Muleilama pa Kuti Mukapokelele Icilambu!
“Onse uulecimfyanyako amangalo alailama muli fyonse.”—1 Abena Korinti 9:25.
1. Ukulingana na Abena Efese 4:22-24, bushe abantu abengi basumina shani ukucita ukufwaya kwa kwa Yehova?
NGA mwalibatishiwe ukuba Inte ya kwa Yehova, mwaishibishe icintubwingi ukuti namuitemenwa ukwingila mu kucimfyanya uko icilambu ca kuko bumi bwa muyayaya. Mwalisumine ukulacito kufwaya kwa kwa Yehova. Ilyo abengi aba ifwe tushilaipeela kuli Yehova, twalingile ukwaluka apakalamba pa kuti ukuipeela kwesu kube ukwine kwine, uko Lesa engasumina. Twaumfwilile ukufunda kwa mutumwa Paulo ku Bena Kristu ukwa kuti: “Mufuule ubuntu bwa kale umwabela imyendele yenu iya ntanshi iileonaika umwabelo lunkumbwa lwakwe ulwa bucenjeshi . . . Mufwale ubuntu bupya ubwalengelwe umwabela ukufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na bucishinka.” (Abena Efese 4:22-24) Mu nshila imbi kuti twatila, ilyo tushilasumina ukuipeela kuli Lesa, twabalile twakaana imikalile ya kale iyabipa.
2, 3. Bushe 1 Abena Korinti 6:9-12 ilanga shani ukwaluka kubili uko abalefwaya ukusenaminwa na Lesa bafwile ukwaluka?
2 Fimo ifya buntu bwa kale ifyo abalefwaya ukuba Inte sha kwa Yehova bafwile ukufuula fintu ifyo Icebo ca kwa Lesa calesha mu kulungatika. Paulo atantawilile fimo pali fi muli kalata wakwe ku bena Korinti, ilyo atile: “Aba bulalelale, nangu abapepo tulubi, nangu abacende, nangu abaume abacita bucilende ubushili bwa cifyalilwa, nangu abaume abalaala na baume banabo, nangu bapuupu, nangu bafunushi, nangu bacakolwa, nangu abatukana, nangu abapuupu, tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” Lyene alondolwele ukuti Abena Kristu ba kubalilapo balyalwile ubuntu bwabo, e lyo asosele no kuti: “Kabili imwe bamo e fyo mwali.” Moneni, atile e fyo mwali, tatile e fyo mwaba.—1 Abena Korinti 6:9-11.
3 Paulo atubulwile ukuti ukwaluka na kumbi kwalekabilwa, pantu akonkenyepo ati: “Fyonse fyalisuminishiwa kuli ine; lelo te fya kungafwa fyonse.” (1 Abena Korinti 6:12) E ico, abengi leelo abafwaya ukuba Inte sha kwa Yehova bamona ukuti balekabila ukuikaanya na mu fintu fya kuti nangu kwena fyaliba fye bwino tafibafwa kantu nelyo te fya bunonshi bubelelela. Ifyo kuti fyaba fya kubapoosele nshita kabili kuti fyabapumbula ku kukonkelela ifyacindamapo.
4. Abena Kristu baipeela basuminishanya na Paulo pali finshi?
4 Ukuipeela kuli Lesa kwa kuitemenwa, te kwa kuipeela na mutimako, kwati nalimo cisanshamo ilambo ilikalamba nga nshi. Abena Kristu baipeela balasuminisha ifyalandile Paulo ilyo asangwike umukonshi wa kwa Kristu ati: “Ni pa mulandu [wa kwa Yesu] nalufisha fyonse kabili imona fyene ukuti fisooso ifingi, ukuti inonke Kristu.” (Abena Filipi 3:8) Paulo mu kuitemenwa akeene ifintu fishacindama pa kuti atwalilile ukubombela Lesa.
5. Lubilo lwa musango nshi Paulo abutwike ukufika na ku mpela, kabili na ifwe kuti twabutuka shani ukufika na ku mpela?
5 Paulo aali uwailama pa kubutuka ulubilo lwakwe ulwa ku mupashi kabili kwi pele pele atile: “Nindwa ubulwi busuma, nimbutuka ulubilo ukufika na ku mpela, nimbake citetekelo. Ukufuma nomba ukuya ku ntanshi kwambikilwa icilongwe ca bulungami, ico Shikulu, kapingula walungama, akampeela ku kube cilambu muli bulya bushiku, awe te kuli ine neka, lelo na kuli bonse abatemwa ukumoneka kwakwe.” (2 Timote 4:7, 8) Bushe na ifwe kasuba kamo tukalanda ifyapalako? Tukalanda nga ca kuti mu citetekelo tuleilama pa kubutuka ulubilo lwa Bwina Kristu ukwabula ukutompoka kabili ukufika fye na ku mpela.
Ukuilama Kulafwaikwa pa Kucite Cisuma
6. Bushe ukuilama cinshi, kabili ni mu nshila nshi shibili tulingile ukulanga ukuilama?
6 Amashiwi ya ciHebere ne ciGriki ayapilibulwa “ukuilama” mu Baibolo nga kuyakonka fye yapilibula umuntu uwakwata amaka ya kuilama. Ilingi line yakwatamo ubupilibulo bwa kuikaanya ukucite cabipa. Lelo cintu cayeba ukuti ukuilama kulafwaikwa na lintu tulefwaya ukubomfya imibili yesu mu kucite cisuma. Ico abantunse bashapwililika bafyalwa na co kucite calubana, kanshi twakwata ubulwi bwa minkubili. (Lukala Milandu 7:29; 8:11) Ilyo tuletaluka ku kucite cibi, tufwile no kuipatikisha ukucite cisuma. Na kuba, ukulama umubili wesu pa kuti tucite cisuma e imo iya nshila shawamisha isha kutalukilamo ku kucite cabipa.
7. (a) Cintu nshi tulingile ukupepela, nge fyacitile Davidi? (b) Kwetetula pali finshi kwingatwafwa ukufusha ukuilama?
7 Camoneka kanshi ukuti ukuilama kwalicindama nga tuli no kufishapo ukuipeela kwesu kuli Lesa. Tufwile ukupepa nge fyapepele Davidi ati: “Nengeleni umutima uwasanguluka, mwe Lesa; no kubwekeshapo ukulenga mu kati ka ine umutima uwashangila.” (Amalumbo 51:10) Tufwile ukwetetula pa bunonshi bwaba mu kutaluka ku fyabipa nelyo ifingalenga imibili yesu ukunakuka. Tontonkanyeni pa fibi fingacitika nga tatuletaluka kuli fyo fintu: amalwele yabipisha, ukonaula bucibusa, no kufwa fye bwaice bwaice. Lelo, tontonkanyeni pa fisuma ifingi ifyaba mu kwikala imikalile Yehova afwaya. Lelo, pa kwishiba icine cine ificitika, tufwile ukwibukisha ukuti umutima wa kufutika. (Yeremia 17:9) Umutima ufwaya cilemoneka kwati ukukonka ifipimo fya kwa Yehova tacacindama. Tufwile ukucincintila ukutontonkanya kwa musango yo.
8. Cinshi ifyo tupitamo fitusambilisha? Peeleni ica kumwenako.
8 Pa mulandu wa fyo twapitamo, fwe bengi twalishiba ukuti umubili wesu uwatalama ilingi ufwaya ukushimya ukubilima kwa mupashi wa kuitemenwa. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa kushimikila Ubufumu. Yehova abekelwa mu kuitemenwa kwa bantunse ukwa kubombako uyu mulimo wa kupususha abantu. (Amalumbo 110:3; Mateo 24:14) Ku bengi aba muli ifwe, ukusambilila ukushimikila ku cintubwingi takwayangwike. Kwalekabila—napamo na ino nshita kukabila—ukulama umubili wesu, ‘ukuututaula’ no “kuuteeko busha,” ukucila ukuleka uletutungulula no kutulesha ukushimikila.—1 Abena Korinti 9:16, 27; 1 Abena Tesalonika 2:2.
“Muli Fyonse”
9, 10. Finshi fyasanshiwa mu ‘kuilama muli fyonse’?
9 Ukufunda kwa mu Baibolo ukwa ‘kuilama muli fyonse’ kulanga ukuti fingi fyaba mu kuilama te kulama fye icipyu no kutaluka ku myendele ya bucisenene. Napamo tutila twali-ilama muli fi fintu, nga ni fyo, ninshi twawamya nga nshi. Lelo, ni shani pa lwa fintu fimbi mu bumi umo tacimoneka kwati ukuilama kulakabilwa sana? Ku kulangilila, tutile umo ekala mu calo umwaba ubusambashi eyefilya ne mikalile yalilondoloka. Bushe teti cibe ca mano ukusambilila ukukanashita icishiteshite? Abafyashi balingile ukusambilisha abana babo ukukanashita conse ico bamona, ico batemwa, nelyo ukushita ifintu pantu fye nabakwate ndalama. Kwena, abafyashi nga balefwaya uko kufunda kubombe bwino, abene bafwile ukuba ica kumwenako.—Luka 10:38-42.
10 Ukwishiba ifya kwikala ukwabula ifyo tushikabila sana kuti kwakosha umupampamina wesu. Kuti kwalenga tuletasha na pa fyo twakwata no kulenga tulelangulukilako abalecula, abashakwata pa kumo kuboko. Ca cine ukuti imikalile yalinga ilapusana ne mibele yaseeka iya kuti “ufwile ukukwata fyonse ifyo ulefwaya.” Abasabankanya amakwebo bakoselesha ulunkumbwa lwa kufwaya ukukwate cintu apo pene, lelo bacite fyo pa kuti fye bapange indalama. Ifi fintu kuti fyacincintila ukwesha kwesu ukwa kufwaya ukuilama. Magazini imo mu calo cimo icikankaala ica ku Bulaya nomba line yatile: “Nga ca kuti abapiina nakalya nakalya balashomboka pa kuilama ukuti belashita icishiteshite, abekala mu fyalo fikankaala muno nshiku bafwile ukucishapo ukuilama na bo!”
11. Mulandu nshi ukuikaanya fimo kwabela ukwa bunonshi, lelo cinshi cilenga ici cikose ukucita?
11 Nga cilatukosela ukulekanya pa fyo tufwaya fye ne fyo tukabila icine cine, tufwile ukubombelapo pa kuti tatucitile ifishiweme . Ku ca kumwenako, nga tulefwaya ukuilama mu mibomfeshe ya ndalama, kuti twapingulapo ukukanakongola nelyo ilyo tuleya mu kushita, ukusenda fye indalama shakumanina. Ibukisheni ukuti Paulo atile “ukuipeelesha kuli bukapepa pamo no kuteko mutima bunonshi bukalamba.” Apelulwile ati: “Tatwaletamo kantu muno calo, kabili tatwingafumyamo kantu. E co, pa kuba ne fya kulya ne fya kufwala no mwa kwikala, tuteke imitima kuli ifi fintu.” (1 Timote 6:6-8) Bushe twaliteke mitima? Pa kusambilila ukwangusha imikalile, ukwabula ifya kuitangalikako pa mulandu wa kufwaya imikalile yacishamo, kano namukosapo no kuilama. Lelo kwena, lisambililo lyalinga ukusambilila.
12, 13. (a) Ni mu nshila nshi ukulongana kwa Bwina Kristu kusanshishamo ukuilama? (b) Ni muli finshi mumbi tukabila ukusambilila ukuilama?
12 Ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, ukulongana kukalamba, na mabungano na ko kufwaya ukuilama. Ku ca kumwenako, ukuilama kulafwaikwa epali twalatontonkanya pali fimbi mu nshita ya programu. (Amapinda 1:5) Kuti cakabila ukuilama pa kuti tatuletotoosha uo tupalamene nankwe mu cifulo ca kukutikisha kuli kalanda. Ukuteulula imitantikile ya fya pa lwesu pa kuti tulefika mu nshita na co kuti cakabila ukuilama. Kabinge, ukuilama kuti kwakabilwa pa kulubulako inshita ya kupekanishisha ukulongana no kuisanshamo.
13 Ukuilama mu tuntu tunono kulakosha amaka yesu aya kuilama na mu fintu fikalamba. (Luka 16:10) E ico, cilawama sana ukuilama pa kuti tulebelenga Icebo ca kwa Lesa ne mpapulo shilanda pali Baibolo lyonse, ukusambilila no kwetetula pa fyo tulesambilila! Ca mano sana ukuilama pa kuti tatwingile incito shishalinga, pa kuti twiba ne fibusa, imibele, ne fibelesho fibi. Kabili ca mano ukuikaanya ukuipoosa mu micitile imo iingatuliila inshita yacindama iya kubombela Lesa! Ukupikintika mu mulimo wa kwa Yehova ukwabula no kutwishika bucingo bwawamisha ubwingatwafwa ukulwisha ifintu fingatufumya muli paradaise wa ku mupashi uwabamo icilonganino ca kwa Yehova ica mwi sonde lyonse.
Beni Abakalamba Ukupitila mu Kuilama
14. (a) Bushe abana balingile ukusambilila shani ukuilama? (b) Bunonshi nshi bwingesa nga ca kuti abana basambilila ukuilama ku bwaice?
14 Abantu tabenekela akanya kafyalwa lelo ukuilama. Ulupapulo lwalemba incenshi pa misango ya baice lutila: “Ukuilama takuishila fye ukwine atemwa ukwisa mu kupumikisha. Utunya no twana twa pa mubili tukabila ukusambilishiwa na bafyashi no kutungililwa pa kuti tusambilile ukuilama. . . . Ilyo abafyashi balesambilisha ukuilama, kulalundulukilako imyaka yonse abana baba ku sukulu.” Ukufwailisha kumo pa bana ba myaka ine kwalangile ukuti abapungwe basambilile ukuilama “ilingi line calebangukila ukuteuluka ilyo balekula, baletemwikwa, bale-eshaesha ifintu, baali abaicetekela kabili abashintililwapo.” Abali tabalatendeka ukusambilila ukuilama “ilingi line baleisa mu kuba abatalalilwa, abakalipa bwangu kabili abomankonso. Balebongoteka e lyo no kukanafwaya ukubombela pa fyayafya.” Ukwabula no kutwishika, pa kuba umukalamba musuma, umwana afwile ukusambilila ukuilama.
15. Bushe ukukanailama kulanga cinshi, ukupusana no buyo nshi ubwaimikwa mu Baibolo?
15 E fyo caba na lintu tulefwaya ukuba Abena Kristu bakalamba, tufwile ukuilama. Ukukanailama kulanga ukuti tucili abacece lwa ku mupashi. Baibolo itukonkomesha ‘ukuba abakalamba mu mucetekanya.’ (1 Abena Korinti 14:20) Ubuyo bwesu bwa “[kufika] kuli bu-umo mu citetekelo na mu kwishiba bwino bwino Umwana wa kwa Lesa, ukufika ku bukalamba, ku mulingo wa ciimo ca mwisulo wa kwa Kristu.” Mulandu nshi? “Ukuti twiba kabili abana abanono, abasensenunwa nga ku mabimbi kabili aboolwilwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho ku bucenjeshi bwa bantu, ku longolo lwa mapange ayalubana.” (Abena Efese 4:13, 14) Camoneka kanshi ukuti ukusambilila ukuilama kwalicindama nga tulefwaya ukuba aba bumupashi.
Ukulundulula Ukuilama
16. Bushe Yehova apeela shani ubwafwilisho?
16 Pa kulundulula ukuilama, tukabila ukwafwa kwa kwa Lesa, kabili kuti twakusanga. Icebo ca kwa Lesa, icaba nge cilola calengama, citulanga umo tufwile ukwaluka, kabili cilatupanda amano pa fya kwaluka. (Yakobo 1:22-25) Aba bwananyina baba no kutemwa na bo balaitemenwa ukwafwa. Baeluda ba Bwina Kristu balalangulukilako ilyo baleyafwilisha. Yehova umwine na o alapeela umupashi wa mushilo nga twamulomba mwi pepo. (Luka 11:13; Abena Roma 8:26) E ico, mu nsansa natubomfye ifi fyateyanishiwa. Imitubululo pe bula 21 kuti yatwafwa.
17. Kukoselesha nshi kwaba pa Amapinda 24:16?
17 Cilansansamusha nga nshi ukwishiba ukuti Yehova alakatamika ukubombesha kwesu ilyo tuleesha ukumutemuna! Ici cilingile ukutucincisha ukutwalilila ukufwaya ukulundako ukuilama. Te mulandu ne miku ubwingi twingafilwa, tatufwile ukuleka ukwesha. “Umulungami kuti awa imiku cinelubali (7) no kwima kabili.” (Amapinda 24:16) Lyonse ilyo twatunguluka, tufwile ukutemwa. Tufwile no kwishiba ukuti Yehova na o alatemwa. Nte umo atile ilyo ashilapeela ubumi bwakwe kuli Yehova, nga tapeepele fwaka pa mulungu umo, aleishitila icilambu mu ndalama isho ukuilama kwamwafwile ukupususha.
18. (a) Cinshi casanshiwa mu bulwi bwa kuilama? (b) Bulayo nshi Yehova alaya?
18 Pali fyonse, tulingile ukwibukisha ukuti ukuilama kusanshamo amatontonkanyo ne nkuntu. Kuti twamone ci mu mashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Onse uwatwalilila ukulolesha umwanakashi no kumukumbwa, ninshi nacita kale ubucende nankwe mu mutima wakwe.” (Mateo 5:28; Yakobo 1:14, 15) Uwasambilila ukulama amatontonkanyo yakwe ne fyo ayumfwa cikamwangukila ukulama umubili wakwe onse. E ico natukoshe umupampamina wesu uwa kutaluka ku kucite fyalubana e lyo no kukanatontonkanya fye pali fyene. Nga ca kuti kwaisa amatontonkanyo yabipa, yakaaneni apo pene. Kuti twafulumuka amatunko nga ca kuti mu kubamo ipepo tuletonta amenso pali Yesu. (1 Timote 6:11; 2 Timote 2:22; AbaHebere 4:15, 16) Ilyo tuleesha na maka yonse, ninshi tulekonka ukufunda kwa pa Amalumbo 55:22 ukwa kuti: “Poosa pali Yehova icisendo cobe icafina, wene alekulama; pe fye takasuminishe uwalungama ukutelententa.”
Bushe Muleibukisha?
• Ni mu nshila nshi shibili tufwile ukulanga ukuilama?
• Bushe ukuilama “muli fyonse” e kutila shani?
• Mitubululo nshi pa lwa kulundulula ukuilama iyo mwacitemwa sana mwi sambililo lyesu?
• Ni kwi ukuilama kutendekela?
[Akabokoshi ne Fikope pe bula 21]
Ifya Kukosha Ukuilama
• Lundululeni ukuilama na mu tuntu tunono
• Etetuleni pa bunonshi bwa kuilama ubwa ino nshita no bwa ku ntanshi
• Pa fintu Lesa abinda pyanikenipo ifyo akoselesha
• Kaaneni amatontonkanyo yabipa apo pene
• Isusheni mu matontonkanyo yenu ifintu fikosha bumupashi
• Pokeleleni ukwafwa uko Abena Kristu bakosoka bengapeela
• Sengaukeni ifintu fingamutwala mu kweshiwa
• Ilyo mwatunkwa, pepeleni ukwafwa kwa kwa Lesa
[Ifikope pe bula 18, 19]
Ukuilama kutulenga ukucite fisuma