Enoke Aendele na Lesa mu Calo Cabula Bukapepa

KASEEBANYA apaasha ukutila kuti afumya abantunse bonse kuli Lesa, kabili limo limo calemoneka kwati alecita filya fine apaashishe. Imyaka nalimo 500 pa numa ya mfwa ya kwa Abele, takwali uwaleipaatula ukuba umubomfi wa cishinka uwa kwa Yehova. Lelo, imisango ya lubembu kabili iyabula bukapepa e yaseekele.

Ni pali ilya nshita abantu bashali na bumupashi e lyo Enoke aikele pe sonde. Ukupenda kwa mu Baibolo kulanga ukuti afyelwe mu 3404 B.C.E. Enoke tali nga bantu bambi pantu wene alisekelelwe kuli Lesa. Umutumwa Paulo amubikile pa mutande wa babomfi ba kwa Yehova ababa fya kumwenako fya citetekelo ku Bena Kristu. Bushe Enoke ali nani? Mafya nshi ali no kukwata? Bushe acitile shani na yo amafya? Bushe bumpomfu bwakwe kuti bwatwaafwa shani?

Mu nshiku sha kwa Enoshe, nalimo imyaka 400 ilyo Enoke ashilafyalwa, “kwalitendeka ukulilila kwi shina lya kwa Yehova.” (Ukutendeka 4:26) Ishina lya kwa Lesa lyalelumbulwa ukufuma fye pa kutendeka kwa lyashi lya bantunse. Kanshi, icatendeke mu nshiku sha kwa Enoshe te kwita pe shina lya kwa Yehova mu citetekelo no kupepa kwa cine. AbaHebere basoma bamo batila Ukutendeka 4:26 kufwile ukubelengwa ati “kwalitendeka no musaalula” nelyo “lyene umusaalula walitendeka.” Abantu nalimo bainike abene ishina lya kwa Yehova nelyo ukulilumbula pa kwita abantu bambi abo balebepekesha ukuti e mo balelandila na Lesa pa kupepa. Nelyo nalimo baleita utulubi ishina lyakwe.

‘Enoke aendele na Lesa’

Nangu ca kuti Enoke aikele umushali bukapepa, “aleenda na Lesa,” Yehova. Tabalandapo ukuti ifikolwe fyakwe—Sete, Enoshe, Kenani, Mahalalele, na Yarede—baleenda na Lesa. Kwena tabacitile nge fyo Enoke acitile, uo imikalile yakwe ifwile yamupaatwile kuli bene.—Ukutendeka 5:3-27.

Ukwenda na Yehova kwalolele mu kuti Enoke alishibe Lesa kabili alipalamishe kuli wene pantu aleikala ukulingana no kufwaya kwakwe. Yehova alipokelele ukuipeelesha kwa kwa Enoke. Na kuba, Septuagint ya ciGriki itila “Enoke aletemuna bwino” Lesa, icishinka ico no mutumwa Paulo alandilepo.—Ukutendeka 5:22; AbaHebere 11:5.

Icacindamisha icalengele Enoke ukuba cibusa wine wine uwa kwa Yehova cali citetekelo. Afwile alitetekele ubulayo bwa “bufyashi” bwa “mwanakashi” wa kwa Lesa. Nga ca kuti Enoke alimonene na Adamu, afwile alisambilileko fimo pa fyo Lesa acitile ku bantu bakubalilapo mu Edene. Ifyo Enoke aishibe pali Lesa fyamulengele ukuba umuntu ‘uwalemufwayafwaya.’—Ukutendeka 3:15; AbaHebere 11:6, 13.

Kuli Enoke e lyo na kuli ifwe, bucibusa busuma na Yehova te kwishiba fye Lesa. Nga twalicindika bucibusa bwesu no muntu umo, bushe amatontonkanyo yesu ne micitile tafyakalingane ne fyo amona ifintu? Tatulanda nelyo ukucita ifintu ifingonaula bucibusa bwa musango yo. Kabili nga tulefwaya ukwaluka mu mikalile yesu, bushe tatutontonkanya pa fyo ici cingacita kuli bucibusa bwesu?

Ukufwaisha ukutwalilila ukuba ifibusa fya kwa Lesa na ko kulakuma ifyo tucita. Intanshi tufwile ukwishiba icine pa fyo atemwa ne fyo apata. Lyene tufwile ukutungululwa no ko kwishiba, ukubombesha ukumutemuna mu fyo tutontonkanya ne fyo tucita.

Ca cine, pa kwenda na Lesa, tufwile ukumutemuna. Ici e co Enoke acitile pa myaka iingi. Na kuba, ishiwi lya ciHebere ilyalola mu kuti Enoke “aleenda” na Lesa lipilibula ukucite fyo lyonse, ukwabula ukuleka. Umuntu wa busumino umbi ‘uwaleenda na Lesa’ ni Noa.—Ukutendeka 6:9.

Enoke alikwete umukashi kabili afyele “abana baume na bana banakashi.” Umwana wakwe umo ni Metusela. (Ukutendeka 5:21, 22) Enoke afwile alibombeshe pa kuti ateke bwino aba mu ng’anda yakwe. Lelo, apo kwali imibele yabipa konse konse, tacamwangukile ukubombela Lesa. Lameke, Wishi wa kwa Noa, nalimo e umbi fye pali ilya nshita uwatetekele Yehova nge fyacitile Enoke. (Ukutendeka 5:28, 29) Lelo, Enoke alishipile no kulapepa mu cine.

Cinshi cayafwile Enoke ukuba uwa cishinka kuli Lesa? Ukwabula ukutwishika talebishanya na bantu abalesaalula ishina lya kwa Yehova nelyo bambi abashalingile ukuba ifibusa fya muntu walepepa Lesa. Ukulomba ukwafwa kwa kwa Yehova mwi pepo na ko kufwile kwalikoseshe ukupingulapo kwa kwa Enoke ukwa kutaluka kuli conse icingakalifya Kalenga wakwe.

Ukusesemena Ababifi Akalanda

Tacayanguka ukuba uwasanguluka ilyo tuli na bantu bashipepa. Lelo Enoke na kabili abilishe ubukombe bwa bupingushi ku babifi. Ilyo umupashi wa kwa Lesa wa mutungulwile, Enoke mu kusesema abilishe ati: “Moneni, Shikulu aishile ne myanda mishila ya ba mushilo bakwe, ku kucito bupingushi pali bonse, no kushinina bonse abashipepa pa milimo yabo yonse ya kukanapepa, kabili pa fyayafya fyonse ifyo ababembu abashipepa balandile pali wene.”—Yuda 14, 15.

Bushe ubu bukombe bwali no kulenga abashasumina bakamamo na menshi ukucita cinshi? Cili fye bwino ukutontonkanya ukuti amashiwi ya musango yo aya kukalifya yalengele abantu ukusuula Enoke, nalimo ukumuwela, ukumupumya, no kumutiinya. Bamo bafwile balefwaya fye no kumwipaya. Lelo, Enoke tatiinine. Alishibe icacitike kuli Abele umulungami, kabili nga ena, Enoke alefwaya fye ukupepa Lesa, tasakamene ku fyali no kumucitikila.

“Lesa alimusendele”

Enoke afwile ali mu mafya yabipisha ayali no kumuletela imfwa ilyo ‘Lesa amusendele.’ (Ukutendeka 5:24) Yehova tasuminishe kasesema wakwe uwa cishinka ukucushiwa ku balwani ba lukakala. Ukulingana na mashiwi yalembelwemo, umutumwa Paulo atile: “Enoke akushiwe ukuti emona mfwa.” (AbaHebere 11:5) Abengi batila Enoke tafwile—ukuti Lesa amusendele ku muulu, uko aileikala. Yesu alondolwele bwino ati: “Takuli muntu uwanina aya mu muulu, kano uwaikile mu muulu, Umwana wa muntu, uuli mu muulu.” Yesu ali e “solwesolwe” wa bonse abaya ku muulu.—Yohane 3:13; AbaHebere 6:19, 20.

E co, cinshi cacitike kuli Enoke? Nalimo amashiwi ya kuti “atwalilwe mu muulu ukuti emona mfwa” yalola mu kuti Lesa amulengele ukumona icimonwa ca kusesema lyene ukupwisha ubumi bwakwe ilyo ali muli ilya mibele. Ilyo ifi fyalecitika, Enoke tali no kupita mu bukali bwa mfwa. Lyene “tasangilwe,” nalimo pantu Yehova alisakamene umubili wakwe, nge fyo acitile na ku mubili wa kwa Mose.—Amalango 34:5, 6.

Enoke aikele imyaka 365—imyaka iyacepele sana nga kulinganya ku myaka ya bambi abaliko pali ilya nshita. Lelo icacindama ku batemwa Yehova ca kuti bamubombela na bucishinka ukufika ku mfwa. Twalishiba ukuti Enoke acitile fyo pantu “ilyo ali talatwalwa mu muulu ashininkishiwe ukuti ali uwatemuna Lesa.” Amalembo tayalanda ifyo Yehova alandile aya mashiwi kuli Enoke. Lelo, ilyo Enoke ashilafwa, alyebelwe ukuti Lesa alemusenamina, kabili kuti twashininkisha ukuti Yehova akamwibukisha mu kubuuka kwa bafwa.

Pashanyeni Icitetekelo ca kwa Enoke

Kuti twapashanya icitetekelo ca bantunse ba bukapepa. (AbaHebere 13:7) Ni co Enoke ali ne citetekelo e co abombele nga kasesema wa kubalilapo uwali uwa busumino kuli Lesa. Icalo Enoke alimo cali nge fyo cili lelo—mwafulile ulukakala, ububifi, kabili tamwali bukapepa. Lelo Enoke te fyo ali. Ali ne citetekelo ca cine kabili ali ca kumwenako cisuma ica kuipeelesha kwa bukapepa. Ca cine ukuti Yehova amupeele ubukombe bwacindama ubwa kubila ubupingushi, lelo na kabili alimukoseshe pa kuti abile bulya bukombe. Enoke abombele umulimo wakwe no kushipa, kabili Lesa alimusakamene ilyo abalwani bakwe balemukaanya.

Nga twatetekela nga Enoke, Yehova akatukosha ukubila ubukombe bwakwe muli shino nshiku sha kulekelesha. Akatwafwa ukushipa ilyo baletukaanya, kabili ukuipeelesha kwesu ukwa bukapepa kukatulekanya ku bashipepa. Icitetekelo cikatulenga ukwenda na Lesa no kuisunga mu nshila ikalenga umutima wakwe ukusamwa. (Amapinda 27:11) Pa mulandu wa citetekelo cakwe, Enoke umulungami alyendele na Yehova mu calo cabula bukapepa, kabili na ifwe kuti twacita cimo cine.

[Akabokoshi pe bula 30]

Bushe Baibolo Ilalanda pa Fyaba mwi Buuku lya kwa Enoke?

Ibuuku lya kwa Enoke libuuku lishapuutwamo kabili ilishaishibikwa bwino. Batunga ukuti lyalembelwe na Enoke. Ili buuku lyalembelwe nalimo pa kati ka mwanda wa myaka uwa bubili no wa kubalilapo B.C.E., mwaba ifyebo fya bufi ne nshimi sha baYuda ishishaishibikwa no ko shafumine, nalimo lyalembelwe pa kulondolola na fimbi ifyo Ukutendeka kulanda pali Enoke. Ici e cilenga abatemwa Icebo capuutwamo ica kwa Lesa ukukanalibelenga.

Muli Baibolo, libuuku lya kwa Yuda epela e lyakwata ukusesema kwa kwa Enoke ukutila: “Moneni, Shikulu aishile ne myanda mishila ya ba mushilo bakwe, ku kucito bupingushi pali bonse, no kushinina bonse abashipepa pa milimo yabo yonse ya kukanapepa, kabili pa fyayafya fyonse ifyo ababembu abashipepa balandile pali wene.” (Yuda 14, 15) Abasoma abengi bapaasha ukuti ukusesema kwa kwa Enoke ku bantu aleikala na bo abashali na bukapepa kwafuma mwi Buuku lya kwa Enoke. Bushe Yuda ayambwile ifyebo mwi buuku lishacetekelwa kabili ilishapuutwamo?

Amalembo tayalondolola ifyo Yuda aishibe ukusesema kwa kwa Enoke. Nalimo ayambwile fye ifyebo fimo ifyaishibikwe, ifyebo fyashininkishiwa ifya kale. Paulo na o afwile acitile cimo cine ilyo alandile pali Yane na Yambre ukuti e ba malele bashaishibikwe abali mu mansa sha kwa Farao abalekaanya Mose. Nga ca kuti kalemba we Buuku lya kwa Enoke alishibe ifyebo fya musango yo, mulandu nshi twingakanina ukuti Yuda tafishibe?a—Ukufuma 7:11, 22; 2 Timote 3:8.

Tacacindama sana ukwishiba ifyo Yuda aebelwe ubukombe ubo Enoke abilile ku bantu bashalepepa. Ubushininkisho bwa cine cine bwa kuti Yuda alembele ifi fyebo pa kupuutwamo na Lesa. (2 Timote 3:16) Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa wamucingilile ukukanalemba conse icishili ca cine.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 31]

Enoke alishipile pa kulanda ubukombe bwa kwa Yehova