Moneni Bakasesema ba kwa Lesa nge Cipasho
“Mwe bamunyinane, moneni bakasesema abalandiile mwi shina lya kwa Shikulu babe kuli imwe [icipasho, NW] ca kucula ne ca kutekanya.”—YAKOBO 5:10.
1. Cinshi cafwa ababomfi ba kwa Yehova ukuba aba buseko nelyo fye lintu balepakaswa?
ABABOMFI ba kwa Yehova balabelebesha ubuseko te mulandu no bulanda ubwanene mu kusaalala kwa calo muli shino nshiku sha kulekelesha. Ici cili pa mulandu wa kuti balishiba ukuti baletemuna Lesa. Inte sha kwa Yehova na kabili balashipikisha pe samba lya kupakasa no kukaanya ku butumikishi bwabo ubwa pabuuta pa mulandu wa kuti beluka ifyo baleculila ubulungami. Yesu Kristu aebele abakonshi bakwe ukuti: “Muli abashuka ilyo bamupontela, no kumulamata, no kumwambo bufi icintu conse ca bubifi pa mulandu wa ine; sekeleleni no kwanga, pantu icilambu cenu cikalamba mu muulu; pantu e fyo balamete bakasesema ba ntanshi.” (Mateo 5:10-12) Mu cine cine, ilili lyonse ababomfi ba kwa Lesa balolenkana ne fya kwesha fya citetekelo, beshiba ukuti ca kusekelela fye.—Yakobo 1:2, 3.
2. Ukulingana na Yakobo 5:10, cinshi cingatwaafwa ukutekanya?
2 Umusambi Yakobo alembele ukuti: “Mwe bamunyinane, moneni bakasesema abalandiile mwi shina lya kwa Shikulu babe kuli imwe icipasho ca kucula ne ca kutekanya.” (Yakobo 5:10) W. F. Arndt na F. W. Gingrich balondolola ishiwi lya ciGreek ilyapilibulwa pano “icipasho” (hy·poʹdeig·ma) pamo nga “ica kumwenako, ica kupashanya, icipasho, mu mano yasuma pamo nge [cintu] cimo ico cicincisha nelyo icilingile ukucincisha umo ukupashanya cene.” Nga fintu cilangililwa pali Yohane 13:15, “ici calicila pa kuba ica kumwenako fye. Caba cipasho cashininkishiwa.” (Theological Dictionary of the New Testament) E co, lyene, ababomfi ba kwa Yehova aba muno nshiku kuti bamona bakasesema bakwe aba busumino nge cipasho ukukuma ku “kucula” no “kutekanya.” Cinshi cimbi twingakutuluka lintu twasambilila pa bumi bwabo? Kabili ni shani fintu ici cingatwaafwa mu mibombele yesu iya kushimikila?
Baculile ku Bubi
3, 4. Ni shani fintu kasesema Amose ayankwile ku kukaanya ukufuma kuli Amasia?
3 Bakasesema ba kwa Yehova ilingi line baculile ku bubi nelyo ukusungwa bubi bubi. Mu mwanda wa myaka walenga pabula B.C.E., ku ca kumwenako, shimapepo wali kapepa wa mutepa wa ŋombe Amasia mu bubifi alwishishe kasesema Amose. Amasia mu bufi atungile ukuti Amose alyumene akapi ukulwisha Yeroboamu II pa kusesema ukuti imfumu yali no kufwa ku lupanga no kuti Israele aali no kuulwilwa muli bunkole. Mu misuula, Amasia aebele Amose ukuti: “We kamona! kabiye, ufyuke uitwale ku calo ca kwa Yuda, e ko ukalye icilyo, e ko ukaseseme; lelo ku Betele wibwekeshapo kabili ukusesemako, pantu wene e mwa mushilo mwa mfumu, kabili wene e tempele lya bufumu.” Ukwabulo kufuupulwa no ku kusansa kwa pa kanwa, Amose ayaswike ukuti: “Ine nshili kasesema, kabili nshili mwana wa kwa kasesema; ndi mucemi, kabili wa kusunge mikunyu. Lelo Yehova ambuulile mu kukonke mikuni; kabili Yehova atile kuli ine, Kabiye, kaseseme ku bantu bandi Israele.”—Amose 7:10-15.
4 Umupashi wa kwa Yehova wapeele Amose amaka ya kusesema mu bukose. Elenganya ukwankulako kwa kwa Amasia ilyo Amose asosele ukuti: “Umfwe cebo ca kwa Yehova. Iwe uleti, Wisesema pali Israele, kabili wishimika pa ba ŋanda ya kwa Isaki. E ico e fyo Yehova atila, Umukashi obe akacita bucilende mu musumba, na ’bana bobe abaume na ’bana bobe abanakashi bakawa ku lupanga, ne mpanga yobe bakaakanya ku mwando, na iwe ukafwila mu mpanga iyakowela; kabili Israele ukuululwa akolulwa mu mpanga yakwe.” Ubu busesemo bwalifikilishiwe. (Amose 7:16, 17) Fintu Amasia wa busangu afwile abele uwatulumushiwa!
5. Kulinganako nshi kwingamonwa pa kati ka mibele ya babomfi ba kwa Yehova aba muno nshiku na ilya iya kwa kasesema Amose?
5 Ici cili icapala ku mibele ya bantu ba kwa Yehova ilelo. Tulacula ku bubi pamo nga abo ababilisha ubukombe bwa kwa Lesa, kabili abantu abengi balalanda mu misuula pa lwa mibombele yesu iya kushimikila. Ca cine, ukulashikwa kwesu ukwa kushimikila takufuma ku seminario wa fya butotelo. Ukucila, umupashi wa kwa Yehova ulatukunta ukubilisha imbila nsuma ya Bufumu. Tatwalula nelyo ukusundula ubukombe bwa kwa Lesa. Mu cifulo ca ico, ukupala Amose, mu cumfwila tubilisha bwene te mulandu no kwankulako kwa bakomfwa besu.—2 Abena Korinti 2:15-17.
Balitekenye
6, 7. (a) Cinshi caishibishe ukusesema kwa kwa Esaya? (b) Ni shani fintu ababomfi ba kwa Yehova aba kano kasuba babomba ukupala Esaya?
6 Bakasesema ba kwa Lesa balitekenye. Ku ca kumwenako, ukutekanya kwalilangilwe na Esaya, uwabombele nga kasesema wa kwa Lesa mu mwanda wa myaka walenga cinekonsekonse B.C.E. Lesa amwebele ukuti: “Kabiye, katile kuli aba bantu: Umfweni [libili libili, NW], lelo mwiiluka. Moneni no kumona, lelo mwiishiba. Lenge mitima ya aba bantu ukukutwa, komya na ’matwi yabo, shingula na pa menso yabo, epali bamona mu menso yabo, baumfwa na mu matwi yabo, ne mitima yabo yailuka, kabili babwela no kuundapwa.” (Esaya 6:9, 10) Abantu mu cituntulu bayankwileko muli iyo nshila. Lelo bushe ico calilengele Esaya ukuleka? Iyo. Ukucila, mu kutekanya kabili mu kupimpa abilishe ubukombe bwa kusoka ubwa kwa Yehova. Umusango wa ciHebere uwa mashiwi ya kwa Lesa ayaambulwa nomba line wafwilisha itontonkanyo lya “kutwalilila kwatantalila” ukwa kubilisha kwa kwa kasesema, uko abantu baumfwile “libili libili.”—Gesenius’ Hebrew Grammar.
7 Ilelo abengi bankula ku mbila nsuma nga fintu fye abantu bayankwile ku fyebo fya kwa Yehova ifyasendelwe na Esaya. Ukupala ulya kasesema wa busumino, nangu cibe fyo, tulabwekeshapo ubukombe bwa Bufumu “libili libili.” Tucite fyo mu kuba no kupimpa no mukoosha watekanya pantu uku kwaba kufwaya kwa kwa Yehova.
“E fyo Bacitile”
8, 9. Ni mu nshila nshi kasesema wa kwa Yehova Mose abela ica kumwenako cishaiwamina?
8 Kasesema Mose aali ca kumwenako mu kutekanya ne cumfwila. Asalilepo ukubuula ukwiminina kwakwe na bena Israele baali mu busha, lelo aali no kulolela mu kutekanya inshita ya kulubulwa kwabo. Pa myaka 40 aikele mu Midiani ukufikila Lesa amubomfeshe ku kutungulula abantu ba kwa Israele ukubafumya mu busha. Lintu Mose na munyina Aarone baali pa ntanshi ya kwa kateka wa Egupti, mu cumfwila basosele no kucita cintu Lesa akambishe. Na kuba, “e fyo bacitile.”—Ukufuma 7:1-6; AbaHebere 11:24-29.
9 Mose mu kutekanya ashipikishe imyaka yatapata 40 iya kwa Israele mu matololo. Na kabili mu cumfwila akonkele ubutungulushi bwa bulesa mu kukuula ihema lya kwa Israele no kupanga ifintu fimbi ifyabomfiwe mu kupepa Yehova. Kasesema akonkele amakambisho ya kwa Lesa mu kupalamisha nga nshi ica kuti tubelengo kuti: “Mose acitile ifi; ifyo cali conse ico Yehova amwebele, e fyo acitile.” (Ukufuma 40:16) Mu kubomba ubutumikishi bwesu mu kumfwana no kuteyanya kwa kwa Yehova, lekeni tuleibukisha icumfwila ca kwa Mose no kubomfya ukufunda kwa mutumwa Paulo ukuba ‘aba cumfwila ku baletutungulula.’—AbaHebere 13:17.
Bakwete Imibele ya Mutima Iyashininkishiwa
10, 11. (a) Cinshi cilangilila ukuti kasesema Hosea alikwete imimwene yashininkishiwa? (b) Ni shani fintu twingasungilila imibele ya mutima iyashininkishiwa lintu tuletununuka abantu mu fifulo fyesu ifya kubombelamo?
10 Bakasesema bakabile ukukwata imibele ya mutima iyashininkishiwa ilyo balepeela ubukombe bwa bupingushi capamo na masesemo ukubelebesha ukwangwako kwabamo kutemwa ukwa kwa Lesa ku ba busumino abasalangene mu Israele onse. Ici e fyo cali kuli Hosea, uwali kasesema pa myaka ukucila pali 59. Mu nshila yashininkishiwa, atwalilile ukupeela ubukombe bwa kwa Yehova no kusondwelela ibuuku lyakwe ilya mu busesemo mu kuba na mashiwi ya kuti: “N’ ani uwa mano, eluke ifi fintu? N’ ani uwacetekanya, afiishibe? Pantu shalitambalale nshila sha kwa Yehova; abalungama e mo benda, lelo abapulumushi bakawamo.” (Hosea 14:9) Ilyo lyonse Yehova akatusuminisha ukupeela ubunte, shi natukwate imibele ya mutima iyashininkishiwa no kutwalilila ukulolesha ku ntanshi kuli abo mano mano abakapokelela icikuuku ca pa fye ica kwa Lesa.
11 Pa ‘kufwaya abayana,’ tukabila ukuba no mukoosha no kumona imilandu mu mibele yashininkishiwa. (Mateo 10:11) Ku ca kumwenako, nga ca kuti twalufya imfungulo shesu, kuti pambi twalonsha intampulo shesu no kufwaya mu ncende shalekanalekana umo twaciba. Kuti pambi twashisanga fye pa numa ya kucite ci mu kubwekeshabwekeshapo. Mu nshila imo ine lekeni tube aba mukoosha mu kusokota abapale mpaanga. Mwandi buseko tukwata lintu baankula ku mbila nsuma mu cifulo cibombelwamo libili libili! Kabili fintu tusekelela ukuti Lesa alepaala umulimo wesu mu fyalo umo ifibindo kale fyapeleshe ubutumikishi bwesu ubwa pabuuta!—Abena Galatia 6:10.
Intulo sha Kukoselesha
12. Busesemo nshi ubwa kwa Yoele ubulefikilishiwa mu mwanda wa myaka walenga 20, kabili mu nshila nshi?
12 Ifyebo fya bakasesema ba kwa Yehova kuti fyaba fya kukoselesha kukalamba kuli ifwe mu butumikishi bwesu. Ku ca kumwenako, languluka ubusesemo bwa kwa Yoele. Bwakwatamo ubukombe bwa bupingushi ubo bwalungatikwe ku bena Israele insangu na bambi mu mwanda wa myaka walenga pabula B.C.E. Lelo, Yoele na kabili alipuutilwemo ukusesemo kuti: “[Ine Yehova] nkapongolwelo mupashi wandi pa bantunse bonse; abana benu abaume na ’bana benu abanakashi bakasesema; abaume benu abakoloki bakalote filoto, abalumendo benu bakamone fimonwa; na pa babomfi abaume na pali bacishiko bene e po nkapongolwelo mupashi wandi mu nshiku isho.” (Yoele 2:28, 29) Ici e fyo caishileba ku bakonshi ba kwa Yesu ukufuma pa Pentekoste 33 C.E. ukuya na ku ntanshi. Kabili mwandi kufikilishiwa kwakulisha ukwa ubu busesemo tulemona muli uno mwanda wa myaka walenga 20! Ilelo natukwata amamilioni ‘abalesesema,’ nelyo ukubilisha ubukombe bwa kwa Yehova—pa kati kabo abacila pali 600,000 mu mulimo wa bupainiya bwa nshita yonse.
13, 14. Cinshi cingaafwa Abena Kristu bacaice ukusanga ubuseko mu butumikishi bwa mwi bala?
13 Bakabilisha ba Bufumu abengi bacaice. Tacaba lyonse icayanguka kuli bene ukulanda ku bakalamba pa lwa Baibolo. Inshita shimo shimo ababomfi ba kwa Yehova imisepela balebwa ukuti: ‘Uleonaula fye inshita yobe ukushimikila,’ no kuti ‘ulingile ukulabombako ifintu fimbi.’ Mu kucenjela Inte sha kwa Yehova ishacaice kuti pambi shaankulako ukuti bali aba bulanda pa kuti umuntu aleyumfwa muli yo nshila. Kashimikila umo uwa mbila nsuma umusepela acisanga ukuba ica kwaafwa ukulundako kuti: “Njumfwa ukuti mu cituntulu ndanonkelamo mu kulanda na bakalamba ukupala imwe, kabili ndaipakisha cene.” Kwena, ukushimikila imbila nsuma ukwabulo kutwishika te konaula inshita. Ubumi buli mu busanso. Ukupitila muli Yoele, Lesa mu kulundapo abilishe ukuti: “Onse uukalilila kwi shina lya kwa Yehova akapokololwa.”—Yoele 2:32.
14 Abana abashindika abafyashi babo mu mibombele ya kushimikila pa lwa Bufumu balatemwa ukupokelela ukwaafwa kwa bafyashi mu kwimika amabuyo ya pa lwabo. Panono panono abacaice ba musango yo balalunduluka ukufuma ku kubelenga fye ilembo ukufika ku kulondolola isubilo lyabo ilyashimpwa pali Baibolo no kutambika impapulo shalinga ku bantu balesekelela. Ilyo balemona ukulunduluka kwabo kwine ne paalo lya kwa Yehova, bakasabankanya ba Bufumu abacaice balasango buseko bukalamba mu kushimikila imbila nsuma.—Ilumbo 110:3; 148:12, 13.
Ukupimpa ne Mibele ya Mutima iya Kulolela
15. Ni shani fintu ica kumwenako ca kwa Esekiele cingatwaafwa ukubukulula ukupimpa kwesu ukwa mulimo wa kushimikila Ubufumu?
15 Bakasesema ba kwa Lesa na kabili baali ca kumwenako mu kulangisha fyonse fibili ukupimpa ne mibele ya mutima iya kulolela—imibele iyo tukabila mu butumikishi bwesu ilelo. Lintu pa kubalilapo twasambilile icine ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa, mu kupalishako twalibilime mu kuba no kupimpa uko kwatuseseshe ukulanda mu kushipa. Lelo imyaka pambi yalipita ukutula lilya, kabili pambi tufwile twalifimba icifulo cesu ica kucitilamo bunte libili libili. Abantu bacepelako pambi nomba e balepokelela ubukombe bwa Bufumu. Bushe ici calishinshibika ukupimpa kwesu? Nga ni fyo, languluka kasesema Esekiele, uo ishina lyakwe lipilibula “Lesa Alakosha.” Nangu ca kuti Esekiele alolenkene na bankosa mitima muli Israele wa pa kale, Lesa alimukoseshe kabili mu mampalanya alengele impumi yakwe ukuba iyakosa ukucila nakabwe. Muli fyo, Esekiele aali na maka ya kufishapo ubutumikishi bwakwe pa myaka iingi nga nshi, nampo nga abantu balikutike nelyo iyo. Ica kumwenako cakwe cilangilila ifyo kuti twacita cimo cine, kabili kuti catwaafwa ukubukulula ukupimpa kwesu ukwa mulimo wa kushimikila.—Esekiele 3:8, 9; 2 Timote 4:5.
16. Mibele nshi iya mutima iya kwa Mika tulingile ukulundulula?
16 Uwaishibikwa bwino mu kutekanya kwakwe aali ni Mika, uwaseseme mu mwanda wa myaka walenga cinekonsekonse B.C.E. “Lelo ine,” e fyo alembele, “nakulalolela Yehova, nakulalindila Lesa we pusukilo lyandi, Lesa wandi akaŋumfwa.” (Mika 7:7) Ukucetekela kwa kwa Mika kwashimpilwe mu citetekelo cakwe icakosa. Ukupala kasesema Esaya, Mika alishibe ukuti ico Yehova akwete imifwaile ya kucita mu kushininkisha Aali no kucita. Twalishiba ici na ifwe bene. (Esaya 55:11) Lekeni kanshi tulundulule imibele ya mutima iya kulolela ukulola ku kufikilishiwa kwa malayo ya kwa Lesa. Kabili lekeni tushimikile imbila nsuma mu kuba no kupimpa, nelyo fye ni mu ncende umo abantu balanga ubuseko bunono mu bukombe bwa Bufumu.—Tito 2:14; Yakobo 5:7-10.
Ukutekanya Ilelo
17, 18. Fya kumwenako nshi ifya pa kale ne fya muno nshiku ifingatwaafwa ukutekanya?
17 Bakasesema ba kwa Yehova bamo mu kutekanya baali aba mukoosha mu milimo yabo pa myaka iingi lelo tabamwene ukufikilishiwa kwa masesemo yabo. Nalyo line, umukoosha wabo uwabamo kutekanya, ilingi line ilintu balesungwa bubi bubi, utwaafwa ukwiluka ifyo kuti twafikilisha ubutumikishi bwesu. Na kabili kuti twanonkelamo kufuma ku ca kumwenako ca basubwa ba busumino mu makumi ya myaka aya kubangilila kwa mwanda wa myaka walenga 20. Nangu ca kuti amasubilo yabo aya ku muulu tayafikilishiwe mu kwangufyanya nga nshi nga fintu baenekele, tabasuminishe ukulengwe nsoni pa camoneke ukuba ukushingashinga ukushinshibika ukupimpa kwabo kwa kucita ukufwaya kwa kwa Lesa nga fintu asokolwele kwene kuli bene.
18 Pa myaka iingi, ubwingi bwa aba Bena Kristu lyonse baanenye Ulupungu lwa kwa Kalinda na magazini munankwe, Loleni!, (uwainikwe kale The Golden Age kabili pa numa Consolation). Mu kupimpa balengele aba bamagazini bakatama ukubako ku bantu mu misebo na pa mayanda yabo mu co twita lelo impito sha magazini. Abapita nshila balyangufyenye ukumona ukuti nkashi wa cikoloci umo uwapwishishe ubumi bwakwe ubwa pe sonde uo babeleshe ukumona alecitilo bunte mu musebo alilekele ukumoneka. Mwandi bunte apeele mu kati ka myaka yakwe iingi iya mulimo wa busumino, nga fintu calangililwa ku kulandapo kwa kutasha kuli abo abamumwene mu butumikishi! Pamo nga kabilisha wa Bufumu, bushe lyonse uleshalika Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! mu maboko ya abo ukumanya mu butumikishi bobe?
19. Kukoselesha nshi kuntu AbaHebere 6:10-12 batupeela?
19 Languluka, na kabili, ukutekanya no mulimo wa busumino uwa bamunyina ababomba nge filundwa fye Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova. Ubwingi bwabo nomba bali mu myaka yabo iya bumi iya makumi cinekonsekonse na makumi pabula, lelo bacili ni bakabilisha ba Bufumu abo mu kupimpa basakamana imilimo yabo iyapeelwa. (AbaHebere 13:7) Kabili ni shani pa lwa bakoloci bambi abakwate subilo lya ku muulu kabili nelyo fye bamo pa kati ka “mpaanga shimbi” abaletantalila mu myaka? (Yohane 10:16) Kuti baba abashininkisha ukuti Lesa tali uushalungama takalabe umulimo wabo no kutemwa balanga kwi shina lyakwe. Capamo na basumina banabo abacaice, shi Nte sha kwa Yehova abakote nabakoselele mu kucita apo bengapesha, ukubelesha icitetekelo no kulangisha ukutekanya mu mulimo wa kwa Lesa. (AbaHebere 6:10-12) Lyene, nampo nga kupitila mu kubuushiwa, nga fintu cikaba kuli bakasesema ba kale, nelyo ukupusunsuka ukupula mu “bucushi bukalamba” ubuleisa, bakalobolola icilambu cafumba ica bumi bwa muyayaya.—Mateo 24:21.
20. (a) Cinshi usambilile ukufuma ku “cipasho” ca bakasesema? (b) Ni shani fintu ukutekanya kwapala ukwa bakasesema kwingatwaafwa?
20 We cipasho cishaiwamina bakasesema ba kwa Lesa batushiila! Pa mulandu wa kuti balishipikishe ukucula, balitekenye, kabili balangishe imibele ya bukapepa imbi, baali ne shuko lya kulandila mwi shina lya kwa Yehova. Pamo nge Nte shakwe isha muno nshiku, lekeni tube nga bene no kuba aba mupampamina nga kasesema Habakuki, uwabilishe ukuti: “Ndeiminina apo nindila, ndeiimika pa camba no kucefya, ku kumone co [Lesa] akasosa kuli ine.” (Habakuki 2:1) Lekeni tukwate umupampamina wapalako ilyo tulelangisha ukutekanya kabili mu buseko ukutwalilila ukubilisha apabuuta ishina lyapuulama ilya kwa Kabumba wesu Uwakulisha, Yehova!—Nehemia 8:10; Abena Roma 10:10.
Bushe Wacumfwikisha Ifi Fishinka?
◻ Ca kumwenako nshi icakosa cintu kasesema Amose aimike?
◻ Ni mu nshila nshi kasesema Mose abelele ica kumwenako?
◻ Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova isha muno nshiku shingabomba ukupala Amose na Esaya?
◻ Cinshi cintu abatumikishi ba Bwina Kristu bengasambilila ukufuma ku mibele ya kwa Hosea na Yoele?
◻ Ni shani fintu twinganonkelamo mu fya kumwenako fya kwa Esekiele na Mika?
[Icikope pe bula 16]
Te mulandu no kukaanya kwakakala ukwa kwa Amasia, umupashi wa kwa Yehova wapeele Amose amaka ya kusesema mu bukose
[Icikope pe bula 18]
Abasubwa ba busumino balimika ica kumwenako cishaiwamina pa kulangisha ukutekanya mu mulimo wa kwa Yehova