Kwateni Umutima Uutemuna Yehova

“Nengeleni umutima uwasanguluka, mwe Lesa; no kubwekeshapo ukulenga mu kati ka ine umutima uwashangila.”—AMALUMBO 51:10.

1, 2. Mulandu nshi tulingile ukufwaya ukwishiba umutima wesu?

ALI umutali kabili uwayemba. Kasesema Samwele ashimumona fye, alitemenwe nga nshi ica kuti atile uyu mwaume, uwali ibeli lya kwa Yese, e o Lesa asalile ukupyana imfumu Shauli. Lelo Yehova atile: “Wilolesha kumoneka [kwa uyu mwana mwaume], nangu butali bwa ciimo cakwe; pantu nimukaana, . . . pantu umuntunse amona pa menso, lelo Yehova amona mu mutima.” Uo Yehova asalile ni Davidi, uwali umwaice sana pa bana baume ba kwa Yese—“umuntu ngo mutima wakwe.”—1 Samwele 13:14; 16:7.

² Lesa kuti aishiba ifili mu mutima wa muntunse, nge fyo abilishe pa numa ati: “Ine Yehova ndefwayafwaya mu mutima, ndelabule mfyo, no kupeelo muntu onse umwabele mibele yakwe, umwabela ififuma mu micitile yakwe.” (Yeremia 17:10) Ca cine, “uulabule mitima ni Yehova.” (Amapinda 17:3) Lelo, bushe umutima wa muntu uo Yehova alabula cinshi? Kabili cinshi twingacita pa kuba no mutima wingamutemuna?

“Umuntu Wabelama uwa mu Kati”

3, 4. Bushe ishiwi “umutima” lyabomfiwa shani muli Baibolo? Landeni ifya kumwenako.

³ Ishiwi “umutima” limoneka nalimo imuku 1000 mu Malembo ya Mushilo. Ilingi ubomfiwa mu mampalanya. Ku ca kumwenako, Yehova aebele kasesema Mose ati: “Sosa ku bana ba kwa Israele, no kuleka bambuulilepo ica musangulo: ku muntu onse uo umutima wakwe wamulengo kuitemenwa mubuulepo ica musangulo candi.” Awe abalesangula “baishileko umuntu onse uo umutima wakwe wamwimishe.” (Ukufuma 25:2; 35:21) Twamona ukuti cimo icaba mu mutima wesu uwa mampalanya maka ya lwa nkati ayatulenga ukucita ifyo tucita. Umutima wesu uwa mampalanya ulanga ne fyo tuyumfwa, ifyo tufwaya ne fyo twatemwa. Umutima kuti waisulamo icipyu nelyo umwenso, ukulengwa ubulanda ku bucushi nelyo ukwisulamo ukusekelela. (Amalumbo 27:3; 39:3; Yohane 16:22; Abena Roma 9:2) Kuti waba uwaicefya nelyo uwa cilumba, uwa citemwiko nelyo uwa lupato.—Amapinda 16:5; Mateo 11:29; 1 Petro 1:22.

⁴ E co, “umutima” ilingi line ubomfiwa sana ku fitulenga ukucita ifintu ne fyo tuyumfwa, e lyo “umuntontonkanya” ku kutontonkanyo no kucetekanya. Ifi e fyo tufwile ukumfwa aya mashiwi ilyo yali mu cipandwa cimo cine mu Malembo. (Mateo 22:37; Abena Filipi 4:7) Lelo umutima no muntontonkanya tafyapusana sana. Ku ca kumwenako, Mose acincishe abena Israele ati: “Mucibike na ku mitima yenu, [nelyo “mucibike mu muntontonkanya wenu,” amashiwi ya pe samba, NW] ukuti Yehova e Lesa.” (Amalango 4:39) Yesu atile kuli bakalemba bamucitile amapange yabi ati: “Cinshi muletontonkanishe fya bubifi mu mitima yenu?” (Mateo 9:4) “Umucetekanya,” “ukwishiba,” no “kupelulula” na fyo fine kuti twafipashanya ku mutima. (1 Ishamfumu 3:12; Amapinda 15:14; Marko 2:6) Kanshi umutima wa mampalanya kuti walosha na ku muntontonkanya—e kuti ifyo tutontonkanya ne fyo tucetekanya.

 5. Bushe umutima wa mampalanya wimininako cinshi?

⁵ Ukulingana ne citabo cimo, umutima wa mampalanya wimininako “icintu cacindama, ica lwa nkati, e co ulosha ku muntu wa mu kati uumonekela muli fyonse umuntu acita, mu fyo umuntu afwaya, ifyo atemwa, ifyo ayumfwa, ifyo akumbwa, ubufwayo bwakwe, amatontonkanyo yakwe, ifyo eluka, ukwelenganya, amano yakwe, ukwishiba, ukulamuka, ifyo asumina ne fyo apelulula, icibukisho cakwe na kampingu wakwe.” Wimininako ifyo twaba mu kati, “umuntu wabelama uwa mu kati.” (1 Petro 3:4) Ici e co Yehova amona no kulabula. E co Davidi apepele ati: “Nengeleni umutima uwasanguluka, mwe Lesa; no kubwekeshapo ukulenga mu kati ka ine umutima uwashangila.” (Amalumbo 51:10) Bushe kuti twaba shani no mutima uwasanguluka?

“Bikeni Imitima Yenu” pa Cebo ca kwa Lesa

 6. Kukonkomesha nshi Mose apeele kuli Israele ilyo balongene mu Mawanga ya Moabu?

⁶ Ilyo Mose alekonkomesha abana ba Israele abalongene mu Mawanga ya Moabu ilyo bashilaingila mu Calo Calaiwe, atile: “Bikeni imitima yenu pa fyebo fyonse ifyo ndeshimika kuli imwe lelo, ifyo mukalafunda abana benu ku kwangwo kucite fyebo fyonse fya malango aya.” (Amalango 32:46) Abena Israele bali no “kwangwa sana.” (Ukulingana ne fyapilibula Knox) Ni pa kwishiba fye bwino amafunde ya kwa Lesa e lyo bali no kufundisha yene ku bana babo.—Amalango 6:6-8.

 7. Finshi fyaba mu ‘kubika umutima wesu’ pa Cebo ca kwa Lesa?

⁷ Icacindamisha sana nga tulefwaya ukuba no mutima wasanguluka kwishiba icine pa bufwayo bwa kwa Lesa. Kwaba fye intulo imo iya uko kwishiba, ne yo yaba Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo. (2 Timote 3:16, 17) Lelo, ukwishiba fye takwakatwafwe ukuba no mutima utemuna Yehova. Pa kuti ukwishiba kwingatufika pa mutima, tufwile ‘ukubika imitima’ yesu nelyo “ukwangwa sana” ifyo tulesambilila. (Amalango 32:46, An American Translation) Bushe kuti twacita shani ici? Kemba wa malumbo Davidi alondolola ati: “Njibukishe nshiku sha kale, ntontonkanye milimo yenu yonse; ifyacitile iminwe yenu ndafyetetula.”—Amalumbo 143:5.

 8. Fipusho nshi twingatontonkanyapo ilyo tulesambilila?

⁸ Na ifwe tufwile ukwetetula pa milimo ya kwa Yehova no kutasha. Ilyo tulebelenga Baibolo nelyo impapulo shilanda pali Baibolo, tufwile ukutontonkanya pa fipusho fyapala ifi: ‘Cinshi ici cilensambilisha pali Yehova? Mibele nshi iya kwa Yehova iyo namona apa? Cinshi ili lyashi lilensambilisha pa fyo Yehova atemwa ne fyo apata? Finshi fifuma mu kukonka ifyo Yehova atemwa kabili finshi fifuma mu kucita ifyo apata? Bushe ifi fyebo fileumfwana shani ne fyo naishiba kale?’

 9. Bushe isambililo lya pa lwesu no kwetetula fyacindama shani?

⁹ Lisaa uuli ne myaka 32 alondolola ifyo atendeke ukucindamika ubusuma bwa kusambilila bwino no kwetetula, atila: “Ilyo nabatishiwe mu 1994, nali uwapimpa mu cine imyaka nalimo ibili. Nalesangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu konse, ukubomba amaawala 30 ukufika ku 40 cila mweshi mu butumikishi, no kubishanya na Bena Kristu banandi. Lyene natendeke ukufutatukila icine. Nalibipile nga nshi ica kuti natobele ne funde lya kwa Lesa. Lelo nalilwike ubwafya no kupingulapo ukuwamya imikalile yandi. Ala kwena ndatasha ukuti Yehova alisumina ukulapila kwandi no kumpokelela! Ilingi ntontonkanya ukuti: ‘Cinshi canengele ukupumba?’ Lyonse ntontonkanya pa casuko ca kuti nalilekeleshe ukusambilila kwine kwine no kwetetula. Icine ca mu Baibolo tacamfikile pa mutima. Ukufuma lelo, isambililo lya pa lwandi no kwetetula fikatwalilila ukuba ifintu fyacindama mu bumi bwandi.” Mwandini calicindama ukupatulako inshita ya kwetetula bwino bwino ilyo tuleishibilako Yehova, Umwana wakwe, ne Cebo cakwe!

10. Mulandu nshi tulingile bwangu bwangu ukupatwilako inshita ya kusambilila pa lwesu no kwetetula?

¹⁰ Muli cino calo ce pamfya, calyafya ukusanga inshita ya kusambilila no kwetetula. Nalyo line, ndakai Abena Kristu bali mupepi no kwingila mu Calo Calaiwa icawamisha—e kuti icalo icipya ica kwa Lesa ica bulungami. (2 Petro 3:13) Ifintu fya kupapusha, pamo ngo konaulwa kwa “Babele mukalamba” no kusansa kwa kwa “Goge wa mu calo ca Magoge” pa bantu ba kwa Yehova, fili mupepi nga nshi. (Ukusokolola 17:1, 2, 5, 15-17; Esekiele 38:1-4, 14-16; 39:2) Ifikacitika ku ntanshi kuti fyaesha ukutemwa kwesu kuli Yehova. Tufwile bwangu bwangu ukulubulako inshita no kubika umutima wesu pa Cebo ca kwa Lesa!—Abena Efese 5:15, 16.

‘Teyanyeni Umutima Wenu Ukwetetula Icebo ca kwa Lesa’

11. Bushe umutima wesu kuti wapashanishiwa shani ku mushili?

¹¹ Umutima wa mampalanya kuti wapashanishiwa ku mushili umo icine cingabyalwa. (Mateo 13:18-23) Umushili ufwile ukulimwa pa kuti icimenwa cikule bwino. No mutima wesu na o ufwile ukuteyanishiwa, nelyo ukupekanishiwa, pa kuti wingafikwapo sana ne Cebo ca kwa Lesa. Shimapepo Esra “ateyenye umutima wakwe ku kwetetula amalango ya kwa Yehova, kabili ku kuyacita.” (Esra 7:10) Bushe kuti twateyanya shani imitima yesu?

12. Cinshi cikatwafwa ukupekanya umutima ku kusambilila?

¹² Ukupekanya kwawamisha ukwa mutima ilyo tulesambilila Icebo ca kwa Lesa kupepa. Ukulongana kwa Bwina Kristu ukwa bakapepa ba cine kutendeka no kupwa ne pepo. Kanshi calicindama ukutendeka isambililo lyesu ilya Baibolo ne pepo lya pa mutima no kuipeelesha ilyo tulesambilila!

13. Cinshi tufwile ukucita nga tulefwaya ukuba no mutima utemuna Yehova?

¹³ Umutima wa mampalanya ufwile ukupekanishiwa pa kuti tuleke ifyo twaishiba kale. Bashimapepo ba mu nshiku sha kwa Yesu tabalefwaya ukucita ifi. (Mateo 13:15) Lelo, nyina kwa Yesu, Maria, asondwelele “mu mutima wakwe” ukulingana ne fyo aumfwile. (Luka 2:19, 51) Pa numa abele umusambi wa cishinka uwa kwa Yesu. Ludia uwa ku Tuatira akutike kuli Paulo, kabili “Shikulu aiswile umutima ku kwangwa.” Na wene, alyalwike no kusumina. (Imilimo 16:14, 15) Shi twilakonka fye filya fine fye twaishiba nelyo ifisumino twatemwa. Lelo, natuitemenwe ukuleka “Lesa wene abe uwa cine, no umuntu onse abe uwa bufi.”—Abena Roma 3:4.

14. Kuti twateyanya shani umutima wesu ukukutika pa kulongana kwa Bwina Kristu?

¹⁴ Ukuteyanya umutima ku kukutika pa kulongana kwa Bwina Kristu kwalicindama nga nshi. Ifya kupumfyanya kuti fyalenga twaleka ukwangwa ku filesoswa. Ifyebo filesoswa tafingatwafwa sana nga tuletontonkanya pa fintu fyacicitika akasuba nelyo tuletontonkanya pa fyo tukacita mailo. Tufwile ukupampamina pa kukutika no kusambilila nga tulefwaya ukumwenamo mu filesoswa. Mwandini kuti twamwenamo nga twapampamina pa kumfwikisha amalembo yalelandwa ne fyo yalelondololwa!—Nehemia 8:5-8, 12.

15. Bushe ukuicefya kutwafwa shani ukuba sana abengasambilila?

¹⁵ Nge fyo ukubika umufundo kwingawamya umushili, na ifwe nga twalundulula ukuicefya, insala ya ku mupashi, ukucetekela, akatiina ka bulesa, no kutemwa Lesa kuti fyatwafwa ukuwamyako umutima wesu uwa mampalanya. Ukuicefya kulenga umutima ukuba uwafuuka, ukutwafwa ukuba abengasambilila. Yehova aebele Imfumu ya baYuda Yoshia ati: “Pa mulandu wa kuti umutima obe uteku, kabili wanakilila ku cinso ca kwa Yehova pa kuumfwa ico nasoseele . . . na ine ninkuumfwa.” (2 Ishamfumu 22:19) Umutima wa kwa Yoshia wali uwaicefya kabili uwanakilila. Ukuicefya kwalengele abasambi ba kwa Yesu “abashasambilila kabili abatuutu” ukumfwa no kukonka icine ca ku mupashi ico “aba mano na ba mucetekanya” bafililwe ukumfwa. (Imilimo 4:13; Luka 10:21) Shi na ‘tuipetamike ku cinso ca kwa Lesa wesu’ ilyo tuleesha ukuba no mutima utemuna Yehova.—Esra 8:21.

16. Mulandu nshi ukubombesha kwabela ukwakabilwa pa kulundulula insala ya fya kulya fya ku mupashi?

¹⁶ Yesu atile: “Balishuka ababusu mu mitima [“abaibukila ukuti balakabila ifya ku mupashi,” NW].” (Mateo 5:3) Nangu ca kuti twapeelwa ica bupe ca kuba aba bumupashi, amafya muli cino calo cabipa nelyo ubunang’ani kuti fyalenga twalabako ku kukabila kwesu. (Mateo 4:4) Tufwile ukulundulula insala isuma iya ca kulya ca ku mupashi. Nangu ca kuti pa kubala tatusekelele mu kubelenga Baibolo ne sambililo lya pa lwesu, nga tuli no mupampamina tukasanga ukuti ukwishiba ‘kukabe cisuma ku mweo wesu,’ ica kuti tukalafwaisha sana ukusambilila.—Amapinda 2:10, 11.

17. (a) Mulandu nshi Yehova alingila ukumutetekela? (b) Kuti twalundulula shani ukutetekela Lesa?

¹⁷ Imfumu Solomone yakonkomeshe ati: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako.” (Amapinda 3:5) Umuntu wakwata umutima utetekela Yehova alishiba ukuti fyonse ifyo afwaya nelyo ifyo alanda mu Cebo cakwe fyalilungama. (Esaya 48:17) Yehova alilinga ukumutetekela no mutima wesu onse. Kuti acita fyonse ifyo afwaya ukucita. (Esaya 40:26, 29) Na kuba, ishina lyakwe line lipilibula “Ailenga Ukuba,” icitulenga ukutetekela nga nshi ukuti kuti acita ifyo alaya! “Alilungama mu mibele yakwe yonse, kabili wa luse mu micitile yakwe.” (Amalumbo 145:17) Kwena, pa kuti tulemutetekela, tufwile ‘ukusonda no kumono kuti aliwama Yehova’ pa kucita mu mikalile yesu ifyo tusambilila muli Baibolo no kwetetula pa mapaalo yesa nga tulecite fyo.—Amalumbo 34:8.

18. Bushe akatiina ka bukapepa katwafwa shani ukwankula ku butungulushi bwa kwa Lesa?

¹⁸ Ilyo Solomone alandile pa mibele imbi ilenga imitima yesu ukunakila ku butungulushi bwa bulesa, atile: “Tiina Yehova, no kufuma ku bubi.” (Amapinda 3:7) Ilyo alelanda pa bena Israele, Yehova atile: “Nga kwabo mutima uyu kuli bene, ku kuntiina no kubaka amafunde yandi yonse inshiku shonse, ku kuleka kuwame kuli bene na ku bana babo umuyayaya!” (Amalango 5:29) Ca cine, abatiina Lesa balamumfwila. Yehova alikwata amaka ya “kuilango kuti wa maka ku kwafwa ababa ne mitima ya mpomfu kuli wene” no kukanda abashimumfwila. (2 Imilandu 16:9) Shi akatiina ka kukanakalifya Lesa kaletutungulula muli fyonse ifyo tucita, ifyo tutontonkanya, na mu mutima.

‘Temweni Yehova no Mutima Wenu Onse’

19. Bushe ukutemwa kwafwa shani mu kulenga umutima wesu ukunakila ubutungulushi bwa kwa Yehova?

¹⁹ Pa mibele yonse, ukutemwa e kulenga imitima yesu ukunakila ubutungulushi bwa kwa Yehova. Umutima watemwa Lesa ulenga umuntu ukufwaisha ukusambilila ifitemuna Lesa ne fimukalifya. (1 Yohane 5:3) Yesu atile: “Uletemwa sokulu Lesa ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku kutontonkanya kobe konse.” (Mateo 22:37) Shi natukushe ukutemwa twatemwa Lesa pa kubelesha ukutontonkanya pa busuma bwakwe, ukulanda kuli wene lyonse nga kuli cibusa musuma, na pa kulalanda pali wene kuli bambi no kucincila.

20. Kuti twaba shani no mutima utemuna Yehova?

²⁰ E co pa kupitulukamo kuti twatila: Ukuba no mutima utemuna Yehova kusanshamo ukuleka Icebo ca kwa Lesa ukutufika pa mutima, mu buntu bwabelama ubwa mu kati. Isambililo lya pa lwesu iline line ilya Baibolo no kwetetula filakabilwa. Pa kucita bwino ifi, tufwile ukuteyanya umutima—umutima ushikakatila ku fyo twaishiba kale, uwaba ne mibele ingatulenga ukusambilishiwa! Ca cine, nga twaafwiwa na Yehova, kuti twaba no mutima usuma. Lelo, cinshi twingacita pa kulinda umutima wesu?

[Futunoti]

Bushe Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe umutima wa mampalanya uo Yehova alabula cinshi?

• Kuti ‘twabika’ shani umutima wesu pa Cebo ca kwa Lesa?

• Tulingile ukuteyanya shani umutima wesu ku kwetetula Icebo ca kwa Lesa?

• Ifi twapwisha ukusambilila ifi fyebo, cinshi mulefwaisha ukucita?

[Icikope pe bula 17]

Davidi aleetetula pa fya ku mupashi no kutasha. Bushe na imwe e fyo mucita?

[Ifikope pe bula 18]

Teyanyeni umutima wenu ilyo mushilatendeka ukusambilila Icebo ca kwa Lesa