Ni bucisenene fye bwabipisha ubwa mulume nangu umukashi atemwa bonse babili e bwingalenga ukuti kubeko ukulekana ukulingana na Malembo no kwisaingila mu cupo cipya cipya nga alefwaya.—Mateo 5:32.

² Bushe kuti cacitika abantu babili ukwikala capamo mu nsansa ku nshita yalepa iyabulo kupima? Ee kuti cacitika, kabili Baibolo ishibisha ifya kusangwilako fyakatama fibili, nelyo amakii ifyafwilisha ukuti cicitike muli yo nshila. Nga ca kuti bonse babili umulume no mukashi babomfya ifi filenga fibili, bakesulo mwinshi ku nsansa na mapaalo ayengi. Ayo makii yabili finshi?

 3. Misango nshi itatu iya kutemwa iilingile ukulundululwa na baupana?

³ Kii wa kubalilapo aba kutemwa. Ku ca kusekesha, kwalibako imisango yalekanalekana iya kutemwa iyalangililwa muli Baibolo. Umusango umo uwa kutemwa waba citemwishi ca cikabilila, ica kupalamisha kuli umo, umusango wa kutemwa uuba pa kati ka fibusa fyapalamisha. (Yohane 11:3) Umusango umbi waba kutemwa ukulundululwa pa kati ka ba mu lupwa. (Abena Roma 12:10) Uwa butatu waba musango wa cintemwa untu umo engakwatila uwa bwamba bwapusana. (Amapinda 5:15-20) Kwena, uku kutemwa konse umulume no mukashi balingile ukukulundulula. Lelo kwalibako ukutemwa kwa musango walenga bune, ukwacindamisha pali konse.

 4. Musango nshi uwa kutemwa uwalenga bune?

⁴ Mu lulimi lwabomfiwe mu kutendekelako mu Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki, ishiwi lya uku kutemwa kwalenga bune ni a·gaʹpe. Ilyo ishiwi lyalibomfiwa pali 1 Yohane 4:8, apo twaebwa ukuti: “Lesa kutemwa.” Na kuba, “ifwe twatemwa, ico [Lesa] abalilepo ukututemwa.” (1 Yohane 4:19) Umwina Kristu alundulula ukutemwa kwa musango yo intanshi kuli Yehova Lesa e lyo lyene na ku bantunse banankwe. (Marko 12:29-31) Ishiwi lya a·gaʹpe na kabili lyalibomfiwa pa Abena Efese 5:2, apalondololo kuti: “Endeni mu kutemwa, ifyo na Kristu atemenwe imwe, no kuituulila pali imwe.” Yesu asosele ukuti uyu musango wa kutemwa e wali no kulenga abasambi bakwe ukwishibikwa lintu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana [a·gaʹpe].” (Yohane 13:35) Mona, na kabili ifyo a·gaʹpe abomfiwa pali 1 Abena Korinti 13:13 apatila: “Kwashala ukutetekela, ukucetekela, ukutemwa, ifi fitatu; lelo icacilapo pali ifi fyonse kutemwa [a·gaʹpe].”

5, 6. (a) Mulandu nshi ukutemwa kwacilila pa kutetekela no kucetekela? (b) Milandu nshi imo intu ukutemwa kukaafwilamo icupo ukuti cibelelele?

⁵ Cinshi cingalenga ukuti uku kutemwa kwa a·gaʹpe kucile pa kutetekela no kucetekela? Uku kutemwa kutungululwa ku fishinte—ifishinte fyalungama—ifisangwa mu Cebo ca kwa Lesa. (Ilumbo 119:105) Kwaba kwangwako kwabulamo akaso ukwa kucitila bambi icalungama kabili icisuma mu nshila Lesa amwenamo ifintu, nampo uo ulecitila ico cintu alemoneka ukuti nalinga nangu iyo. Ukutemwa kwa musango yo kulenga abaupana ukukonka ukufunda ukwaba muli Baibolo ukwa kuti: “Mube abashipikishanya, no kubelelano luse nga umo aba na ’kafiimbo ku mubiye; ifyo Shikulu amubelelo uluse, e fyo na imwe mubelele uluse.” (Abena Kolose 3:13) Abaupana babili abatemwana balikwata kabili balalundulula ‘ukucincila mu kutemwana [a·gaʹpe]; pa kuti ukutemwa kufimba pa membu ishingi.’ (1 Petro 4:8) Mona ukuti ukutemwa kulafimba pa filubo. Takufifumyapo, apantu takwingaba umuntunse ushapwililika uwingaleka ukulufyanya.—Ilumbo 130:3, 4; Yakobo 3:2.

⁶ Lintu ukutemwa Lesa ukwa musango yo no kutemwana kwa baupana kwalundululwa, icupo cabo cikatwalilila kabili cikabe ca nsansa, pantu “ukutemwa takupwa.” (1 Abena Korinti 13:8) Ukutemwa “e kukakila fyonse pamo mu kwitabana.” (Abena Kolose 3:14) Nga walingila mu cupo, ni shani fintu iwe no munobe wa mu cupo mwingalundulula uyu musango wa kutemwa? Mulebelenga Icebo ca kwa Lesa capamo, kabili mulelandapo. Bebeteni ica kumwenako ca kwa Yesu ica kutemwa no kwesha ukumupashanya, ukutontonkanya no kulabomba nga wene. Mu kulundapo, mulesangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, uko Icebo ca kwa Lesa cisambilishiwa. Kabili mulepepa ukuti Lesa alemwaafwa ukukusha uyu musango wasumbuka uwa kutemwa uwaba cisabo ca mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa.—Amapinda 3:5, 6; Yohane 17:3; Abena Galatia 5:22; AbaHebere 10:24, 25.

 7. Umucinshi cinshi, kabili nani alingile ukulanga umucinshi mu cupo?

⁷ Nga cine cine abaupana balitemwana, ninshi no kucindikana bakacindikana, kabili umucinshi e kii wa bubili uulenga icupo ukuba ica nsansa. Ukucindika bakulondolola ukuti kwaba “kulangulukilako bambi, ukubalanga umucinshi.” Icebo ca kwa Lesa cifunda Abena Kristu bonse fye, ukusanshako na balume na bakashi ukuti: “Ku mucinshi mube abatangishanya.” (Abena Roma 12:10) Umutumwa Petro alembele ukuti: “Mwe balume, ikaleni ifyo fine na ’bakashi benu umwabelo kwishiba, nga ku cipe icishakosesha; mubapeele umucinshi.” (1 Petro 3:7) Umukashi afundwa “[ukuba] na katiina ku mulume wakwe.” (Abena Efese 5:33) Nga ulefwaya ukulanga umucinshi ku muntu umo, ulaba uwa cikuuku kuli uyo muntu, ukukatamika ukucindama kwa uyo muntu ne mimwene intu uyo muntu apeela, kabili ulaitemenwa ukucita conse icili icalinga cintu uyo muntu akulomba ukucita.

8-10. Ni mu nshila nshi shimo umo umucinshi uli no kwaafwila ukulenga icikakilo ca cupo icakosa kabili ica nsansa?

⁸ Abo abafwaya ukuipakisha icupo ca nsansa balanga abanabo ba mu cupo umucinshi ukupitila mu ‘kukanaba abalolekesha ifyabo fye abene, lelo abalolekesha ne fya banabo.’ (Abena Filipi 2:4) Tabalanguluka pa cingabawamina fye abene beka—ico icingaba kaso. Mu cifulo ca ico, balalanguluka na pa cingawamina abanabo ba mu cupo. Mu cituntulu, ukusekesha abena mwabo e ko batangisha pa ntanshi.

⁹ Umucinshi ukaafwa abaupana ukwishiba ukuti imimwene ilapusana. Tacibamo ukupelulula ukwenekela abantu babili ukuba ne mimwene yapalana pa fintu fyonse. Icingaba icacindama ku mulume te kuti pambi cicindame mu nshila imo ine ku mukashi, kabili cintu umukashi atemwa umulume pambi te kuti acitemwe. Lelo umo umo alingile ukucindika imimwene no kusalapo kwa munankwe, kulila fye tafileya mu kupusana na mafunde ne fishinte fya kwa Yehova. (1 Petro 2:16; linganyako Filemone 14.) Mu kulundapo, umo umo alingile ukucindamika umunankwe pa kukanamusaalula ukupitila mu kubomfya amashiwi ya kubotelesha nelyo ukulamupumya, nampo nga ni pa cintubwingi nelyo ni lintu bali beka.

¹⁰ Ee, ukutemwa Lesa no kutemwana pa kati ka baupana no kucindikana e fintu fibili ifikalamba ifilenga icupo ukutunguluka. Ni shani fintu fingabomfiwa mu mbali shimo ishacilapo kucindama isha bumi bwa mu cupo?

11. Ukulingana na Malembo, nani aba e mutwe mu cupo?

¹¹ Baibolo itwebo kuti umwaume abumbilwe ne mibele iingamulenga ukuba umutwe wa lupwa uwatunguluka. Apo umwaume aba muli yo nshila, kanshi ali no kushingamwa pa ntanshi ya kwa Yehova ku kubombelo busuma bwa mukashi wakwe na bana. Ali no kulapingula kabili ukupingula kwakwe takulingile ukuba ukwa lubali lumo, ukubelebesha ukufwaya kwa kwa Yehova no kuba ica kumwenako cisuma ica myendele ya bukapepa. “Mwe bakashi, nakileni ku balume benu, nga kuli Shikulu; ico umulume e mutwe wa mukashi, ifyo na Kristu e mutwe wa lukuta.” (Abena Efese 5:22, 23) Nangu cibe fyo, Baibolo isose fyo umulume na o alikwata umutwe, Umo uwaba na maka pali wene. Umutumwa Paulo alembele ati: “Ndefwayo kuti mwishibe ukuti umutwe wa mwaume onse ni Kristu, no mutwe wa mwanakashi mwaume, no mutwe wa kwa Kristu ni Lesa.” (1 Abena Korinti 11:3) Umulume wa mano alasambilila ifya kubomfya bumutwe pa kupashanya umutwe wakwe wine, uwaba ni Kristu Yesu.

12. Ca kumwenapo nshi icishaiwamina cintu Yesu aimike mu kulangisho kunakila na mu kubomfya bumutwe?

¹² Yesu na o alikwata umutwe, Yehova, kabili mu kulinga alanakila kuli Wene. Yesu atile: “Nshifwaya kufwaya kwandi, lelo ukufwaya kwa wantumine.” (Yohane 5:30) Mwandi ca kumwenako cawamisha! Yesu aba “libeli lya ku cibumbwa conse.” (Abena Kolose 1:15) Aishileba Mesia. Aali no kuba e Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu basubwa kabili Imfumu yasalwa iya Bufumu bwa kwa Lesa, ukucila bamalaika bonse. (Abena Filipi 2:9-11; AbaHebere 1:4) Ukukanasakamana icifulo catumpuka ica musango yo ne filolelo fyasansabikwa muli iyo nshila, ilyo aali umuntu Yesu taali umukali, uwaumina kumo, nelyo uupinda mu kucishamo. Taali kalulunkanya, libili libili ukulaibukishako abasambi bakwe ukuti balekabila ukumumfwila. Yesu aali uwa kutemwa kabili uwa cililishi, maka maka kuli abo banyanyantilwa. Atile: “Iseni kuli ine, bonse mwe bacucutika kabili abafinwa, na ine nalamupeelo kutusha. Sendeni ikoli lyandi no kusambilila kuli ine, pa kuti ndi wafuuka kabili uwapetama umutima; e lyo mwalasango kutusha ku mitima yenu; pantu ikoli lyandi lyalyanguka, ne cisendo candi calipepuka.” (Mateo 11:28-30) Cali buseko ukuba pamo nankwe.

13, 14. Ni shani fintu umulume wakwato kutemwa akabomfya bumutwe bwakwe, mu kupashanya Yesu?

¹³ Umulume uulefwaisha ukukwata ubumi bwa nsansa ubwa lupwa kuti cawama nga alanguluka imibele ishaiwamina iya kwa Yesu. Umulume musuma taba umukali nelyo uwa lucu, ukubomfya bumutwe bwakwe bubi bubi nge nkonto ya kutiinishako umukashi wakwe. Mu cifulo ca ico, alamutemwa kabili alamucindika. Nga ca kuti Yesu aali “uwapetama umutima,” umulume alingile ukucishanapo kupetama pantu, wene alacite filubo, ukupusanako na Yesu. Lintu acite filubo, alafwaya ukuti umukashi wakwe amumfwikishe. E ico, umulume waicefya alasumino kuti nalufyanya, nangu cingatila kuti cayafya ukulanda amashiwi ya kuti, “Njelelako; iwe wali fye bwino.” Umukashi akacisanga ukwanguka sana ukucindika bumutwe bwa mulume uwafuuka kabili uwaicefya ukucila bumutwe bwa muntu wa cilumba kabili umumankonso. Mu kukonkapo, umukashi wa mucinshi na o alalombo kuti bamweleleko lintu alufyanya.

¹⁴ Lesa apangile umwanakashi ne mibele ishaiwamina iyo engabomfya mu kulenga icupo ukube ca nsansa. Umulume wa mano akamone ci no kukanamushinshibalika. Abanakashi abengi balikongamina ku kuba ne cililishi cikalamba kabili abaibukila, imibele iikabilwa mu kusakamana ulupwa na mu kutembatemba ukwampana kwa buntunse. Ilingi line, umwanakashi alalamuka sana mu kulenga iŋanda ukuba icifulo icawama ukwikalamo. “Umukashi wa bunyinu” uwalondololwa mu Amapinda icipandwa 31 alikwete imibele iisuma iingi no kulamuka kushaiwamina, kabili ulupwa lwakwe lwalimwenenemo nga nshi muli fyene. Mulandu nshi? Pantu umutima wa mulume wakwe “walimutetekela.”—Amapinda 31:10, 11.

15. Ni shani fintu umulume engalangisha ukutemwa kwapala ukwa kwa Kristu no mucinshi ku mukashi wakwe?

¹⁵ Intambi shimo shalilumya sana amaka ya mulume, ica kuti nangu fye kumwipushe cipusho cimonwa ngo musaalula. Kuti asunga umukashi wakwe kwati fye musha. Ukubomfya bumutwe ukwa musango yo ukwalubana kufumamo ukukanaumfwana bwino no mukashi wakwe e lyo na Lesa. (Linganyako 1 Yohane 4:20, 21.) Pa lubali lumbi, abalume bamo balalekelesha ubutungulushi, ukulekela abakashi ukuteeke ŋanda. Umulume uwainashisha mu kulinga kuli Kristu taliila umukashi wakwe pa mutwe nelyo ukukanamupeela umucinshi. Mu cifulo ca ico, apashanya ukutemwa kwa kuipeela bulilambo ukwa kwa Yesu kabili acita nga fintu Paulo afundile ati: “Mwe balume, temweni abakashi benu, ifyo na Kristu atemenwe ulukuta no kuipeela pa mulandu wa luko.” (Abena Efese 5:25) Kristu Yesu atemenwe abakonshi bakwe nga nshi ica kuti alibafwilile. Umulume musuma akesha ukupashanya ilya mibele ya mutima iyabula akaso, ukufwailo mukashi wakwe ubusuma, ukucila ukulamupinda mu kucishamo. Lintu umulume ainashisha kuli Kristu no kulangisha ukutemwa kwapala ukwa kwa Kristu no mucinshi, umukashi wakwe akakuntwa ukuinashisha kuli wene.—Abena Efese 5:28, 29, 33.

16. Mibele nshi umukashi alingile ukulangisha ukulola ku mulume wakwe?

¹⁶ Inshita imo pa numa Adamu abe nabumbwa, “Yehova Lesa atile, Te cisuma umuntu ukuba eka; ndemucitilo wa kumwafwa uwayana [“kasailisha,” NW] nankwe.” (Ukutendeka 2:18) Lesa alengele Efa nga “kasailisha,” te wa kucimfyanya nankwe. Icupo tacali na kuba nge shitima lya pa menshi na bakensha babili abalecimfyanya. Umulume aali no kubomfya bumutwe bwabamo kutemwa, kabili umukashi aali no kulangisho kutemwa, umucinshi, no kunakila mu kuitemenwa.

17, 18. Ni nshila nshi shimo umo umukashi engaba kaafwa wa cine cine uwa mulume wakwe?

¹⁷ Nangu cibe fyo, umukashi umusuma alacisha fye na pa kunakila. Alesha na maka ukuba kaafwa umwine mwine, ukulatungilila umulume wakwe mu fintu alepingula. Kwena, ico cilangukilo mukashi lintu alesuminishanya na fintu umulume apingula. Lelo nangu fye ni lintu talesuminishako, ukutungilila kwakwe ukwacincila kuti kwalenga icipingwilwe ukuti cicilepo kukwata ifya kufumamo fyatunguluka.

¹⁸ Umukashi kuti ayafwa umulume ukuba umutwe usuma mu nshila na shimbi. Kuti alumbulula ukutasha pa fintu abombesha mu kutungulula ulupwa, mu cifulo ca kumulengulula nelyo ukulenga ukuti amoneke fyo te kuti amwikushe. Mu kubomba no mulume wakwe mu nshila isuma, alingile ukwibukisha ukuti ‘umutima uwafuuka kabili uwatalala, e wabo wafinisha ku cinso ca kwa Lesa,’ te ku cinso ca mulume wakwe fye kweka. (1 Petro 3:3, 4; Abena Kolose 3:12) Ni shani nga umulume tatetekela? Nampo nga alitetekela nangu tatetekela, Amalembo yakoselesha abakashi “ukuba abatemwa abalume babo, abatemwa abana babo, abatekanya, aba musangwela, abekala ku mwabo, abasuma, abanakila abalume babo bene, ukuti icebo ca kwa Lesa ciipontelwa.” (Tito 2:4, 5) Nga kwaimako imilandu iilebimbamo ukupingulapo kwa kampingu, umulume uushatetekela napamo kuti acindika ifyo umukashi wakwe aleyumfwa nga ca kuti aebwa ulwa uyu mulandu mu “bufuuke na ’katiina.” Abalume bashatetekela bamo “[balikolopekwa] ukwabule cebo pa mulandu wa mibele ya bakashi babo, pa kuloleshe mibele [yabo] ya kaele iya mu katiina.”—1 Petro 3:1, 2, 15; 1 Abena Korinti 7:13-16.

19. Ni shani nga ca kuti umulume alefwaya umukashi wakwe ukuti atobe ifunde lya kwa Lesa?

¹⁹ Ni shani nga ca kuti umulume afwaya umukashi wakwe ukucite cintu cimo ico Lesa abinda? Nga ico cacitika, alingile ukwibukisho kuti Lesa e Kateka wakwe uwapulamo. Ico abatumwa bacitile lintu abalashi bafwaile ukuti batobe funde lya kwa Lesa e ciba ica kumwenako kuli wene. Imilimo 5:29 ishimiko kuti: “Petro na ’batumwa balyaswike, abati, Tuli no kunakila Lesa ukucilo kunakila abantu.”

20. Ni mu lubali nshi ulwakatama umo ukutemwa no mucinshi fyaba ifyakatama?

²⁰ Ukutemwa no mucinshi fyalikatama mu lubali na lumbi ulwa mu cupo—ukulanshanya. Umulume wakwato kutemwa alalanda no mukashi wakwe pa lwa mibombele yakwe, amafya yakwe, ifyo amone milandu yalekanalekana. Umukashi alakabile ci. Umulume uupoosako inshita ya kulanda no mukashi wakwe kabili mu cine cine ukukutika ku cintu umukashi alesosa alangisho kuti alimutemwa kabili alimucindika. (Yakobo 1:19) Abakashi bamo balailishanya ukuti abalume babo tabapoosa inshita ikalamba ukulanda na bo. Ico cili ca bulanda. Ca cine, muli shino nshita sha kupamfiwa, abalume kuti pambi babomba amaawala ayengi uko baya ku kubomba, kabili ubwafya bwa fya ndalama kuti bwalenga abakashi bamo ukuti bengile ncito na bo. Lelo abaupana balekabila ukulashako inshita iya kuba capamo. Nga te ifyo, kuti umo na umo alaikalila. Kuti catwala ku mpika shakakala nga ca kuti bapatikishiwa ukufwaya bucibusa ku bantu bambi abengabalangulukilako.

21. Ni shani fintu imilandile isuma ikafwilisha icupo ukutwalilila ica nsansa?

²¹ Inshila abakashi na balume balanshanishishamo yalicindama. “Ifyebo fya nsansa . . . kuloowa ku mutima, kabili butuntulu ku mubili.” (Amapinda 16:24) Nampo nga umunobe wa mu cupo untu atetekela nelyo iyo, ukufunda kwa Baibolo kulabomba ukwa kuti: “Ilyashi lyenu libe pe ilya kusenamina, ilyalungwamo umucele,” uko e kuti, ilileumfwika bwino. (Abena Kolose 4:6) Nga umo kuntu aciba ifintu tafyacenda bwino, amashiwi yanono aya cikuuku, aya kulangulukilako ukufuma ku mwina mwakwe kuti yaleto busuma ubwingi. “Nga ’maapele ya golde mu fipe ifyacekwa fya silfere, icebo icasoswa apayene e fyo caba.” (Amapinda 25:11) Ukumfwika kwe shiwi na mashiwi ya kubomfya fyalicindama nga nshi. Ku ca kumwenako, mu nshila yakalipa, iya kukambisha, umo kuti pambi aeba umubiye ati: “Isaleniko iciibi!” Lelo fintu yengaba ayacilapo ‘kulungwamo mucele’ amashiwi, ayengasoswa mwi shiwi lyatekanya, ilya kulangulukilako ukuti, “Bushe kuti waisalako icibi ico?”

22. Mibele nshi iya mutima intu abaupana bakabila pa kusungilila ukumfwana kusuma?

²² Ukulanshanya kusuma kulatemfuma lintu kwabako amashiwi ayalandwa mu nshila yanakilila, ukuloleshanya kwa bucibusa no kusontelela, icikuuku, ukulangulukila, no kubondoka. Ukupitila mu kubombesha ku kusungilila ukulanshanya kusuma, bonse babili umulume no mukashi bakangukililwa ukulalanda cintu balekabila, kabili kuti balesansamushanya no kwafwana mu tushita twa kulengwe nsoni nelyo ukukanshika. “[Sansamusheni, NW] abatompoke mitima,” e fyo Icebo ca kwa Lesa cicincisha. (1 Abena Tesalonika 5:14) Kukabako utushita lintu umulume ali uwakungumana na lintu umukashi e ukungumene. Kuti ‘basansamushanya,’ ukukuulana.—Abena Roma 15:2.

23, 24. Ni shani fintu ukutemwa no mucinshi fikafwilisha lintu paba ukukanasuminishanya? Peele ca kumwenako.

²³ Abaupana abalangisha ukutemwa no mucinshi tabakamone ponse apo bashisuminishenye ukuti ninshi pali impika. Bakabombesha ukukanaba “ne cilulo” kuli umo no munankwe. (Abena Kolose 3:19) Bonse babili balingile ukwibukisho kuti “ukwasuka ukwafuuka kubweshe cipyu.” (Amapinda 15:1) Sakamana ukukanacefya nelyo ukusenuka umunobe uulefumya icili ku mukoshi. Mu cifulo ca ico, fintu alelanda ufisende nge shuko lya mu nshita ilya kumfwikisha bwino fintu umunobe amone fintu. Bombeleni capamo mu kwesha ukupikulula ukupusana kabili fikeni pa kusondwelela kumo ukwabamo kumfwana.

²⁴ Ibukisha akashita lintu Sara apandile umulume wakwe Abrahamu amano, ukuti bapikulule impika imo mu nshila iyo iyapusene na fintu wene aleyumfwa. Lelo, Lesa aebele Abrahamu ati: “Umfwe shiwi lyakwe.” (Ukutendeka 21:9-12) Abrahamu alyumfwile, kabili alipaalilwe. Mu nshila yapalako, nga ca kuti umukashi atubulula icintu cimo icipusene ku cintu umulume wakwe akwete mu muntontonkanya, alingile kwena atala akutika. Pa nshita imo ine, umukashi talingile ukwikatilila ukulanshanya lelo alingile ukukutika cintu umulume wakwe ali no kulanda. (Amapinda 25:24) Ku mulume atemwa umukashi ukupampamina fye lyonse pa nshila alefwaya cibelemo tacaba kutemwa nelyo ukulangisho mucinshi.

25. Ni shani fintu ukulanshanya kusuma kukasangwila ku nsansa mu mbali shakwatishe senge isha mu cupo?

²⁵ Ukulanshanya kusuma na kabili kwalicindama mu kukumana capamo mu cupo. Bukaitemwe no kubulisho kuilama kuti fyaonaula uku kwampana kwakwatishe senge ukwa mu cupo. Ukulanshanya kwakakuka, pamo no kutekanya, fyalikatama. Lintu umo umo mu kubulwa akaso alefwaila umunankwe ubusuma, ukukumana capamo mu cupo te kuti bube bwafya ubukalamba. Kwati fye ni fintu caba mu milandu imbi, “umuntu eifwaila icakwe, lelo onse afwaile umunankwe.”—1 Abena Korinti 7:3-5; 10:24.

26. Nangu ca kuti icupo icili conse cikalapita mu tushita utusuma no tushita twabipa, ni shani fintu ukukutika ku Cebo ca kwa Lesa kukafwilisha abaupana ukusange nsansa?

²⁶ Mwandi Icebo ca kwa Lesa cilapeela ukufunda kusuma! Kwena, icupo icili conse cilapita mu tushita tusuma no tushita twabipa. Lelo lintu abaupana banakila ku kutontonkanya kwa kwa Yehova, nga fintu kwasokololwa muli Baibolo, no kushimpa ukwampana kwabo pa kutemwa kwa cishinte no mucinshi, kuti bacetekelo kuti icupo cabo cikekalilila kabili cikabe ca nsansa. Muli yo nshila tabacindikana fye abene lelo na kabili bakacindika na Katendeka wa cupo, Yehova Lesa.