Cinshi Cikukunta ku Kubombela Lesa?
“Uletemwa Sokulu Lesa obe ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku mano yobe yonse, na ku maka yobe yonse.”—MARKO 12:30.
1, 2. Fintu nshi ifya kucincimusha ifilepwishishiwa mu kulundana no mulimo wa kushimikila?
UMUTENGO wa cine cine uwa motoka taupiminwa fye ku mimonekele ya uko. Umusango apentelwamo kuti pambi waingilishako ukumoneka kwa ku nse, ne mipangilwe yatelela iyabeeka kuti pambi yacebusha uulefwaya ukushita; lelo icacilishapo kucindama fyaba fintu ifishimoneka mu kwanguka, injini uusunka motoka, capamo ne fibombelo fimbi fyonse ifya kuyenseshako.
2 Calipalako na ku mulimo wa Mwina Kristu kuli Lesa. Inte sha kwa Yehova balikwatisha imilimo ya bukapepa. Cila mwaka, ukucila pa maawala bilioni umo yalapooswa mu kushimikila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Mu kulundapo, amamilioni ya masambililo ya Baibolo yalatungululwa, kabili abalebatishiwa bafikile mu myanda ya makana. Nga ca kuti iwe uli kabilisha wa mbila nsuma, walyakenemo muli ifi fipendo fya kucilimusha—nangu fyamoneke ifinono. Kabili kuti waebekeshiwa ukuti “Lesa tali uushalungama; takalabe umulimo wenu, no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe.”—AbaHebere 6:10.
3. Pa mbali ya milimo cinshi cilingile ukuba e kwangwako kwakatama ku Bena Kristu, kabili mulandu nshi?
3 Nangu cibe fyo, umutengo wa cine cine uwa mulimo wesu—uwauminkana nelyo uwa pa muntu umo umo—taupiminwa fye ku mapendo. Nga fintu Samwele aebelwe, “umuntunse amona pa menso, lelo Yehova amona mu mutima.” (1 Samwele 16:7) Ee, ico twaba mu kati e cintu Lesa apenda. Kwena, imilimo yalikatama. Imilimo ya kuipeelesha kwa bukapepa ilapulamike sambilisho lya kwa Yehova no kukula abengaba abasambi. (Mateo 5:14-16; Tito 2:10; 2 Petro 3:11) Nalyo line, imilimo yesu taisokolola fyonse. Yesu wabuushiwa alikwete umulandu wa kusakamikwa ukukuma ku cilonganino pa Efese—te mulandu no kushimikwa kwabo ukwa kukwate milimo isuma. “Naishibe milimo yobe,” e fyo abebele. “Lelo ndi ne ci ca kukushinina, ica kuti waleka ukutemwa kobe ukwa pa kutendeka.”—Ukusokolola 2:1-4.
4. (a) Ni mu nshila nshi umulimo wesu uwa kuli Lesa wingasangukila kwati kukakililwako fye kwa mucinshi? (b) Mulandu nshi kubelele ukukabila kwa kuibebeta?
4 Ubusanso e po bwaba. Lintu iciputulwa ca nshita capitapo, umulimo wesu kuli Lesa kuti waba kwati kukakililwako fye kwa mucinshi. Umwanakashi umo uwa Bwina Kristu acilondolwele muli iyi nshila ati: “Nalefumina mu mulimo, ukuya ku kulongana, ukusambilila, ukupepa—lelo nalecitila fyonse ku mununsha, ukwabula ukukuntwa ukuli konse.” Kwena, ababomfi ba kwa Lesa bali no kutashiwa lintu baibikilishako te mulandu no kuyumfwa nga “abafuntulwa” nelyo “abalanda.” (2 Abena Korinti 4:9; 7:6) Nangu ni fyo, lintu imibombele yesu iya Bwina Kristu yasanguka cibelesho ca kutendusha, tulekabila ukulolesha mu injini, ukulandila mu mampalanya. Nangu ni bamotoka abenda bwino bakabila ukucecetamo kwa mu tushita mu tushita; mu kupalako, Abena Kristu bonse bakabila ukulaibebeta libili libili. (2 Abena Korinti 13:5) Bambi kuti bamona imilimo yesu, lelo te kuti bamone icikunta incitilo shesu. Umo umo uwa ifwe, kanshi, alingile ukuba uwayangwako ku cipusho ca kuti: ‘Cinshi cinkunta ku kubombela Lesa?’
Ificilikila Ukukuntwa Kwalinga
5. Likambisho nshi lintu Yesu atile lyali e lya ntanshi pali yonse?
5 Lintu aipushiwe ilyali ilya ntanshi ku mafunde ayapeelwe kuli Israele, Yesu ayambwile ifunde ilyatontele, te pa mimonekele ya ku nse, lelo pa kukuntwa kwa lwa nkati ukuti: “Uletemwa Sokulu Lesa obe ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku mano yobe yonse, na ku maka yobe yonse.” (Marko 12:28-30) Yesu muli fyo aishibishe icilingile ukuba e maka ya kutuninkisha umulimo wesu uwa kuli Lesa—ukutemwa.
6, 7. (a) Ni mu nshila nshi muntu Satana mu bufumfuntungu asanshila icinshingwa ŋanda ca lupwa, kabili mulandu nshi? (2 Abena Korinti 2:11) (b) Ni shani fintu icikulilo ca umo cingambukila imibele ya umo iya mutima ukulola ku bulashi bwa bulesa?
6 Satana afwaya ukucilikila amaka yesu aya kulundulula imibele yakatama iya kutemwa. Pa kucite ci, inshila imo iyo aabomfya yaba kusansa icinshingwa ŋanda ca lupwa. Mulandu nshi? Pantu mulya e mupangilwa ukwebekesha kwa kubalilapo kabili ukubelelela ukwa kutemwa. Satana alishiba bwino icishinte ca Baibolo ica kuti icintu ico wasambilila ku bwaice kuti cabe ca mutengo mu bukalamba. (Amapinda 22:6) Mu bufumfuntungu aleshaesha ukunyonganya imfundo yesu iya kutemwa pa mushinku wa mu kubangilila. Pamo nga “umulungu wa nshita ino,” Satana alashininkisho kuti imifwaile yakwe yafikilishiwa lintu abengi bakulila mu mayanda ayashaba fifulo fya kutuushishamo ifyakwata ukutemwa lelo umwaba ukushenkana kwa cilulo, ubukali, ne miponto.—2 Abena Korinti 4:4; Abena Efese 4:31, 32; 6:4, NW utulembo twa mwi samba; Abena Kolose 3:21.
7 Icitabo ca Ukulenga Ubumi bwa Lupwa Lobe Ubwa Nsansa calandilepo kuti inshila wishi abombelamo umulimo wakwe uwa bufyashi “kuti yakwata ukusonga kwaishibikwa pa mibele ya bana bakwe iya pa numa ukulola ku bulashi, bonse bubili ubwa buntunse no bwa bulesa.”a Umwaume umo uwa Bwina Kristu uwakushiiwe pe samba lya kutitikisha kwa kwa wishi wakaluka asumino kuti: “Kuli ine, ukumfwila Yehova kwalyanguka; ukumutemwa kwalicilapo kwaafya.” Kwena, icumfwila calikatama, pantu mu menso ya kwa Lesa “ukunakila kwawamo kucile lambo.” (1 Samwele 15:22) Lelo cinshi cingatwaafwa ukusela ukufuma pa kunakila fye no kulundulula ukutemwa kwa kuli Yehova pamo nga amaka yakunta ku numa ya kupepa kwesu?
“Ukutemwa kwa kwa Kristu e ko Twaobelwa”
8, 9. Ni shani fintu icilubula ca kwa Yesu cilingile ukukumbamo ukutemwa kwesu ukwa kuli Yehova?
8 Ica kubimbula cikalamba ku kulundulula ukutemwa kwa mutima onse kuli Yehova caba kutesekesha ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu. “Muli ici e mwasokolwelwo kutemwa kwa kwa Lesa muli ifwe, mu kuti Lesa natuma Mwane uwafyalwa eka ukuti ese pano isonde, ukuti tube no mweo muli wene.” (1 Yohane 4:9) Ilyo twatesekesha kwene, uku kutemwa kulaletako ukwankulako kwa kutemwa. “Ifwe twatemwa, ico [Yehova] abalilepo ukututemwa.”—1 Yohane 4:19.
9 Yesu mu kuitemenwa apokelele ukupeelwa kwakwe ukwa mulimo ukubomba ngo Mupusushi wa muntu. “Muli ici e mo twaishibilo kutemwa, ica kuti Wene atutuuliile umweo wakwe.” (1 Yohane 3:16; Yohane 15:13) Ukutemwa kwa kwa Yesu ukwa kuipeela bulilambo kulingile ukuletako ukwankulako kwabamo kutesekesha muli ifwe. Ku kulangilila: Tutile wapusushiwa ku kunwena. Bushe kuti waya fye ku mobe, ukukumuna amenshi, no kusuulako? Kwena iyo! Kuti wayumfwa uwa kutasha ku muntu uwacikupususha. Na kuba, naulya imisha ya bumi kuli uyo muntu. Bushe tatwalya imisha ya bumi kuli Yehova Lesa na kuli Yesu Kristu? Ukwabula icilubula, umo umo uwa ifwe kuti twanwena, ukulandila muli yo nshila, mu lubembu ne mfwa. Mu cifulo ca ico, pa mulandu wa iyi ncitilo ikalamba iya kutemwa, twalikwata icilolelo ca kwikala kuli pe na pe mwi sonde lya paradise.—Abena Roma 5:12, 18; 1 Petro 2:24.
10. (a) Ni shani fintu twingalenga icilubula ukuba icintu ca pa lwesu? (b) Ni shani fintu twingobelwa no kutemwa kwa kwa Kristu?
10 Etetula pa cilubula. Cibomfye kuli we mwine pa lobe, nga fintu Paulo acitile: “Umweo ndi na o nomba mu mubili ndi na o mu kutetekelo Mwana wa kwa Lesa, uwantemenwe no kuipeela pa mulandu wa ine.” (Abena Galatia 2:20) Ukwetetula kwa musango yo kukacincimusha ukukuntwa kwa kufuma ku mutima, pantu Paulo alembele abena Korinti ukuti: “Ukutemwa kwa kwa Kristu e ko twaobelwa; . . . apo . . . afwilile bonse ukuti abali no mweo beikalila abene, lelo bekalile uwabafwilile no kubuuka pa mulandu wabo.” (2 Abena Korinti 5:14, 15) The Jerusalem Bible itila ukutemwa kwa kwa Kristu “kwalitufimbilikisha.” Lintu twalanguluka ukutemwa kwa kwa Kristu, tuloobelwa, ukuseshiwa mu kushika, nelyo fye ukusunguka. Cilatufika pa mutima kabili citusesesha ku kucitapo cimo. Nga fintu ubupilibulo bwa kwa J. B. Phillips busupawile ilembo ukuti, “icisumbamo incitilo shesu caba kutemwa kwa kwa Kristu.” Umusango uuli onse umbi uwa kukuntwa tawakaleteko ifisabo fibelelela muli ifwe, nga fintu calangililwa ku ca kumwenako ca baFarise.
“Cenjeleni ku Citutumushi ca baFarise”
11. Londolola imibele ya mutima iya baFarise ukulola ku milimo ya mipepele.
11 AbaFarise tababikilemo ukucincimuka mu kupepa Lesa. Mu cifulo ca kwebekesha ukutemwa Lesa, bakomaile pa milimo nge ca kupiminako bumupashi. Ukupoosesha amano kwabo ku mafunde ya kulonsha kwabalengele ukumoneka abalungama lwa ku nse, lelo mu kati bali “[abaisulamo] amafupa ya bafwa, ne misango yonse ya kukowela.”—Mateo 23:27.
12. Pa numa Yesu aposeshe umuntu, ni shani fintu abaFarise bailangishe buumununu bwa mitima?
12 Pa kashita kamo Yesu mu kubamo icililishi aposeshe umuntu uwali ne cisansa caumina. Fintu uyu wa fibashi afwile ali uwa nsansa ukukumanya ukundapa kwa ilyo line ku bulwele ubo ukwabulo kutwishika bwalemulenga ukubipilwa lwa ku mubili na mu nkuntu! Lelo, abaFarise tabasekelele na wene. Mu cifulo ca ico, bafwailishe akankofyonkofyo—aka kuti Yesu apeele ukwaafwa pe Sabata. Ukupoosesha amano ku kwilula Ifunde kwabamo tunkofyonkofyo, abaFarise balufishe umupwilapo umwalolele Ifunde. Te ca kupapa ukuti Yesu abele “no bukali nafiitwa pa buumununu bwa mitima yabo”! (Marko 3:1-5) Mu kulundapo, asokele abasambi bakwe ati: “Cenjeleni ku citutumushi ca baFarise na ’baSaduke.” (Mateo 16:6) Incitilo shabo ne mibele ya mutima fyasansalikwa muli Baibolo ukuti twingamwenamo.
13. Lisambililo nshi ica kumwenako ca baFarise catukwatila?
13 Ica kumwenako ca baFarise citusambilisho kuti tulekabila ukumwena imilimo mu nshila yabamo kupelulula. Kwena, imilimo yaba iyakatama, pantu “icitetekelo icabule milimo ninshi califwa.” (Yakobo 2:26) Nangu cibe fyo, abantunse bashapwililika bakongamina ku kupingwila bambi ku cintu bacita ukucila ku cintu baba. Pa nshita shimo, e fyo twingaipingula fye na fwe bene. Kuti twafimbilikishiwa ne mibombele, kwati e mulingo fye weka kuli bumupashi bwesu. Kuti twalaba ubucindami bwa kubebeta inkuntu shesu. (Linganyako 2 Abena Korinti 5:12.) Kuti pambi twasanguka bakapanga ba mafunde abaumina kumo “abasusako akashishi, no kumine ngamali,” ukunakila kuli kalata we funde ilintu tuletoba imifwaile ya liko.—Mateo 23:24.
14. Ni shani fintu abaFarise babele ngo lukombo nelyo ulunweno lushasambika?
14 Cintu abaFarise bashaumfwikishe cili ca kuti nga umuntu alitemwa Yehova icine cine, imilimo ya kuipeelesha kwa bukapepa ikakonkapo fye mu kuitemenwa. Bumupashi bukonkoloka ukufuma mu kati ukwisa ku nse. Yesu mu kukosa asenwike abaFarise pa kutontonkanya kwabo ukwalubana muli uyu mulandu, ukusoso kuti: “Kalanda kuli imwe, mwe bakalemba na ’baFarise, ba bumbimunda! pa kuti musamba ku nse ya lukombo no lunweno, lelo mu kati mwaisulamo umupusulo no kuulungana. We muFarise impofu! ubale usambe mu kati ka lukombo no lunweno, ukuti na ku nse lusambike.”—Mateo 23:25, 26.
15. Peela ica kumwenako icilelangilila ukuti Yesu talolesha fye pa mimonekele.
15 Ukumoneka kwa ku nse ukwa lukombo, ulunweno, nelyo fye icikuulwa kusokolola fye finono. Abasambi ba kwa Yesu balipapushiwe no kuyemba kwe tempele lya Yerusalemu, ilyo Yesu aitile “ininga ya fipondo” pa mulandu wa fyalecitwa mu kati. (Marko 11:17; 13:1) Ifyo cali kwi tempele e fyo caba na ku mamilioni ya baimona nga Bena Kristu, nga fintu ukwishibikwa kwa Kristendomu kulangilila. Yesu asosele ukuti ali no kupingula bamo abalebombela “ifya maka” mwi shina lyakwe ukuti baba “abacita amampuulu.” (Mateo 7:22, 23) Mu kupusana kwamonekesha, alandile ulwa kwa mukamfwilwa uwasangwilileko icipendo ca ndalama icingafwilisha nangu panono pe tempele ukuti: “Uyu mukamfwilwa mubusu apooselemo ukucila bonse abalepoosa mu cipao . . . wene mu kubulwa kwakwe apooselemo fyonse ifyo akwete, conse ica miliile yakwe.” (Marko 12:41-44) Bushe bupingushi bwa kuipilika? Nakalya. Mu mibele yonse ibili, Yesu abelebeshe imimwene ya kwa Yehova. (Yohane 8:16) Amwene inkuntu yatuninkishe imilimo kabili apingwile mu kulinganako.
“Kuli Onse Umwabelele Amaka Yakwe Yene”
16. Mulandu nshi tushilekabila lyonse ukulinganya imibombele yesu ku ya Mwina Kristu umbi?
16 Nga ca kuti inkuntu shesu shili ishalungama, takuli umulandu wa kulailinganishisha lyonse kuli bambi. Ku ca kumwenako, tacicita ubusuma ukulaesha mu nshila ya kucimfyanya ukupoosa ubwingi bwa nshita bumo bwine buntu Umwina Kristu umbi apoosa nelyo ukupashanya fintu umo apwilikisha mu kushimikila. Yesu asosele ulwa kutemwa Yehova no mutima obe onse, amano yobe, umweo obe, na maka yobe—te fya muntu umbi. Amaka ya muntu, ulupikwe, ne mibele yashingulukako filapusana. Nga ca kuti imibele yobe yasuminisha, ukutemwa kukakukunta ukupoosa inshita ikalamba mu butumikishi—nakalimo nangu fye ngo mutumikishi painiya wa nshita yonse. Nga ca kuti uleshomboka no bulwele, nangu cibe fyo, inshita upoosa mu butumikishi kuti pambi yacepako pa intu wingafwaya. Wifuupulwa. Ubusumino kuli Lesa tabupiminwa mu maawala. Ukukwata inkuntu shasanguluka, ukakwata umulandu wa kubela uwasekelela. Paulo alembele ati: “Umuntu onse alinge umulimo wakwe wine, e lyo akaba na ’pa kutakishisha ku mwine eka, na ku mubiye iyo.”—Abena Galatia 6:4.
17. Mu mashiwi yobe we mwine, mu kwipifya shimika umulumbe wa matalanti.
17 Languluka umulumbe wa kwa Yesu uwa matalanti, nga fintu walembwa pali Mateo 25:14-30. Umuntu uwali no kuya ulwendo lwa kutali aitile abasha bakwe no kubapeela ifyuma fyakwe. “Kuli umo apeele amatalanti yasano, na kuli umbi yabili, na kuli umbi limo; kuli onse umwabelele amaka yakwe yene.” Lintu shikulu abwelele ku kulubulwisha abasha bakwe, cinshi cintu asangile? Umusha uwapeelwe amatalanti yasano aali nanonkelapo amatalanti yambi yasano. Mu kupalako, umusha uwapeelwe amatalanti yabili anonkeelepo amatalanti yambi yabili. Umusha uwapeelwe italanti limo ailefisa italanti pa nshi kabili tacitilepo nangu cimo ku kwingilishako icuma ca kwa shikulu wakwe. Ni shani fintu shikulu apimunwine imibele?
18, 19. (a) Mulandu nshi shikulu ashalinganishishe umusha uwapeelwe amatalanti yabili no musha uwapeelwe amatalanti yasano? (b) Cinshi cintu umulumbe wa matalanti utusambilisha pa lwa kutasha no kulinganya? (c) Mulandu nshi umusha walenga butatu apingwililwe mu kukaluka?
18 Ica kubalilapo, natulanguluke abasha abapeelwe umo amatalanti yasano na umbi yabili umo bakonkanine. Kuli umo umo uwa aba basha, shikulu atile: “Cisuma, we musha musuma kabili uwa cishinka!” Bushe nga alisosele ifyo ku musha uwakwete amatalanti yasano nga ca kuti anonkeelepo fye yabili? Tacilemoneko kupalako! Pa lubali lumbi, tasosele ku musha uwanonkele amatalanti yabili ati: ‘Mulandu nshi ushanonkeele yasano? Shi mona, umusha munobe na fintu anonkeele!’ Iyo, uyu shikulu wa cililishi, uwacitile icikope Yesu, tacitile ukulinganya. Apeele amatalanti “kuli onse umwabelele amaka yakwe yene,” kabili taenekele bene ukubwesha icacilile pa cintu umo umo engapeela. Bonse abasha babili bapokelele ukutasha kumo kwine, pantu bonse babili babombeele shikulwibo no mweo onse. Ifwe bonse kuti twasambililako kuli ici.
19 Kwena, umusha walenga butatu taatashiwe. Na kuba, apooselwe mu mfifi ku nse. Apo apokelele fye italanti limo, tali na kwenekelwa ukuletako amatalanti ayengi ukupala umusha uwali na matalanti yasano. Wene, nangu ni fyo, taesesheko fye no kwesha! Ubupingushi bwakaluka ubo apeelwe bwali mu kupelako ni pa mulandu wa mibele ya mutima iya ‘bubifi kabili iya bunaŋani,’ iyalangishe ukukanakwata ukutemwa ukulola kuli shikulu.
20. Ni shani fintu Yehova amona ukupelebela kwesu?
20 Yehova enekela umo umo uwa ifwe ukumutemwa na maka yesu yonse, lelo fintu caba ica kukafyo mutima ukuti “wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.” (Ilumbo 103:14) Amapinda 21:2 yatila “uulingululo mutima ni Yehova”—talingulula fipendo. Alomfwikisha ukupelebela ukuli konse uko tushingalama, nampo nga ni mu fya ndalama, lwa ku mubili, mu nkuntu, nelyo mu nshila imbi. (Esaya 63:9) Pa nshita imo ine, afwaya ukuti tulebomfya mu kukumanina ubukumu bonse buntu pambi twingakwata. Yehova alipwililika, lelo lintu alebomba na bakapepa bakwe abashapwililika, tapampamina pa fipimo fyakwe ifyapwililika. Taba uushipelulula mu mibombele yakwe nelyo uwenekela ifishingabomba.
21. Nga ca kuti umulimo wesu wa kuli Lesa ulekuntwa no kutemwa, fya kufumamo nshi fisuma fikakonkapo?
21 Ukutemwa Yehova no mutima wesu onse, umweo onse, amano yonse, na maka “kwacilako kuli fyonse ifyaocewa fya musuma na ’malambo.” (Marko 12:33) Nga ca kuti tukuntwa no kutemwa, lyene tukacita apapela amaka yesu mu mulimo wa kwa Lesa. Petro alembele ukuti nga imibele ya bukapepa, ukusanshako ukutemwa, “fyaba muli imwe no kufulisha, kuti fyamucita abapilikita, kabili abatwale fisabo mu kwishiba Shikulwifwe Yesu Kristu.”—2 Petro 1:8.
[Amafutunoti]
a Casabankanishiwe na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Mu Kupitulukamo
◻ Cinshi cilingile ukuba e maka yatuninkisha ku numa ya mulimo wesu kuli Lesa?
◻ Ni shani fintu twingobelwa no kutemwa kwa kwa Kristu ku kubombela Yehova?
◻ Kufimbilikishiwa nshi ukwa baFarise uko tufwile ukusengauka?
◻ Mulandu nshi cishabela ica mano ukulalinganya umulimo wesu ku wa Mwina Kristu umbi?
[Ifikope pe bula 16]
Amaka ya muntu, ulupikwe, ne mibele yashingulukako filapusana