“Abafwa Bakabuushiwa”

“Pantu intandala ikalila, e lyo abafwa bakabuushiwa abashingabola, na ifwe tukaalulwa.”—1 ABENA KORINTI 15:52.

1, 2. (a) Bulayo nshi ubwa kusansamusha ubwapeelwe ukupitila muli kasesema Hosea? (b) Twaishiba shani ukuti Lesa aliiteyanya ukubuusha abafwa?

BUSHE mwalifwilwapo umuntu uwo mwatemwishishe? Kanshi mwalishiba ukukalipa kuntu imfwa ileta. Nangu ni fyo, Abena Kristu balasansamushiwa ku bulayo buntu Lesa apeele ukupitila muli kasesema Hosea ubwa kuti: “Bushe ndebashita mbafumye mu maka ya ku Mbo? Bushe ku mfwa e ko ndebalubula? Fili kwi ifikuko fyobe, we Mfwa? Ali kwi pumpunta obe, we ku Mbo?”—Hosea 13:14.

² Ku batwishika, imfundo ya kuti kukabo kubuuka imoneko kukaanalolamo. Lelo Lesa Wa maka yonse cine cine alikwata amaka ya kucite cipesha amano ca musango yo! Umulandu ukulilepo wa kumona nga ca kuti Yehova aliitemenwa ukubwesha abafwa ku bumi na kabili. Umuntu umulungami Yobo atwishike ati: “Umuntu uwafwa, nga engaba no mweo kabili.” Lyene aliyankwile umwine ukuti: “Nga mwaita, na ine nayasuka, nga mwafuluke cacitwa ku minwe yenu.” (Yobo 14:14, 15) Ishiwi lya ‘kufuluka’ lilangilila ukufwaya kwa mukoosha nelyo ukufwaisha. (Linganyeniko Ilumbo 84:2.) Ee, Yehova alafwaisha mu kuswatuka ukubuusha—alafuluka ukumona na kabili aba busumino abafwile, ababa abomi mu cibukisho cakwe.—Mateo 22:31, 32.

Yesu Alondolola Bwino Ukubuuka

3, 4. (a) Cinshi cintu Yesu alengele ukuti cumfwike pa lwe subilo lya kubuuka? (b) Mulandu nshi Yesu abushiwilwe ngo mupashi, ukukaanaba mu munofu?

³ Abaume ba pa kale aba citetekelo pamo nga Yobo baishibeko fye finono pa lwa kubuuka. Ni Yesu Kristu e walondolwele bwino bwino ili subilo lya kusungusha. Alangilile umulimo ukalamba untu umwine wine akwata lintu atile: “Uutetekelo Mwana aba no mweo wa muyayaya.” (Yohane 3:36) Ni kwi kuntu abantu bakaipakishisha uyo mweo? Icinabwingi ica batetekela, bakaipakishisha pano isonde. (Ilumbo 37:11) Nangu cibe fyo, Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Mwilatiina, mwe mukuni unono; ico Shinwe abekelwa ukumupeelo bufumu.” (Luka 12:32) Ubufumu bwa kwa Lesa bwaba ku muulu. E ico, ubu bulayo bulepilibule fyo “umukuni unono” uli no kuba na Yesu mu muulu nge fibumbwa fya mupashi. (Yohane 14:2, 3; 1 Petro 1:3, 4) Mwandi cilolelo ca bukata! Yesu na kabili asokolwelele umutumwa Yohane ukuti impendwa ya uyu “mukuni unono” ili no kuba fye 144,000.—Ukusokolola 14:1.

⁴ Nangu ni fyo, ni shani fintu ba 144,000 bengengila mu bukata bwa ku muulu? Yesu ‘aletele mu lubuuto umweo no kukanafwa mu mbila nsuma.’ Ukupitila mu mulopa wakwe, aleteleko “inshila ipya kabili iya mweo” iya kuila ku muulu. (2 Timote 1:10; AbaHebere 10:19, 20) Intanshi alifwile, nga fintu Baibolo yasobele ukuti aali no kufwa. (Esaya 53:12) Lyene, nga fintu umutumwa Petro abilishe pa numa, “uyo Yesu, Lesa alimwimishe kabili.” (Imilimo 2:32) Nangu ni fyo Yesu tabuushiwe ngo muntunse. Asosele ukuti: “Umukate uyo ine nkapeela mubili wandi, uukapeelelwo mweo wa ba pano isonde.” (Yohane 6:51) Ukubwelela mu mubili wakwe kabili nga kwalyonawile lilya ilambo. E mulandu wine Yesu “ku mubili wena aliipaiwe, lelo ku mupashi acitilwe uwa mweo.” (1 Petro 3:18) Yesu muli fyo ‘atumwenene cilubula ca muyayaya,’ e kuti “Umukuni unono.” (AbaHebere 9:12) Atambike kuli Lesa umutengo wa bumi bwakwe ubwa buntunse ubwapwililika nge cilubula ca bantu ababembu, kabili ba 144,000 e babalilepo ukumwenamo.

 5. Lisubilo nshi lyapeelwe ku bakonshi ba kwa Yesu aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo?

⁵ Te Yesu eka aali no kubuushiwilwa ku bumi bwa ku muulu. Paulo aebele Abena Kristu banankwe aba mu Roma ukuti balisubilwe no mupashi wa mushilo ukuba abana ba kwa Lesa kabili impyani shinankwe isha kwa Kristu nga bengashininkisho kusubwa kwabo pa kushipikisha ukufika na ku mpela. (Abena Roma 8:16, 17) Paulo na kabili alondolwele ati: “Nga twaba abalundwa kuli wene mu mipalanine ya mfwa yakwe, tukaba abalundwa kuli wene na mu mipalanine ya kubuuka kwakwe.”—Abena Roma 6:5.

Ukucingilile Subilo lya Kubuuka

 6. Mulandu nshi ukusumina mu kubuuka kwasanshilwe mu Korinti, kabili Paulo ayankwileko shani?

⁶ Ukubuuka lubali lwa “masambililo ya kutendeka” aya buKristu. (AbaHebere 6:1, 2) Nangu ni fyo, ici cifundisho calisanshilwe mu Korinti. Bamo mu cilonganino, abo ukwabulo kutwishika basongelwe na mano ya buntunse aya ciGriki, baaleti: “Ukwima kwa bafwa takuli.” (1 Abena Korinti 15:12) Lintu bashimike ulwa ici ku mutumwa Paulo, aishilecingilila isubilo lya kubuuka, maka maka isubilo lya Bena Kristu basubwa. Natubebete amashiwi ya kwa Paulo ayalembwa pali 1 Abena Korinti icipandwa 15. Calamwaafwa nga mwalibelenga icipandwa conse, nga fintu catubulwilwe mu cipande cifumineko.

 7. (a) Paulo atontomeshe pa mulandu nshi uukalamba? (b) Ni bani bamweneko Yesu wabuushiwe?

⁷ Mu fikomo fya kubalilapo fibili ifya 1 Abena Korinti icipandwa 15, Paulo aimika umutwe untu alalandapo: “Mwe ba bwananyina, ndemulenga mwishibe imbila nsuma iyo nabilile kuli imwe; . . . iyo mwapokelele, iyo mwaimininamo, iyo mulepusukilamo, . . . kano ninshi mwatetekele icitetekeletetekele.” Nga abena Korinti balifililwe ukwiminina abashangila mu mbila nsuma, ninshi bapokelele icine ibusha. Paulo akonkenyepo ati: “Ica ntanshi nashiilile imwe ni co na ine napokelele, ica kuti Kristu afwilile imembu shesu umwabela amalembo; kabili ukuti alishiikilwe; kabili ukuti abuushiwe pa bushiku ubwalenga shitatu umwalola amalembo; kabili ukuti amoneke kuli Kefa, e lyo ku be kumi na babili; e lyo amoneke ku bacile myanda isano bonse pamo, pali abo icinabwingi caikalilila ukufika kuli nomba, lelo bamo balilaala; e lyo amoneke kuli Yakobo, e lyo ku batumwa bonse; awe pa kupelelekesha pali bonse amoneke na kuli ine, kwati untu afyalwa akapoopo.”—1 Abena Korinti 15:3-8.

8, 9. (a) Ukusumina mu kubuuka kwacindama shani? (b) Ni pa ca kucitika nshi Yesu afwile amoneke ku ‘bacile myanda isano’?

⁸ Kuli abo bapokelele imbila nsuma, tacali ca kusumina fye nga balefwaya. Kwali inte ishingi ishashininkishe ukuti “Kristu afwilile imembu shesu” no kuti alibuushiwe. Umo aali ni Kefa, nelyo Petro nge fyo aishibikwa bwino. Pa numa Petro akeene Yesu pa bushiku Yesu afutwikwe no kwikatwa, afwile alisansamushiwe nga nshi ilyo Yesu amonekele kuli wene. ‘Abe kumi na babili,’ abatumwa nge bumba, na bo Yesu wabuushiwa alibatandalile—ukwabulo kutwishika ica kukumanya cabaafwile ukucimfyo mwenso no kushipa pa kushimiko bunte pa lwa kubuuka kwa kwa Yesu.—Yohane 20:19-23; Imilimo 2:32.

⁹ Kristu na kabili amoneke kwi bumba lyakulilako, ‘abacile myanda isano.’ Apo ni mu Galili fye e mo akwete abakonshi abengafike mpendwa yakule fyo, ici cifwile cali ni pa kashita kalondololwa pali Mateo 28:16-20, lintu Yesu apeele ikambisho lya kupanga abasambi. Mwandi bunte bwa maka buntu aba bantu bali no kushimika! Bamo baali bacili abomi mu 55 C.E. lintu Paulo alembele uyu kalata wa ntanshi ku bena Korinti. Nangu ni fyo, moneni ukuti abaafwile casoswa ukuti “balilaala.” Baali bacili tabalabuushiwa ukuti bapokelele icilambu cabo ica ku muulu.

10. (a) Ukukumana kwa kulekelesha Yesu akumene na basambi bakwe kwabambukiile shani? (b) Yesu amoneke shani kuli Paulo “kwati untu afyalwa akapoopo”?

¹⁰ Inte na imbi iyapulamo iya kubuushiwa kwa kwa Yesu aali ni Yakobo, mwana Yosefe na Maria, nyina kwa Yesu. Ilyo Yesu talabuuka, cimoneke fyo Yakobo aali uushasumina. (Yohane 7:5) Lelo pa numa Yesu amoneke kuli wene, Yakobo abele uwasumina kabili nakalimo abombele umulimo ukalamba mu kwalula bamunyina bambi. (Imilimo 1:13, 14) Ilyo alekelesheko ukumonana na basambi bakwe, pa nshita lintu alenina ukuya ku muulu, Yesu abapeele umulimo wa ‘kube nte . . . ukufika ku mpela ya pano nse.’ (Imilimo 1:6-11) Pa numa, amonekele kuli Sauli wa ku Tarsi, kalamata wa Bena Kristu. (Imilimo 22:6-8) Yesu amoneke kuli Sauli “kwati untu afyalwa akapoopo.” Cali kwati Sauli nabuushiwa kale ku bumi bwa mupashi kabili aali na maka ya kumona Shikulu wakatamikwa ninshi kucili imyanda ya myaka ilyo kulya kubuuka takulabako. Ici ca kukumanya mu kupumikisha caleseshe incitilo ya kwa Sauli iya kulwisha icilonganino ca Bwina Kristu mu musango wa bukomi kabili kwamulengele ukwaluka apakalamba. (Imilimo 9:3-9, 17-19) Sauli asangwike umutumwa Paulo, umo uwa bakacingilila bapulamo aba citetekelo ca Bwina Kristu.—1 Abena Korinti 15:9, 10.

Ukusumina mu Kubuuka Kulafwaikwa

11. Ni shani fintu Paulo asansalike ukulubana kwa kusoso kuti ‘Ukwima ku bafwa takwaba’?

¹¹ Ukubuuka kwa kwa Yesu kanshi cali cishinka icakwete ubushinino bwakumanina. Paulo apelululo kuti: “Lelo Kristu nga abilwo kuti abuushiwa ku bafwa, bushe bamo ba muli imwe batila shani ukuti ukwima kwa bafwa takuli?” (1 Abena Korinti 15:12) Aba musango yo tabaleitwishikila fye abene nelyo ukutwishika ukubuushiwa lelo balelanga apabuuta ukuti tabasuminemo. E co Paulo alesansalika fintu ukupelulula kwabo kwalubene. Atila nga Kristu taabuushiwe, ninshi ubukombe bwa Bwina Kristu bwali bwa bufi, na abo abaaleshinino kuti Kristu alibuushiwe ninshi bali “abashimika Lesa ubufi.” Nga Kristu taabuushiwe, takwali icilubula icalipilwe kuli Lesa; ninshi Abena Kristu baali ‘bacili mu membu shabo.’ (1 Abena Korinti 15:13-19; Abena Roma 3:23, 24; AbaHebere 9:11-14) Na Bena Kristu ‘abaleele mu mfwa,’ bamo abafwile pa mulandu wa cisumino, ninshi balobele ukwabule subilo line line. Mwandi mibele ya bulanda intu Abena Kristu bengabamo nga buno e bumi fye bengenekela! Ukucula kwabo kuti kwaba fye ukwa fye.

12. (a) Calola mwi ukwita Kristu ukuti “cisabo ca ntanshi ku balaala”? (b) Ni shani fintu Yesu alengele ukuti kubeko ukubuuka?

¹² Nangu cibe fyo, ifyo te fyo cali. Paulo akonkanyapo ati: ‘Kristu alibuushiwa ku bafwa.’ Ukulundapo, aba “cisabo ca ntanshi ku balaala.” (1 Abena Korinti 15:20) Lintu abena Israele mu cumfwila bapeele Yehova ifya ntanshi fya fisabo fyabo, Yehova alibapaalile ukuba no busomboshi ubukalamba. (Ukufuma 22:29, 30; 23:19; Amapinda 3:9, 10) Pa kwita Kristu ukuti “cisabo ca ntanshi,” Paulo aalelosha mu kuti kuli no kuba ukulobolola na kumbi ukwa bantu abali no kubuushiwa ukuya ku bumi bwa ku muulu. Paulo atila: “Apo ni mu muntu e mwaishiile imfwa, kabili ni mu muntu e mwaishiile ukwima ku bafwa. Pantu ifyo fine ni muli Adamu e mo bonse bafwila, e fyo na muli Kristu e mo bonse bakalengelwa aba mweo.” (1 Abena Korinti 15:21, 22) Yesu alengele ukuti kukabe ukubuuka ukupitila mu kupeela ubumi bwakwe ubwa buntunse ubwapwililika nge cilubula, ukwiswila abantu inshila ya kulubulwa ku busha bwa lubembu ne mfwa.—Abena Galatia 1:4; 1 Petro 1:18, 19.a

13. (a) Ukubuukila ku muulu kubako lilali? (b) Ni shani fintu caba ukuti abasubwa bamo ‘tabalala mu mfwa’?

¹³ Paulo atwalilila ukusoso kuti: “Lelo onse mwi tulwe lyakwe line: Kristu e cisabo ca ntanshi; e lyo aba kwa Kristu, pa kwisa kwakwe.” (1 Abena Korinti 15:23) Kristu aabuushiwe mu 33 C.E. Nangu cibe fyo, abakonshi bakwe abasubwa—“aba kwa Kristu”—bali no kupembelela mpaka pa numa fye Yesu atendeke ukubapo kwakwe ukwa cifumu, ukubapo uko ubusesemo bwa Baibolo bulango kuti kwaliko mu 1914. (1 Abena Tesalonika 4:14-16; Ukusokolola 11:18) Ni shani kuli abo bakaba abomi pa nshita ya kulya kubapo kwa kwa Kristu? Paulo atila: “Moneni, ndemwebe ca nkama: Tatwakalaale bonse, lelo tukaaluka bonse, mu kashita akanininini, mu kukapakapa kwa linso, pa ntandala ya kupelelekesha. Pantu intandala ikalila, e lyo abafwa bakabuushiwa abashingabola, na ifwe tukaalulwa.” (1 Abena Korinti 15:51, 52) Cili icaumfwiko kuti, te bonse abasubwa abalaala mu nshishi ukupembelelo kubuuka. Abo bafwa mu kubapo kwa kwa Kristu balaalulwa mu kwangufyanya.—Ukusokolola 14:13.

14. Ni shani fintu abasubwa ‘bengabatishiwa ku mifwaile ya kuba abafwa’?

¹⁴ Paulo aipusha ukuti: “Ninshi bakacita shani ababatishiwa pa mulandu wa bafwa? Abafwa nga tababuushiwa nakalya, nga cinshi abalole babatishishiwa [ku mifwaile ya kuba abafwa, NW]? Cinshi ico nabela mu busanso inshita yonse?” (1 Abena Korinti 15:29, 30) Paulo taloseshe mu kuti aba mweo babatishiwilwe pa mulandu wa bafwa, nga fintu amaBaibolo yambi yacilenga ukumoneka kwati e fyo caba. Na kuba, ulubatisho lwayampana ku busambi bwa Bwina Kristu, lelo abafwa te kuti babe abasambi. (Yohane 4:1) Mu cifulo ca ico, Paulo aalelanda pa Bena Kristu abomi, ubwingi ubwa bene, ukupala Paulo wine baali “mu busanso inshita yonse.” Abena Kristu basubwa ‘babatishiwe mu mfwa ya kwa Kristu.’ (Abena Roma 6:3) Ukutula pa kusubwa kwabo, cali kwati ‘balebatishiwa’ mu nshila iyali no kubatwala ku mfwa iyapala iya kwa Kristu. (Marko 10:35-40) Kuti bafwa ne subilo lya kubuukila ku bukata bwa ku muulu.—1 Abena Korinti 6:14; Abena Filipi 3:10, 11.

15. Masanso nshi Paulo pambi apitilemo, kabili ni shani fintu icitetekelo mu kubuuka cabombele pa kuti ayashipikishe?

¹⁵ Paulo nomba alondololo kuti umwine wine alolenkene no busanso ukufika ku cipimo ca kusoso kuti: “Akasuba na kasuba ndafwa!” Epali bamo batila alekukumya fye, Paulo akonkanyapo ati: “Mwe ba bwananyina, ndelapa apa kutakishisha imwe ndi na po muli Kristu Yesu Shikulwifwe.” Baibolo wa The Jerusalem Bible apilibule ci cikomo ati: “Ndolenkana ne mfwa cila bushiku, mwe ba bwananyina, kabili kuti nalapa yene ku cilumba nakwata pali imwe muli Kristu Yesu Shikulwifwe.” Ica kumwenako fye ca masanso yantu alolenkene na yo, mu cikomo 32, Paulo alanda ulwa ‘kulwa ne fiswango mu Efese.’ Abena Roma ilingi line baleipaya bampula mafunde pa kubapoosa mu fiswango mu fibansa. Nga ca kuti Paulo alwile ne fiswango fya cine cine, afwile apuswike fye mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova. Akukaanaba isubilo lya kubuuka, ninshi ukusalapo imikalile iyalemusansalika ku masanso ya musango yo kuti caba kukupe mfwa icine cine. Akukaanaba isubilo lya bumi ku ntanshi, ukushipikisha amafya no kuipusula pa mulandu wa kubombela Lesa takwingabamo bupilibulo nangu panono. Paulo atila: “Abafwa nga tababuushiwa, ninshi tulye no kunwa, pantu mailo tukafwa.”—1 Abena Korinti 15:31, 32; moneni 2 Abena Korinti 1:8, 9; 11:23-27.

16. (a) Insoso ya kuti “tulye no kunwa, pantu mailo tukafwa” napamo yafumine kwi? (b) Masanso nshi yaba mu kusuminisha iyi mfundo?

¹⁶ Paulo nakalimo aleyambula Esaya 22:13, apalondolola imibele ya mutima iya kwenekelo busanso iya bekashi babule cumfwila aba mu Yerusalemu. Nelyo kuti pambi aibukishe ifisumino fya bena Epikuri, abaasulile ukuti takwali isubilo ilili lyonse pa numa ya mfwa kabili abasumine ukuti umusamwe wa ku mubili e cikalamba fye mu bumi. Te mulandu na fintu cali, amano ya buntunse aya ‘kulya no kunwa’ tayali ya bukapepa. E ico, Paulo asoka ati: “Mwilufiwa: ukubishanya kubi konaule mibele isuma.” (1 Abena Korinti 15:33) Mu kubishanya na bo abakeene ukubuuka mwali ubusungu. Ukubishanya kwa musango yo kuti pambi e kwalengele amafya yantu Paulo abombeelepo mu cilonganino ca ku Korinti, pamo nga bucisenene, amalekano, ukutwalana ku filye, no kukaanacindika Umulalilo wa kwa Shikulu.—1 Abena Korinti 1:11; 5:1; 6:1; 11:20-22.

17. (a) Paulo akonkomeshe shani abena Korinti? (b) Mepusho nshi yashala ayali no kwasukwa?

¹⁷ Kanshi Paulo apeela abena Korinti kuno kukonkomesha ukwa kucincisha ati: “Shilimukeni no kulungama, mwibembuka; pantu bamo pali imwe tabaishiba Lesa: ndesose ci ku kumulenge nsoni.” (1 Abena Korinti 15:34) Imimwene ya kufuupula pa lwa kubuuka yalengele bamo ukufwo mutombo lwa ku mupashi, kwati bantu bakolelwe. Baalekabila ukushilimuka, ukukololoka. Abena Kristu basubwa ilelo na bo bene balekabila ukushilimuka lwa ku mupashi, ukukaanasongwa ne mibele ya kutwishika iya ici calo. Bafwile ukukakatila kwi subilo lyabo ilya kubuukila ku muulu. Lelo kwali kucili amepusho ayashayaswikwe—ku bena Korinti ba ilya nshita na kuli ifwe pali nomba. Ku ca kumwenako, ni mu musango nshi ba 144,000 babuukila ukuya ku muulu? Kabili ni shani pa lwa mamilioni ya bambi abacili mu nshishi lelo abashaba ne subilo lya kuya ku muulu? Bushe ukubuuka kukapilibula cinshi kuli bene? Mu cipande cikonkelepo, twalabebeta ilyashi lya kwa Paulo ilisheleko pa lwa kubuuka.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

◻ Ni shani fintu Yesu alengele ukubuuka ukuba ukwaumfwika?

◻ Ni bani bamo bamo abamweneko ukubuushiwa kwa kwa Kristu?

◻ Mulandu nshi abantu bapaashishe icifundisho ca kubuuka, kabili Paulo ayankwileko shani?

◻ Mulandu nshi ukusumina mu kubuuka kwalefwaikilwa ku Bena Kristu basubwa?

[Icikope pe bula 15]

Umwana mwanakashi uwa kwa Yairo aali bushinino bwa kuti ukubuuka e ko kwali

[Icikope pe bula 16, 17]

Akukaanaba isubilo lya kubuuka, ukufwile cisumino ukwa Bena Kristu ba citetekelo kuti kwaba ukwa fye