Icitetekelo Citulenga Ukutekanya no Kupepa
“Tekanyeni . . . ikasheni imitima yenu; pa kuti [ukubapo, NW] kwa kwa Shikulu kwapalama.”—YAKOBO 5:8.
1. Mulandu nshi tulingile ukutontonkanishisha pali Yakobo 5:7, 8?
“UKUBAPO” kwa kwa Yesu Kristu ukwalelolelwa pa nshita ntali nomba kwalicitika. (Mateo 24:3-14, NW) Ukucila kale lyonse, bonse abaitunga ukukwate citetekelo muli Lesa na Kristu bafwile ukutontonkanya pali aya mashiwi ya musambi Yakobo: “Tekanyeni, mwe ba bwananyina, ukufika na pa [kubapo, NW] kwa kwa Shikulu. Moneni umulimi apembe fisabo fya pano isonde ifyafinisha, ukufitekanisha fisuke fipokelele imfula ya kubangilila ne ya mulekelelo. Tekanyeni na imwe, ikasheni imitima yenu; pa kuti ukubapo kwa kwa Shikulu kwapalama.”—Yakobo 5:7, 8.
2. Mafya nshi yamo ayo abantu Yakobo alembele balolenkene na yo?
2 Abo Yakobo alembele uyu kalata wapuutwamo balekabila ukutekanya no kupwisha amafya yalekanalekana. Abengi balecita ifyapusanako ku fifwile ukucita abatila balikwata icitetekelo muli Lesa. Ku ca kumwenako, bamo balekabila ukubombelapo pa lunkumbwa ulwalundulwike mu mitima yabo. Icibote calekabila ukubwelela muli balya Bena Kristu ba mu kubangilila. Na kabili balekabila ukufundwa ku kuba abatekanya no kupepa. Ilyo tulelanguluka cintu Yakobo abebele, natumone ifyo twingabomfya mashiwi yakwe mu bumi bwesu.
Ulunkumbwa Lwalubana Lubi
3. Cinshi calelenga ukushenkana mu cilonganino, kabili cinshi twingasambililako?
3 Abaleitunga ukuba Abena Kristu bamo tabakwete mutende, kabili icalengele sana iyi mibele cali lunkumbwa lwalubana. (Yakobo 4:1-3) Ifya bulwi fyalelete cimfulumfulu, kabili bamo balepingula bamunyinabo mu kubulwo kutemwa. Ici calecitika pantu ulunkumbwa lwalecito buta mu filundwa fyabo. Ifwe pa lwesu tulekabila ukupepela ukwaafwa ku kulwisha ulunkumbwa lwa ku mubili ulwa kufwaya ukulumbuka, ukutungulula bambi, no kunonke fikwatwa pa kuti tatucitile icili conse ku kupumfyanya umutende wa cilonganino. (Abena Roma 7:21-25; 1 Petro 2:11) Ku Bena Kristu bamo aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ulunkumbwa lwalikulile ukufika ku kuba ulupato, imibele ya bukomi. Apantu Lesa talekele ulunkumbwa lwabo lufikilishiwe, batwalilile ukutulukusha ku kwesha ukunonke fyo balefwaya. Nga tukwete ulunkumbwa lwalubana ulwapalako, kuti twalomba nomba te kuti tupokelele, apantu Lesa wesu uwa mushilo tasuka amapepo ya musango yo.—Inyimbo sha Bulanda 3:44; 3 Yohane 9, 10.
4. Mulandu nshi Yakobo etila bamo ukuti “banakashi bacende,” kabili ni shani fintu aya mashiwi yalingile ukutwambukila?
4 Abena Kristu ba mu kubangilila bamo baali ne mibele ya ku calo, ubufuba, ne miiya. (Yakobo 4:4-6) Yakobo aita bamo ati “abanakashi bacende” pantu baali fibusa ne calo na muli fyo baali no mulandu wa bucende bwa ku mupashi. (Esekiele 16:15-19, 25-45) Mu kushininkisha, tatwingafwaya ukuba ne mibele, imilandile, ne ncitilo ifya ku calo pantu ico kuti catulenga ukuba abalwani ba kwa Lesa. Icebo cakwe citweba ukuti ‘umupashi wa bufuba’ waba lubali lwa kulemenena ku bubi, mu bantunse ababembu. (Ukutendeka 8:21; Impendwa 16:1-3; Ilumbo 106:16, 17; Lukala Milandu 4:4) E co nga twasanga ukuti tulekabila ukulwisha ubufuba, imiiya, nelyo ukulemenena ku bubi kumbi, lekeni tupepele ukwaafwa kwa kwa Lesa ukwa mupashi wa mushilo. Ayo maka, ayesako pa mulandu wa kusenamina kwa kwa Lesa, yalicilapo amaka pa ‘mupashi wa bufuba.’ Kabili ilintu Yehova acincintila aba miiya, ali no kutusenamina nga twalwisha ukukongama kwa lubembu.
5. Fifwaikwa nshi tufwile ukukumanisha pa kuipakisha ukusenamina kwa kwa Lesa?
5 Ni shani fintu twingasango kusenamina kwa kwa Lesa? (Yakobo 4:7-10) Pa kuti Yehova atusenamine, tufwile ukumumfwila, ukupokelela ukupayanya kwakwe, no kunakila conse ico alefwaya. (Abena Roma 8:28) Kabili tufwile ‘ukukaana,’ nelyo ‘ukulwisha,’ Kaseebanya. ‘Akafulumuka kuli ifwe’ nga twaba abashangila pamo nga bafwilisha bumulopwe bwa mu kubumbwa konse ubwa kwa Yehova. Tulafwiwa na Yesu, uucincintila ifibombelo fya calo cibifi pa kuti tafitucitile ububi bubelelela. Kabili te kwesha ukulabe ci: Tulapalama kuli Lesa ukupitila mwi pepo, icumfwila, ne citetekelo, kabili wene na o alapalama kuli ifwe.—2 Imilandu 15:2.
6. Mulandu nshi Yakobo aitila Abena Kristu bamo ati “babembu”?
6 Mulandu nshi Yakobo aitila bamo abaleitunga ukutetekela Lesa ukuti “babembu”? Pantu baali no mulandu wa “fya bulwi” no lupato lwabamo bukomi—imibele iyo Abena Kristu bashasuminishiwa ukukwata. (Tito 3:3) Balekabila ukusangulula “iminwe” yabo iyaiswilemo ububi. Balekabila no kusangulula “imitima” yabo, umufuma ukukuntwa. (Mateo 15:18, 19) Balya bantu “ba mitima ibili” baleti baba bacibusa ba kwa Lesa kabili baisaba bacibusa ne calo. Pa kusokwa ku ca kumwenako cabo icalubana, natube abapempwila lyonse pa kuti ifintu fya musango yo tafyonawile citetekelo cesu.—Abena Roma 7:18-20.
7. Mulandu nshi Yakobo aebela bamo ‘ukuloosha no kulila’?
7 Yakobo aeba bakabelenga bakwe ‘ukukungumana, ukuloosha no kulila.’ Nga babele no bulanda ubuya umwalola Lesa, cali no kulangilila ukuti nabalapila. (2 Abena Korinti 7:10, 11) Ilelo, bamo abatila balikwate citetekelo balafwaya bucibusa ne calo. Nga ca kuti bamo e fyo tuli, bushe tatufwile ukuloosha pa mibele yesu iya ku mupashi iyanaka no kubombelapo ilyo line ku kulungike fintu? Ukuteuluka umulekabilwa no kulekelelwa na Lesa fili no kutusangalasha pa mulandu wa kukwata kampingu wasanguluka ne cilolelo ca buseko ica mweo wa muyayaya.—Ilumbo 51:10-17; 1 Yohane 2:15-17.
Mwilapingulana
8, 9. Mulandu nshi tushilingile ukupontelana nelyo ukupingulana?
8 Lubembu ukupontela uwasumina munensu. (Yakobo 4:11, 12) Lelo bamo balalengulula Abena Kristu banabo, napamo pa mulandu wa kuilungamika abene nelyo pambi balafwaya ukuininikisha pa kusaalula abanabo. (Ilumbo 50:20; Amapinda 3:29) Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ‘ukupontela’ lilangilila ubulwani kabili lilosha ku kufwiko muntu umulandu wa kukukumya nelyo uwa bufi. Ici calingana fye no kupingula munyina icabipisha. Ni mu nshila nshi ici cabela ngo ‘kupontela Amalango, no kupingula Amalango ya kwa Lesa’? Cisuma, bakalemba na baFarise ‘balekele ifunde lya kwa Lesa’ no kulapingwila umwalola ifipimo fyabo. (Marko 7:1-13) Mu kupalako, nga twasenuka munyina uo Yehova ashasenuka, bushe ninshi ‘tatulepingula Amalango ya kwa Lesa’ kabili mu lubembu ukulangilila ukuti tayafikapo? Kabili ukupitila mu kulengulula munyinefwe mu lufyengo, tatwakafishepo ifunde lya kutemwa.—Abena Roma 13:8-10.
9 Natukaleibukishe ci: “Umo wine e kapeela wa Malango kabili kapingula”—no yo ni Yehova. ‘Amalango yakwe yalifikapo,’ tayapelebela iyo. (Ilumbo 19:7; Esaya 33:22) Lesa fye epela e wakwate nsambu sha kwimikako ifipimo na mafunde ya kukonka pa kupusuka. (Luka 12:5) E co Yakobo aipusho kuti: “Iwe ni wani we upingulo munobe?” Te mulimo wesu ukupingula no kusenuka bambi. (Mateo 7:1-5; Abena Roma 14:4, 10) Ukutontonkanya pali bumulopwe bwa kwa Lesa na fintu ashaba na kapaatulula no kuti ifwe tuli babembu kulingile ukutwaafwa ukutaluka ku kupingula bambi ukupitila mu kuilungamika fwe bene.
Sengaukeni Amatutumuko
10. Mulandu nshi tushilingile ukusuulila Yehova mu bumi bwesu?
10 Lyonse tatulekabila ukulabako kuli Yehova na ku mafunde yakwe. (Yakobo 4:13-17) Ukusuula Lesa, aba matutumuko batila: “Lelo napamo mailo kuti twaya ku musumba kantwa, tukapisha kulya umwaka umo, ukucita amakwebo no kunonke fyuma.” Nga ‘tuleibikila fwe bene ifyuma, no kukanaba abacindama kuli Lesa,’ kuti pambi twafwa mailo kabili te kuti tukwate ne shuko lya kubombela Yehova. (Luka 12:16-21) Nga fintu Yakobo atila, twapala fubefube wa lucelo “uumoneka akashita kanono, no kwanduluka apo pene.” (1 Imilandu 29:15) Ni pa kutetekela fye Yehova e lyo twingasubila ubuseko bubelelela no mweo wa muyayaya.
11. Cipilibula nshi ukusoso kuti, “Shikulu nga atemwa”?
11 Mu cifulo ca kusuula Lesa mu matutumuko, tufwile ukusosa atuti: “Shikulu nga atemwa, tukekala abomi kabili tukacita ici napamo cilya.” Ukusosa atuti, “Shikulu nga atemwa” kulelangilila ukuti tuleesha ukubomba mu kumfwana no kufwaya kwakwe. Kuti pambi cakabilwa ukucita amakwebo ku kusakamana ulupwa lwesu, ukwendauka mu mulimo wa Bufumu, na fimbipo. Lelo twiba na matutumuko. “Amataki yonse ayabe fi ya bubifi” pantu yalengo muntu ukukanashintilila pali Lesa.—Ilumbo 37:5; Amapinda 21:4; Yeremia 9:23, 24.
12. Amashiwi ya pali Yakobo 4:17 yapilibula cinshi?
12 Cimoneka kwati ni pa kusondwelela amashiwi yakwe pa lwa matutumuko na mataki, e po Yakobo asosele ati: “Uwaishibo kucite cisuma kabili tacita, kuli wene cena lubembu.” Umwina Kristu onse mu kuicefya alingile ukumona ukuti ashintilila pali Lesa. Nga tacitile fyo, “kuli wene cena lubembu.” Kwena, icishinte cimo cine cilabomba na ku kufilwa ukucita icili conse ico abatetekela Lesa bafwaikwa ukucita.—Luka 12:47, 48.
Ukusoka aba Fyuma
13. Cinshi Yakobo asosa pa lwa bashibomfya bwino ifyuma fyabo?
13 Yakobo alanda amashiwi yalundwapo ukukuma ku ba fyuma bamo pantu Abena Kristu ba mu kubangilila bamo baishiletemwisha ifikwatwa nelyo balekumbwa aba fyuma. (Yakobo 5:1-6) Aba ku calo ababomfya ifyuma fyabo mu nshila yalubana bali no ‘kulila no kuwelesha pa fya bulanda ifikabeshila’ lintu Lesa akabakanda pa micitile yabo. Muli shilya nshiku, ifyuma fya bengi maka maka fyali fya kufwala, ingano, no mwangashi. (Yoele 2:19; Mateo 11:8) Fimo pali ifi kuti fyabola nelyo ‘ukuliwa ku cipelebesha ca bushiku,’ lelo Yakobo alekomaila pali bucafye bwa fyuma, te pa kuti cilaloba. Nangu cingati golde na silfere tafibumbilwa ku ndalawa, nga twali no kufisunga fye, kuti fyabe fya cabe cabe fye kwati fintu fyaliwa ku ndalawa. “Indalawa” shilelangilila ukuti ifyuma tafyabomfiwa bwino. E ico, ifwe bonse tulingile ukwibukisho kuti abacetekela ifyuma fyabo ifyo ‘batutila mu nshiku sha kulekelesha’ fikaba “kwati mulilo” lintu ubukali bwa kwa Lesa bwabeshila. Apantu tuleikala mu “nshita ya ku mpela,” ayo mashiwi yaba no bupilibulo bwaibela kuli ifwe.—Daniele 12:4; Abena Roma 2:5.
14. Aba fyuma babomba shani ilingi line, kabili cinshi tulingile ukucita pa lwa cene?
14 Ilingi line aba fyuma balapusula abaseepa amabala yabo, abo icilambu cabo ico bashapeelwa ‘cikuutila’ ukukanda. (Linganyeniko Ukutendeka 4:9, 10.) Aba fyuma aba ku calo ‘baikala no kusenkema.’ Ukupitila mu kucishamo ukuyobeka mu musamwe, balenye mitima, iishaluka kabili bakatwalilila ukucite ci na pa “bushiku” bwa kwipayaulwa. ‘Baseka no kwipayo mulungami.’ E co Yakobo atila: “Na o tamukaanya.” Lelo ubupilibulo bumbi butila, “umulungami; wena tamukaanya.” Te mulandu nga wa fyuma nelyo mulungami, tatufwile ukusenamina fye aba fyuma. Tufwile ukutangishako ifya ku mupashi mu bumi.—Mateo 6:25-33.
Icitetekelo Cilatwaafwa Ukuba Abatekanya
15, 16. Mulandu nshi cacindamina nga nshi ukutekanya?
15 Pa kuba nalanda pa ba fyuma ba mu calo abemyo lupaka, Yakobo mu kukonkapo akoselesha Abena Kristu balulunkaniwa ukuba abatekanya. (Yakobo 5:7, 8) Nga abasumina bashipikisha amafya balepitamo mu kutekanya, bakalambulwa pali bucishinka bwabo mu kubapo kwa kwa Kristu, lintu ababalulunkanya bakapingulwa. (Mateo 24:37-41) Balya Bena Kristu ba mu kubangilila bafwile ukupala umulimi uupembe mfula ya kubangilila mu kutekanya, ilyo engabyala, kabili ukupembelela imfula ya mulekelelo iilenga ukuti ifisabo fitwale. (Yoele 2:23) Na ifwe bene tulekabila ukuba abatekanya no kukoshe mitima yesu, ukucilisha apantu “ukubapo kwa kwa Shikulu” Yesu Kristu kwalifika!
16 Mulandu nshi tufwile ukubela abatekanya? (Yakobo 5:9-12) Ukutekanya kulatwaafwa ukukanang’winta nelyo ukuilishanya lintu abasumina banensu batukalifya. Nga ‘twalang’wintana’ mu mupashi wabipa, tuli no kusenukwa kuli Kapingula Yesu Kristu. (Yohane 5:22) Nomba apo “ukubapo” kwakwe kwalifika kabili “naiminina pa mwinshi,” natulundulule umutende ukupitila mu kutekanishisha bamunyinefwe, abapita mu mesho ayengi aya citetekelo. Icitetekelo cesu cilakoshiwa lintu twaibukisha ukuti Lesa alilambwile Yobo pantu alishipikishe ifya kwesha fyakwe mu kutekanya. (Yobo 42:10-17) Nga twalange citetekelo no kutekanya, tuli no kumono kuti “Shikulu wa luse ulwingi kabili wa congwe.”—Mika 7:18, 19.
17. Mulandu nshi Yakobo asoselo kuti, “Mwilapa”?
17 Nga tatutekenye, kuti twabomfya ululimi bubi bubi ilyo twakalifiwa. Ku ca kumwenako, kuti twalapa mu kususwa. Yakobo atila, “mwilapa,” ukusoka ukukanalapa mu kususwa. Lyonse ukulaebekesha amashiwi yesu pa kulapa caba bumbimunda. E ico, tulingile fye ukulande cine, ukuleka ee wesu ukuba ee, na iyo wesu, iyo. (Mateo 5:33-37) Kwena, Yakobo taletila calilubana ukulapa mu cilye ukuti twalasosa icishinka.
Icitetekelo na Mapepo Yesu
18. Ni lilali lintu tulingile ‘ukupepa’ no ‘kwimba isha kulumba’?
18 Ipepo lifwile ukubomba umulimo ukalamba mu bumi bwesu nga tuli no kulama imilandile yesu, ukutekanya, no kukwate citetekelo cituntulu muli Lesa. (Yakobo 5:13-20) Ukucilisha lintu tulepita mu fya kwesha tulingile ‘ukupepa.’ Nga twasansamuka, ‘natwimbe isha kulumba,’ nga fintu Yesu na batumwa bakwe bacitile lintu aimikeko Icibukisho ca mfwa yakwe. (Marko 14:26, NW, utumashiwi twa pe samba) Limo limo, kuti twafwaisha nga nshi ukutasha Lesa ica kuti twaimbila amalumbo nangu fye mu mitima yesu. (1 Abena Korinti 14:15; Abena Efese 5:19) Kabili fintu caba buseko ukulumbanya Yehova mu nyimbo pa kulongana kwa Bwina Kristu!
19. Cinshi tulingile ukucita nga twalwala lwa ku mupashi, kabili mulandu nshi uwa kucitile co?
19 Pambi te kuti tufwaye ukwimba lintu tulwele lwa ku mupashi, napamo pa mulandu wa myendele yabipa nelyo ukufilwa ukulya lyonse pe tebulo lya kwa Yehova. Nga twaisanga muli iyo mibele, mu kuicefya natwite baeluda pa kuti ‘bapepe pali ifwe.’ (Amapinda 15:29) Na kabili bali no ‘kutusuba amafuta mwi shina lya kwa Shikulu.’ Ukupala amafuta ya kutontolola ubukali pa cilonda, amashiwi yabo aya kusansamusha no kufunda kwa mu Malembo fili no kwaafwa ku kucefyanyako ukupopomenwa, ukutwishika, no mwenso. ‘Ipepo lya citetekelo likatupususha’ nga twalundapo ne citetekelo cesu fwe bene. Nga baeluda basanga ukuti ubulwele bwesu ubwa ku mupashi bwalengelwe no lubembu lwabipisha, mu cikuuku bali no kutwebe co kabili bakesha ukutwaafwa. (Ilumbo 141:5) Kabili nga twalapila, kuti twaba ne citetekelo ukuti Lesa akomfwa amapepo yabo no kutulekelela.
20. Mulandu nshi tulingile ukuyasanina imembu no kupepelana?
20 ‘Ukuyasanina imembu shesu’ kulingile ukutucilikila ku kutwalilila ukubembuka. Kulingile ukukusha ifya nkumbu, imibele iikatulenga “ukupepelana.” Kuti twacetekele fyo ici cikatuwamina pantu ipepo lya “mulungami”—uwatetekela kabili uumonwa uwatambalala kuli Lesa—lilapwishishishe fingi kuli Yehova. (1 Petro 3:12) Kasesema Eliya alikwete amabunake ukupala ayo twakwatako, lelo amapepo yakwe yalebomba. Alipepele, kabili tayalokele pa myaka itatu na hafu. Ilyo apepele na kabili, imfula yalilokele.—1 Ishamfumu 17:1; 18:1, 42-45; Luka 4:25.
21. Cinshi pambi twingacita ngo Mwina Kristu munensu “aluba afuma mu cine”?
21 Ni shani nga ca kuti uwaba mu cilonganino “aluba afuma mu cine,” ukupaasuka kwi sambilisho ne myendele ifyalungama? Napamo kuti twamubwesha ukufuma ku bubi bwakwe ukupitila mu kufunda kwa mu Baibolo, ipepo, no kwaafwa kumbi. Nga twatunguluka, pa mulandu wa cilubula ca kwa Kristu ali no kupusushiwa ku mfwa ya ku mupashi no kusenukilwa ku bonaushi. Ukupitila mu kwaafwa uutenene, tulafimba pa membu shakwe ishingi. Lintu umubembu ebawilwe abwela ku cilubo cakwe, alapila, no kulombo kulekelelwa, tukasansamuka ukuti twalyafwileko ukufimba pa membu shakwe.—Ilumbo 32:1, 2; Yuda 22, 23.
Kalata wa kwa Yakobo Alabomba Kuli Ifwe Bonse
22, 23. Ni shani fintu amashiwi ya kwa Yakobo yalingile ukutwambukila?
22 Ukwabulo kutwishika, kalata wa kwa Yakobo akwatamo ifyebo ifya kutunonsha ifwe bonse. Atulanga ifya kucita ilyo tulepita mu fya kwesha, atufunda ukukanasobolola abantu, kabili atucincisha ukubombe milimo yalungama. Yakobo atucincisha ukulama ululimi, ukukaana imibele ya ku calo, no kulundulula umutende. Amashiwi yakwe yalingile no kutulenga ukuba abatekanya kabili abapepa.
23 Ca cine, kalata wa kwa Yakobo pa kubalilapo atuminwe ku Bena Kristu ba mu kubangilila abasubwa. Lelo, ifwe bonse tulingile ukuleka ukufunda kwa iko ukutwaafwa ukwikatisha icitetekelo cesu. Amashiwi ya kwa Yakobo kuti yaluminisha icitetekelo icingatulenga ukubomba no mutima umo mu mulimo wa kwa Lesa. Kabili uyu kalata wapuutwamo na Lesa alakuula icitetekelo icibelelela icitulenga ukuba Inte sha kwa Yehova ishatekanya, isha mukoosha mu kupepa ilelo, mu “kubapo kwa kwa Shikulu” Yesu Kristu.
Kuti Mwayasuka Shani?
Mulandu nshi Abena Kristu ba mu kubangilila bamo balekabila ukwalula imitontonkanishishe yabo ne myendele?
Kusoka nshi uko Yakobo asoka aba fyuma?
Mulandu nshi tulingile ukutekanishisha?
Mulandu nshi tulingile ukulapepela lyonse?
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 19]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Icikope pe bula 23]
Abena Kristu bamo aba mu kubangilila balekabila ukutekanishisha sana abasumina banabo
[Icikope pe bula 24]
Abena Kristu bakabila ukuba abatekanya, aba kutemwa, kabili aba mukoosha mwi pepo