Abanakashi

Ubulondoloshi: Abantunse bacanakashi abakalamba. Mu ciHebere, ishiwi umwanakashi ni ’ish·shahʹ, ilyo mu kukonke shiwi lipilibula “umuntu wa canakashi.”

Bushe Baibolo ilasuusha abanakashi nelyo ukubasunga nga bantu ba pa nshi?

Ukute. 2:18: “Yehova Lesa atile, Te cisuma umuntu ukuba eka; ndemucitilo wa kumwafwa uwayana nankwe.” (Umwaume talondololwa pano kuli Lesa ngo muntu wacilapo pa mwanakashi. Ukucila, Lesa alangilile ukuti umwanakashi aali no kukwata imibele iyali no kube yayana kuli iyo iya mwaume mu kutantika kwa kwa Lesa. Icayana cimo ica mbali shibili ishikumanisha cimo ne cibiye. Muli ifyo abanakashi nge bumba baba abapulamo mu mibele imo na maka; abaume, muli imbi. Linganyako 1 Abena Korinti 11:11, 12.)

Ukute. 3:16: “Ku mwanakashi [Lesa] ati, . . . kuli balo e kukalalolo kufuluka kobe, na o akulakuteka.” (Uku kubilisha pa numa lintu Adamu na Efa babembwike takwali kulondololwa kwa cintu abaume balingile ukucita lelo ukwa cintu Yehova aishibile libela ico baali no kucita nomba apantu akaso kabele ulubali lwa bumi bwa buntunse. Ifyalembwa ifingi ifya Baibolo pa numa filanda ulwa mibele yabulwe nsansa nga nshi iyalundulwike pa mulandu wa kuteka kwa musango yo ukwa kaso ku baume. Lelo Baibolo taisosa ukuti Lesa alisuminishe imyendele ya musango yo nelyo ukuti ca kumwenako ica kuti bambi bakonke.)

Bushe ukupeela bumutwe ku baume kubotelesha abanakashi?

Ukuba pe samba lya mutwe mu kwine kweka to kubotelesha. Bumutwe busangwila ku kubomba pa milandu mu kutantika kwabamo muyano, kabili Yehova ni “Lesa to wa cimfulumfulu, lelo wa muyano.” (1 Kor. 14:33) Yesu Kristu aba pe samba lya bumutwe bwa kwa Yehova Lesa, kabili alasanga ukwikushiwa kukalamba muli uko kwampana.—Yoh. 5:19, 20; 8:29; 1 Kor. 15:27, 28.

Bumutwe bwayampanako na bo bwalipeelwa ku mwaume, ukucilisha mu lupwa na mu cilonganino ca bwina Kristu. Lesa tapeela umwaume ubulashi bwapwililika pa mwanakashi; umwaume afwile ukwasuka ku mutwe wakwe, Yesu Kristu, na kuli Lesa pa nshila iyo abomfeshamo bumutwe bwa musango yo. (1 Kor.11:3) Mu kulundapo, abalume bakambishiwa “ukutemwa abakashi babo, nge mibili yabo fine” no ‘kupeela umucinshi’ ku bakashi babo. (Efes. 5:28; 1 Pet. 3:7) Ukukabila kwa kwampana kwa bwamba ukwa mulume takubikwa pa mulu wa uko ukwa mukashi wakwe mu kutantika kwa kwa Lesa ukwa baupana. (1 Kor. 7:3, 4) Ulubali lwa mukashi wa bunyinu, nga fintu lwatantikwa muli Baibolo, lwebekesha umutengo wakwe ku ba mu ŋanda na mu bwikashi. Lusuminisha incende yasaalala umo engabomfya ukutendekelako ilintu alelangisha ukutesekesha kwakwe kuli bumutwe bwa mulume wakwe. (Amapi. 31:10-31) Baibolo ikambisha abana ukucindika to shibo fye lelo pamo na nyinabo. (Efes. 6:1-3) Na kabili ipeela ukusakamana kwaibela ku kusakamana ukukabila kwa ba mukamfwilwa. (Yako. 1:27) Muli ifyo pa kati ka bena Kristu ba cine, abanakashi kuti basanga umutelelwe ukalamba, ukutesekeshiwa ku bene ukwa cine cine pamo nga Bantu umo umo, no kwikushiwa kwa pa lwabo mu mibombele yabo.

Umucinshi wa cifulo ca mwanakashi mu kutantika kwa kwa Lesa walilangwa mu kulundapo ku cishinka ca kuti Yehova alosha ku kuteyanya kwakwe kwine ukwa fibumbwa fya mupashi aba cishinka pamo ngo mwanakashi, umukashi wakwe, nyina wa bana. bakwe. (Ukus. 12:1; Gal. 4:26). Na kabili, icilonganino casubwa ku mupashi ica kwa Yesu Kristu calandilwako nga nabwinga wakwe. (Ukus. 19:7; 21:2, 9) Kabili ukufuma ku mimwene ya ku mupashi tapaba kulekana pa kati ka baume na banakashi pa kati ka abo abaitwa ku kwakana mu Bufumu bwa ku mulu pamo na Kristu.-Gal. 3:26-28.

Bushe abanakashi bafwile ukuba abatumikishi?

Abo bapeelwa ubwangalishi mu cilonganino balondololwa mu Baibolo nga baume. Abatumwa 12 aba kwa Yesu Kristu bonse baali baume, kabili abo pa numa basontelwe ku kuba bakangalila na babomfi batumikila mu filonganino fya bwina Kristu baali baume. (Mat. 10:1-4; 1 Tim. 3:2, 12) Abanakashi bafundwa ‘ukusambilila tondolo mu kunakila konse, pa kulongana kwa cilonganino, mu kuti tabemya amepusho ya kusonsomba-abaume mu cilonganino. Abanakashi tabali ‘na kulanda’ pa kulongana kwa musango yo nga ca kuti cintu bengasosa kuti calangisha ukubulisha ukunakila. (1 Tim. 2:11, 12; 1 Kor. 14:33, 34) Muli ifyo, nelyo cingatila abanakashi balacita ukusangwilako kukalamba ku mibombele ya cilonganino, takwaba kupayanya kuli bene ukwa kutangilila, nelyo ukubuulo butungulushi pa kukambisha icilonganino, ilintu abaume bafikapo e po bali.

Lelo bushe abanakashi kuta baba bakashimikila, bakabilisha, abatumikishi ba mbila nsuma, ku nse ya kulongana kwa cilonganino? Pa Pentekoste wa 33 C.E. umupashi wa mushilo wapongolwelwe pali bonse abaume na banakashi. Mu kulondolola, umutumwa Petro ayambwile Yoele 2:28, 29, ukusoso kuti: “Lesa atila, Cikaba mu nshiku sha kulekelesha, nkapongolwela umupashi wandi pa bantunse bonse; e lyo abana benu abaume na bana benu abanakashi bakasesema, na balumendo benu bakamone fimonwa, na bakalamba benu bakalote filoto; kabili pa basha bandi abaume, na pa basha bandi abanakashi, nkapongolwelapo umupashi wandi mu nshiku shilya; na bo bakasesema.” (Imil. 2:17, 18) Mu musango wapalako ilelo, abanakashi baakana mu kulinga mu butumikishi bwa bwina Kristu, ukushimikila ukufuma ku ŋanda ne ŋanda no kutungulula amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda. -Mona na kabili Ilumbo 68:11; Abena Filipi 4:2, 3.

Mulandu nshi abanakashi ba bwina Kristu bafwalila ififimbo ku mutwe pa tushita tumo?

1 Kor. 11:3-10: “Umutwe wa mwaume onse ni Kristu, no mutwe wa mwanakashi mwaume, no mutwe wa kwa Kristu ni Lesa. . . . Umwanakashi onse uulepepa atemwa alesesema nafimbulwa ku mutwe, alengo mutwe wakwe insoni; . . . Pantu umwaume wena tafwile ukufimba ku mutwe, pa kube. cipasho kabili ubukata ifya kwa Lesa; lelo umwanakashi afwile ukufimba ku mutwe pa kubo bukata bwa mwaume. (Pantu umwaume tafumine mu mwanakashi, lelo umwanakashi afumine mu mwaume; kabili pantu umwaume talengelwe umwanakashi, lelo umwanakashi alengelwe umwaume.) Pa mulandu uyu umwanakashi afwile ukuba ne cishibilo ca kutekwa pa mutwe, pa mulandu wa bamalaika.” (Lintu umwanakashi wa bwina Kristu afwala icifimbo ku mutwe pa tushita twalinga, ici ciba bushininkisho bwa mucinshi wakwe ku kutantika kwa bumutwe ubwaimikwe na Lesa. Kristu alacindika bumutwe bwa teokratiki; umwaume no mwanakashi na bo balikakililwako ukucite fyo. Umwaume wa ntanshi, Adamu, taletelweko ukupitila mu kufyalwa ku mwanakashi lelo abumbilwe na Lesa. Pa kubumba Efa, Lesa abomfeshe ulubafu ukufuma kuli Adamu nge citendekelo, kabili Lesa alondolwele ukuti aali no kuba kaafwa kuli Adamu. Muli ifyo ku mwaume, uwaletelweko mu kubalilapo, e kwapeelwe icifulo ca bumutwe. Umwaume tafwala icifimbo ku mutwe lintu ‘alepepa nelyo ukusesema’ pa mulandu wa kuti, ukukuma kuli bumutwe, umwaume “cipasho ca kwa Lesa,” ukukanakwata umutwe wa pe sonde mu milandu yakuma ku lupwa lwakwe. Nangu cibe fyo, ku mwanakashi ‘ukupepa nelyo ukusesema’ ukwabula icifimbo ku mutwe kuti calanga ukubulwo mucinshi ku cifulo ca mwaume icapeelwa na Lesa kabili kuti calenga wene insoni. Nelyo fye ni bamalaika, ababa ifilundwa fya kuteyanya kwa ku mulu ukwa kwa Yehova ukwapalo mukashi,, balamona “icishibilo ca kutekwa” ico abanakashi ba busumino aba bwina Kristu bafwala kabili balacinkulwako ulwa kunakila kwabo kwine kuli Yehova.)

Ni lilali cabe cafwaikwa ku mwanakashi ukufwala icifimbo ku mutwe?

Lintu ‘alepepa nelyo alesesema,’ nga fintu calondololwa pali 1 Abena Korinti 11:5. Ici tacipilibula ukuti icifimbo cilakabilwa lintu alepepa pa mbali nelyo lintu alelanshanya na bambi pa lwa busesemo bwa Baibolo. Nangu cibe fyo, alingile ukufwala icifimbo nge cishibilo ca ku nse ica mucinshi wakwe kuli bumutwe bwa mwaume lintu alesakamana imilandu ikumine ku kupepa iyo mu nshita ya lyonse isakamanwa no mulume wakwe nelyo umwaume umbi. Nga ca kuti alepepa mu kupongomoka pa lwakwe nelyo pa mulandu wa bambi nelyo aletungulula isambililo lya lyonse ilya Baibolo, muli ifyo ukusambilisha, mu kubapo kwa mulume wakwe, alingile ukufimba ku mutwe, nelyo fye nga ca kuti taakanako icitetekelo cakwe. Lelo apantu alipeelwe nsambu ya bulesa ukusambilisha abana bakwe, takuli icifimbo ca ku mutwe icilekabilwa lintu alepepa nelyo ukusambilila na banono bakwe abashilaipeela pa nshita lintu umulume wakwe talipo. Nga ca kuti mu mibele yapusanako, umwaume uuli cilundwa caipeela ica cilonganino e po ali nelyo lintu ashindikwa na kangalila enda umweni, lyene, lintu aletungulula isambililo lya Baibolo ilyapekanishiwa libela, alingile ukufimba ku mutwe wakwe, lelo umwaume alingile ukupeele pepo.

Bushe calibe calinga ku banakashi ukubomfya ifya kusubasuba ne fibekobeko?

1 Pet. 3:3, 4: “Mwiba abasaamo kusaama kwa ku nse, ukwa kuluke mishishi, no kwa kufwale fya golde, nangu kwa kufwala amalaya ya mataki; lelo abasaamo muntu uwabelama uwa mu mutima, icisamo icishingabola ica mutima uwafuuka kabili uwatalala, uwabo wafinisha ku cinso ca kwa Lesa.” (Bushe ici cipilibula ukuti abanakashi tabalingile ukufwala ifisaamo ifili fyonse? Mu kushininkisha iyo; pamo fye nga fintu ukwabulo kutwishika tacilepilibula ifyo tabalingile ukufwala amalaya. Lelo pano balekoseleshiwa ukuba abashikatala mu mibele yabo ukukuma ku misakwile ne mifwalile, ukubika ukukomailapo kukalamba pa kusaama kwa ku mupashi.)

1 Tim. 2:9, 10: “Ifyo fine na banakashi, ukufwala bafwale ukuyene, pamo no bufuuke no kutekanya; beipulamikila imishishi iyalukwa, nangu ni golde, nangu ni bamargariti, nangu malaya ayaumo mutengo, lelo imilimo isuma iiyene abanakashi abatila tutiina Lesa.” (Cinshi mu cituntulu cipendelwako kuli Lesa—imimonekele ya umo iya ku nse nelyo imibele ya umo iya mutima? Bushe Lesa kuti abo wasekelela nga ca kuti umwanakashi talebomfya ifya kusubasuba nelyo ifibekobeko lelo aleikala muli bucisenene? Nelyo bushe kuti asuminisha abanakashi ababa abalinga kabili abatuntulu mu muntontonkanya mu kubomfya kwabo ifya kusubasuba ne fibekobeko kabili abo ukucilisha baisaamika abene ne mibele ya bukapepa ne myendele ya bwina Kristu? Yehova asoso kuti: “Yehova tamona ifyo umuntunse amona; pantu umuntunse amona pa menso, lelo Yehova amona mu mutima.”—1 Sam. 16:7.)

Amapi. 31:30: “Iciyembo ca kulufya, no kuyemba mupu, lelo umwanakashi [uutiina Yehova], wene akatashiwa.”