Beni Abatekanya—Impela Naipalama
“Impela ya fyonse naipalama. E ico beni abatekanya, no kusakamana mu kupepa.”—1 PETRO 4:7.
1. (a) Kulengwe nsoni nshi uko intungulushi imo iya butotelo na bakonshi bakwe bakumenye? (b) Pa mulandu wa kuti ukwenekela kumo takwafikilishiwa, mepusho nshi pambi yengepushiwa?
“NACIPOKELELA ubwite ukufuma kuli Lesa mu kati ke pepo lya kulekelesha ilya bushiku. Acitila abantu 116,000 bali no kunina ukuya ku muulu kabili inshishi sha bafwa aba busumino amamilioni 3.7 shili no kwisuka ukulola mu muulu.” E fyasosele intungulushi ya Mission for the Coming Days pa bushiku bwatangilile October 28, 1992, ubushiku bwabo ubwasesemwe ubwa kulubulula. Nangu cibe fyo, ilintu October 29 yafikile, takwali nangu umo uwaninine ukuya ku muulu, kabili takwali inshishi sha bafwa ishaiswike. Mu cifulo ca kufumpulwa mu kusendwa kwa mu butuntulu ukuya ku muulu, abo basumina mu kupwa kwa calo aba mu Korea bamwene fye ubushiku na bumbi bwaca. Inshiku shaimikwe isha kupwa kwa calo shalisa no kuya, lelo bakasobela ba nshiku sha kupwa kwa calo batwalilila abashatiinishiwa. Cinshi Abena Kristu bali no kucita? Bushe balingile ukuleko kucetekelo kuti impela ilepalamina lubilo lubilo?
2. Ni ani alandile ku batumwa ulwa bushiku bwa bupingushi ubwa nshita ya ku ntanshi, kabili ni pe samba lya mibele nshi baishibe ci?
2 Pa kwasuka, natwibukishe akashita lintu Yesu ali mu kulanshanya kwa pa mbali na basambi bakwe. Kulya, mu citungu ca Kaisarea Filipi, pa kati ka kapinda ka kuso na kabanga Bemba wa Galili, mu kuba no lupili lwa Hermone lwalulubala ukupayanya ukumoneka kwa kwebekesha, baumfwile wene ukulanda mu kwebelapo ukuti ali no kwipaiwa. (Mateo 16:21) Amashiwi yambi aya kutontonkanyapo yaali no kukonkapo. Pa numa ya kubalondolwela ukuti ubusambi bupilibula ukwikalo bumi bwa kuipeela bulilambo kwatwalilila, Yesu asokele ati: “Pantu Umwana wa muntu ali no kwisa mu bukata bwa kwa Wishi pamo na bamalaika bakwe; kabili e lyo akalambulo muntu onse umwabele milimo yakwe.” (Mateo 16:27) Yesu alandile ulwa kwisa kwa ku nshita ya ku ntanshi. Pali aka kashita, nangu cibe fyo, aali no kuba Kapingula. Pali ilya nshita icili conse cali no kushintilila pali nampo nga ali no kusanga umuntu alekonka wene mu busumino nelyo iyo. Ubupingushi bwa kwa Yesu bwali no kushintilila pa musango wa myendele, te mulandu bwingi bwaba shani uyo muntu pambi akwata nelyo abulisha mu fikwatwa fya ku calo. Ici cishinka abasambi bakwe bali no kucisunga mu kukosa mu muntontonkanya. (Mateo 16:25, 26) E ico, ni Yesu Kristu umwine e uleeba abakonshi bakwe ukulolesha ku kwisa kwakwe ukwa bukata, mu kuba no bupingushi bwa kuko.
3. Ni shani fintu Yesu alangilile ukushininkishiwa kwa kwisa kwakwe ukwa nshita ya ku ntanshi?
3 Cintu Yesu asosa mu kukonkapo cilangilila ukushininkishiwa kwa kwisa kwakwe ukwa nshita ya ku ntanshi. Mu kubamo bulashi alondolola ati: “Ndemwebe cine cine, nati, bamo ba mu beminine pano tabakasonde mfwa bakasuke abamona Umwana wa muntu aleisa mu bufumu bwakwe.” (Mateo 16:28) Aya mashiwi yaisushiwa inshiku mutanda pa numa. Icimonwa cabeeka ica kwa Yesu wayaluka capapusha abasambi bakwe bapalamisha. Bamona mu cituntulu icinso ca kwa Yesu ukubalika nga kasuba ne fya kufwala fyakwe ifyabuuta mu kubengeshima. Ukwaluka kwali kumwena libela ukwa bukata bwa kwa Kristu no Bufumu. We kupampamikwa kwabamo kukosha ukwa masesemo ya Bufumu! Mwandi ni nkosho sha maka ku basambi ku kuba abatekanya!—2 Petro 1:16-19.
Umulandu Cibelele ice Pamfya Ukuba Abatekanya
4. Mulandu nshi Abena Kristu bafwile ukubela abaibukila lwa ku mupashi ku kwisa kwakwe?
4 Mu kucepako pa mwaka umo pa numa, twasanga Yesu naikala pa Lupili lwa Miolife, na kabili mu kulanshanya kwa pa mbali na basambi bakwe. Ilyo balelolesha pa musumba wa Yerusalemu, alondolola ifikaba iciishibilo ca kubapo kwakwe ukwa nshita ya ku ntanshi kabili lyene asoko kuti: “E ico loleni, pa kuti tamwaishibo bushiku Shikulwinwe akesamo.” Abakonshi bakwe bafwile ukuba abaibukila mu kutwalilila pantu inshita ya kwisa kwakwe tayaishibikwa. Bafwile lyonse ukuba abaiteyanya kuli yene.—Mateo 24:42.
5. Ni shani fintu ukukabila kwa kulola kwingalangililwa?
5 Mu musango wa kwisa kwakwe, Shikulu apalo mupupu. Atwalililo kusoso kuti: “Lelo ishibisheni ici, umwine wa ŋanda eshibo bulinde bwa bushiku ubo umupupu aleisamo nga alilolelele, nga talekele iŋanda yakwe itulwe.” (Mateo 24:43) Umupupu uutule ŋanda tacita ukubilisha ukwishibisha umwine wa ŋanda lintu akafika; icanso cakwe cikalamba kupumikisha. E ico, umwine wa ŋanda afwile ukuba mu kwibukila kwatwalilila. Nangu cibe fyo, ku Bena Kristu ba busumino, ukulola kwa kukanatompoka takwaba pa mulandu wa kufumbatwa no mwenso ukuli konse. Ukucila, kukuntwa no kwenekela kwaswatuka ukwa kwisa kwa kwa Kristu mu bukata ku kuletamo Imyake Kana Limo iya mutende.
6. Mulandu nshi tufwile ukubela abatekanya?
6 Te mulandu no kulola konse, takuli nangu umo uwingatunganya mu kubangilila ubushiku bwa kulungatika ilyo ali no kwisa. Yesu atila: “E ico na imwe mube abaiteyanya; pa kuti Umwana wa muntu akesa mu kashita mushikashile.” (Mateo 24:44) E co kwabelo kukabila kwa kutekanya. Nga ca kuti Umwina Kristu ali no kutontonkanya ukuti pa bushiku bumo, Kristu te kuti ese, nakalimo ubo kuti bwaba e bushiku bwine lintu engesa! Kwena, Abena Kristu bafumaluka, aba busumino ku numa balyesha mu bufumacumi ukusobela lintu impela yali no kwisa. Lelo, ukusoka kwa kwa Yesu kwalishininkishiwa ukubo kwa cine ukufuma ku nshita ne nshita ukwa kuti: “Ulwa bushiku bulya na kashita kalya takuli uwaishiba, nangu ni bamalaika ba mu muulu, nangu Mwana, kano Tata.”—Mateo 24:36.
7. Pa kuba abakonshi wa kwa Kristu, ni shani fintu tufwile ukwikala ubumi bwesu?
7 Cinshi, kanshi, tulingile ukusondwelela? Ukuti pa kuba abakonshi ba kwa Kristu, tulingile lyonse ukwikala abasumina ukuti impela ya ino micitile ibifi naisungamina.
8. Cinshi caba e ca kwishibikilwako ca Bena Kristu ukutula ku nshiku sha kubangilila isha buKristu?
8 Imibele ya mutima iya musango yo yaliba lyonse ca kwishibikilwako ca Bena Kristu, nge fyo bakalemba ba malyashi ya kale aya ku calo na basambilila Baibolo baishiba. Ku ca kumwenako, bakapekanya ba fyebo fya kulemba aba The Translator’s New Testament, pe samba lye shiwi “Ubushiku” mu mutande wabo wa mashiwi, balondololo kuti: “Abena Kristu ba mu nshita sha C[ipingo] C[ipya] baikele mu kwenekela kwa Bushiku (uko e kuti inshita) lintu icalo ca nomba mu kuba no bubi bwa ciko no bubifi cali no kuletwa ku mpela na Yesu ali no kubwela kwi sonde ku kupingula umutundu wa muntu onse, ukukupawila inkulo ipya iya mutende no kutendeka buShikulu bwakwe pa calo conse.” Encyclopædia Britannica ilando kuti: “Ukutanunuka kwaibela ukwa mu cibulungwa ukwa buKristu kwalyampana mu kulungatika ku kwenekela kwa Bwina Kristu ukwa nshita ya mpela, mu mibele ya kwenekela kusungamine ukwa kubwela kwa kwa Kristu. Ukwenekela kwa Bwina Kristu ukwa nshita ya mpela takwalimo fye ukufuluka kwatalalila ukwa kwisa kwa Bufumu bwa kwa Lesa.”
Ifyo Cipilibula Ukuba Uwatekanya
9. Nelyo cingatila ukwenekela kumo ukwa kwa Petro pa lwa kwa Mesia kwali ukushalungama, mulandu nshi engatwalilila uwaicetekela?
9 Umutumwa Petro, imyaka imo 30 pa numa ya kulya kulanshanya kwabamo isenge uko Yesu akwete na basambi bakwe bapalamisha, tanakile ukulolela impela ukwisa. Nelyo cingatila ukwenekela kwakwe no kwa basambi banankwe ukwa kutendekelako pa lwa kwa Mesia kwali ukushalungama, atwalilile uwacetekela ukuti ukutemwa kwa kwa Yehova na maka fyalyebekeshe ukufishiwapo kwe subilo lyabo. (Luka 19:11; 24:21; Imilimo 1:6; 2 Petro 3:9, 10) Apama pa cishinka icumfwika cimo cine ukupulinkana mu Malembo ya ciGreek lintu atila: “Impela ya fyonse naipalama.” Lyene acincisha Abena Kristu banankwe ati: “E ico beni abatekanya, no kusakamana mu kupepa.”—1 Petro 4:7.
10. (a) Cinshi cipilibula ukuba uwatekanya? (b) Cinshi cabimbwamo mu kumone milandu mu kwampana kwa iko kwalinga ku kufwaya kwa kwa Lesa?
10 Ukuba “abatekanya” tacipilibula ukuba abacenjela ku mimwene ya ku calo. Yehova atila: “Nkonaula amano ya ba mano, no mucetekanya wa ba mucetekanya nkasuula.” (1 Abena Korinti 1:19) Ishiwi Petro abomfya kuti lyapilibula “ukuba no muntontonkanya wa mushiye.” Uyu mushiye wa muntontonkanya uwa ku mupashi walundinkanishiwa no kupepa kwesu. E co, ukuba uwashansha mu muntontonkanya, tumwena ifintu mu kwampana kwa fiko kwalinga ku kufwaya kwa kwa Yehova; tulomfwikisha ifintu ifyaba ifyacindama ne fishacindama. (Mateo 6:33, 34) Mu kulolenkana ne mpela isungamine, tatusendwa ne mibele ya bumi iyasakatuka; kabili tatuli ababulo kwangwako ku ciputulwa ca nshita cintu twikelemo. (Linganyeniko Mateo 24:37-39.) Ukucila, tutekwa no kulinga no kushikatala mwi tontonkanyo, imibele ya mutima, ne myendele, ukulumbululwa intanshi kuli Lesa (“ukusakamana mu kupepa”) kabili lyene ukulola ku mwina mupalamano wesu (“mube abacincila mu kutemwana”).—1 Petro 4:7, 8.
11. (a) Cinshi cipilibula ‘ukulengwa bapya mu maka yatuninkisha umuntontonkanya [wesu]’? (b) Ni shani fintu amaka yapya aya muntontonkanya yatwaafwa ukucito kupingulapo kusuma?
11 Ukubo watekanya kusanshamo ukuba kwesu ‘abalengwa bapya mu maka yatuninkisha umuntontonkanya [wesu].’ (Abena Efese 4:23, NW) Mulandu nshi uwa kulengwa abapya? Apantu twalikwata ukukanapwililika kwapyanwa kabili twikala mu fyashingulukako fya lubembu, umuntontonkanya wesu walitekwa no kukongama ukukaanya bumupashi. Yalya maka lyonse yasonga amatontonkanyo no kukongama mu ntunga ya kutemwe fimoneka, iya kaso. E ico, ilyo umo asanguko Mwina Kristu, akabila amaka yapya, nelyo imibele ya muntontonkanya iyandatila, ayakasonga amatontonkanyo yakwe mu ntunga yalungama, intunga ya ku mupashi, ukulola ku kuiteyanya kwa kuipeela bulilambo. Muli fyo, lintu ukusalapo kwatambikwa, ku ca kumwenako, mu masomo, umulimo, incito, ifya kusekesha, ukukokoloka, umusango wa fya kufwala, nelyo icili conse icingabako, ukukongama kwakwe ukwa ntanshi kukaba kulanguluka umulandu ukufuma ku mimwene ya ku mupashi ukucila ku ya ku mubili, iyabamo akaso. Iyi mibele ipya iya muntontonkanya icilengo kube cayangukilako ukupingulapo pa milandu mu kuba no kutekanya kabili mu kuba no kwibukila kwa kuti impela ili mupepi.
12. Ni shani fintu twingaba “abatuntulu mu citetekelo”?
12 Ukutekanya kwalola mu kuti tuli mu butuntulu busuma ubwa ku mupashi. Ni shani fintu twingaba “abatuntulu mu citetekelo”? (Tito 2:2) Tufwile ukuliisha imintontonkanya yesu no musango walungama uwa ca kulya. (Yeremia 3:15) Imiliile yatwalilila iya Cebo ca kwa Lesa ica cine ukutungililwa no kubomba kwa mupashi wakwe uwa mushilo ikatwafwilisha ukusungilila ukushikatala kwesu kwa ku mupashi. E ico, ukuba uwa lyonse mwi sambililo lya pa lobe, pamo pene no mulimo wa mwi bala, ipepo, no kubishanya kwa Bwina Kristu, fyalicindama.
Ifyo Ukutekanya Kutucingilila
13. Ni shani fintu ukutekanya kutucingilila ku kucite filubo fyatumpa?
13 Ukutekanya kuti kwatucingilila ukufuma ku kucita icilubo ca butumpe icingapinda ubumi bwesu ubwa muyayaya. Ni shani fintu ici cingacitikako? Umutumwa Paulo alanda pa lwe “funde lya muntontonkanya.” Ku muntu uuli no butuntulu busuma mu citetekelo, ilyo ifunde lya muntontonkanya litungululwa ne cintu ico abekelwamo, ukucilumbula “ifunde lya kwa Lesa.” Ca cine, “ifunde lya lubembu” lilalwa ne funde lya muntontonkanya. Nangu cibe fyo, Umwina Kristu kuti acimfya mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova.—Abena Roma 7:21-25, NW.
14, 15. (a) Kusonga nshi kubili ukulwila ukulama umuntontonkanya? (b) Ni shani fintu twingacimfyo bulwi bwa mu muntontonkanya?
14 Paulo atwalilila pa kucita ukucilanya kwamonekesha pa kati ka muntontonkanya watekwa no mubili wa lubembu, uo ukutonta kwa uko kwaba pa bumi bwa kuyobekamo, no muntontonkanya uwatekwa no mupashi wa kwa Lesa, uo ukutonta kwa uko kwaba pa bumi bwa kuipeela bulilambo mu mulimo kuli Yehova. Paulo alemba pa Abena Roma 8:5-7 ukuti: “Ababo musango wa bumubili baangwe fya mubili, na babo musango wa [bumupashi] baangwe fya [mupashi]. Pantu ukwangwo mubili ni mfwa, no kwangwo [mupashi] mweo no mutende. Pantu umutima uwangwa bumubili bulwani kuli Lesa; taucimba [kwi funde lya, NW] kwa Lesa, kabili tawingacimbako iyo.”
15 Paulo, mu cikomo 11, lyene alondolola ifyo umuntontonkanya uubombela pamo no mupashi wa mushilo ucimfyo bulwi ukuti: “Lelo ngo [mupashi] wa wabuushishe Yesu ku bafwa waikala muli imwe, ninshi uwabuushishe Kristu Yesu ku bafwa akalenga ne mibili yenu ya mfwa ibe ya mweo mu [mupashi] wakwe uwaikala muli imwe.”
16. Ukutekanya kutucingilila ukufuma ku fya kubeleleka nshi?
16 E ico, pa kuba abatekanya, tatwakalembulwe ku fya kubeleleka fyaba apali ponse ifya cino calo, icaishibikilwa ku kuyobekamo kushalamwa mu misango yonse iya musamwe, ifintu fya ku mubili, ne mibele yalubana iya kwampana kwa bwamba. Umuntontonkanya wesu walengama ukatweba ‘ukufulumuko bulalelale’ no kufyuka ifya kufumamo fya buko fyabamo akayofi. (1 Abena Korinti 6:18) Imibele yesu iya muntontonkanya watekanya ikatutuninkisha ku kubika amabuseko ya Bufumu pa ntanshi kabili ikacingilila ukutontonkanya kwesu lintu twatunkwa ne fya kutambika ifya mulimo wa ku mubili ifyo pambi finganasha ukwampana kwesu na Yehova.
17. Ni shani fintu nkashi painiya alangishe ukutekanya lintu alolenkene no kukakililwako kwa mu fya ndalama?
17 Ku ca kumwenako, mu calo cabela mu ncende shakaba mu Southeast Asia, kwalibako nkashi umo uwacaice uwasungile amabuseko ya Bufumu pa ntanshi mu muntontonkanya. Aali nalundulula ukutemwa ku mulimo wa nshita yonse. Muli cilya calo incito ishingi shifwaya inshiku mutanda nelyo cinelubali isha kubombe nshita yonse. Pa numa lintu apwishishe amasambililo ye sukulu pa universiti, wishi, uushali ni umo wa Nte sha kwa Yehova, aenekele wene ukumwena ulupwa indalama ishingi. Lelo apantu akwete ukufwaisha kwakosa ukwa kubomba bupainiya, atendeke umulimo wa nshita lubali no kutendeka umulimo wa bupainiya. Ici cakalifye wishi uwatiinishe ukupoosa ifipe fyakwe mu musebo. Pa mulandu wa kuteye njuka, ali mu misha iingi, kabili aenekele umwana wakwe umwanakashi ukumulipilila imisha. Umwaice wakwe umulumendo alesambilila pa universiti, kabili pa mulandu wa misha, takwali indalama sha kutwala ku malipilo ya masomo. Ndume yakwe alaile ati nga ca kuti nkashi yakwe alimwafwileko, ali no kusakamana ulupwa nga asange ncito. Umutima wa kwa nkashi walyakanikene pa kati ka kutemwa kwakwe kwa kuli ndume yakwe no kutemwa kwakwe ukwa mulimo wa bupainiya. Pa numa ya kulanguluka umulandu mu kusakamanisha, apingwilepo ukutwalilila bupainiya no kufwaya incito yapusanako. Mu casuko ku mapepo yakwe, asangile incito isuma umo ali na maka ya kwafwilisha te lupwa lwakwe lweka fye na ndume yakwe mu fya ndalama lelo na kabili no kutwalilila no kutemwa kwakwe ukwa ntanshi, umulimo wa bupainiya.
Fwayeni Ukwaafwa kwa kwa Yehova mu Kusungilila Ukutekanya
18. (a) Mulandu nshi abantu bamo bengayumfwila ukubipilwa ku mutima? (b) Malembo nshi pambi yengasansamusha abo ababipilwa ku mutima?
18 Abakonshi bamo aba kwa Kristu kuti pambi balecisanga icayafya ukusungilila ukutekanya kwabo. Ukutekanya kwabo kuti pambi kulecepelako pa mulandu wa kuti ino micitile ya fintu ibifi ilipo ilekokola ukucila pa fyo baenekele. Kuti pambi bayumfwo kubipilwa pa lwa cene. Nangu cibe fyo, impela ikesa. Yehova alilaye co. (Tito 1:2) E fikaba na Paradise wakwe walaiwa uwa pe sonde. Yehova alyebekesha cene. (Ukusokolola 21:1-5) Lintu icalo cipya caisa, kukabako “umuti wa mweo” kuli abo bonse abasungilile ukutekanya kwabo.—Amapinda 13:12.
19. Ni shani fintu ukutekanya kwingasungililwa?
19 Ni shani fintu twingasungilila ukutekanya? Fwayeni ukwaafwa kwa kwa Yehova. (Ilumbo 54:4) Ipalamike kuli wene. Fintu tusekelela pa kuti Yehova alafwaisha isenge ne fwe! “Palameni kuli Lesa, na o alapalama kuli imwe,” e fyalemba umusambi Yakobo. (Yakobo 4:8) Paulo atila: “Sekeleleni pe muli Shikulu; ndetila kabili, Sekeleleni. Icongwe cenu cishibikwe ku bantu bonse; Shikulu ali mupepi. Mwisakamikwa nangu kamo, lelo mu fintu fyonse lekeni ifya kulomba fyenu fiishibikwe kuli Lesa mu kupepa no kupaapaata pamo no kutootela; no mutende wa kwa Lesa uwapulamo mu kwiluka konse, wakulalinde mitima yenu na mapange yenu muli Kristu Yesu.” (Abena Filipi 4:4-7) Kabili lintu ifisendo fya ino micitile ya fintu iilefwa fyamoneka ukucishamo bukulu ica kufilwa ukufisenda na kabili, fipooseni pali Yehova, kabili wene akamutungilila.—Ilumbo 55:22.
20. Ni mu nshila nshi tulingile ukutwalilila, ukulingana na 1 Timote 4:10?
20 Ee, impela ili apepi, e co beni abatekanya! Kwali kupanda mano kusuma imyaka 1,900 iyapitapo; kuli kupanda mano kwakatama ilelo. Natutwalilile ukubomfya amaka yesu aya muntontonkanya ayatekanya ku kulumba Yehova ilyo aletwalilila ukututungulula abacingililwa ukwingila mu calo cakwe cipya.—1 Timote 4:10.
Kuti Wayasuka Shani?
◻ Ukutekanya cinshi?
◻ Mulandu nshi cibelele ice pamfya ukuba abatekanya?
◻ Ni shani fintu twingalengwa abapya mu maka yatuninkisha umuntontonkanya wesu?
◻ Bulwi nshi bwatwalilila ubo tufwile ukulwa mu mintontonkanya yesu?
◻ Ni shani fintu tusungilila ukutekanya?
[Icikope pe bula 15]
Ukupalamina kuli Lesa mwi pepo kutwaafwa ukusungilila ukutekanya
[Icikope pe bula 17]
Pa kuba abatekanya, tatwakalembulwe ku fya kubeleleka fya cino calo