Wilekelesha Umwina Mobe!
ABAUPANA babili balefuma pa Ŋanda ya Bufumu. Ifinso fya kumwentula ifya mulume no mukashi fyabelebesha insansa shintu baipakisha ngo “mubili umo,” abaikatana mu kupepa Lesa wabo, Yehova. (Mateo 19:6) Nangu cibe fyo, tabaipakisha lyonse kulya kwikatana nelyo ukwakana icisumino cimo cine. Kwaliko inshita lintu umukashi, Atsuko, asangilwe ku kulongana eka. Aali lyene no kuya ku ŋanda ku mulume wakalifiwa uwamupataukile. Umulume wakwe, Kazutaka, pa nshita imo alikalipe nga nshi ica kuti afyambete itebulo lya kulilapo kabili, mu kupumikisha, ukupoosa ica kulya ca mulalilo conse pa nshi.
Pamo fye nga fintu Yesu asobele, ubuKristu bwa cine bwalileta ukwakanikana mu finshingwa ŋanda fimo. (Mateo 10:34, 35) Nalyo line, ukupala Kazutaka na Atsuko, bamo nomba balaipakisha ukwikatana kwa butotelo ne nsansa mu ŋanda yabo. Ukwikatana kwa musango uyo takwacitikeko fye, kwena. Cinshi cintu abasumina bacitile pa kucimfya ukukaanya no kuletako ukumfwana kwa cine mu lupwa? Ilyo tatulalolesha muli ico, natumone umulandu fye untu abalume na bakashi bamo bakaanisha.
Mulandu Nshi Bakaanishe?
“Ilyo nalolesha ku numa,” e filanda mu nkama Atsuko, “ndamwensekesha ukuti naile ku kulongana ukwabula ukubala ukulondolola imilandu ku mulume wandi.” Ukushala eka ukwabulo kwishibishiwa, Kazutaka alikalipe.
Imingu sha kukaanya kuti pambi na kabili shabilima pa mulandu wa bufuba. Umulume umo uwacaice, Shigeo, alundulwile imitunganya yabule citendekelo pa lwa ba kubishanya nankwe bapya aba mukashi wakwe. “Ilyo umukashi wandi asubile ifya kusubasuba no kuya ku kulongana, natontonkenye ukuti alikwete umwaume umbi.” “Tatwatalile mu cituntulu atukwata akashita ka kulanda pa kati fye ka ifwe babili,” e fisumina Masako, umukashi wakwe. “Nshabalile numbulula ukufwaisha kwandi ukwa kuyumfwa kwa ku mutima ukwa kuti na o asambilile icine ca Bwina Kristu.”
Toshiko, namayanda, ayumfwile nge fyacitile Shigeo. “Lintu umulume wandi atendeke ukusambilila ne Nte sha kwa Yehova, nalikeene pantu panono panono aingilisheko inshita apoosele ne cilonganino. Naeseshe ukucilikila ukuyumfwa kwandi ilintu aile.”
Ukulumbulula kwa kwa Toshiko kwakumine pa mulandu na umbi—bueka. Ifyo e fintu bamo abalekaanya kale bayumfwile lintu abena mwabo baile lyonse ku kulongana kwabo. “Neka mu ŋanda, nayumfwile uwalekeleshiwa,” e fibukisha umulume umo. “Nayumfwile kwati umukashi wandi na bana balensha,” e fisosa umbi. Apantu abaume abengi bacisange cakosa ukusoso kuti, “Ndeyumfwa ukuba neka, napapata ikala pa ŋanda,” bamo balukila ku kukaanya icibelesho ca butotelo ica mwina mwabo.
Ukutitikisha ukufuma ku fibusa na bantu ba umo kuti pambi pa nshita shimo kwatungulula ku kukaanya ukufuma ku mwina mwakwe uumfwikisha lyonse. Casoswa ukuti ku fyalo fya ku Kabanga umukashi mu cinkumbawile “alapokelelwa mu lupwa ukucila ukwikatana no mulume wakwe.” Ukutitikisha ukufuma ku bantu ba umo kuti mu kwangufyanya kwaletako ukukanaumfwana. Umukashi wa Bwina Kristu uwa kwa Takashi akeene ukubuulako lubali mu kupepa pa cipailo ca lupwa ica ciBuddha. “Pa kupikanya imilandu,” e filondolola Takashi, “twaikele mupepi na bafyashi bandi. Mayo alimpatikishe, e co natiinishe umukashi wandi no kubomfya ulukakala.”
Ukukanaumfwana, ukuputilishiwa mu kucishapo no kulanshanya kwabipa, ubufuba, bueka, nelyo ukutitikisha ukufuma ku bantu ba umo, kuti kwapuukila mu lukakala. Umwaume uwaleumo mukashi wakwe asumino kuti: “Nshafwaile ukulufya ulupwa lwandi ku butotelo.” Umbi atila: “Napatile ukwisa ku mushi ku ŋanda yabulamo akantu.” Nakalimo bapelulwile ukuti, ‘Nga ca kuti amashiwi te kuti yaleshe uku kubilima kwa butotelo, amapi yanono yakabomba.’
Mu nsansa, bonse abaupana balumbwilwe pa mulu pa numa babele abaikatana mu kupepa. Ifya kukumanya fyabo ifya kafisha mutima fili nomba fintu fyapita. Lelo pa kuti balipitilemo, bali mu cifulo cisuma ku kupeela imitubululo ibomba iingaafwa ukufumuna imibele ingenekelwa ukupuulika kabili mu kucitikako ukuletako ukupepa kwaikatana mu ndupwa ishicili ishaakanikana muli kuno kuloshako.
Lambatila ku Cine
Lintu watambulula ukuboko kobe ku kutinta umuntu ulenwena ukufuma mu menshi, ufwile ukukwata ukwiminina kwashangila we mwine wine. Nga taucitile fyo, na iwe wine kuti pambi wawila mu menshi. Mu musango umo wine, ulufungulo ku kwaafwa umwina mobe kukwata ukwikatisha icine cipususho bumi we mwine. “Lintu ukukaanya kwandi kwabipishe,” e fisosa umo uwalekaanya ku numa, “umukashi wandi nalyo line abuulile abana ku kuboko no kuya ku kulongana. Nga ca kuti atompwekeko, nga pambi nalitwishike icitetekelo cakwe nga ca kuti cali icine cine.”
Kazutaka, uwapilibwile tebulo lya kulilapo, asokolola icayalwile imibele yakwe ilyo alanda ilyashi lyakwe lyonse ukuti: “Mu kupelako, nakeene ukupeela Atsuko indalama sha kwendela. Nelyo fye ni fyo, aile ku kulongana konse kabili asendele abana. Pa kuti acite fyo, ashitishe ifikwatwa fya pa lwakwe, panono panono. Nayumfwile umupumbu kabili nalufishe ukufwaya kwa kumukaanya. Mu cifulo ca ico, natendeke ukubelenga bamagazini abo alenshila ukuti mone.”
Lanshanyeni no Mwina Mobe
“Nalingile ukulaalika umulume wandi ku kuilunda kuli ine no kuleka eshibe ukuti nalefwaya ifwe ukusambilila Baibolo capamo,” e fisosa umukashi wa kwa Kazutaka, Atsuko. “Aali uwasakamikwa pa lwa ine no lupwa. Ukulanshanya kusuma nga kwafikile ukutali mu kucefyako ukusakamikwa kwakwe.” Ee, ukulanshanya kusuma e lufungulo ku kumfwana. Baibolo ifunda ukuti: “Ukushaba kupanda amano amapange yafulunganiwa.” (Amapinda 15:22) Muli aya mashiwi yashingulukako, “ukupanda amano” no mwina mobe ukukuma ku mibombele yobe iya butotelo kufwile ukutontonkanishiwa bwino bwino kabili ukubimbwamo mu kucenjela. “Umutima wa wa mano ulenga akanwa kakwe ukwangwa, no kulundako ukukolopeka ku milomo yakwe,” e fisosa Baibolo. (Amapinda 16:23) Cili icacindama mu kulingana ukuba uwashilimuka mu kusala inshita yalungama ku kulanda.—Lukala Milandu 3:7.
Ifyo ulanda nakalimo fyalicindama nge fyaba cintu usosa. Umutumwa Paulo akonkomesha ukuti: “Ilyashi lyenu libe pe ilya kusenamina, ilyalungwamo umucele, ukuti mwishibe ifyo mufwile ukwasuko muntu no muntu.” (Abena Kolose 4:6) Lintu walanda mu kusenamina, mu musango wawama, umwina mobe akabo wakongamina panono ku kwisala amatwi yakwe ku cintu uli no kusosa.
Abalume abengi bacisange cayafya ukusambilishiwa na bakashi babo. E co abakashi balakabila ukuba abalamuka mu kusange nshila. Kikuyo abomfeshe bwino impapulo sha Watch Tower Society. Atila: “Bwangu bwangu fye lintu Loleni! yandi yaishile mu melu, nali no kubelengamo lubilo ukumona amalyashi ayali no kusekesha umulume wandi. Lyene napepele shuko lya mu nshita ukwakana aya na wene.” Aali no kusha magazini mu muputule wa kusambililamo no kubebeta amabula cila bushiku ku kumona nga ca kuti umulume abelengele icipande. Lintu amoneke ukukanabelenga, aali no kwalula magazini. Umulume wa kwa Kikuyo pali nomba mubomfi utumikila kabili ni painiya.
Amaka ya Myendele Yawama
Lelo ni shani nga ca kuti umwina mobe talefwaya ukulanshanya ubutotelo na iwe? Ukuba uwabeleshanya na Bena Kristu bambi kuti pambi kwapwisha ukukaanya kwaluma ukwa mwina mobe no kusesha wene ku kusambilila Baibolo. Masao, pali nomba eluda, pa nshita imo abindile Nte sha kwa Yehova ukunyanta mu ŋanda yakwe. Ebukisho kuti: “Mu kupelako nasumine isambililo lya Baibolo ne Nte pa numa lintu umukashi wandi ampapete ukwafwilisha mu kukuule Ŋanda ya Bufumu. Nalicebushiwe ukumona uuli onse alebombela capamo mu nsansa—ukwabula malipilo.”
Cinshi wingacita nga ca kuti umwina mobe akaana ukulanshanya ubutotelo no uuli onse? “Na abakaano kuumfwa ku cebo,” e fikonkomesha umutumwa Petro, “bakolopekwe ukwabule cebo pa mulandu wa mibele ya [bena mwabo].” Ku ca kumwenako, musango nshi uwa myendele pa lubali lwa mukashi wa Bwina Kristu wingakolopeka umulume wakwe? “Imibele yenu ya kaele iya mu katiina” iisokololo “muntu uwabelama uwa mu mutima, icisamo icishingabola ica mutima uwafuuka,” e fyasosa Petro.—1 Petro 3:1-4.
Umukashi umo uwa Bwina Kristu abomfeshe ici cishinte lintu umulume wakwe uwa kukaanya abimbilwe mwi shiku. Nangu cingati caletele umulume umusebanya wa kwangalila capamo no kubongoloka kwa mu fya ndalama, taumfwile nelyo fye lishiwi limo ilya kuilishanya ukufuma ku mukashi na bana. “Naishibe ukuti imibele yabo iyapulamo yali pa mulandu we sambililo lyabo ilya Baibolo,” e fyasumine umulume. Pa numa ya myaka ya kukaanya, atampile ukubelenga Baibolo. Abalume bambi ababele pa numa Inte batila: “Nali umulume ushimaulwa, lelo mu kupumikisha umukashi wandi alincindike ngo mutwe wa ŋanda.” “Lintu abanandi ba fya makwebo baishile ku ŋanda yesu, umukashi wandi abapokelele mu kukaba. Nalitemenwe co.”
Imyendele isuma iya bana, na yo ine, kuti yanasha umutima wa bakakaanya. Ukwipushiwa icayalwile mibele yakwe, wishi uwakeenye ku numa umukashi wakwe atile: “Lintu umwana mwaume wandi uwa myaka ya bukulu ibili na citika ailwike ukuti nali apepi no kufulwa, aali no kulila mu kupongomoka no kulanda ifyo asungile ku mutwe ukuti: ‘Ukutemwa kulatekanya, kucite congwe.’” (1 Abena Korinti 13:1-7) Uyu kalume wasambilishiwa bwino aseseshe wishi ku kufwailisha Baibolo. Bashibo abengi balipingulapo ukubebeta Baibolo pa mulandu wa kuti abana babo balibapapete ukusambilila.
Mu kupelako, imitununukile ya nsansa ne mibele ya kusekesha kuti fyacite fipapwa ku mibele ya mwina mobe. Umulume umo aebele umukashi wakwe uwasumina ukusenda icili conse cintu afwaile no kufumapo, te kwesha ukubwela na kabili. “Nshilefwaya nangu fye mwana wandi, atemwe ndalama, atemwa ifintu fya ku mubili,” e fyayaswike umukashi wakwe. Lyene ayanshike furoshiki ikalamba (insalu iibomfiwa mu Japan ku kukakilamo no kusendelamo ifintu) kabili atile: “Takuli icacilapo kuba ica mutengo kuli ine ukucila pali iwe. Ingila muli furoshiki! Ndefwaya ukukusenda.” Umulume alekele ukukaanya, atampile ukusambilila Baibolo, kabili nomba abomba pamo nga eluda.
Nga ca kuti walambatila ku cine, wasungilila ukulanshanya kusuma, wapayanya ukubishanya kwawama, no kuisunga we mwine mu musango wawama, kuti pambi waba na maka ya kwaafwa umwina mobe ukuba uwasumina. “Nelyo fye nga ca kuti tacileumfwika kwati umwina mobe alebo wasumina,” e fisosa uwali kale kakaanya, “kuti pambi aleyaluka ku mutima.” E co witompoka. Buula mu kusakamanishisha ukukoselesha kwa mutumwa Paulo kuli bonse abo abakwata abena mwabo bashasumina ukwa kuti: “Waishiba shani, we mwanakashi, nalimo ukapususho mulume obe? napamo, we mwaume, waishiba shani nalimo ukapususho mukashi obe?”—1 Abena Korinti 7:16.