Icipandwa 16
“Yesu . . . Abatemenwe Ukufika na ku Mpela”
1, 2. Bushe finshi Yesu acita ilyo ali na batumwa bakwe ubushiku bwa kulekeleshako ukuba pano calo, kabili mulandu nshi afwaila sana ukuba na bo pali iyi nshita?
ILYO Yesu aitile abatumwa bakwe mu muputule wa pa muulu uwa mu ng’anda mu Yerusalemu, ninshi naishiba ukuti ubu bushiku e bwa kulekeleshako ukuba na bo. Inshita ya kubwelelamo kuli Wishi ili mupepi. Kwashala fye inshita iinono, Yesu balamwikata kabili icitetekelo cakwe cili no kweshiwa umupwilapo. Lelo nangu naishiba ukuti ubumi bwakwe buli no kuputuka, acili aletontonkanya pa fyo abatumwa bakwe balekabila.
2 Yesu alyeba kale abatumwa ukuti ali no kubasha, lelo acili nakwata ifyebo na fimbi ifya kubakoselesha pa kuti ifikabacitikila ku ntanshi fikabanenuna. E ico inshita yashalako iinono, aikala na bo pa kuti abafundeko ifikabafwa ukutwalilila aba cishinka. Amashiwi alandile yali ayasuma nga nshi kabili yalilangilile ukuti bali fibusa fyakwe ifyo acetekele sana. Lelo mulandu nshi Yesu abikila sana amano ku batumwa bakwe ukucila ifyo aisakamene umwine? Mulandu nshi afwaila sana ukuti abe na bo pali iyi nshita inono? Icasuko cayanguka ca kuti, alibatemwa. Alibatemwa apakalamba.
3. Twaishiba shani ukuti Yesu talolelele mpaka fye pa bushiku bwa kulekeleshako e lyo alanga abasambi bakwe ukuti alibatemwa?
3 Ilyo papitile imyaka iingi, Yohane pa kutendeka ukulemba ifyebo fyapuutwamo pa fyacitike cilya cungulo bushiku, atile: “Pa mulandu wa kuti Yesu alishibe ilyo kushilaba umutebeto wa ca kucilila ukuti inshita yalifikile iya kuti afume pano calo no kuya kuli Wishi, pa kutemwa abakwe abali pano calo, abatemenwe ukufika na ku mpela.” (Yohane 13:1) Yesu talolelele mpaka fye pa bushiku bwa kulekeleshako e lyo alanga abasambi bakwe ukuti alibatemwa. Inshita fye yonse ilyo alebomba umulimo wakwe pano calo, alecita ifintu ifyalekanalekana, ifinono ne fikalamba ifyalelangilila ukuti alitemenwe abasambi bakwe. Kuti cawama na ifwe nga twamona fimo fimo ifyo alecita ifyalelangilila ukuti alibatemwa, pantu nga tulecita ifyo alecita, e lyo twingaba abasambi bakwe aba cine.
Aaletekanya
4, 5. (a) Mulandu nshi Yesu alefwaikilwa ukuba uwatekanya ku basambi bakwe? (b) Bushe Yesu acitile shani ilyo abatumwa bakwe batatu bafililwe ukuba abalola mwi bala lya Getsemane?
4 Ukutemwa no kutekanya fyendela pamo. Pali 1 Abena Korinti 13:4 patila: “Ukutemwa kulashishimisha,” kabili uushishimisha alatekanya no kusuulako fye ku fyo bambi balemulufyanya. Bushe Yesu alingile ukutekanya ku basambi bakwe? Ee! Nga fintu twamwene mu Cipandwa 3, calisendele inshita pa kuti abatumwa bakwe baiceefye. Balyumaninepo imiku iingi pa wali no kuba umukalamba pali bena. Bushe Yesu acitile shani? Bushe alifulilwe no kubakalipila nangu bushe alibapatile? Iyo, alandile fye na bo bwino no kubalungika ninshi nateka no mutima, nangu fye ni lintu “kwaimine . . . ifikansa” pali uyu wine mulandu pa bushiku bwa kulekeleshako icungulo!—Luka 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marko 9:33-37.
5 Bulya bwine bushiku ubwa kulekeleshako, ilyo Yesu aile kwi bala lya Getsemane na batumwa ba cishinka 11, na ko kwine alilangile ifyo abatekanishishe. Yesu ashile abatumwa 8, no kusendapo Petro, Yakobo, na Yohane mu kati ke bala. Yesu abebele ukuti: “Umweo wandi waikatwo bulanda nga nshi, cikanga ne mfwa. Ikaleni pano no kulola pamo na ine.” Lyena, aile akatalamukila no kutampa ukupepa no mweo onse. Pa numa ya kupepa inshita iikalamba, alibwelele ku batumwa bakwe batatu. Finshi asangile balecita? Pali iyi nshita ninshi ifintu nafyafya sana, bena baali mu tulo! Bushe alibebawile pa kukanaba abalola? Iyo, lelo alibakoseleshe ninshi nateka no mutima. Amashiwi yakwe aya cikuuku yalangilile ukuti alishibe ukuti nabanaka pa mulandu wa fyalecitika.a Abebele ati: “Umutima wena ulefwaisha, lelo umubili naunaka.” Na lintu abweleleko imiku ibili bulya bwine bushiku no kubasanga nabalaala, Yesu ali fye uwatekanya!—Mateo 26:36-46.
6. Bushe kuti twapashanya shani Yesu ukutekanya ilyo tuleampana na bambi?
6 Cisuma sana ukwishiba ukuti Yesu tatendelwe ukwafwa abatumwa bakwe. Mu kutekanya kwakwe mwafumine ifisabo, pantu aba baume ba cishinka balisambilile ubusuma bwa kuiceefya e lyo no bwa kuba abalola. (1 Petro 3:8; 4:7) Bushe kuti twapashanya shani Yesu ilyo tuleampana na bantu bambi? Sana sana baeluda, e bafwile ukuba abatekanya. Abasumina banensu kuti limbi baya kuli baeluda na mafya yabo ilyo baeluda abo baleyako na bo limbi kuti nabanaka nelyo limbi na bo nabakwata amafya yabo. Limo limo abalefwaya ubwafwilisho kuti bakokola ukumfwa ifyo balebafunda. Lelo, baeluda batekanya, bakabafunda “mu kunakilila” kabili ‘bakalatentemba umukuni.’ (2 Timote 2:24, 25; Imilimo 20:28, 29) Abafyashi na bo bafwile ukupashanya Yesu ukutekanya, pantu limo limo abana tabomfwa bwangu ifyo balebafunda nangu nga balebalungika. Ukutemwa no kutekanya kukaafwa abafyashi ukukanaleka ukusambilisha abana babo. Amapaalo yaba mu kutwalilila ukusambilisha abana yengi icine cine.—Amalumbo 127:3.
Alebapeela Ifyo Balekabila
7. Ni muli finshi fimbi umo Yesu aleafwa abasambi bakwe mu fyo balekabila?
7 Ukutemwa kumonekela na mu kwafwa bambi. (1 Yohane 3:17, 18) Ukutemwa “takuifwaila ifya kuko.” (1 Abena Korinti 13:5) Ukutemwa kwalengele Yesu ukulaafwa abasambi bakwe mu fyo balekabila. Aleitendekelako ukubaafwa ilyo tabalamulomba no kumulomba. Ilyo amwene ukuti banaka, abebele ukuti baye “ku mbali pa mpanga no kutuushako panono.” (Marko 6:31) Ilyo amwene ukuti bali ne nsala, aitendekeleko fye ukupeela abasambi bakwe ifya kulya, kumo na bambi abengi abaishile mu kumfwa ifyo alesambilisha.—Mateo 14:19, 20; 15:35-37.
8, 9. (a) Cinshi cilangilila ukuti Yesu alishibe ukuti abasambi bakwe balekabila Icebo ca kwa Lesa no kuti alebafwa ukwishiba Icebo ca kwa Lesa? (b) Ilyo Yesu aali pa cimuti, cinshi acitile icalangilile ukuti alibikile sana amano kuli banyina?
8 Yesu alishibe ukuti abasambi bakwe balekabila Icebo ca kwa Lesa, kabili alebasambilisha. (Mateo 4:4; 5:3) Pa kubasambilisha, alebikako sana amano. Ilyo alandile Ilyashi lya pa Lupili, abasambi bakwe e bo alefwaya sana sana ukufunda. (Mateo 5:1, 2, 13-16) Ilyo alefundila abantu ku filangililo, “ku mbali alelondolwela abasambi bakwe fyonse.” (Marko 4:34) Yesu alisontele “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” pa kuti abasambi Bakwe bakatwalilile ukulasambilila Icebo ca kwa Lesa nga abwelelamo ku muulu. Aba bamunyina Yesu abasubwa no mupashi wa mushilo abacili pe sonde, bonse pamo e betwa ukuti umusha wa cishinka. Aba bene e batwalilila ukutupeela “ifya kulya pa nshita iiyene” ukutula mu nshita ya batumwa.—Mateo 24:45.
9 Pa bushiku ubo Yesu alefwa, alilangilile bwino sana ukuti alefwaya nga nshi ukuti abasambi bakwe baletwalilila ukulapepa Lesa. Moneni ifyo cali. Yesu aali pa cimuti, ninshi alecula nga nshi. Pa kuti fye alepeema bwino, aleinyunsa no kutunkaninka amolu. Lelo ici cifwile calelenga aleumfwa ubukali sana pantu ukufina kwa mubili wakwe kwalelenga ukuti imisomali ilekusha ifilonda fyali ku makasa yakwe e lyo kabili inuma yakwe iyakwete ifilonda, na yo yalekuusa ku cimuti. Umuntu pa kulanda kano alepeema bwino, kanshi cifwile caleyafya nga nshi pa kulanda e lyo no kukalipa calekalipa. Na lyo line, ilyo fye talafwa, Yesu alilandile amashiwi ayalangilile ukuti alitemenwe sana nyina, Maria. Ilyo amwene Maria no mutumwa Yohane nabeminina lwa mupepi, Yesu, alilandile ishiwi fye ilyakosa ica kuti na baiminine mupepi balyumfwile. Aebele banyina ati: “Moneni, umwana wenu!” E lyo atile kuli Yohane: “Mona, noko!” (Yohane 19:26, 27) Yesu alishibe ukuti umutumwa wa cishinka aali no kulapekanishisha Maria fyonse ifyo alekabila kumo fye no kulamwafwa ukulapepa Lesa.b
10. Bushe abafyashi kuti bapashanya shani Yesu ilyo balesakamana ifyo abana babo balekabila?
10 Abafyashi ababika amano ku bana kuti basambililako fimo ku fyo Yesu acitile. Umufyashi uwatemwa aba mu ng’anda yakwe afwile ukubapeela ifyo bakabila. (1 Timote 5:8) Umutwe wa lupwa uubomba bwino kabili uwatemwa aba mu ng’anda yakwe, afwile no kufwaya inshita ya kutuusha ne ya kwangala. Kabili, abafyashi Abena Kristu balabika sana amano ku kupeela abana babo ifibaafwa ukukosa mu kupepa. Bacita shani? Aba bafyashi balabika amano ku kupekanya ukuti isambililo lya lupwa lilebako lyonse, kabili balabombesha pa kuti ayo masambililo yaleumfwika bwino kabili yalekulilila abana babo. (Amalango 6:6, 7) Ku ncitilo shabo na ku fyo balelanda, abafyashi balasambilisha abana babo ukuti umulimo wa kubila imbila nsuma walicindama sana no kuti ukupekanya ukulongana no kuya mu kulongana fyalicindama nga nshi mu kupepa kwabo.—AbaHebere 10:24, 25.
Aleelela
11. Finshi Yesu asambilishe abasambi bakwe pa kwelela?
11 Ukutemwa e kulenga no kuti tuleelela abanensu. (Abena Kolose 3:13, 14) Pali 1 Abena Korinti 13:5 patila, ukutemwa “takusunga filubo.” Yesu alisambilishe abasambi bakwe imiku fye iingi ifyo cawamina ukwelela bambi. Abebele ukuti balebelela uluse bambi te “kufika ku miku cinelubali (7), lelo ukufika ku miku amakumi cinelubali na cinelubali (77),” e kutila ukwabula ukupenda imiku baelela umuntu. (Mateo 18:21, 22) Abasambilishe ukuti umubembu kuti bamwelela nga ca kutila alapila pa numa ya kumukalipila. (Luka 17:3, 4) Lelo Yesu taali nga baFarise abalesambilisha fye ukwabula ukulakonka ifyo balesambilisha; ena alesambilisha no kukonka ifyo alesambilisha. (Mateo 23:2-4) Natumone ifyo Yesu alebelela uluse abantu bambi nangu fye ilyo abanankwe acetekele bamubifishe.
12, 13. (a) Bushe finshi Petro alufyenye Yesu ubushiku bamwikete? (b) Bushe Yesu acitile shani ilyo abuukile ku bafwa pa kuti cishibikwe ukuti talelanda fye pa kwelela?
12 Yesu no mutumwa Petro balitemwanene sana. Petro aali muntu wa mutima usuma lelo limo limo alesuswa ukucita ifintu. Yesu alishibe imibele isuma iya kwa Petro kabili alimupeele imilimo ikalamba. Petro, e lyo na Yakobo na Yohane, baliyimwenene na menso ifipesha mano ifyo abatumwa bambi abashala 9 bashamweneko. (Mateo 17:1, 2; Luka 8:49-55) Nga fintu tumwene kale, Petro aali pa batumwa abaile na Yesu mwi bala lya Getsemane pa bushiku ubo Yesu bamwikete. Lelo, ubushiku bulya bwine ilyo Yesu bamuposele ku balwani no kumwikata, Petro na batumwa bambi balimubutwike. Inshita imbi, Petro alishipile ica kuti ayaiminina na pa nse ya cilye ico batekeele Yesu apabulo mulandu. Na lyo line, Petro aliketwe umwenso no kulufyanya nga nshi—akeene Yesu apabuuta imiku itatu ukuti tamwishiba, lelo ubu bwali bufi! (Mateo 26:69-75) Bushe Yesu acitile shani? Aciba ni mwe cibusa wenu acitile fyo, nga mwacitile shani?
13 Yesu alefwaya ukwelela Petro. Pantu alishibe ukuti Petro ali no bulanda pa cilubo acitile. Na kuba, uyu mutumwa alilapiile kabili ilyo amwene ukuti nalufyanya ‘alitimwike mu filamba, no kulila.’ (Marko 14:72) Ilyo Yesu abuukile ku bafwa, aile kuli Petro, nalimo alefwaya ukumutalalikako umutima. (Luka 24:34; 1 Abena Korinti 15:5) Ilyo imyeshi ibili tailapwa, Yesu alicindamike Petro pantu alimupeele ishuko lya kuba pa ntanshi mu kushimikila abantu abengi abalongene mu Yerusalemu pa bushiku bwa Pentekoste. (Imilimo 2:14-40) Cimbi ico tushifwile ukulaba ca kuti, Yesu tapatile abatumwa bakwe pa kumubutuka. Pantu ne lyo abuushiwe alebeeta ati “bamunyinane.” (Mateo 28:10) Bushe kwena te kuti tumone ukuti Yesu talelanda fye pa kwelela lelo alecita ifyo alelanda?
14. Mulandu nshi tufwile ukuba no mutima wa kwelela abatulufyanya, kabili kuti twalanga shani ukuti tulafwaya ukwelela abanensu?
14 Fwe basambi ba kwa Yesu tufwile ukusambilila ukwelela. Mulandu nshi? Ifwe tatwapwililika nga filya Yesu aali, na batulufyanya na bo tabapwililika. Limo limo tulalufyanya mu nsoselo shesu na mu fyo tucita. (Abena Roma 3:23; Yakobo 3:2) Nga tuleelela bambi apo calinga, ninshi na ifwe Lesa kuti atwelela imembu shesu. (Marko 11:25) Nomba bushe kuti twalanga shani ukuti tulafwaya ukwelela bambi abaletulufyanya? Ilingi line, ukutemwa kulatwafwa ukusuulako fye ku fyo abanensu batulufyanya e lyo na ku filubo fimbi ifyo bacita. (1 Petro 4:8) Abatulufyenye nga balapila icine cine, nga filya Petro alapiile, tufwile ukupashanya Yesu no kubelela. Ukucila ukulaenda fye ne cintu ku mukoshi, tufwile ukulabako fye. (Abena Efese 4:32) Nga twacite fyo kuti twalenga icilonganino caba ica mutende kabili na ifwe te kuti tulecula no mutima.—1 Petro 3:11.
Aalangile Ukuti Alibacetekele
15. Cinshi calengele ukuti Yesu acetekele abasambi bakwe nangu line balelufyanya?
15 Ukutemwa no kucetekela abantu bambi fyendela pamo. Ukutemwa “kusumina fyonse.”c (1 Abena Korinti 13:7) Pa mulandu wa kuti Yesu alitemenwe abasambi bakwe, alilangile ukuti alibacetekele nangu ca kuti tabali abapwililika. Alibacetekele no kusumina ukuti aba bantu balitemenwe Yehova icine cine kabili balefwaya ukulacita ukufwaya kwakwe. Na lintu balufyenye, Yesu tatampile ukubatwishika. Ica kumwenako fye, ilyo umutumwa Yakobo na Yohane baebele banyina ukuyabalandilako kuli Yesu ukuti bakekale ku kwa kulyo na ku kwa kuso kwakwe mu Bufumu bwakwe, Yesu tatampile ukulatwishika bucishinka bwabo nelyo ukubapoka ubutumwa.—Mateo 20:20-28.
16, 17. Milimo nshi iyo Yesu apeele abasambi bakwe?
16 Pa kuti Yesu alangilile ukuti alicetekele abasambi bakwe, alibapeele imilimo yalekanalekana. Imiku ibili ilyo acitile ifipesha mano fya kufusha ifya kulya no kupeela abantu abengi, apeele abasambi bakwe umulimo wa kwakanya ifya kulya. (Mateo 14:19; 15:36) Pa kupekanya Ica Kucilila ca kupelekeshako, aebele Petro na Yohane ukuya ku Yerusalemu ku kuyapekanya ifintu. E bailefwaya umwana wa mpaanga, umwangashi, umukate ushatutumuka, umusaalu walula, na fimbi ifyalefwaikwa. Uyu mulimo bapeelwe tawali uwasuulwa iyo, pantu ukusefya Ica Kucilila ukulingana na Mafunde ya kwa Mose, lyali lifunde. E lyo kabili, bulya bwine bushiku icungulo, Yesu alibomfeshe umwangashi no mukate ushatutumuka nge fimpashanya fyacindama ilyo aletendeka Icibukisho ca mfwa yakwe.—Mateo 26:17-19; Luka 22:8, 13.
17 Yesu alimwene no kutila abasambi bakwe balilingile ukupeelwa imilimo na imbi iyikalamba. Nga fintu tumwene kale, apeele abasubwa umulimo wacindama uwa kupeela abantu ica kulya ca ku mupashi. (Luka 12:42-44) Ibukisheni no kuti apeele abasambi bakwe umulimo wacindama nga nshi uwa kubila imbila nsuma no kupanga abasambi. (Mateo 28:18-20) Na pali ino ine nshita, nangu ca kuti Yesu tamoneka kabili aba mu muulu e mo atekela, alipeela abaume bafikapo abetwa ukuti “ifya bupe mu bantu” umulimo wa kutungulula icilonganino.—Abena Efese 4:8, 11, 12.
18-20. (a) Kuti twalanga shani ukuti twalicetekela abasumina banensu? (b) Bushe kuti twapashanya shani Yesu ukuitemenwa ukupeelako bambi imilimo? (c) Finshi tuli no kulandapo mu cipandwa cikonkelepo?
18 Bushe kuti twapashanya shani Yesu ilyo tuleampana na bambi? Nga ca kutila tulecetekela abasumina banensu ninshi twalibatemwa. Tuleibukisha ukuti ukutemwa takutwishika bantu iyo, lelo kusuubila ifisuma pali bena. Nga ca kutila bamo bacita ifishiweme, pantu na kuba kuti bacite fyo inshita fye iili yonse, ukutemwa kukatulenga ukukanasuswa ukulatontonkanya ukuti aba bantu babi imitima. (Mateo 7:1, 2) Nga ca kutila tatuletwishika bamunyinefwe, tukalabakoselesha, te kubaneenuna iyo.—1 Abena Tesalonika 5:11.
19 Bushe kuti twamupashanya Yesu ukulapeelako bambi imilimo? Cisuma nga nshi ukuti bakangalila mu cilonganino balepeelako bambi imilimo iyalinga, iisuma kabili iyo bengaba na maka ya kubomba. Nga bacite fyo bafwile ukucetekela abo bantu ukuti bakabomba fye bwino. Baeluda abatampa kale ukubomba bueluda kuti basambilishako abalumendo ‘abaletinamina’ ukwafwa icilonganino. (1 Timote 3:1; 2 Timote 2:2) Ukusambilisha abantu muli uyu musango calicindama nga nshi. Ilyo Yehova aletwala pa ntanshi umulimo tubomba uwa Bufumu bwakwe, abaume bafikapo bafwile ukufundwa pa kuti balebomba imilimo iyileya ilefulilako.—Esaya 60:22.
20 Yesu alitushilile icilangililo cisuma ica kutemwa abantu bambi. Pali fyonse ifyo tufwile ukumupashanya, ukutemwa e kwacindamisha. Mu cipandwa cikonkelepo, tuli no kulanda pa nshila yacila shonse iyo atulangiilemo ukutemwa, ne yi nshila, kutuula umweo wakwe.
[Amafutunoti]
a Icalengele ukutila abatumwa baleshipula te kunaka fye. Ilyashi ilyalingana ne li ilyalembwa pali Luka 22:45 litila Yesu “[abasangile] baleshipula ku bulanda.”
b Nakalimo pali iyi nshita Maria aali ni mukamfwilwa, kabili cimoneka kwati abana bambi abo akwete ninshi tabalaba basambi ba kwa Yesu.—Yohane 7:5.
c Lelo ici tacilolele mu kuti uwatemwa abantu ninshi alikutwa nangu kwati aba amano ngo mwaice. Lelo, ni mu kuti uwakwata ukutemwa tafwailisha milandu muli bambi nelyo ukubatunganya. Umuntu uwaba no kutemwa tasuswa ukupingula bambi nangu ukubamona kwati baaba ne mitima yabipa.
Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?
● Mulandu nshi cacindamina ukukonka ifyo Yesu atufunda ukuti tuleelela bambi?—Mateo 6:14, 15.
● Bushe kuti twakonka shani icishinka ico Yesu alandile mu cilangililo cilanda pa fyo ukwelela bambi kwacindama?—Mateo 18:23-35.
● Bushe Yesu acitile shani pa kulanga ukuti alelangulukilako abasambi bakwe, e lyo kabili kuti twamupashanya shani?—Mateo 20:17-19; Yohane 16:12.
● Bushe Yesu alangilile shani Petro ukuti alimucetekele, kabili bushe ifwe kuti twalanga shani ukuti twalicetekela bambi?—Luka 22:31, 32.
[Ifikope pe bula 164, 165]
Abafyashi ba cikuuku balatekanya kabili balapeela abana babo ifyo bakabila
[Icikope pe bula 166]