Bushe Mwalingila mu Kutusha kwa kwa Lesa?

“Umuntu ilyo aingila mu kutusha [kwa kwa Lesa], wene atusha na ku milimo yakwe.”—ABAHEBERE 4:10.

 1. Mulandu nshi ukutusha kulefwaikilwa sana?

UKUTUSHA. Mwandi lishiwi ilya kusangalasha kabili ilyawamisha! Apo twikala mu calo capamfiwa kabili icalulunkana, ubwingi ubwa ifwe kuti twasumine fyo ukutushako kwaliwama nga nshi. Nampo nga tuli baice nelyo abakoloci, nampo nga twalingila mu cupo nelyo iyo, kuti pambi twayumfwa abatitikishiwa no kufunshika ku mikalile fye ya cila bushiku. Kuli abo abalemana nelyo abanakuka, ubushiku bumo bumo bulabaletelo bwafya. Kwati fye fintu Amalembo yasosa, “ifibumbwa fyonse filetetela no kukomenwe fumo capamo ukufika na kuli nomba.” (Abena Roma 8:22) Umuntu nga aletusha tacilolele mu kuti ninshi munang’ani. Apo ukutusha kulakabilwa, umuntunse fye onse afwile ukutusha.

 2. Yehova alatusha ukutula lilali?

² Yehova Lesa umwine alatusha. Mwi buuku lya Ukutendeka, tubelengamo kuti: “Fyapwishishiwe umuulu na pano isonde, no mulalo onse wa fiko. Mu bushiku bwa cinelubali e mo Lesa apwishishishe imilimo yakwe iyo acitile; kabili mu bushiku bwa cinelubali e mo atushishe ku milimo yakwe yonse iyo acitile.” Yehova alikatamike ‘ubushiku bwa cinelubali,’ mu nshila yaibela pantu icalembwa capuutwamo citwalililo kusoso kuti: “Lesa apaalile ubushiku bwa cinelubali, no kubushisha.”—Ukutendeka 2:1-3.

Lesa Alitushishe ku Milimo Yakwe

 3. Cinshi cishaba e milandu intu Lesa atushishepo?

³ Mulandu nshi Lesa atushiishe pa “bushiku bwa cinelubali”? Kwena ukutusha takwali pa mulandu wa kuti alinakile. Yehova ‘alifulisho kukosa’ kabili “tapomponteka, kabili tafunshika.” (Esaya 40:26, 28) Kabili Lesa tatushishe pa mulandu wa kuti alefwaya ukupemwinako nelyo ukupupwako umwela, pantu Yesu alitweba ukuti: “Tata acili alebomba, na ine ndebomba.” (Yohane 5:17) Te mulandu na fintu cingaba, “Lesa Mupashi” kabili tapitako mu fyo umubili upitamo ne fikabila ifibumbwa fyakwato mubili.—Yohane 4:24.

 4. Ni mu nshila nshi “ubushiku bwa cinelubali” bwapusanineko ku ‘nshiku’ 6 ishabangilileko?

⁴ Ni shani fintu twingeshibako fimo pa lwa mulandu Lesa atushiishe pa “bushiku bwa cinelubali”? Kupitila mu kumona ukuti nangu line Lesa alisekelele mu fintu apwishishishe mu ciputulwa calepa ica nshita ica ‘nshiku’ mutanda isha kubumba ishafumineko, apaalile mu kulungatika “ubushiku bwa cinelubali” no ‘kubushisha.’ Dikishonari wa Concise Oxford Dictionary alondolola “icashila” pamo nga “icapeelwa mu kuibela nelyo icapaatwilwa (ku mulungu nelyo ku mifwaile imo iya fya mapepo).” Kanshi filya Yehova apaalile “ubushiku bwa cinelubali” no kubushisha cilelangilile fyo bulya bushiku no “kutusha” kwakwe fifwile fyayampana ku kufwaya kwakwe ukwashila ne mifwaile mu cifulo ca kukuma ku kufwaya fye ukutusha umwine. Kwampana nshi uko kwine?

 5. Cinshi cintu Lesa alengele ukuti cilebomba mu ‘nshiku’ sha kubalilapo 6 isha kubumba?

⁵ Mu ‘nshiku’ sha kubumba 6 ishabangilileko, Lesa apangile isonde no kuti litendeke ukubomba na mafunde yonse aya kulilama na fyonse ifyalishinguluka. Nomba basayantisti balasambililako ifyo ifi fintu fyaelenganishiwa bwino. Ilyo caleya ku kusululuka kwa “bushiku ubwalenga mutanda,” Lesa apangile abantunse babili aba kubalilapo no kubabika mwi “bala mu Edene, ku kabanga.” Mu kulekelesha, Lesa abilishe imifwaile yakwe ukulola ku lupwa lwa buntunse na kwi sonde muli aya mashiwi ya mu busesemo ukuti: “Fyaleni, fuleni, kumaneni pe sonde no kupanasha; kabili mube na bukateka kwi sabi lya muli bemba, na ku fyuni fya mu lwelele, na ku fya mweo fyonse ifyenda pe sonde.”—Ukutendeka 1:28, 31; 2:8.

 6. (a) Pa kupwa kwa “bushiku ubwalenga mutanda,” ni shani fintu Lesa ayumfwile pali conse ico alengele? (b) Ni mu nshila nshi “ubushiku bwa cinelubali” bwabelele ubwashishiwa?

⁶ Ilyo “bushiku ubwalenga mutanda” ubwa kubumba bwalesululuka, ubulondoloshi butwebo kuti: “Lesa amwene conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.” (Ukutendeka 1:31) Lesa alitemenwe pali fyonse ifyo acitile. Muli yo nshila alitushishe, nelyo alilekele ukubomba imilimo na imbi iyakuma ku kubumba ifya mwi sonde. Nangu line lilye bala lya paradise lyali ilyapwililika kabili ilyayemba, lyali fye pa ncende inono, na bantunse pano isonde balipo fye babili. Cali no kusende nshita ukuti isonde no lupwa lwa buntunse fikafike ku mibele intu Lesa afwaile. E mulandu wine abikileko “ubushiku bwa cinelubali” ubwali no kulenga fyonse ifyo abumbile mu ‘nshiku’ shabangilileko 6 fikalunduluke ukulingana no kufwaya kwakwe ukwashila. (Linganyeniko Abena Efese 1:11.) Ilyo “ubushiku bwa cinelubali” bwasululuka, isonde lyonse fye likaba nalisanguka paradise uukekalwamo ku ciyayaya no lupwa lwa bantunse bapwililika. (Esaya 45:18) “Ubushiku bwa cinelubali” bwalibikwa pa mbali, nelyo ukupeelwa ku kubombelamo ukufikilishiwa kwa cintu Lesa afwaya kwi sonde na bantunse. E mu nshila muntu bwabela ‘ubwashila.’

 7. (a) Lesa atushishe pa “bushiku bwa cinelubali” mu nshila nshi? (b) Ifintu fyonse fikaba shani ilyo “ubushiku bwa cinelubali” bukesa ku kupwa?

⁷ E co Lesa atushishe ku milimo yakwe iya kubumba pa “bushiku bwa cinelubali.” Cili kwati alitalwikeko no kuleka cintu aimike cibombe umulimo wa ciko. Alicetekela umupwilapo ukuti ilyo cikalafika pa kupwa kwa “bushiku bwa cinelubali,” fyonse ninshi fili fye nga fintu afwaile. Nangu fye nga kuli no kubako ifipindami, fikaba nafyanshiwa. Abantu ba cumfwila bonse bakanonkelamo lintu ukufwaya kwa kwa Lesa kwafishiwapo mu kukumanina. Takwakabe icikalesha pantu ipaalo lya kwa Lesa lyaliba pa “bushiku bwa cinelubali,” kabili ‘alibushishishe.’ Mwandi cilolelo ca bukata cabako ku bantu ba cumfwila!

Israele Alifililwe Ukwingila mu Kutusha kwa kwa Lesa

 8. Ni lilali lintu abena Israele batendeke ukusunge Sabata kabili mu nshila nshi?

⁸ Uluko lwa Israele lwalinonkelemo mu kuteyanya uko Yehova abikako ukwa kubomba no kutusha. Nangu fye ilyo ashilabapeela Ifunde pa Lupili lwa Sinai, Lesa alibebele ukupitila muli Mose ati: “Moneni: pantu Yehova amupeele isabata, ni pali ici wene alemupeela mu bushiku ubwalenga mutanda icilyo ca miku ibili; ikaleni umuntu no muntu ku mwakwe, te kuti umuntu afume apo aikala mu bushiku ubwalenga cinelubali.” Icafuminemo cali ca kuti “abantu bashikatele [“basungile isabata,” NW] mu bushiku ubwalenga cinelubali.”—Ukufuma 16:22-30.

 9. Mulandu nshi ifunde lye Sabata ukwabulo kutwishika lyabelele kwaluka uko abena Israele batemenwe?

⁹ Uku kuteyanya kwali ukupya ku bena Israele, apantu e lintu fye balubwilwe mu busha bwa ku Egupti. Nangu cingatila abena Egupti balepende nshita mu fiputulwa fya nshiku shisano ukufika kuli 10, tacilemoneke fyo abena Israele ilyo baali mu busha balepeelwako ubushiku bwa kutusha. (Linganyeniko Ukufuma 5:1-9.) Kuti kanshi cabamo ukupelulula ukusondwelelo kuti abantu ba kwa Israele balitemenwe pali uku kwaluka. Mu cifulo ca kumona ififwaikwa fye Sabata nge cisendo nelyo icibindo, balingile balisekelele ukulalikonka. Na kuba, pa numa Lesa abebele ati Isabata lyali no kubomba nge ca kubebukishako ifyo baali abasha mu Egupti na fintu abalubwile.—Amalango 5:15.

10, 11. (a) Nga ca kuti bali ne cumfwila, abena Israele nga baenekele ukuipakisha cinshi? (b) Mulandu nshi abena Israele bafililwe ukwingila mu kutusha kwa kwa Lesa?

¹⁰ Abena Israele abafumine mu Egupti na Mose nga ca kuti batwalilile aba cumfwila, nga balikwete ishuko lya kwingila mu ‘calo icalefumfumune shiba no buci’ ico babalaile. (Ukufuma 3:8) Mulya nga baipakishe ukutusha kwine kwine, te kwa pe sabata fye peka lelo ubumi bwabo bonse. (Amalango 12:9, 10) Nangu cibe fyo, tacaishileba muli yo nshila. Paulo alembele pa lwa bene ukuti: “Ni bani baumfwile, na kabili bamusonsomba? Bushe te bonse abafumine mu Egupti abatungulwilwe kuli Mose? Kabili ni kuli bani aselaushiwe imyaka amakumi yane? Bushe te ku balebembuka, abo ifitumbi fyabo fyawilile mu matololo? Lelo ni kuli bani alapile ukuti tabakengile mu Kutusha kwakwe? Bushe te ku babulilwe icumfwila? E ico twamono kuti ico bafiliilwe ukwingilamo, kukanatetekela.”—AbaHebere 3:16-19.

¹¹ Mwandi kuti twasambililako ifingi! Pa mulandu wa kukanatetekela Yehova, ilya nkulo tayapokelele ukutusha kuntu abalaile. Mu cifulo ca ico, balobeele mu matololo. Bafililwe ukwiluko kuti bene nge ntuntuko sha kwa Abrahamu, balikuminweko sana ku kufwaya kwa kwa Lesa ukwa kupayanishisha inko shonse isha pe sonde amapaalo. (Ukutendeka 17:7, 8; 22:18) Mu cifulo ca kuti babombe mu kumfwana no kufwaya kwa bulesa, bapumbukiile umupwilapo ku lunkumbwa lwa fintu fya pano isonde ifya bukaitemwe. Shi twikawila mu nshila ya musango yo!—1 Abena Korinti 10:6, 10.

Kwashala Ukutusha

12. Cilolelo nshi icali ciciliko ku Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ni shani bali no kucikwata?

¹² Pa numa ya kulondolola ifyo Israele afililwe ukwingila mu kutusha kwa kwa Lesa pa mulandu wa kukanatetekela, Paulo ayalukila ku basumina banankwe. Nga fintu calangililwa pa AbaHebere 4:1-5, abebekeshe ukuti “icilayo ca kwingililila mu Kutusha [kwa kwa Lesa] cicilipo.” Paulo abacincishe ukutetekele “mbila nsuma,” pantu “tuleingila mu Kutusha fwe batetekela.” Apantu Ifunde kale kale lyali nalifubalishiwa kwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu, Paulo pano talelosha ku kutusha kwa ku mubili uko Isabata lyapayenye. (Abena Kolose 2:13, 14) Pa kwambula Ukutendeka 2:2 na Ilumbo 95:11, Paulo alecincisha Abena Kristu ba ciHebere ukwingila mu kutusha kwa kwa Lesa.

13. Pa kwambula Ilumbo 95, mulandu nshi Paulo atonteele pe shiwi lya kuti “ubwa lelo”?

¹³ Ukubako kwa kwingila mu kutusha kwa kwa Lesa kwalingile ukuba ni “mbila nsuma” ku Bena Kristu aba ciHebere, pamo fye nga fintu ukutusha kwa pe Sabata kulingile kwali “imbila nsuma” ku bena Israele babatangilile. E co Paulo acincishe abasumina banankwe ukukanacite cilubo cimo cine cintu Israele acitileko mu matololo. Ukulosha ku caba nomba Ilumbo 95:7, 8, atonta pe shiwi lya kuti “ubwa lelo,” nangu cingatila palipitile nshita ukutula apo Lesa atushiishe ku fyo abumbile. (AbaHebere 4:6, 7) Cishinka nshi Paulo aalelandapo? Cali ca kuti “ubushiku bwa cinelubali,” ubo Lesa abikile pa mbali ku kuleka imifwaile yakwe kwi sonde na bantu ifishiwepo, bwali bucili buletwalilila. Kanshi calipamfishe ukuti Abena Kristu banankwe bengabombela pamo na ilya mifwaile mu cifulo ca kufimbilikishiwa ku kukonkelela fye ifya bukaitemwe. Abwekeshepo kusoka kwa kuti: “Mwitalamika mitima yenu.”

14. Ni shani fintu Paulo alangilile ukuti “ukutusha” kwa kwa Lesa kwali kuciliko?

¹⁴ Ukulundapo, Paulo alangilile ukuti “ukutusha” kwalaiwe takwali fye kusango bwikalo mu Calo Calaiwe pe samba lya kwa Yoshua nge ntungulushi. (Yoshua 21:44) Paulo apelulwile ati: “Pantu Yoshua abalengo kutusha, Lesa nga talandile pa numa ubushiku bumbi.” E mulandu wine Paulo alundileko ukuti: “Kwashilwapo abantu ba kwa Lesa isabata lya Kutusha.” (AbaHebere 4:8, 9) Bushe ilyo line “isabata lya Kutusha” lisabata nshi?

Ingileni mu Kutusha kwa kwa Lesa

15, 16. (a) Bupilibulo nshi bwaba mu numbwilo ya kuti “isabata lya Kutusha”? (b) Cipilibula nshi ‘ukutusha ku milimo ya muntu umwine’?

¹⁵ Inumbwilo ya kuti “isabata lya Kutusha” yapilibulwa ukufuma kwi shiwi lya ciGriki ilipilibula “ukucite sabata.” (Kingdom Interlinear) Profesa William Lane alondololo kuti: “Ili shiwi lyafumishe icilolo ca liko ku makambisho ya pe Sabata ayalundulwilwe mu buYuda ukushimpwa pa [Ukufuma] 20:8-10, apo cakomailwepo kuti ukutusha no kulumbanya fyendela pamo . . . Lyebekesha ulubali lwaibela ulwa mutebeto no kusekelela, ifilumbululwa mu kutatakula Lesa no kumulumbanya.” E co kanshi, ukutusha ukwalaiwa te kulubuka fye ku mulimo. Kwaluka ukufuma ku kucucutika kwa kunasha, ukushabamo na buyo bwine bwine no kuya ku mulimo ulete nsansa uucindika Lesa.

¹⁶ Ici calishininkishiwa ku mashiwi yakonkelepo aya kwa Paulo aya kuti: “Pantu umuntu ilyo aingila mu kutusha kwakwe, wene atusha na ku milimo yakwe, ifyo fine na Lesa atushishe ku milimo yakwe iine.” (AbaHebere 4:10) Ico Lesa atushishe pa bushiku bwa kubumba ubwa cinelubali tacali ni mu kuti alinakile. Mu cifulo ca ico, alekele umulimo wa kubumba ifya pano isonde pa kuti ifyo abombele filunduluke no kufika ku bukata bwine bwine, pa kuti engalumbanishiwa no kucindikwa. Ifwe apo twaba pa fintu Lesa abumba, na ifwe tulingile ukuba muli kulya kutantika. Tulingile ‘ukutusha ku milimo yesu ine,’ uko e kuti, tulingile ukuleka ukwesha ukulailungamika pa ntanshi ya kwa Lesa pa kufwaya ipusukilo. Mu cifulo ca ico, tulingile ukutetekela ukuti ipusukilo lyesu lyashintilila pe lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu, umo ifintu fyonse fikaletelwa mu kumfwana ne mifwaile ya kwa Lesa.—Abena Efese 1:8-14; Abena Kolose 1:19, 20.

Icebo ca kwa Lesa ca Maka

17. Ni nshila nshi iyakonkele Israele wa ku mubili iyo tufwile ukusengauka?

¹⁷ Ico abena Israele bafililwe ukwingila mu kutusha kwalaiwe cali pa mulandu wa bucintomfwa no kukanatetekela. Mu kukonkapo, Paulo acincishe Abena Kristu ba ciHebere ati: “E ico tucincile ukwingila mu Kutusha kulya, epali umo awa muli cilya cikonkelelo ca bucintomfwa.” (AbaHebere 4:11) Ubwingi bwa baYuda ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo tabatetekele Yesu, kabili icinabwingi baliculile apakalamba lintu imicitile ya fintu iya ciYuda yapwile mu 70 C.E. Mwandi calikatama ukuti tutetekele icebo ca kwa Lesa ica bulayo ilelo!

18. (a) Milandu nshi Paulo apeele iya kutetekelela icebo ca kwa Lesa? (b) Ni shani fintu icebo ca kwa Lesa ‘catwa ukucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili’?

¹⁸ Paliba imilandu ine ine iya kutetekelela icebo ca kwa Yehova. Paulo alembele ati: “Icebo ca kwa Lesa ca mweo, kabili caliluma no kutwo kucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili, kabili cilatula na ku kulekanyo mutima no mupashi, ne mfyufyu no bufyompo, cilingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” (AbaHebere 4:12) Ee, icebo ca kwa Lesa, nelyo ubukombe bwa kwa Lesa, ‘bwalitwo kucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili.’ Abena Kristu ba ciHebere bakabile ukwibukishe cacitikile bashibo. Pa kusuula fintu Yehova apingwile ukuti baali no kulobela mu matololo, bene baeseshe ukwingila mu Calo Calaiwe. Lelo Mose alibasokele ati: “Kulya kuli abena Amaleke na bena Kanaani ku ntanshi yenu, na imwe mukawila ku lupanga.” Lintu abena Israele mu bumankonso bapatikishe no kuya, “batentemwike abena Amaleke na bena Kanaani abaikele mu lupili lulya, no kuboma no kubabobaula ukufika ku Horma.” (Impendwa 14:39-45) Icebo ca kwa Lesa caliluma ukucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili, kabili onse uulecisuula ku mufulo ali no kulobolola ifya kufumamo.—Abena Galatia 6:7-9.

19. Maka nshi icebo ca kwa Lesa cakwata aya ‘kutula,’ kabili mulandu nshi tulingile ukwishibilo kuti tukalubulula kuli Lesa?

¹⁹ Mwandi icebo ca kwa Lesa “cilatula na ku kulekanyo mutima no mupashi, ne mfyufyu no bufyompo”! Cilapeka mu matontonkanyo ne nkuntu sha bantu, mu mampalanya ukutula ukufika fye na ku bufyompo mu kati na nkati ka mafupa! Nangu cingatila abena Israele ilyo balubwike ku busha bwa ku Egupti balisumine ukulasunge Funde, Yehova alishibe ukuti pa nshi ya mitima yabo tabatesekeshe ukupayanya kwakwe na fintu alefwaya. (Ilumbo 95:7-11) Mu cifulo ca kuti balecito kufwaya kwakwe, bayangilwe fye ku kwikusha ukufwaisha kwabo ukwa ku mubili. E mulandu bashaingilile mu kutusha kuntu Lesa alaile lelo balobeele mu matololo. Tulekabila lyonse ukulaibukishe co, pantu “takuli icibumbwa icishimoneka ku menso [ya kwa Lesa]; awe ifintu fyonse fyabo bwamba kabili fyalikupukulwa ku menso ya kwa uyo tuli no kulubululako.” (AbaHebere 4:13) Shi kanshi natulefishapo ukuipeela twaipeela kuli Yehova no kukanaba “abakwinda no konaika.”—AbaHebere 10:39.

20. Cinshi cili ku ntanshi yesu, kabili cinshi tufwile ukucita pa kwingila mu kutusha kwa kwa Lesa?

²⁰ Nangu cingatila “ubushiku bwa cinelubali”—ubushiku bwa kwa Lesa ubwa kutusha—bucili buletwalilila, alibukila ulwa kufishiwa kwa mifwaile yakwe iya kwi sonde na ku bantu. Nomba line fye, Imfumu ya buMesia, Yesu Kristu, akabombelapo ku kufumya pe sonde bonse abakaanya ukufwaya kwa kwa Lesa, ukusanshako na Satana Kaseebanya. Mu Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Kristu, Yesu na bakateka banankwe ba 144,000 bakafisha isonde na bantu ku mibele intu Lesa afwaile. (Ukusokolola 14:1; 20:1-6) Nomba ino e nshita ya kuti tushinine ukuti ubumi bwesu bushunda fye pa kufwaya kwa kwa Yehova Lesa. Mu cifulo ca kuilungamika pa ntanshi ya kwa Lesa no kutwala pa ntanshi ifyo tufwaya pa lwesu, nomba e nshita ya kuti ‘tutushe ku milimo yesu ine’ no kubombela pa fya Bufumu no mutima onse. Nga twacite fyo no kutwalilila aba citetekelo kuli Shifwe wa ku muulu Yehova, ninshi tukaba ne shuko lya kuipakisha ukutusha kwa kwa Lesa nomba na kuli pe na pe.

Bushe Kuti Mwalondolola?

◻ Lesa atushishe pa “bushiku bwa cinelubali” ku mifwaile nshi?

◻ Abena Israele bali no kuipakisha kutusha nshi, lelo mulandu nshi bafililwe ukwingilamo?

◻ Cinshi cintu tufwile ukucita pa kwingila mu kutusha kwa kwa Lesa?

◻ Icebo ca kwa Lesa caba shani ica mweo, ica maka, kabili icatwa ukucilo lupanga lonse ulwatwila kubili kubili?

[Icikope pe bula 16, 17]

Abena Israele balisungile Isabata, lelo tabaingile mu kutusha kwa kwa Lesa. Bushe namwishibo mulandu?