Mwinenuka mu Lubilo lwa ku Bumi!
“Tubutuke no mukoosha ulubilo ulwabikilwa ifwe.”—ABAHEBERE 12:1.
1, 2. Fya kucitika nshi fyacincimusha ababomfi ba kwa Yehova muli shino nshiku sha kulekelesha?
TWIKALA mu nshita sha kucincimusha kabili ishayafya. Imyaka ukucila na pali 80 naipita ukutula ilyo Yesu abikilwe pa cipuna ca Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu mu 1914. E lintu “bushiku bwa kwa Shikulu” pamo ne “nshita ya ku mpela” iya iyi micitile ya fintu fyatendeke. (Ukusokolola 1:10; Daniele 12:9) Ukutula lilya, ulubilo lwa ku bumi ulwa Mwina Kristu lwalicililako ukupamfya. Ababomfi ba kwa Lesa balipilikita pa kuti bengendela pamo ne celeta lya ku muulu ilya kwa Yehova, ukuteyanya kwakwe ukwa mu muulu, ukuleenda ukwabula ukwiminina ku kufikilisha imifwaile ya kwa Yehova.—Esekiele 1:4-28; 1 Abena Korinti 9:24.
2 Bushe abantu ba kwa Lesa balisanga ubuseko ilyo ‘balebutuka mu lubilo’ lwa ku bumi bwa ciyayaya? Ee! Balicincimushiwa ukumona ukulonganikwa kwa bamunyina kwa Yesu abashalapo, kabili balasekelela ukwishiba ukuti ukukakatika kwa mu kupelako ukwa ba 144,000 bashalapo kuli mupepi no kupwa. (Ukusokolola 7:3, 4) Mu kulundapo, baliba aba nsansa ukwishiba ukuti Imfumu yasontwa iya kwa Yehova yalingisha icikwakwa ca iko ku kulobolola “ifya kulobolola fya pe sonde.” (Ukusokolola 14:15, 16) Mwandi kulobolola kukalamba! (Mateo 9:37) Ukufika pali ino nshita, abantu ukucila pa mamilioni yasano balilonganikwa—“ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” (Ukusokolola 7:9) Takuli uwishibe uko ilyo ibumba likafika ubukalamba, apantu takuli uwingalipenda.
3. Tufwile ukwesha ukulundulula umupashi wa buseko te mulandu ne fya kucilikila fya musango nshi?
3 Ca cine, Satana alesha ukutupunwisha nelyo ukutunenuna ilyo tulebutukisha mu lubilo. (Ukusokolola 12:17) Kabili ukutwalilila ukubutuka te mulandu ne nkondo, ifipowe, ifikuko, na mafya yambi ayalangilila inshita ya mpela takwatwangukila. (Mateo 24:3-9; Luka 21:11; 2 Timote 3:1-5) Lelo, imitima yesu ilasansamuka ilyo impela ya lubilo ilepalama. Twesha ukulangisha umupashi untu Paulo akonkomeshe Abena Kristu banankwe mu nshita shakwe ukukwata. Abakonkomeshe ukuti: “Sekeleleni pe muli Shikulu; ndetila kabili, Sekeleleni.”—Abena Filipi 4:4.
4. Mupashi nshi Abena Kristu ba ku Filipi balangishe?
4 Ukwabula ukutwishika Abena Kristu abo Paulo alembele aya mashiwi balesanga ubuseko mu citetekelo cabo, pantu Paulo abebele ukuti: ‘[Twalilileni, NW] ukusekelela muli Shikulu.’ (Abena Filipi 3:1) Icilonganino ca bena Filipi cali ica bukapekape, icakwata ukutemwa kabili icalebomba mu kupimpa na mu kucincimuka. (Abena Filipi 1:3-5; 4:10, 14-20) Lelo te Bena Kristu bonse aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo abakwete ulya mupashi. Ku ca kumwenako, Abena Kristu bamo abaYuda bantu Paulo alembele ibuuku lya AbaHebere balesakamika.
‘Twangwe Ukucila ku fyo Twaumfwa’
5. (a) Mupashi nshi Abena Kristu abaHebere bakwete lintu icilonganino ca kubalilapo ica Bwina Kristu capangilwe? (b) Londololeni umupashi Abena Kristu bamo abaHebere bakwete mupepi na 60 C.E.
5 Icilonganino ca Bwina Kristu ica kubalilapo capangilwe na baYuda ne nsangu kabili caimikwe mu Yerusalemu mu 33 C.E. Bushe cakwete umupashi wa musango shani? Umo kuti abelenga fye ifipandwa fya kubalilapo ifye buuku lya Imilimo ku kusambilila pa lwa kucincimuka no buseko cakwete, na lintu fye calepakaswa. (Imilimo 2:44-47; 4:32-34; 5:41; 6:7) Nangu cibe fyo, ilyo amakumi ya myaka yalepita, ifintu fyalyalwike, kabili Abena Kristu abaYuda abengi bafwile balinenwike mu lubilo lwa ku bumi. Icitabo cimo ica kuloshako cilanda pa lwa mibele yabo iyaliko mupepi na 60 C.E. ukuti: “Imibele ya kunenuka no kufunshika, ifya kucetekela fishafikilishiwe, amasubilo yashimba, ukufilwa ku mufulo no kukanaba aba busumino mu fya cila bushiku. Baali Bena Kristu lelo tabaletesekesha sana ubukata bwa bwite bwabo.” Ni shani fintu Abena Kristu basubwa bengasangwa mu mibele ya musango yu? Ukulanguluka pa mbali sha kalata wa kwa Paulo ku baHebere (uwalembelwe mupepi na 61 C.E.) kulatwaafwa ukwasuka ubo bwipusho. Ukulanguluka kwa musango yu kwalatwaafwa bonse ukusengauka ukwibila mu mibele yapalako iya kufunshika lwa ku mupashi.
6. Bupusano nshi bumo bwaba pa kupepa ukwa Malango ya kwa Mose no kupepa kwashimpwa pa cisumino muli Yesu Kristu?
6 Abena Kristu abaHebere bafumine mu buYuda, imipepele yaletunga ukumfwila Amalango Yehova apeele ukupitila muli Mose. Amalango yalemoneka kwati yalitwalilile ukucebusha Abena Kristu abaYuda abengi, napamo pantu pa myanda ya myaka iingi e yali fye inshila yeka iya kupalamina kuli Yehova, kabili yali ni nshila ya mipepele iisuma, mu kuba na bashimapepo, amalambo aya lyonse, ne tempele mu Yerusalemu ilyaishibikwe mwi sonde lyonse. UbuKristu bwalipusanako. Bufwaya imimwene ya ku mupashi, ukupala iyakwete Mose, ‘uwatontomeshe amenso ku cilambu [cali no kwisa ku ntanshi]’ kabili “akoselele ngo umone Mfumu iishimoneka.” (AbaHebere 11:26, 27) Abena Kristu abaYuda abengi bafwile tabakwete imimwene ya ku mupashi iya musango yu. Balesunta mu cifulo ca kubutuka mu nshila yabamo imifwaile.
7. Ni shani fintu imicitile twafumamo ingambukila fintu tubutuka ulubilo lwa ku bumi?
7 Bushe kuliko imibele ipalileko ilelo? Kwena, ifintu ilelo nafyaluka. Nalyo line, Abena Kristu bafuma mu micitile ya fintu iituntumba apakalamba. Icalo citambika amashuko yacincimusha, lelo pa nshita imo ine, cibika ifisendo pa bantu. Mu kulundapo, abengi aba ifwe twikala mu fyalo umwaseeka ukutwishika kabili umo abantu bakwata imibele ya kuitemwa. Nga ca kuti twailekelela ukusongwa ne micitile ya musango yu, kuti cayanguka ku ‘menso ya mitima yesu’ ukuleka ukumwensekesha. (Abena Efese 1:18) Ni shani fintu twingabutuka bwino mu lubilo lwa ku bumi nga ca kuti twaleka ukumona bwino uko tuleya?
8. Ni nshila nshi shimo umo ubuKristu bwacilapo nga nshi pa kupepa kwa Malango?
8 Pa kuti acincimushe Abena Kristu abaYuda, Paulo abacinkwileko pa lwa kuti ubuKristu bwalicilapo nga nshi pa Amalango ya kwa Mose. Ca cine, lintu uluko lwa Israele wa ku mubili lwali e bantu ba kwa Yehova abalekonka Amalango, Yehova alelanda kuli lwene ukupitila muli bakasesema bapuutwamo. Lelo, Paulo asosa ukuti, ilelo alandila “kuli ifwe mu Mwana, uo asontele ukube mpyani ya fintu fyonse, muli uyo kabili acitiile ifya muyayaya.” (AbaHebere 1:2) Mu kulundapo, Yesu mukalambapo ukucila ishamfumu shonse isha mu mutande wa kwa Davidi, ‘abanankwe.’ Acila fye na bamalaika.—AbaHebere 1:5, 6, 9.
9. Mulandu nshi ifwe, ukupala Abena Kristu abaYuda ba mu nshiku sha kwa Paulo, “tufwile ukwangwo kucila” ku fyo Yehova asosa?
9 E co, Paulo afundile Abena Kristu abaYuda ukuti: “Tufwile ukwangwo kucila ifyo twaumfwa, epali twasensenunwako.” (AbaHebere 2:1) Nangu cingati ukusambilila pali Kristu lyali lipaalo lyawamisha, fingi fyalekabilwa. Balekabila ukupooseshako amano ku Cebo ca kwa Lesa ku kulwisha ukusonga kwa baYuda ukwabashingulwike. Na ifwe tulekabila “ukwangwo kucila” ku fyo Yehova asosa pa mulandu wa kukubanya kwa lyonse uko tumfwa muli lino isonde. Ici cilepilibula ukukwata imibele isuma iya kusambilila no kusungilila ukutantika kusuma ukwa kubelenga Baibolo. Nga fintu Paulo asosa ku ntanshi muli kalata wakwe ku baHebere, cipilibula no kusangwa lyonse ku kulongana no kushimikila ifisumino kuli bambi. (AbaHebere 10:23-25) Imilimo ya musango yu ikatwaafwa ukutwalilila ukuba abaibukila lwa ku mupashi pa kuti tatulufishe isubilo lyesu ilyawamisha. Nga ca kuti twalatontonkanya fye pa matontonkanyo ya kwa Yehova, tatwakacimfiwe nelyo ukulengwa ukukanaba abashikatala pa mulandu wa cili conse ico ili sonde lingacita kuli ifwe.—Ilumbo 1:1-3; Amapinda 3:1-6.
“Mukonkomeshanye”
10. (a) Cinshi cingacitika kuli umo uushangwa ukucila ku fisosa Icebo ca kwa Yehova? (a) Ni shani fintu twingatwalilila ‘ukukonkomeshanya’?
10 Nga ca kuti tatulepooseshako amano ku fya ku mupashi, amalayo ya kwa Lesa kuti pambi yamoneka kwati tayakafikilishiwe. Ici calicitike na mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo lintu ifilonganino fyalepangwa fye na Bena Kristu basubwa na batumwa bamo bamo abaali bacilipo. Paulo asokele abaHebere ukuti: “Cenjeleni, mwe ba bwananyina, epali muli umo wa muli imwe mwabo mutima wa bubifi uwabulo kutetekela, mu kufutukako kuli Lesa wa mweo. Lelo mukonkomeshanye ubushiku no bushiku, ilyo bwaitwo Bwa lelo; ukuti eumikwapo umo wa muli imwe ku longolo lwa lubembu.” (AbaHebere 3:12, 13) Inumbwilo ya kwa Paulo iya kuti “cenjeleni” ikomaila pa kukabila kwa kuba abaibukila. Kuli ubusanso! Ukubulwa icitetekelo—“ulubembu”—kuti kwatendeka mu mitima yesu, kabili kuti twataluka kuli Lesa mu cifulo ca kupalama kuli wene. (Yakobo 4:8) Paulo atwibukisha ‘ukukonkomeshanya.’ Tukabila icikabilila ca kubishanya na bamunyina. “Uwanunuka afwayo mwa kufwailo lubuli, apaataukila amano yonse.” (Amapinda 18:1) Ukukabila kwa kubishanya kwa musango yu kulasesha Abena Kristu ilelo ukusangwa lyonse ku kulongana kwa cilonganino, ku kulongana kukalamba, na ku mabungano.
11, 12. Mulandu nshi tushifwile ukwikushiwa fye no kwishiba amasambililo ya kutendeka aya Bwina Kristu?
11 Ku ntanshi muli kalata wakwe, Paulo apeela ukufunda na kumbi ukwa mutengo ukwa kuti: “Na po mufwile ukuba bakasambilisha pa mulandu wa kupite nshita, mucili mulekabila umo ukumusambilishe mitande ya kubangilila iya fyebo fya kwa Lesa. Kabili mwaba abakabile shiba, ifilyo ifyakosa te fyo. . . . Lelo ifilyo ifyakosa fya bakalamba, abo bakansho kulingulula kwabo pa kweshaesha ukupaatululo busuma ukubulekanya no bubi.” (AbaHebere 5:12-14) Abena Kristu bamo abaYuda bafwile balifililwe ukukusha ukulingulula kwabo. Baaleshiimashiima mu kusumina ulubuuto lwafulilako ukulosha ku Amalango no kusembulula. (Imilimo 15:27-29; Abena Galatia 2:11-14; 6:12, 13) Pambi bamo baali bacili balekatamika ifishilano pamo nge Sabata lya cila mulungu no Bushiku bwa Kukonsolwela ubwa cila mwaka.—Abena Kolose 2:16, 17; AbaHebere 9:1-14.
12 E co, Paulo atila: “Natufume ku masambililo ya kutendeka ya kwa Kristu, no kulola ku bukalamba.” (AbaHebere 6:1) Kabutuka wa muli nakatango uupooseshako amano ku fyo alya kuti atwalilila mu lubilo ulutali kabili ulunasha. Mu kupalako, Umwina Kristu uupooseshako amano ku fya kulya fyakwe ifya ku mupashi—ukukanapelela fye mu “masambililo ya kutendeka”—akatwalilila ukubutuka no kupwisha. (Linganyeniko 2 Timote 4:7.) Ici cipilibula ukufwaisha ukwishiba “ubufumo no kulepa no kusansama no kushika” kwa cine, na muli fyo ukuselela ku kukosoka.—Abena Efese 3:18.
“Ukuteko Mutima E ko Mukabila”
13. Ni shani fintu Abena Kristu abaHebere balangilile icitetekelo cabo mu nshita sha ku numa?
13 Mu nshita pa numa fye ya Pentekoste 33 C.E., Abena Kristu abaYuda balishangile te mulandu no kukaanya kwabipa. (Imilimo 8:1) Napamo e co Paulo aletontonkanyapo lintu alembele ukuti: “Ibukisheni inshiku sha ntanshi, ilyo, pa numa ya kukupulukwa kwenu, mwashishimishe ku bwafya bwa fya kucula.” (AbaHebere 10:32) Uku kushipikisha kwabamo ubusumino kwalangilile ifyo batemwa Lesa kabili kwabapeele ukupama pa ntanshi yakwe. (1 Yohane 4:17) Paulo abakonkomesha ukukanapoosa uko kupama pa mulandu wa kubulwa icitetekelo. Abakonkomesha ukuti: “Ukuteko mutima e ko mukabila, ukuti, ilyo mukacito kufwaya kwa kwa Lesa, mukapokelele icalaiwa. Pantu pa kupite nshita inononono fye, Uuleisa akesa no kukokola iyo.”—AbaHebere 10:35-37.
14. Fishinka nshi fifwile ukutwaafwa ukushipikisha na pa numa fye ya kubombela Yehova imyaka iingi?
14 Cili shani kuli ifwe ilelo? Icinabwingi cesu twali abapimpa ilyo twasambilile icine ca Bwina Kristu. Bushe tucili natukwata kulya kupimpa? Nelyo ‘twalileka ukutemwa kwesu ukwa pa kutendeka.’ (Ukusokolola 2:4) Bushe twalinenuka, napamo twalilengwako insoni panono nelyo twalinaka ukulolela Armagedone? Nangu ni fyo, baleni langulukeni. Icine cicili icawamisha nga fintu cali kale. Yesu acili ni Mfumu yesu iya ku muulu. Tucili twalikwata isubilo lya mweo wa muyayaya muli paradise wa pe sonde, kabili tucili tulampana na Yehova. Kabili te kwesha ukulaba ukuti: “Uuleisa akesa no kukokola iyo.”
15. Ukupala Yesu, ni shani fintu Abena Kristu bamo bashipikisha ukupakaswa kwatapata?
15 E ico, amashiwi ya kwa Paulo ayaba pa AbaHebere 12:1, 2 nayalinga sana aya kuti: “Tube abafuule cifinine conse no lubembu [ukubulwa icitetekelo] ulwalambatila, tubutuke no mukoosha ulubilo ulwabikilwa ifwe, ukutonta amenso kuli Yesu, kelenganya kabili kawaminisha wa citetekelo cesu, uyo, pa mulandu wa kusekelela ukwabikilwe pa ntanshi yakwe, ashipikishe ku [cimuti ca kucushiwilwapo, NW], ukusuule nsoni, no kwikala ku kulyo kwa cipuna ca bufumu ca kwa Lesa.” Fingi ifyo ababomfi ba kwa Lesa bashipikisha muli shino nshiku sha kulekelesha. Ukupala Yesu, uwali no busumino ukufikila fye na ku mfwa yatapata, bamo bamunyina ne nkashi balishipikisha ukupakaswa kwabipisha—inkambi sha mu fifungo, ukulungulushiwa, ukwampana kwa bwamba ukwa kwikatwa kama, ne mfwa fye. (1 Petro 2:21) Bushe tatubatemwisha lintu twalanguluka bumpomfu bwabo?
16, 17. (a) Mafya nshi aya citetekelo yantu Abena Kristu abengi bashomboka nayo? (b) Kwibukisha cinshi ukukatwaafwa ukutwalilila ukubutuka mu lubilo lwa ku bumi?
16 Nangu cibe fyo, ku bengi, amashiwi Paulo alundileko aya kuti: “Mu kupilikita no lubembu, mucili tamulalukaanya ukufika no kusuumo mulopa,” yalabomba. (AbaHebere 12:4) Nangu cibe fyo, muli iyi micitile, inshila ya cine tayaanguka ku uli onse uwa ifwe. Bamo balafuupulwa ku “fikansa fya babembu” ku ncito nelyo ku sukulu, ukushipikisha ukupumiwa no kulwisha ukuti bebembuka. (AbaHebere 12:3) Amatunko yakalamba yalibotelesha umupampamina wa bamo ku kusungilila ifipimo fya pa muulu ifya kwa Lesa. (AbaHebere 13:4, 5) Ukushikatala kwa ku mupashi ukwa bamo kwalyambukilwa ku kukubanya kwabipisha ukwa busangu. (AbaHebere 13:9) Ukushenkana na bamunyinabo kwalisendela bambi ubuseko. Ukucishamo ukukomaila pa fya kusekesha no kukookoloka filenenuna Abena Kristu bamo. Kabili abengi bayumfwa abatitikishiwa na mafya ya kwikala muli iyi micitile ya fintu.
17 Ca cine, pali iyi mibele tapali iibimbamo ‘ukukaanya ukufika no kusuumo mulopa.’ Kabili imibele imo kuti yalengwa no kupingulapo kwalubana ukwesu fwe bene. Lelo yonse ilabika icisumino cesu mu bwafya. E mulandu wine tufwile ukutonta amenso yesu pa ca kumwenako ca kushipikisha icawamisha ica kwa Yesu. Shi twilaba fintu isubilo lyesu lyawamisha. Twilufya ukushininwa kwesu ukwa kuti Yehova ni “kalambula wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:6) Lyene, tukakwata amaka ya ku mupashi ku kutwalilila ukubutuka mu lubilo lwa ku bumi.
Kuti Twashipikisha
18, 19. Finshi fyacitike kale ifilangilila ukuti Abena Kristu abaHebere mu Yerusalemu baumfwilile ukufunda kwapuutwamo ukwa kwa Paulo?
18 Ni shani fintu Abena Kristu abaYuda baankwileko kuli kalata wa kwa Paulo? Pa numa ya myaka 6 lintu kalata ku baHebere alembelwe, mwali inkondo mu Yudea. Mu 66 C.E., umulalo wa ciRoma washingile Yerusalemu, ukufikilisha amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Ilyo mukamona Yerusalemu naushingwa ku milalo, e lyo ishibeni ukuti ukupomonwa kwa uko nakupalama.” (Luka 21:20) Nangu cibe fyo, pa kuti Abena Kristu abengaba mu Yerusalemu pali ilya nshita bamwenemo, Yesu atile: “E lyo abali mu Yudea bafulumukile ku mpili; na bali mu kati ka uko bafumemo; na bali mu mapanga beingilamo.” (Luka 21:21) E ico, inkondo na Roma cali ca kwesha: Bushe abo Bena Kristu abaYuda kuti bafulumukamo mu Yerusalemu, icali icifulo ca kupepa kwa buYuda kabili ukwabelele ne tempele lyawamisha?
19 Mu kupumikisha, ukwabula no mulandu wine wine, abena Roma balibwelelemo. AbaYuda bakapepa bafwile bamwene ci ngo bushininkisho bwa kuti Lesa alecingilila umusumba wabo uwashila. Nga Bena Kristu? Ilyashi lya kale litweba ukuti balifulumwike. Lyene, mu 70 C.E., abena Roma balibwelele no kwisaonaula Yerusalemu nakalya nakalya na bantu bafwile icabipisha. “Ubushiku bwa kwa Yehova” ubwasobelwe na Yoele bwali nabufika pali Yerusalemu. Lelo Abena Kristu ba busumino tabalimo. ‘Balipokolwelwe.’—Yoele 2:30-32; Imilimo 2:16-21.
20. Ukwishiba ukuti “ubushiku bwa kwa Yehova” ubukalamba nabupalama kufwile ukutusesha mu nshila nshi?
20 Ilelo, twalishiba ukuti na bumbi “ubushiku bwa kwa Yehova” ubukalamba buli no kwisa mu kwangufyanya pali iyi micitile ya fintu yonse. (Yoele 3:12-14) Tatwishibe lintu bulya bushiku bukesa. Lelo Icebo ca kwa Lesa cilatweba ukuti nangu cibe shani ukwisa bukesa! Yehova asosa ukuti tabwakashimbe. (Habakuki 2:3; 2 Petro 3:9, 10) E co, ‘natwangwe ukucila ifyo twaumfwa.’ Sengaukeni ukubulwa icitetekelo “ulubembu ulwalambatila.” Beni abapampamina ukushipikisha nangu cikokole shani. Ibukisheni, ukuteyanya kukalamba ukwa mu muulu ukwa kwa Yehova ukwapala iceleta kuleenda. Kukapwishishisha imifwaile ya kuko. E co ifwe bonse natutwalilile ukubutuka no kukananenuka mu lubilo lwa ku bumi!
Bushe Muleibukisha?
◻ Kumfwila ukukonkomesha nshi ukwa kwa Paulo ku bena Filipi kukatwaafwa ukutwalilila ukubutuka mu lubilo lwa ku bumi?
◻ Cinshi cikatwaafwa ukucimfya icibelesho ca cino calo ica kutupumfyanya?
◻ Ni shani fintu twingafwilishanya ukutwalilila ukubutuka?
◻ Fintu nshi fimo ifinganenuna Umwina Kristu?
◻ Ni shani fintu ica kumwenako ca kwa Yesu cingatwaafwa ukutwalilila?
[Icikope pe bula 8, 9]
Abena Kristu, ukupala bakabutuka, tabafwile ukulekelela ifili fyonse ukubapumfyanya
[Icikope pe bula 10]
Takuli icingalesha iceleta likalamba ilya kwa Yehova ukupwishishisha imifwaile ya kwa Lesa