Ukutemwa—Mibele Iyacindama nga Nshi

LESA alengele umutumwa Paulo ukulemba pa mibele 9 iyo umupashi wa mushilo ulenga umuntu akwata. (Gal. 5:22, 23) Alondolwele iyi mibele ukuti “fisabo fya mupashi.”a Ifisabo fya mupashi e filanga ukuti umuntu alifwala “ubuntu bupya.” (Kol. 3:10) Nga filya fine icimuti citwala ifisabo nga ca kuti balacisakamana, e fyo no muntu engaba ne fisabo fya mupashi nga ca kuti aletungululwa no mupashi wa mushilo.—Amalu. 1:1-3.

Ilyo Paulo alelanda pa fisabo fya mupashi abalilepo ukulanda pa kutemwa. Bushe ukutemwa kwacindama shani? Paulo alandile ukuti nga taali no kutemwa ninshi ‘tapali ico ali.’ (1 Kor. 13:2) Bushe ukutemwa ni cinshi, kuti twaba shani no kutemwa kabili kuti twalanga shani ukuti twaliba no kutemwa cila bushiku?

Nangu ca kuti calikosa ukulondolola bwino ifyo ukutemwa kwaba, Baibolo yalilondolola ifyo twingalanga ukuti twaliba no kutemwa. Ku ca kumwenako, tubelenga mu Baibolo ukuti mu kutemwa “mwaba ukushishimisha ne cikuuku.” Na kabili mu kutemwa “mwaba ukusekelela pa cine,” ukutemwa “kulasuulako ku fya bubifi fyonse, kusumina fyonse, kusuubila fyonse, kushipikisha fyonse.” E lyo umuntu uwaba no kutemwa alasakamana abantu bambi kabili alaba uwa cishinka kuli bena. Lelo umuntu uushaba no kutemwa aliba no bufuba, icilumba, alacita ifishayana, aliitemwa, alasunga ifilubo, kabili tabelela bambi uluse. Ukutemwa uko tulingile ukukwata kwalipusana na iyi mibele twalandapo pantu muli uku ukutemwa “tamwaba ukucita ifya kuisekesha.”—1 Kor. 13:4-8.

“Lesa kutemwa.” Pa mibele yonse iyo Yehova akwata, ukutemwa e kwapulamo. (1 Yoh. 4:8) Imilimo yakwe yonse ne fyo acita filanga ukuti aliba no kutemwa. Inshila iikalamba iyo alangilamo ukuti alitemwa sana abantu ni filya atumine Yesu ukwisacula no kutufwila. Umutumwa Yohane alandile ati: “Kuli ici e ko ukutemwa kwa kwa Lesa kwamonekele muli ifwe, pantu Lesa atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa muli ici calo ukuti tukwatile umweo muli ena. Uku e kutemwa, te mu kuti ni fwe twatemenwe Lesa, lelo ni mu kuti ena e watutemenwe no kutuma Umwana wakwe ku kuba ilambo lya kufuta pa membu shesu.” (1 Yoh. 4:9, 10) Apo Lesa alitutemwa, kuti atubelela uluse nga twalufyanya, kuti twaba ne subilo, no mweo wa muyayaya.

Yesu alangile ukuti alitemwa abantunse ilyo aitemenwe ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa. Paulo alembele ati: “[Yesu] atila: ‘Moneni! Naisa ku kucita ukufwaya kwenu.’ . . . Ni ku ‘kufwaya’ uku kwine twalengeelwe ukuba aba mushilo mu mubili wa kwa Yesu Kristu uwatuulilwe umuku umo fye capwa.” (Heb. 10:9, 10) Takwaba umuntu nangu umo uwingalanga ukutemwa ukwacila pa kutemwa uko Yesu alangile. Yesu atile: “Takuli uwaba no kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu atuulile abanankwe umweo wakwe.” (Yoh. 15:13) Bushe fwe bantu abashapwililika kuti twapashanya Yehova na Yesu mu fyo balanga ukuti balitutemwa? Ee! Natulande pa fyo twingacita pa kuti tulebapashanya.

Paulo atucincishe ati: “Mulepashanya Lesa, apo muli bana bakwe abo atemwa, kabili muletemwana, filya na Kristu amutemenwe no kuituula pa mulandu wenu.” (Efes. 5:1, 2) Tulanga ukuti ‘twalitemwana’ nga tuli no kutemwa muli fyonse ifyo tucita. Ifyo tucita e filanga ukuti twaliba no kutemwa te fyo tulanda fye. Yohane alembele ati: “Mwe twana, twitemwa fye ku mashiwi nangu ku lulimi, lelo tutemwane mu milimo na mu cine.” (1 Yoh. 3:18) Ku ca kumwenako, nga twalitemwa Lesa na bantu banensu, twakulabila ‘imbila nsuma iya bufumu.’ (Mat. 24:14; Luka 10:27) Na kabili tulalanga ukuti twaliba no kutemwa nga tuleshishimisha, nga tuli ne cikuuku, kabili nga tulebelela abantu uluse nga batulufyanya. E co Baibolo itwebela aiti: “Ifyo Yehova amubelela uluse, e fyo na imwe mulebelelana uluse.”—Kol. 3:13.

Uku ukutemwa kwa cine kwalipusana no kucita fye ifintu ukulingana ne fyo umuntu aleumfwa. Ku ca kumwenako, pa kutalalika umwana, umufyashi uucita fye ifintu ukulingana ne fyo aleumfwa, alacita icili conse ico umwana alefwaya pa kuti amutalalike. Lelo umufyashi uwatemwa umwana tacita fye fyonse ifyo umwana alefwaya. Na Lesa e fyo aba, Lesa kutemwa, lelo “uo Yehova atemwa alamusalapula.” (Heb. 12:6) Nga twaliba no kutemwa, tukalasalapula abalingile ukusalapulwa. (Amapi. 3:11, 12) Kwena ilyo tulesalapula bambi tulingile ukulaibukisha ukuti na ifwe bene tatwapwililika kabili tulalufyanya. Kanshi bonse fye twalikwata umo tulingile ukuwamyako pa kuti tulelanga ukutemwa. Kuti twacita shani pa kuwamyako? Natulande pa fintu fitatu ifingatwafwa.

Ica kubalilapo, mulelomba Lesa ukuti alemupeela umupashi wakwe, uulenga twaba no kutemwa. Yesu alandile ukuti Yehova alapeela “umupashi wa mushilo ku bamulomba.” (Luka 11:13) Nga tulepepa ukuti Yehova atupeele umupashi wa mushilo no ‘kulatungululwa no mupashi,’ ifyo tukalacita fikalalanga ukuti twaliba no kutemwa. (Gal. 5:16) Ku ca kumwenako, nga ni mwe baeluda mu cilonganino, kuti mwapepa ukuti Lesa amupeele umupashi wa mushilo pa kuti ulemwafwa ukuba no kutemwa ilyo mulebomfya Amalembo pa kufunda bambi. Nelyo nga muli bafyashi, kuti mwalomba Lesa ukuti amupeele umupashi wakwe pa kuti mube no kutemwa ilyo mulesalapula abana benu, no kukanaba ne cipyu ilyo mulebasalapula.

Ica bubili, muletontonkanya pa fyo Yesu alelanga ukutemwa na lintu balemukalifya. (1 Pet. 2:21, 23) Tulingile ukulatontonkanya pa fyo Kristu alelanga ukutemwa maka maka ilyo batukalifya nelyo nga batufyenga. Ifi nga fyacitika, tulingile ukuyipusha atuti, ‘Bushe ifi nga ni Yesu fyacitikile nga acitile shani?’ Nkashi Leigh asangile ukuti ukutontonkanya pali ici cipusho ilyo ashilacitapo nangu cimo kwalimwafwile. Atile: “Bushiku bumo umwanakashi uo momba nankwe atumiine bambi abo momba nabo meseji pa intaneti no kulanda ifyabipa pali ine na pa ncito nalebomba. Calinkalipe sana. Lelo nayipwishe nati, ‘Bushe kuti napashanya shani Yesu pa kupwisha ubu bwafya?’ Ilyo natontonkenye pa fyo Yesu engacita, nasalilepo ukusuulako fye. Pa numa naishileishiba ukuti ulya muntu alilwele ubulwele ubukalamba kabili ali na masakamika sana. Natontonkenye ukuti nalimo taiminine pa kunkalifya. Ukutontonkanya pa fyo Yesu alelanga ukutemwa na lintu balemukalifya kwalingafwile ukulanga ukutemwa kumo kwine ku o momba nankwe.” Ca cine, nga tulepashanya Yesu, tukalacita ifilanga ukuti twaliba no kutemwa.

Ica butatu, muleba no kutemwa ukwa kufuma pa nshi ya mutima, ukwaba cishibilo ca Bena Kristu ba cine. (Yoh. 13:34, 35) Amalembo yatukoselesha ukuba no “mutima” umo wine uwali na Yesu. Filya afumine ku muulu “aisangwile uwa fye” pa mulandu wesu, “ukufika ku mfwa.” (Fil. 2:5-8) Na ifwe nga tuli no kutemwa ukwa kufuma pa nshi ya mutima nga filya Kristu ali, tukalatontonkanya nga ena, kabili tukalabika sana amano ku fyo bambi balefwaya. Fisuma nshi fimbi ifyaba mu kuba no kutemwa?

Fingi ifisuma ififumamo nga tuli no kutemwa. Natulandeko pali fibili:

• TWALITEMWANA NA BA BWANANYINA MWI SONDE LYONSE: Pa mulandu wa kuti twalitemwana na banensu, twalishiba ukuti icilonganino conse ico twingayako mwi sonde lyonse, aba bwananyina bakatupokelela bwino. Ala lipaalo ukutemwikwa na ‘bamunyinefwe bonse pano calo’! (1 Pet. 5:9) Bantu ba kwa Lesa fye beka batemwana muli uyu musango!

• UMUTENDE: Nga ‘tuleshipikishanya mu kutemwa’ tulaba no “mutende uwikatanya.” (Efes. 4:2, 3) Tulamona ifyo twaba no mutende ilyo tuli pa kulongana kwa cilonganino, ukwa muputule, no kwa citungu. Ukwabula no kutwishika ni fwe fye twaba no uyu mutende mwi sonde lyonse! (Amalu. 119:165; Esa. 54:13) Nga tuleumfwana na bantu bambi tulanga ifyo twabatemwa, kabili Shifwe wa ku muulu alatemwa.—Amalu. 133:1-3; Mat. 5:9.

Paulo alembele ati: “Ukutemwa kulakuula.” (1 Kor. 8:1) Bushe ukutemwa kukuula shani? Mu cipandwa 13 ica 1 Abena Korinti ico bamo beta abati “Ilumbo lya Kutemwa,” e mo Paulo alondolwele ifyo ukutemwa kukuula. Mu kutemwa mwaba no kufwaya ifingawamina abanensu. (1 Kor. 10:24; 13:5) Na kabili apo umuntu uwaba no kutemwa alatontonkanya pa fingawamina abantu bambi, alalangulukilako, alashishimisha, kabili alaba ne cikuuku, iyi mibele ilalenga aba mu ndupwa batemwana kabili aba mu filonganino nabo balekatana.—Kol. 3:14.

Ukutemwa twatemwa Lesa e kwacindamisha kabili kulalenga tulekuulana. Ukutemwa Lesa kulalenga abantu aba nkulilo shapusanapusana, aba mishobo iyalekanalekana, na balanda indimi shapusanapusana baleba ne nsansa ilyo balebombela Yehova “no mutima umo.” (Sefa. 3:9) Kanshi mu fyo tucita cila bushiku natuleba no kutemwa ukwaba cisabo icacindamisha pa fisabo fya mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa.