Twikatishe Icitetekelo Cesu Icaumo Mutengo!
“Kuli abo abapokelele citetekelo icalingana ne cesu.”—2 PETRO 1:1.
1. Cinshi cintu Yesu aasosele pa kusoka abatumwa bakwe, lelo ni shani fintu Petro aitakiishe?
PA CUNGULO ilyo Yesu talafwa, atile abatumwa bakwe bonse baali no kumusha. Umo uwa bene, Petro, aitakiishe ati: “Nga bonse balengwo kuipununa pali imwe, ine nshakalengwe ukuipununa nakalya.” (Mateo 26:33) Lelo Yesu aalishibe ukuti te fyo cili no kuba. E mulandu wine aebeele Petro pali kalya kene kashita ati: “Ine nalombeele iwe, ukuti icitetekelo cobe ciipelela. Kabili iwe ilyo [ukabwela, NW], ukoseleshe bamunonko.”—Luka 22:32.
2. Te mulandu no kuicetekela kwacishamo ukwa kwa Petro, finshi acitile ifyalangishe ukuti icitetekelo cakwe cali icanaka?
2 Petro, uwaishilecishamo kuicetekela ukukuma ku citetekelo cakwe, akeene Yesu bulya bwine bushiku. Imiku itatu akeene fye no kuti alishibe Kristu! (Mateo 26:69-75) Ilyo ‘abwelele,’ amashiwi ya kwa Shikulu wakwe aya kuti, “ukoseleshe bamunonko,” yafwile yalebwela kwati fye e lyo bamweba. Ubumi bwasheleko ubwa kwa Petro bwalyambukilweko nga nshi kuli kulya kukonkomesha, nga fintu cimoneka kuli bakalata babili bantu alembele, abaabakililwa muli Baibolo.
Umulandu Petro Aalembeele Bakalata Bakwe
3. Mulandu nshi Petro alembeele kalata wakwe uwa ntanshi?
3 Mupepi ne myaka 30 ukutula pantu Yesu afwilile, Petro alembele kalata wakwe uwa kubalilapo, aamulungatike kuli bamunyina mu Ponte, mu Galatia, mu Kapadokia, mu Asia, na mu Bitunia, incende ishaba nomba ku kapinda ka ku kuso na ku masamba ya Turkey. (1 Petro 1:1) AbaYuda, bamo aba bene abasangwike Abena Kristu pa Pentekoste 33 C.E., ukwabulo kutwishika baali pa kati ka abo bantu Petro alembeele ulya kalata. (Imilimo 2:1, 7-9) Icinabwingi baali Bena fyalo abaalepita mu fya kwesha fyatapata ukufuma kuli bakakaanya. (1 Petro 1:6, 7; 2:12, 19, 20; 3:13-17; 4:12-14) Kanshi Petro alembeele aba bamunyina pa kuti abakoseleshe. Ubuyo bwakwe bwali kubaafwa ukuti bapokelele “icikafuma ku citetekelo [cabo], kupokelelo kupusuka kwa mitima [yabo].” E co, mu kukonkomesha kwakwe ukwa kulaya, acincishe ukuti: “Mukaanyeni [Kaseebanya]; iminineni abakosa ndi mu citetekelo.”—1 Petro 1:9; 5:8-10.
4. Mulandu nshi Petro alembeele kalata wakwe uwa cibili?
4 Pa numa, Petro aalembeele aba Bena Kristu kalata wa cibili. (2 Petro 3:1) Mulandu nshi? Pa mulandu wa cintiinya caliko icacililenapo ubukulu. Abantu ba mibele ya bucisenene baaleesha ukutwala pa ntanshi imyendele yabo iya kukowesha pa kati ka basumina no kulufyapo bamo! (2 Petro 2:1-3) Ukulundapo, Petro alisokelepo ulwa bakapumya. Muli kalata wakwe uwa kubalilapo aalilembele ukuti “impela ya fyonse naipalama,” kabili bamo cilemoneke fyo balepumya imfundo ya musango yo. (1 Petro 4:7; 2 Petro 3:3, 4) Natulanguluke kalata wa cibili uwa kwa Petro no kumona fintu akoseleshe bamunyina ukuti batwalilile ukuba abashangila mu citetekelo. Muli cino cipande ca kubalilapo, twalalanguluka 2 Petro icipandwa 1.
Imifwaile ya Cipandwa 1
5. Ni shani fintu Petro apekanishishe bakabelenga bakwe ku kulanshanya imilandu?
5 Petro talandile ilyo line fye pa milandu yabipisha. Mu cifulo ca kucite fyo, apekanye nshila ya kulanshanishishamo iyi milandu pa kukusha ukutesekesha kwa bakabelenga bakwe ukwa cintu baapokeleele lintu basangwike Abena Kristu. Abebukishako ulwa malayo yashaiwamina aya kwa Lesa na fintu amasesemo ya mu Baibolo yaba ayashintililwapo. Acite ci ukupitila mu kubeeba pa lwa kwaluka, icimonwa umo muntu wene pa lwakwe amwene Kristu mu maka ya Bufumu.—Mateo 17:1-8; 2 Petro 1:3, 4, 11, 16-21.
6, 7. (a) Cinshi twingasambililako ku mitendekele ya kalata wa kwa Petro? (b) Ilyo tulepeelo kufunda, cinshi na ifwe twingasumina ico pambi cingabe ca kwaafwa?
6 Bushe kuti twasambililako cimo ku mitendekele ya kwa Petro? Bushe ukufunda takuba ukwayanguka ukupokelela nga twatala twapituluka na bakakutika besu mwi subilo lya lulumbi ilya Bufumu ilyo twasuubilamo mu cinkumbawile? Kabili ni shani pa lwa kubomfya cintu twapitamo? Cilemoneka kwati, pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, Petro ilingi line aleshimika pa lwa cimonwa ca kwa Kristu mu bukata bwa Bufumu.—Mateo 17:9.
7 Ibukisheni na kabili ukuti, cili icapalako ifyo ilyo calefika pa nshita lintu Petro alembele kalata wakwe uwa cibili, Ilandwe lya kwa Mateo na kalata wa kwa Paulo uwa ku bena Galatia fyali nafyanana mpanga yonse. E co ukutena kwa buntunse ukwa kwa Petro pamo pene no bushininkisho bwa citetekelo cakwe fifwile fyalishibikwe pa baaliko pali ilya nshita. (Mateo 16:21-23; Abena Galatia 2:11-14) Nangu cibe fyo, ici tacacefesheko ubuntungwa bwakwe ubwa kusosa cintu aalefwaya ukusosa. Mu cine cine, cifwile pambi calengele kalata wakwe ukucilapo kucebusha kuli abo baaleangwako sana ku mabunake yabo. Kanshi, lintu tuleafwa abali na mafya, bushe tacingabomba bwino ukusumino kuti na ifwe bene kuti twatena?—Abena Roma 3:23; Abena Galatia 6:1.
Ukuposha kwa Kukoselesha
8. Ni mu nshila nshi Petro cilemoneke fyo e mo abomfeeshe ishiwi lya kuti “icitetekelo”?
8 Langulukeni nomba ukuposha kwa kwa Petro. Mu kwangufyanya fye alumbula umulandu wa citetekelo, ukulanda kuli bakabelenga bakwe pamo nga “abo abapokelele citetekelo icalingana ne cesu.” (2 Petro 1:1) Pano inumbwilo ya kuti “icitetekelo” ilepalo kupilibula “ukunashanasha kwashangila” kabili ilosha ku mutande wa fisumino fya Bwina Kristu nelyo ifisambilisho, uwitwa inshita shimo mu Malembo ukuti “icine.” (Abena Galatia 5:7; 2 Petro 2:2; 2 Yohane 1) Ishiwi lya kuti “icitetekelo” ilingi line e fyo libomfiwa muli iyi nshila mu cifulo ca kubomba mu munsaunte pamo nga ukusuubila nelyo ukucetekela uko tucetekela umuntu nelyo icintu cimo.—Imilimo 6:7; 2 Abena Korinti 13:5; Abena Galatia 6:10; Abena Efese 4:5; Yuda 3.
9. Mulandu nshi untu ukuposha kwa kwa Petro kufwile kwaumfwike ukwa cikabilila maka maka ku Bena fyalo?
9 Ukuposha kwa kwa Petro kufwile kwaumfwike ukwa cikabilila ukucilisha kuli bakabelenga Abena fyalo. AbaYuda tabaleendelana na Bena fyalo, balibasuulile fye no kubasuula, ne mpatila ku Bena fyalo yalitwalilile pa baYuda abasangwike Abena Kristu. (Luka 10:29-37; Yohane 4:9; Imilimo 10:28) Lelo nalyo line, Petro, uwali muYuda ku kufyalwa kabili umutumwa wa kwa Yesu Kristu, atile bakabelenga bakwe—abaYuda na Bena fyalo—baali ne citetekelo cimo cine kabili baaleipakisha amashuko yamo yene nga wene.
10. Cinshi twingasambilila ku kuposha kwa kwa Petro?
10 Tontonkanyeni pa masambililo ayashaiwamina yantu ukuposha kwa kwa Petro kutusambilisha ilelo. Lesa taba na kapaatulula; tabisha umushobo umo nelyo uluko lumo pa lubiye. (Imilimo 10:34, 35; 11:1, 17; 15:3-9) Nga fintu Yesu umwine asambilishe, Abena Kristu bonse ni bamunyina, kabili tapali nangu umo pali ifwe uulingile ukuyumfwa uwapulamo. Na kabili, ukuposha kwa kwa Petro kukomaila pa kuti twaliba mu cituntulu aba bwananyina ba mu calo conse, abapokelela icitetekelo “icalingana” na cintu Petro na batumwa banankwe bakweteko.—Mateo 23:8; 1 Petro 5:9.
Ukwishiba ne Filayo fya kwa Lesa
11. Ukukonka pa kuposha kwakwe, fintu nshi ifyakatama Petro akomailapo?
11 Ukukonkesha pa kuposha, Petro alemba ati: “Ukusenamina no mutende fifushiwe kuli imwe.” Ni shani fintu ukusenamina no mutende fili no kufushiwa kuli ifwe? “Mu kwishiba [Lesa na Yesu Kristu, NW] Shikulwifwe,” e fyo Petro ayasuka. Lyene atila: “Amaka yakwe ya bulesa yaba aya kutufumpile fintu fyonse ifyalola ku mweo na kuli bukapepa.” Lelo ni shani fintu twingapokelela ifi fintu fyakatama? “Mu kwishibo watwitile ukuti twise mu bukata bwakwe no bulumba bwakwe.” Muli fyo imiku ibili Petro akomaila pa kuti ukwishiba Lesa no Mwana wakwe kwalikatama.—2 Petro 1:2, 3; Yohane 17:3.
12. (a) Mulandu nshi untu Petro aebekesesha ukucindama kwa kwishiba kwalungikwa? (b) Pa kuipakisha ifilayo fya kwa Lesa, cinshi tufwile ukubalilapo ukucita?
12 “Bakasambilisha wa bufi” abo Petro alesokapo mu cipandwa 2 babomfye “fyebo fya malele” ku kukopeka Abena Kristu. Muli yo nshila besha ukubabeleleka ukuti babwelele muli bucisenene buntu bapusushiweko. Ifingafumamo fibe fya busanso kuli bonse abapuswike pa mulandu wa “kwishiba [kwalungikwa pa lwa kwa, NW] Shikulu kabili Umupusushi Yesu Kristu” abo pa numa banakila ku kukopekwa kwa musango yo. (2 Petro 2:1-3, 20) Apo aleenekela ukulanda pali uyu mulandu pa numa, Petro pa kutendeka kalata wakwe pene aebekesha ukukabila kwa kwishiba kwalungikwa pa kusungilila ukwiminina kwasanguluka na Lesa. Petro alando kuti Lesa “atufumpile filayo ifikankaala kabili ifyakulisha, ukuti muli ifyo . . . [mukabe] abakumako ku mbela ya bulesa.” Lelo, pa kuipakishako ifi filayo, ifyaba lubali lwakulisha ulwa citetekelo cesu, Petro atila, tufwile intanshi “[ukufulumuka] ukufuma mu kubola kwa mu lunkumbwa ululi pano isonde.”—2 Petro 1:4.
13. Bonse Abena Kristu basubwa ne “mpaanga shimbi” bafwile ukupampamina pa kwikatilila kuli cinshi?
13 Mumona shani ifilayo fya kwa Lesa? Bushe mufimwena mu nshila Abena Kristu basubwa abashalapo bafimwena? Mu 1991, Frederick Franz, pali iyo nshita uwali presidenti wa Watch Tower Bible and Tract Society, uwabombele ubutumikishi bwa nshita yonse ukucila pa myaka 75, asupwile ukuyumfwa kwa abo benekela ukuteka na Kristu ukuti: “Twaliikatisha ukufika na pali ino nshita, kabili tuli no kutwalilila ukwikatisha ukufikila Lesa akashininkishe ukuti wa cishinka ku ‘filayo fyakwe ifikankaala kabili ifyakulisha.’” Munyina Franz atwalilile ukuba uwacetekela mu filayo fya kwa Lesa ifya kubuukila ku muulu, kabili aliikatishe icitetekelo mpaka na lintu afwile pa mushinku wa myaka 99. (1 Abena Korinti 15:42-44; Abena Filipi 3:13, 14; 2 Timote 2:10-12) Mu kupalako, amamilioni baleikatishe citetekelo, ukutonta amenso yabo pa filayo fya kwa Lesa ifya paradise wa pe sonde umo abantu bakekala kuli pe na pe mu nsansa. Bushe imwe muli umo uwa aba?—Luka 23:43; 2 Petro 3:13; Ukusokolola 21:3, 4.
Ukwankula ku Filayo fya kwa Lesa
14. Mulandu nshi untu Petro atantikila ubulumba nge mibele ya kubalilapo iya kulunda ku citetekelo?
14 Bushe tulatasha kuli Lesa pa fintu aatulaya? Nga tulatasha, Petro alangililo kuti, tulingile ukucilanga. “Awe, na pali ici cine” (pa mulandu wa kuti Lesa alitupeela ifilayo ifikankaala), tulingile ukubombesha ukucitapo cimo. Tatwingekushiwa no kuba fye mu citetekelo nelyo ukubeleshanya fye ne cine ca mu Baibolo. Ico tacili icakumanina! Nakalimo mu kasuba ka kwa Petro bamo abaali mu filonganino baalelanda sana pa citetekelo lelo baleyobeka mu myendele ya bucisenene. Incitilo shabo shalekabila ukuba isha bulumba, e mulandu wine Petro acincishishe ukuti: “Ku citetekelo cenu lundeniko ubulumba.”—2 Petro 1:5; Yakobo 2:14-17.
15. (a) Mulandu nshi ukwishiba kwatantikilwa pa numa ya bulumba pamo nge mibele ili no kulundwa ku citetekelo? (b) Mibele nshi imbi iikatupangasha ukwikatilila ku citetekelo?
15 Pa numa ya kulumbula ubulumba, Petro atantika imibele na imbi 6 iifwile ukulundwa, nelyo ukusanshiwa, ku citetekelo cesu. Iyi mibele yonse ilakabilwa nga tuli no ‘kwiminina ndi mu kutetekela.’ (1 Abena Korinti 16:13) Pa mulandu wa kuti abasangu ‘baalepililika Amalembo’ no kukubanye “fisambilisho fya kukopeka” (NW), Petro akonkeshapo ukutantika ukwishiba nge cifwaikwa, ukusoso kuti: “Ku bulumba lundeniko ukwishiba.” Lyene atwalilila ati: “Ku kwishiba lundeniko ukuiteka, na ku kuiteka lundeniko ukushipikisha, na ku kushipikisha lundeniko bukapepa, na kuli bukapepa lundeniko ukutemwa aba bwananyina, na ku kutemwa aba bwananyina lundeniko ukutemwa.”—2 Petro 1:5-7; 2:12, 13; 3:16.
16. Cinshi cikacitika nga ca kuti imibele intu Petro atantiike yalundwa ku citetekelo, lelo cinshi cikacitika nga tatuilundileko?
16 Cinshi cikacitika nga ca kuti ifi fintu 7 fyalundwa ku citetekelo cesu? Petro ayasuka atila: “Ifintu ifi nga fyaba muli imwe no kufulisha, kuti fyamucita abapilikita, kabili abatwale fisabo mu kwishiba [kwalungikwa ukwa kwa, NW] Shikulwifwe Yesu Kristu.” (2 Petro 1:8) Lubali lumbi, Petro atila: “Uwabulwe fintu ifi ni mpofu, afilwo kumona apatali, nalabo kusangululwa kwakwe ku membu shakwe sha kale.” (2 Petro 1:9) Moneni ukuti Petro ayaluka ukufuma ku kulungatika ukwa kubomfya “imwe” na ‘ifwe’ ukuya ku kulanda kwa mu cinkumbawile ukulosha ku uli onse. Nangu cingatila, ku ca bulanda, bamo baba ni mpofu, balalaba, kabili baba abashasanguluka, Petro mu cikuuku taletubulula ukuti kabelenga ali umo uwa aba.—2 Petro 2:2.
Ukukoselesha Bamunyina
17. Cinshi pambi cakuntile Petro ukupaapaata mu kubondoka ukwa kuti tulebelesha “ifi fintu”?
17 Nakalimo pa kwishibo kuti abapya maka maka kuti bakopekwa mu kwanguka, Petro mu kubondoka abakoselesha ati: “Mwe ba bwananyina, cincileni ukucila ku kwikasho bwite bwenu no kusalwa kwenu; pantu pa kucite fi fintu tamwakaipunune nakalya.” (2 Petro 1:10; 2:18) Abena Kristu basubwa abalunda ifi fintu 7 ku citetekelo cabo bakaipakisha icilambu icikankaala, nga fintu Petro asosa ukuti: “Mukapeelwa mu musango uwacindama ukwingila mu bufumu bwa muyayaya bwa kwa Shikulwifwe kabili Umupusushi wesu Yesu Kristu.” (2 Petro 1:11) “Impaanga shimbi” shikapokelela ubupyani bwa muyayaya mu mekalo ya pano isonde aya Bufumu bwa kwa Lesa.—Yohane 10:16; Mateo 25:33, 34.
18. Mulandu nshi Petro abikiile umutima ku ‘kulaibukisha’ bamunyina?
18 Petro mu kufumaluka alefwaila bamunyina ico cilambu cikankaala. Alemba ati: “E ico nabiko mutima ku kulamwibukisho lwa fintu ifi, nelyo mwafiishiba no kwikashiwa mu Cine.” (2 Petro 1:12) Petro abomfya ishiwi lya ciGriki ste·riʹzo, pano ilyapilibulwa ‘ukwikashiwa’ lelo ilyapilibulwa ‘koselesha’ mu kukonkomesha ukwabangilileko uko Yesu alekonkomesha Petro ukuti: “ukoseleshe bamunonko.” (Luka 22:32) Ukubomfya ilyo ishiwi kuti pambi kwatubulula ukuti Petro aibukisha ukukonkomesha kwa maka uko apokelele kuli Shikulu wakwe. Petro nomba atila: “Natungo kuti ciyene, ilyo ncili mwi hema ili [umubili wa buntunse], ukumucincisha mu kwibulula, pa kwishibo kuti ukufuule hema lyandi kuleisa bwangu.”—2 Petro 1:13, 14.
19. Fya kwaafwa nshi fintu tulekabila ilelo?
19 Nangu ca kuti mu cikuuku Petro atila bakabelenga bakwe baliba ‘abaikashiwa mu Cine,’ naishibo kuti icitetekelo cabo kuti cabunshiwa. (1 Timote 1:19) Apantu eshibe ukuti ali no kufwa mu kwangufyanya, akoselesha bamunyina pa kulumbule fintu ifyo bengebukisha pa numa pa kuti bengaisungilila abakosa lwa ku mupashi. (2 Petro 1:15; 3:12, 13) Mu kupalako, ifwe ilelo tulakabila ukucinkulwako lyonse pa kuti tube abaikashiwa mu citetekelo. Te mulandu na cintu tuli nelyo ubutali bwa nshita buntu twaba mu cine, tatwingalekelesha ukubelenga Baibolo lyonse, isambililo lya pa lwesu, no kusangwa ku kulongana kwa cilonganino. Bamo balasango mwa kulesesha ukukanasangwako, ukusoso kuti nabanakisha nelyo ukuti ku kulongana kuba fye ifintu fimo fine no kuti takucitwa bwino, lelo Petro aalishibe ifyo uuli onse uwa ifwe engalufye citetekelo mu kwangufyanya nga ca kuti twacishamo kuicetekela.—Marko 14:66-72; 1 Abena Korinti 10:12; AbaHebere 10:25.
Ishintililo Lyakosa Ilya Citetekelo Cesu
20, 21. Ni shani fintu icimonwa ca kwaluka cakoseshe icitetekelo ca kwa Petro na bakabelenga ba kalata wakwe, ukusanshako na ifwe ilelo?
20 Bushe icitetekelo cesu cashimpwa fye pa nshimi shashikwa mu bucenjeshi? Petro ayasuka mu kwebekesha ukuti: “Pantu tatwakonkelele imilumbe iyashikwa ku bucenjeshi, ilyo twamulengele ukwishiba amaka no kwisa ifya kwa Shikulwifwe Yesu Kristu; lelo twali bakamona wa bumulopwe bwakwe.” Petro, Yakobo, na Yohane baali na Yesu lintu bamumwene mu cimonwa mu maka yakwe aya Bufumu. Petro alondolola ati: “Apokelele ubukata no mucinshi kuli Lesa Wishi, ilyo kuli wene kwaletelwe ishiwi ukufuma ku bukata bwa bukalamba ubwacilishamo, aliti, Uyu e mwana wandi, Uwatemwikwa, uo mbekelwamo. Kabili ishiwi ili ifwe twalyumfwile lyaletwa ukufuma mu muulu, pa kuti twali pamo nankwe mu lupili lwa mushilo.”—2 Petro 1:16-18.
21 Lintu Petro, Yakobo, na Yohane bamwene cilya cimonwa, mu kushininkisha Ubufumu bwabele ubwa cine cine kuli bene! Petro alandapo kuti: “Kabili twakwate cebo ca kusesema caikashiwo kucila. Kuti cawama nga mwayangwako.” Ee, bakabelenga ba kalata wa kwa Petro, ukusanshako na ifwe bene ilelo, twaliba no mulandu wine wine uwa kwangilwa ku masesemo pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. Ni mu nshila nshi tulekabila ukwangwako? Petro ayasuka ati: “Nge nyali umwafiita, busuke buce Ubushiku, no lutanda lwa lucelo lutule mu mitima yenu.”—2 Petro 1:19; Daniele 7:13, 14; Esaya 9:6, 7.
22. (a) Imitima yesu ilakabila ukusungwa iyalola ku lwa cinshi? (b) Ni mu nshila nshi twangilwa ku cebo ca kusesema?
22 Imitima yesu kuti yaba umwafiita ukwabula ukusanikila kwa cebo ca kusesema. Lelo pa kwangwa kuli cene, imitima ya Bena Kristu ilatwalilila ukulola ukufikila bwaca lintu “ulutanda lwa lucelo,” Yesu Kristu, lwatula mu bukata bwa Bufumu. (Ukusokolola 22:16) Ni shani fintu ilelo twangwa ku cebo ca kusesema? Ukupitila mu kusambilila Baibolo, ukupekanishisho kulongana no kuibimbamo, na mu ‘kuba no mute ku fintu ifi, no kwikala muli fyene.’ (1 Timote 4:15) Pa kuti icebo ca kusesema cibe nge nyali iileaka “umwafiita” (mu mitima yesu), tufwile ukucisuminisha ukuti citwambukile apakalamba—ukwambukila ukufwaisha kwesu, inkuntu shesu, ukukuntwa kwesu, na mabuyo yesu. Tulekabila ukuba abasambi ba Baibolo, pantu Petro asondwelela icipandwa 1 ukuti: “Ukusesema konse ukwalembwa takwaba ukwa kuiilwila; pantu ku kufwaya kwa buntu takwaletwa kusesema nangu limo, lelo ni pa kobelwa ku Mupashi wa mushilo e po abantu ba mushilo balandiile.”—2 Petro 1:20, 21.
23. Icipandwa ca kubalilapo ica muli 2 Petro capekanishishe bakabelenga kuli cinshi?
23 Mu cipandwa ca kutendekelako ica kalata wakwe uwa cibili, Petro aapeele ukukunta kusuma pa kuti twingekasha icitetekelo cesu icaumo mutengo. Nomba twaipekanya ukuti tulanguluke imilandu yakakala iyalakonkapo. Icipande cikonkelepo cili no kulanda pa cipandwa 2 ica muli 2 Petro, umo uyu mutumwa alelanda pa mulandu wa kusonga kwa bucisenene ukwaingilile filonganino.
Bushe Muleibukisha?
Mulandu nshi Petro akomailile pa kucindama kwa kwishiba kwalungikwa?
Cinshi cingaba e mulandu ubulumba butantikiilwe nge mibele ya kubalilapo ukulundwa ku citetekelo?
Mulandu nshi Petro aabikiile umutima pa kulacinkulako bamunyina?
Lishintililo nshi Petro apeela apafwile ukushimpwa icitetekelo cesu?
[Icikope pe bula 9]
Ukupelebela kwa kwa Petro takwamulengele ukusha icitetekelo