Imimwene ya Baibolo

Bushe Abana Balingile Ukuisalila Ukwa Kupepa?

UKUFUMA fye pa nshita umwana afyalwa no kupulinkana mu myaka yonse iya kukulilapo, abafyashi balasalilako umwana wabo. Pa nshita imo ine, umufyashi wa mano alishiba ilya kuba uuteuluka, ukulanguluka ukusalapo kwa mwana ilili lyonse ilyo cingacitikako.

Lelo, ukwishiba icipimo ca buntungwa bwa kupeela umwana kwaliba ukwayafya ku bafyashi. Ilintu ca cine ukuti abana kuti basala ifilungeme no kunonkelamo mu buntungwa bapeelwa, caba ca cine na kabili ifyo kuti basalapo ifilubene, icingafumamo akayofi.—2 Ishamfumu 2:23-25; Abena Efese 6:1-3.

Ku ca kumwenako, ilingi line abana basalapo ifya kulya fya cabe cabe mu cifulo ca fya kulya fyabamo umulyo. Mulandu nshi? Pantu pa mushinku fye wa mu kubangilila, te kuti bapingulepo ifisuma pa lwabo beka. Bushe kuti caba ca mano ku bafyashi ukusuminisha abana ukulaisalila fye muli uyu mulandu, ukusubila ukuti mu kuya kwa nshita bakatendeka ukusala ifya kulya fyabamo mulyo? Iyo. Mu cifulo ca ico, abafyashi bafwile ukulasalilako abana babo pa mulandu wa kutemwa kwabo ukwashika kuli bene.

E ico, abafyashi mu kubamo insambu balasalilako abana babo ukukuma ku fya kulya, ifya kufwala, ukupempenkana, ne mibele isuma. Lelo ni shani pa lwa mipepele? Bushe abafyashi bafwile ukusalilako abana na muli ici?

Ukusala

Bamo kuti bapelulula ukuti abafyashi tabalingile ukupatikisha abana ukusumina mu mipepele basuminamo. Na kuba, imyaka ukucila pali 160 iyapitapo, bamo abaleitunga ukusumina mu buKristu balundulwile icifundisho ca kuti “abana tabafwile ukusambilishiwa imipepele epali imintontonkanya yabo yakongamina ku cisumino cimo, lelo cifwile ukubaleka fye ukufikila bafikapo ukuisalila abene, no kusala basala.”

Nangu cibe fyo, iyi mfundo tayumfwana ne mimwene ya Baibolo. Baibolo ikomaila pa bucindami bwa kulimba ifisumino fya mipepele mu bana ukufuma fye pa kufyalwa. Amapinda 22:6 yasoso kuti: “Kanshisho mwaice umo afwile ukubela, ilyo akakota takafumemo.”

Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “umwaice” lisanshamo umushinku ukufuma ku bunya ukufika ku myaka ya kukulilapo. Ukukuma ku kusambilila kwa mu kubangilila, Dokota Joseph M. Hunt, uwa ku University of Illinois, U.S.A., asosele ukuti: “Caba ni mu myaka ya kubalilapo ine nelyo isano iya bumi e lintu ukukula kwa mwana kwangufyanya nga nshi kabili e lyo kwingalululwa. . . . Napamo amaperesenti 20 aya kulamuka [kwakwe] yalundululwa ilyo ashilakumanya no mwaka umo, napamo amaperesenti 50 ilyo ashilakumanya imyaka ine.” Ici cileebekesha fye ukufunda kwa Baibolo ukwapuutwamo ukwaba ukwakatama ku bafyashi ukupeela ubutungulushi bwa mano mu kubangilila mu bumi bwa mwana, ukumukansha mu nshila sha kwa Lesa.—Amalango 11:18-21.

Ukucilisha, Amalembo yakambisha abafyashi abatiina Lesa ukulimba mu bana babo ukutemwa kwa kuli Yehova. Amalango 6:5-7 yasoso kuti: “Muletemwa Yehova Lesa wenu imitima yenu yonse, ne myeo yenu yonse, na ku maka yenu yonse. Ifyebo ifi, ifyo ndemweba lelo, fibe mu mitima yenu: kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.” Verbu wa ciHebere uwapilibulwa ‘ukufundisha’ alikwatamo itontonkanyo lya kunoona icibombelo, pamo nga pa libwe. Ici tacingacitwa pa kukwesa fye panono lelo cifwile ukucitwa mu mukoosha, libili libili. The New English Bible yapilibula uyu verbu wa ciHebere ukuti “bwekeshenipo.” Mu kwipifya, ‘ukufundisha’ kupilibula ukusha icifwati cibelelela.—Linganyeniko Amapinda 27:17.

E ico, abafyashi aba Bwina Kristu bafwile ukukatamika nga nshi ukukakililwako kwabo ukwa kulimba ifisumino fya mipepele yabo mu bana babo. Te kuti fye bafumemo muli ici cishingamo ukupitila mu kusuminisha abana babo ukuisalila. Ici cilesanshamo ukusenda “abaice” ku kulongana. Kulya abafyashi kuti baikala na bene no kubaafwa ukutesekesha ubunonshi bwa ku mupashi ubo ulupwa lwaikatana lwinganonka ukupitila mu kwangwako ku kulanshanya Amalembo no kulandapo.—Amalango 31:12, 13; Esaya 48:17-19; 2 Timote 1:5; 3:15.

Icishingamo ca Bufyashi

Ukweba fye umwana ukulya icintu cimo pantu mwaliba umulyo tacilepilibula ukuti umwana ali no kuipakisha cene. Muli fyo, nyina wa mano alishiba ifya kulenga ifi fya kulya fikabilwa ukuba ifya kucebusha ukufika pantu engapesha pa kuti engabimbula insala ya mwana wakwe. Kabili, kwena, apekanya ifya kulya mu nshila iilingene na maka ya mwana aya kusungulula.

Mu kupalako, intanshi umwana kuti pambi akaana ukusambilishiwa ifya mipepele, kabili umufyashi kuti asanga ukuti ukwesha ukupelulula pali uyu mulandu takulebomba. Nangu cibe fyo, ubutungulushi bwa mu Baibolo bwaliba ubwaumfwika—abafyashi bafwile ukubombesha ukufika apo bengapesha ukukansha abana babo ukutula ku bunya. E ico, abafyashi ba mano balenga amafundisho ya fya mipepele ukubimbula insala pa kuyasambilisha mu nshila iilecebusha umwana, ukulaibukisha ukulamuka kwakwe ukwa kupokelela yene.

Abafyashi ba kutemwa balayumfwa abakakililwako nga nshi ukupayanishisha ifikabilwa fya mu bumi ifya bana babo, kabili ilingi line takuli uwishiba ifilekabila umwana ukucila ifishiba abafyashi bakwe. Mu kumfwana ne ci, Baibolo ipeela abafyashi—ukucilisha wishi, icishingamo cikalamba ica kupayanishisha lwa ku mubili pamo pene na lwa ku mupashi. (Abena Efese 6:4) Muli fyo, abafyashi tabali na kulekelesha icishingamo cabo ukupitila mu kufwaya umuntu umbi ukuti e o alebombelapo. Nangu cingati kuti bashukila ukwaafwa kupeelwa, uku kuli no kongeshapo, te kupyana, pa masomo ya mipepele ayafuma ku bafyashi.—1 Timote 5:8.

Pa nshita imo mu bumi, umuntu umo umo alaisalila ifisumino fya mipepele, nga kuli ifili fyonse, ifyo ali no kusuminamo. Nga ca kuti abafyashi ba Bwina Kristu basenda icishingamo cabo ica kusambilisha abana babo pa lwa fya mipepele ukutula ku mushinku wa mu kubangilila kabili nga babomfya iyi nshita ukubafundisha ukupelulula pa kubomfya ifishinte fisuma, ukusalapo uko abana babo bali no kusala pa numa mu bumi ilingi line kukaba ukwalungama.—2 Imilandu 34:1, 2; Amapinda 2:1-9.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 20]

The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.