Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba Muli Kalata ya Kuli Tito, Kuli Filemone, na ku BaHebere
ILYO Paulo afumine mu cifungo mu 61 C.E. ku Roma uko bamukakile pa muku wa kubalilapo, papitile fye inshita inono aya na ku cishi ca Krete. Ilyo amwene ifyo icitetekelo ca ba bwananyina cali, ashile Tito kulya pa kuti alebakosha. Pa numa, ilyo Paulo ali nalimo ku Makedonia, alembeele Tito kalata umo amulangile ifya kubomba imilimo apeelwe no kulanga ukuti umutumwa Paulo wine e wamupeele insambu sha kubomba ilya milimo.
Ilyo ali mupepi no kufuma mu cifungo mu 61 C.E., Paulo alembele kalata kuli Filemone, Umwina Kristu uwaleikala mu Kolose. Alembele iyi kalata ku kupapaata uyu cibusa wakwe ukuti acite fimo.
Mu 61 C.E., Paulo alembele kalata na imbi ku ba bwananyina abaHebere abaleikala mu Yudea. Iyi kalata yalangile ifyo ubuKristu bwaweme ukucila ubuYuda. Muli aya makalata yonse yatatu mwaliba ukufunda ukwingatwafwa na ifwe bene.—Heb. 4:12.
TWALILILENI UKUBA ABATUNTULU MU CITETEKELO
Pa numa ya kumulanga ifya kukonka pa “kusonta abakalamba mu misumba yonse,” Paulo afunda Tito ‘ukukalipila [abashinakila] pa kuti babe abatuntulu mu citetekelo.’ Akonkomesha bonse aba mu cilonganino mu Krete “ukukaana imikalile iishili ya bwina Lesa no . . . kuba na mano.”—Tito 1:5, 10-13; 2:12.
Paulo alifundile aba bwananyina mu Krete na fimbi ifyabafwile ukutwalilila ukuba ne citetekelo icituntulu. Aebele Tito ukuti, “taluka ku fipusho fya buwelewele, . . . na ku kulwila pa Mafunde.”—Tito 3:9.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:15—Bushe “ifintu fyonse” kuti fyaba shani ‘ifyasanguluka ku bantu abasanguluka’ lelo “ku bakowela kabili abashakwata icitetekelo” fyaba ifishasanguluka? Pa kwishiba icasuko kano twaishiba umo Paulo aloseshe ilyo asosele ukuti “ifintu fyonse.” Talelanda pa fintu ifyo Icebo ca kwa Lesa citila fibi, lelo alelanda pa fintu ifyo Amalembo yasuminisha Umwina Kristu ukuipingwila umwine. Ku muntu uutontonkanya ukulingana ne fyo Lesa afwaya, ifyo asala filaba ifyasanguluka. Lelo te fyo ciba ku muntu uushitontonkanya bwino, uwakwata kampingu iyakowela.a
3:5—Bushe Abena Kristu basubwa ‘babapususha’ shani ‘pa kubasamba’ no ‘kulengwa abapya ku mupashi wa mushilo’? ‘Balibapususha pa kubasamba,’ pantu Lesa alibasamba nelyo ukubasangulula mu mulopa wa kwa Yesu ukupitila mwi lambo lya cilubula. ‘Balengwa abapya ku mupashi wa mushilo’ pantu balalengwa “cipya cipya” apo basanguka abana ba kwa Lesa abasubwa no mupashi.—2 Kor. 5:17.
Ifyo Twingasambililako:
1:10-13; 2:15. Baeluda bafwile ukuba abashipa ilyo balelungika ifilubo mu cilonganino.
2:3-5. Nga filya cali mu nshita sha batumwa, pali lelo ba nkashi bakosa bafwile ukuba “ne mibele ya mushilo, te ba lwambo, nangu abatekwa ubusha ku kunwa umwangashi uwingi, lelo balesambilisha ifisuma.” Nga bali fi, kuti baba na maka ya kusambilisha “abakashana” mu cilonganino.
3:8, 14. ‘Ukubika amatontonkanyo yesu pa kutwalilila ukubomba imilimo iisuma’ ‘kusuma kabili kulafwa’ pantu kulalenga twalabombesha mu mulimo wa kwa Lesa kabili kulatutalusha ku fyabipa ifya muli cino calo.
KONKOMESHENI “PA MULANDU WA KUTEMWA”
(File. 1-25)
Filemone balimutashishe pa mulandu wa kuti alikwete sana ‘ukutemwa ne citetekelo.’ Paulo ‘alisekelele no kusansamuka nga nshi’ pa mulandu wa fyo Filemone alekoselesha Abena Kristu banankwe.—File. 4, 5, 7.
Paulo alilangile ifyo bakangalila bafwile ukucita ilyo alekalulula umulandu wacitile Onesimu. Tapeele Filemone icipope, lelo amukonkomeshe fye “pa mulandu wa kutemwa.” Aebele Filemone ukuti: “Nalicetekela ukuti uli wa cumfwila, pantu ninjishiba ukuti ukacita ukucila na pa fyo nasosa.”—File. 8, 9, 21.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
10, 11, 18—Bushe Onesimu “uushali kale uwa mulimo” aishileba shani “uwa mulimo”? Onesimu ali musha uushalefwaya ubusha kabili uwafulumwike mu ng’anda ya kwa Filemone mu Kolose no kuya ku Roma. Onesimu afwile alibiile shikulu wakwe indalama pa kuti endelemo ulwendo lwa makilomita 1,400. Cine cine tali na mulimo kuli Filemone. Lelo ilyo Onesimu ali mu Roma, Paulo alimwafwile ukuba Umwina Kristu. Apo nomba ali Mwina Kristu, uyu musha “uushali uwa mulimo” kale asangwike “uwa mulimo.”
15, 16—Mulandu nshi Paulo ashaebele fye Filemone ukuleka Onesimu aba umuntungwa? Paulo alefwaya ukubika fye amano ku mulimo wakwe uwa ‘kushimikila ubufumu bwa kwa Lesa no kusambilisha pali Shikulu Yesu Kristu.’ E ico tafwaile kuyobeka mu milandu pamo nga ilya iyakumine abasha.—Imil. 28:31.
Ifyo Twingasambililako:
2. Filemone alisuminishe ukuti Abena Kristu balelonganina mu ng’anda yakwe. Lishuko ukulakumanina mu ng’anda yesu ku kuya mu mulimo wa mwi bala.—Rom. 16:5; Kol. 4:15.
4-7. Tufwile ukulaitemenwa ukutasha abasumina banensu abakwata sana icitetekelo no kutemwa.
15, 16. Ifyabipa nga fyatucitikila, tatufwile ukucishamo ukusakamikwa. Limo mu fyabipa mulafuma ifisuma nga filya cali kuli Onesimu.
21. Paulo ale-enekela Filemone ukubelela Onesimu uluse. Na ifwe bene tufwile ukulaelela aba bwananyina nga batukalifya.—Mat. 6:14.
‘BOMBESHENI UKULOLA KU BUKALAMBA’
Pa kulanga ukuti ukucetekela ilambo lya kwa Yesu kwalicindama sana ukucila imilimo ye Funde, Paulo alanda pa busuma bwa watendeke ubuKristu, pali bushimapepo bwakwe, pa busuma bwe lambo apeele, na pa busuma bwa cipangano cipya. (Heb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Ukwishiba ifi kufwile kwalyafwile Abena Kristu abaHebere ukushipikisha ilyo balebacusha ku baYuda. Paulo akonkomeshe abasumina banankwe abaHebere, ‘ukubombesha ukulola ku bukalamba.’—Heb. 6:1.
Bushe icitetekelo cacindama shani ku Mwina Kristu? Paulo alemba ukuti: “Ukwabula icitetekelo te kuti tusekeshe Lesa.” Akoseleshe abaHebere ukuti: “Tubutuke no kushipikisha ulubilo ulwabikwa pa ntanshi yesu.” Pa kucita ifi, balingile ukuba ne citetekelo.—Heb. 11:6; 12:1.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
2:14, 15—Bushe ifi Satana ‘akwata amaka ya kulenga imfwa’ ninshi kuti aipaya umuntu uuli onse pa nshita iyo atemwa? Awe. Lelo ukutula fye apo Satana atendekele ububifi mu Edene, ubufi bwakwe bwalileta imfwa pantu Adamu alibembwike no kwambukisha abantu ulubembu ne mfwa. (Rom. 5:12) E lyo kabili, abakonka Satana pano calo balacusha ababomfi ba kwa Lesa ica kuti bafika fye na ku kubepaya, nga filya bacitile na kuli Yesu. Lelo ici tacilolele mu kuti Satana alikwatisha amaka ica kutila kuti aipaya onse uo alefwaya. Akwata ayo maka, nga ni kale akufya bakapepa ba kwa Yehova. Yehova alacingilila bakapepa bakwe bonse kabili te kuti aleke Satana ukubakufya. Nangu ca kutila Lesa alaleka Satana ukwipaya bakapepa bakwe bamo, twalicetekela ukuti akababuusha.
4:9-11—‘Twingila’ shani mu ‘kutusha kwa kwa Lesa’? Pa mpela ya nshiku 6 isho abumbilemo ifintu, Lesa alitushishe ku milimo yakwe iya kubumba ifintu. Alimwene ukuti ifyo alefwaya icalo ukuba ne fyo alefwaya abantu ukwikala fyali no kucitika. (Ukute. 1:28; 2:2, 3) ‘Twingila muli uko kutuusha’ nga twaleka ukuilungamika ku kucita imilimo yabipa, no kupokelela ilambo Lesa ateyanya ilikaleta ipusukilo. Nga twacetekela Yehova no kulakonka Umwana wakwe ukucila ukubika fye amano ku fyo tufwaya, tukalapaalwa cila bushiku kabili aya mapaalo yakalatusansamusha.—Mat. 11:28-30.
9:16—Bushe “umuntunse uwapanga icipangano” cipya ni nani? Yehova e mwine wa cipangano cipya, e lyo Yesu e “muntunse uwapanga icipangano” pantu ilyo afwile, apeele ilambo ilyalekabilwa pa kuti cilya cipangano cikashiwe no kukoshiwa. Yesu e kawikishanya muli cilya cipangano.—Luka 22:20; Heb. 9:15.
11:10, 13-16—“Musumba” nshi Abrahamu alelolela? Te musumba wa cine cine lelo wa mampalanya. Abrahamu alelolela “Yerusalemu wa ku Muulu,” uwapangwa na Kristu Yesu na ba144,000 abo akateka na bo. Mu bukata bwabo ku muulu, aba abakateka na Yesu betwa no kuti “umusumba wa mushilo, Yerusalemu Mupya.” (Heb. 12:22; Ukus. 14:1; 21:2) Abrahamu alelolela ukwisaikala pano calo ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukalateka.
12:2—‘Kusekelela nshi kwabikilwe pa ntanshi ya kwa [Yesu]’ ukwalengele “[ashipikishe] ilyo alecula pa cimuti ca kucushiwilwapo”? Kusekelela akwete pa kwishiba ifyali no kufuma mu mulimo wakwe. Ifi fyasanshishemo ishina lya kwa Yehova ukucindikwa, ukulanga ukuti Lesa e walinga ukuteka, e lyo no kulubula abantunse ku mfwa. Yesu na kabili alishibe ukuti ali no kupeelwa icilambu ca kuba Imfumu no kuba Shimapepo Mukalamba pa kuti akaafwe abantu.
13:20—Mulandu nshi Baibolo isosela ukuti icipangano cipya “ca muyayaya”? Ni pali iyi milandu itatu: (1) Tacakapyanikwepo na cimbi, (2) ififumamo filabelelela, na (3) “impaanga shimbi” shikatwalilila ukunonkelamo mu cipangano cipya na pa numa ya Armagedone.—Yoh 10:16.
Ifyo Twingasambililako:
5:14. Tufwile ukubikako sana amano ku kusambilila Baibolo, Icebo ca kwa Lesa, e lyo no kucita ifyo tusambilila. Takwaba inshila imbi iyo twingakwatilamo “amano aya kulekanya icalungama ne calubana.”—1 Kor. 2:10.
6:17-19. Isubilo lyesu nga lyashimpwa pa bulayo bwa kwa Lesa no mulapo wakwe, tatwakafume mu nshila ya cine.
12:3, 4. Ukucila ‘ukunaka no kutompoka’ nga twaba na mesho ayanono nelyo nga baletucusha, tufwile ukukula ukulola ku bukalamba no kukwatilako amaka ya kushipikisha amesho. Tufwile ukupampamina pa kulwisha ‘ica kuti twasuuma no mulopa,’ e kutila ukulwisha ukufika na ku mfwa.—Heb. 10:36-39.
12:13-15. Tatufwile ukuleka “umushila uwalula,” nelyo umuntu uuli onse mu cilonganino uwatemwa ukufwailisha ifilubo mu fyo ifintu fyenda ukutulesha ‘ukulawamya inshila sha kwendamo amakasa yesu.’
12:26-28. ‘Ifintu ifyapangwa’ ku minwe ya bantu, ifishapangwa na Lesa, e kutila ubwikashi bonse ubwa nomba, ne “myulu” yabipa, fikatenshiwa no kufumapo. Ico nga cacitika, “ifintu ifishiletenshiwa” fye, e kutila Ubufumu na babutungilila e fikekalilila. Kanshi tufwile ukuba abacincila pa kubilisha Ubufumu kabili tufwile no kukonka amafunde ya kwa Lesa!
13:7, 17. Ukulakonka uku kufunda ukwa kuti tuleba ne cumfwila no kunakila bakangalila mu cilonganino kukatwafwa ukuba abaikatana.
[Futunoti]