Icipandwa 13

Shita Golde Uwalopolwa ku Mulilo

LAODIKEA

1, 2. Cifulo nshi ica cilonganino ca kupelelekeshako mu fyapokelele ubukombe cinelubali ukufuma kuli Yesu wakatamikwa, kabili ni mbali nshi shimo isha musumba?

LAODIKEA e wakupelako uwa filonganino cinelubali ukupokelelo bukombe ukufuma kuli Yesu wabuushiwe. Kabili fintu fyaba ifya kwisula ilinso, ifya kucincimusha ifyebo bupeela!

² Ilelo, kuti wasange fitantala fya Laodikea mupepi na Denizli, mupepi amakilomita 88 ku kabanga ka kapinda ka kulyo aka Alasehir. Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, Laodikea ali umusumba wa lubanda. Ukwikala pa masansa ya musebo ukalamba, yali cifulo cikalamba ca mabanki no bukwebo. Ukushitishiwa kwa muti wa menso uwaishibikwa kwalundileko ubukumu bwa uko, kabili wali uwalumbuka ku malaya ya buko ayayemba yalepangwa mu cifulo ca cikaya ku bushishi bwafiita bwawamisha. Ukubulwa amenshi, ukwali mpika ikalamba iya musumba, kwacimfiwe ku kupita kwa munyangala wa menshi ukufuma ku tumfukumfuku twakaba intamfu imo ukutaluka. Muli fyo, amenshi yaleba fye ayacifulefule mu nshita yafikile mu musumba.

 3. Ni shani Yesu aisulo bukombe bwakwe ku cilonganino ca mu Laodikea?

³ Laodikea ali apepi na Kolose. Mu kulembela ku Abena Kolose, umutumwa Paulo alumbula kalata untu atumine ku bena Laodikea. (Abena Kolose 4:15, 16) Tatwaishiba fintu Paulo alembele muli ulya kalata, lelo ubukombe ubo Yesu nomba atuma ku bena Laodikea bulango kuti baponene mu mibele ya ku mupashi iyabamo akalanda. Pamo nga lyonse, nangula ni fyo, Yesu abalilapo ukulangisha ifya kwishibikilwako fyakwe ati: “Na kuli malaika wa [cilonganino ca, “NW”] mu Laodikea lemba, auti: E fyo asosa Amene, inte ya cishinka kabili iya cine, ukutendeka kwa kulenga kwa kwa Lesa.”—Ukusokolola 3:14.

 4. Ni shani Yesu aba “Amene”?

⁴ Mulandu nshi Yesu aitila “Amene”? Ici cilundako ukufina kwa bupingushi ku bukombe bwakwe. “Amene” kwaba kulembulula kwe shiwi lya ciHebere ilipilibula “mu kushininkisha,” “cibe fyo fine,” kabili libomfiwa ku kupwa kwa mapepo ukwebekesha inkuntu shilumbulwilwemo. (1 Abena Korinti 14:16) Yesu e “Amene” pantu bumpomfu bwakwe ubwabulwamo impuso ne mfwa ya bulilambo fyakoseshe no kwebekesho kufikilishiwa kwa malayo yaumo mutengo yonse aya kwa Yehova. (2 Abena Korinti 1:20) Ukutula iyo nshita, amapepo yonse mu kulinga yalungikwa kuli Yehova ukupitila muli Yesu.—Yohane 15:16; 16:23, 24.

 5. Ni mu nshila nshi Yesu abela “inte ya cishinka kabili iya cine”?

⁵ Yesu na kabili aba “inte ya cishinka kabili iya cine.” Mu busesemo ilingi alundanishiwa ku kuba ne citetekelo, icine, no bulungami, pantu aba uwa cetekelwa umupwilapo ngo mubomfi wa kwa Yehova Lesa. (Ilumbo 45:4; Esaya 11:4, 5; Ukusokolola 1:5; 19:11) wene e Nte yacilishapo ubukulu iya kwa Yehova. Mu cishinka, pamo nga “ukutendeka kwa kulenga kwa kwa Lesa,” Yesu abilisho bukata bwa kwa Lesa ukufuma fye ku kutampa. (Amapinda 8:22-30) Ngo muntu pe sonde, acitile ubunte ku cine. (Yohane 18:36, 37; 1 Timote 6:13) Pa numa ya kubuushiwa kwakwe, alaile ku basambi bakwe umupashi wa mushilo no kubeba ati: “Mukabe nte shandi mu Yerusalemu, na monse mu Yudea na Samaria, no kufika ku mpela ya pano nse.” Ukutula pa Pentekoste 33 C.E. ukuya ku ntanshi, Yesu atungulwile aba Bena Kristu basubwa mu kushimikila imbila nsuma “ku cibumbwa conse ca mwi samba lya mulu.” (Imilimo 1:6-8; Abena Kolose 1:23) Mu cine cine, Yesu awaminwa ukwitwa inte ya cishinka kabili iya cine. Abena Kristu basubwa mu Laodikea kuti bamwenamo mu kukutika ku fyebo fyakwe.

 6. (a) Ni shani Yesu alondolola imibele ya ku mupashi iya cilonganino mu Laodikea? (b) Ca kumwenako nshi cawamisha ica kwa Yesu ico Abena Kristu ba mu Laodikea bafililwe ukukonka?

⁶ Bukombe nshi Yesu akwatile abena Laodikea? Takwete icebo ca kutasha. Ukwabulo kulamba, abeba ati: “Naishibe milimo yobe, tauli uwatalala nangu uwakaba: iye, nga wabo watalala napamo uwakaba. E fyo, ico uli uwa cifulefule, kabili tauli uwakaba nangu uwatalala, nkakufwisa mu kanwa kandi.” (Ukusokolola 3:15, 16) Ni shani wingankula ku bukombe bwa musango yo ukufuma kuli Shikulu Yesu Kristu? Bushe te kuti ushibuke no kuibebeta? Mu cine cine, abo abena Laodikea bakabila ukuisunkanya, pantu basanguka abaleketela lwa ku mupashi, mu kumonekesha ukubuula ifyafula ngo kushukila. (Linganyako 2 Abena Korinti 6:1.) Yesu, uo bene pamo nga Bena Kristu bafwile ukupashanya, lyonse alangisha ukupimpa kwabilima ukwa kwa Yehova no mulimo wakwe. (Yohane 2:17) Ukulundapo, abafuuka bamusanga lyonse ukuba uwa mutembo no wapetama, uupembesula kwati lukombo lwa menshi yatalala pa bushiku bwakabisha. (Mateo 11:28, 29) Lelo Abena Kristu ba mu Laodikea tabali nangu abakaba nelyo abatalala. Ukupala amenshi ayo yakonkolokela mu musumba wabo, baba abakaba panono, aba cifulefule. Bapalama ku kukaanwa umupwilapo kuli Yesu, ‘ukufwiswa ukufuma mu kanwa kakwe’! Shi ifwe ku lubali lwesu natutukushe mu kuba no kupimpa, nge fyacitile Yesu, ukupayanishisha bambi ukupembesula kwa ku mupashi.—Mateo 9:35-38.

“Ico Utila, Ndi wa Fyuma”

 7. (a) Ni shani Yesu eshibisha intulo ya mpika ya Bena Kristu ba mu Laodikea? (b) Mulandu nshi Yesu asoselo kuti Abena Kristu ba mu Laodikea baali ‘impofu, kabili aba bwamba’?

⁷ Cinshi mu cituntulu caba intulo ya mpika ya bena Laodikea? Tukwata itontonkanyo lisuma ukufuma ku mashiwi ya kwa Yesu ayakonkapo: “Ico utila, Ndi wa fyuma, ukucindama nincindama, kabili nshilekabila kantu nangu kamo; kabili tawishibe ukuti uli wa nkumbabulili, kabili umulanda, kabili umubusu, kabili impofu, kabili uwa bwamba.” (Ukusokolola 3:17; linganyako Luka 12:16-21.) Ukwikala mu musumba wa bukumu, baleyumfwa abaicetekela pa mulandu wa fyuma fyabo. Mu kupalako, inshila yabo ya bumi yayambukilwa ku fibansa fya mangalo, ifiyanda fya mangalo, ne fikuulwa fya mangalo, ica kuti basangwike “abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.”a (2 Timote 3:4) Lelo abena Laodikea abali abakankala ku fya ku mubili balisawike lwa ku mupashi. Bakwete finono, nga kwaliko icili conse, ‘ifyuma fyatutilwa mu mulu.’ (Mateo 6:19-21) Tabasungile linso lyabo ilyayanguko, ukupeele icifulo ca ntanshi mu myeo yabo ku Bufumu bwa kwa Lesa. Mu cishinka bali mu mfifi, abapofula, ababule cimonwa ca ku mupashi. (Mateo 6:22, 23, 33) Ukulundapo, ukwabulo kusakamana ifya kufwala fisuma ifyo ubukumu bwabo bwa ku mubili bwashitile, mu menso ya kwa Yesu bali ubwamba. Tabakwata fya kufwala fya ku mupashi ukubeshibisha nga Abena Kristu.—Linganyako Ukusokolola 16:15.

 8. (a) Ni mu nshila nshi umo imibele yapala iya mu Laodikea yabelako na kabili ilelo? (b) Ni shani Abena Kristu bamo baikopeka abene muli ici calo cafunuka?

⁸ Mwandi mibele ya kutulumusha! Lelo bushe tatumona ilingi line imibele yapalako mu nshiku sha nomba? Cinshi cili ca kulenga cikalamba? Imibele ya kuicetekela iyo ifuma ku kushintilila pa fikwatwa fya ku mubili na pa bukumu bwa buntunse. Ukupala abaya ku macalici ba mu Kristendomu, bamo abantu ba kwa Yehova baliikopeka, ukutontonkanye fyo kuti basekesha Lesa ukusangwa fye ku kulongana limo limo. Besha ukwenda nga “bakacita wa cebo” mu kabepekesho. (Yakobo 1:22) Ukwabulo kusakamana ukusoka kwabwekeshiwabwekeshiwapo ukufuma kwi bumba lya buYohane, babika imitima yabo pa fya kufwala fya misango misango, imyotoka, na mayanda, na pa mweo washimpwa pa kwangala no kuisekesha. (1 Timote 6:9, 10; 1 Yohane 2:15-17) Conse ci cafumamo ukufubalisha imimwene ya ku mupashi. (AbaHebere 5:11, 12) Mu cifulo ca kuba aba cifulefule bashayangwako, balekabila ukubuukulula “umulilo wa mupashi” no kulangisha ukupamfiwa kupembesula ku ‘kubile cebo.’—1 Abena Tesalonika 5:19, NW; 2 Timote 4:2, 5.

 9. (a) Mashiwi nshi aya kwa Yesu ayalingile ukusunkanya Abena Kristu ba cifulefule, kabili mulandu nshi? (b) Ni shani “impaanga” shilubanta shingafwiwa ne cilonganino?

⁹ Ni shani Yesu amona Abena Kristu ba cifulefule? Amashiwi yakwe yabulo kulamba yafwile ukubacilimusha: “Tawishibe ukuti uli wa nkumbabulili, kabili umulanda, kabili umubusu, kabili impofu, kabili uwa bwamba.” Bakampingu babo balikutwa ukufika na ku kukanaishiba imibele yabo ya nkumbabulili. (Linganyako Amapinda 16:2; 21:2.) Iyi mibele yabipisha mu cilonganino te kuti itamishiwe pa mbali mu kwanguka. Ku kwimika ica kumwenako cisuma ica kupimpa na ku kucema mu kutemwa, baeluda na bambi apabeelwe ulubali kuli bene limbi kuti baba na maka ya kushibusha ishi “mpaanga” shalubanta ku buseko bwabo bwa ntanshi ubwa mulimo wabikwako umutima onse.—Luka 15:3-7.

Ukufunda pa ‘Kuba Uwacindama’

10. Ni “golde” nshi uyo Yesu eba Abena Kristu mu Laodikea ukushita ukufuma kuli wene?

¹⁰ Bushe kuliko ukundapa ku mibele yabamo ubulanda mu Laodikea? Ee, nga abo Abena Kristu bengakonka ukufunda kwa kwa Yesu: “Ndekupanda amano, ushite kuli ine golde uwalopolwa ku mulilo, ukuti ucindame.” (Ukusokolola 3:18a) “Golde” wa cine cine wa Bwina Kristu, uwalopolwa ku mulilo ukuba na munyela onse ukufumishiwamo, kuti abacita “[ukuba abacindama, NW] kuli Lesa.” (Luka 12:21) Ni kwi bengashita golde wa musango yo? Te kuli ba shimabanki ba cikaya lelo kufuma kuli Yesu! Umutumwa Paulo alondolwele ico uyo golde ali lintu aebele Timote ukupeela amakambisho ku Bena Kristu ba fyuma “ukuba abacindama ku milimo isuma, ukuba abape, aba nkumbu, abaitutilile fyuma fisuma ifya bwikashi ubukesa.” Lyeka fye pa kuibomfya abene muli iyo e “kuti bekate ku mweo uwabo mweo wine wine.” (1 Timote 6:17-19) Abena Laodikea ba fyuma ku mubili bafwile ukukonka ukupanda mano kwa kwa Paulo na muli fyo ukuba aba fyuma lwa ku mupashi.—Mona kabili Amapinda 3:13-18.

11. Fya kumwenako nshi fya kasuba ka muno nshiku ifyo twakwata ifya abo bashita “golde uwalopolwa ku mulilo”?

¹¹ Bushe kwaliba ifya kumwenako fya kasuba ka muno nshiku ifya yabo bashita “golde uwalopolwa ku mulilo”? Ee, e ko baba! Na lintu fye ubushiku bwa kwa Shikulu bwalepalamina, ibumba linono lya basambi ba Baibolo lyaleshibuka ku bufi bwa fisambilisho fyafula ifya cina Babiloni ifya Kristendomu, pamo nga Bulesa Butatu, bumunshifwa bwa mweo, ukulunguluka mu mulilo wa helo, ulubatisho lwa tunya, no kupepe fipasho (ukusanshako umusalaba ne fya kwa Maria). Mu kubelako bumpalume bwa cine ca Baibolo, aba Bena Kristu babilisho Bufumu bwa kwa Yehova nge subilo lyeka fye ilya mutundu wa muntu ne lambo lya cilubula lya kwa Yesu nge citendekelo ce pusukilo. Mupepi ne myaka 40 mu kubangilila kwa nshita, basontele kuli 1914 ngo mwaka waishibishiwe mu busesemo bwa Baibolo pamo nge mpela ya nshita sha Bena fyalo, lintu amaka ya mabuteko no butotelo yaali no kutenshiwa.—Ukusokolola 1:10; Luka 21:24-26, King James Version.

12. Nani uwali umo uwa abo babuulile ubutungulushi mu Bena Kristu baleshibuka, kabili ni shani aimike ica kumwenako capulamo mu kulonganikile fyuma mu mulu?

¹² Uwabuulile ubutungulushi mu kati ka aba Bena Kristu baleshibuka aali Charles Taze Russell, uyo, mu kubangilila kwa ba 1870, apangile ikalasi lye sambililo lya Baibolo mu Allegheny (nomba lubali lwa Pittsburgh), Pennsylvania, U.S.A. Lintu atendeke ukusapika kwakwe ukwa cine, Russell aali uwaampana mu makwebo na wishi kabili pa nshila ya kuba milioneya. Lelo ashitishe ilongo lya matuka yakwe aya makwebo no kupoosa ubukumu bwakwe mu kwaafwilisha ukulipilila ukusabankanya Ubufumu bwa kwa Lesa mwi sonde lyonse. Mu 1884 Russell abele presidenti wa kubalilapo uwa kulembeshiwa nomba kwaishibikwa nga Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Mu 1916 afwilile mwi shitima mupepi na Pampa, Texas, pa bulendo bwa ku New York, uwafunshika ku lwendo lwakwe lwa kushimikila kwa kupelako mu fitungu fya ku masamba ya United States. Aimike ica kumwenako capulamo ca kututila ifyuma fya ku mupashi mu mulu, ica kumwenako icikonkwa ku myanda ya makana ya batumikishi bapainiya baipeela bulilambo muli uku kushalikishako kwa ba 1900.—AbaHebere 13:7; Luka 12:33, 34; linganyako 1 Abena Korinti 9:16; 11:1.

Ukubomfya Umuti wa ku Mupashi wa Kusuba pa Menso

13. (a) Ni shani umuti wa ku mupashi wa kusuba pa menso uwamya imibele ya bena Laodikea? (b) Musango nshi uwa malaya ayo Yesu atasha, kabili mulandu nshi?

¹³ Yesu na kabili alakonkomesha mu kukosa abo abena Laodikea ati: “Ushite . . . amalaya ayabuuta, ukuti ufwale, kabili ukuti shiimoneka insoni sha bwamba bobe; no muti wa kusuba pa menso, ukuti umone.” (Ukusokolola 3:18b) Bafwile ukufwaya ukundapwa kwa bupofu bwabo bwa ku mupashi mu kushita umuti wa kusuba pa menso uwa kundapilako, te wa bakondapa ba cikaya, lelo musango uyo Yesu eka fye engapayanya. Ico kuti cabafwilisha ukukwata ukwiluka kwa ku mupashi, ukubafwa ukwenda mu “nshila ya balungami” mu kuba na menso yabo yabengeshima ukutontwa pa kucito ukufwaya kwa kwa Lesa. (Amapinda 4:18, 25-27) Muli fyo, pambi kuti bafwala, te malaya yaumo mutengo aya bushishi bwafiita yacitilwe ku mwabo mu Laodikea, lelo “malaya yabuuta” ayabilisha ukwishibikwa kwabo kwabamo ishuko nga bankoshi ba kwa Yesu Kristu.—Linganyako 1 Timote 2:9, 10; 1 Petro 3:3-5.

14. (a) Muti nshi wa ku mupashi wa kusuba pa menso uwasangwako ukutula 1879? (b) Cinshi cabe ntulo ya kupelako iya kutungilila mu fya ndalama iya Nte sha kwa Yehova? (c) Mu kubomfya imisangulo, ni shani Inte sha kwa Yehova bapusana ukufuma kuli bambi?

¹⁴ Bushe umuti wa ku mupashi uwa kusuba pa menso ulasangwako mu nshita sha muno nshiku? Mu kwebekesha ulasangwa! Mu 1879 Pasita Russell, nga fintu mu kutemwikwa aleitwa, atendeke ukusabankanya mu kucingilila icine magazini uyo waishibikwa mu kusaalala kwa calo ilelo nga Ulupungu lwa kwa Kalinda Ulusabankanya Ubufumu bwa kwa Yehova. Mu wafumine wa uko wa cibili, abilishe ati: “[Uyu magazini] akwata, tulecetekela, YEHOVA ukuba katungilila wa uko, kabili apo uyu e mulandu takabale alombelesha nelyo ukupaapaata abantu ukumwaafwa. Lintu Wene uusosa ati: ‘Golde na silfere wa mu mpili fyandi,’ akafilwa ukupayanya impiya shifwaikwa, tukeshibo kuti yaba ni nshita ya kuleka ukumusabankanya.” Bakashimikila ba pa televisioni bamo aba mu mwanda wa myaka walenga 20 balitulaika ifyuma no kwikala mu maliila yabulwamo insoni (ne nshita shimo muli bucisenene). (Linganyako Ukusokolola 18:3.) Mu kucilana, Abasambi ba Baibolo, baishibikwa ilelo nge Nte sha kwa Yehova, balibomfya imisangulo yonse iishilombeleshiwa iipokelelwa ku kuteyanya no kutwala pa ntanshi ukushimikila kwa mu kusaalala kwa calo ukwa Bufumu bwa kwa Yehova ubuleisa. Ibumba lya buYohane ukufika kuli buno bushiku litungulula ukusabankanishiwa kwa Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!, bamagazini abo bakwete ukwananishiwa kwapuminkana mu 1988 ukucila pa mamilioni 20. Ulupungu lwa kwa Kalinda lusangwako mu ndimi ukucila pa mwanda umo. E magazini ya bulashi bwa cilonganino ca Bena Kristu bacila pa mamilioni yatatu ababomfya uyo muti wa ku mupashi wa kusuba pa menso mu kukwata amenso yabo ukwisulwa ku butotelo bwa bufi na kwi pamfya lya kushimikila imbila nsuma mu nko shonse.—Marko 13:10.

Ukumwenamo Ukufuma mu Kwebaula no Kusalapula

15. Mulandu nshi Yesu apelela ukufunda kwakosa ku Bena Kristu ba mu Laodikea, kabili ni shani icilonganino cilingile ukwankula kuli kwene?

¹⁵ Natubwekele ku bena Laodikea. Ni shani baleyankula ku kufunda kwakosa kwafuma kuli Yesu? Bushe kuti bafuupulwa no kuyumfwa ukuti Yesu talebafwaya na kabili pamo nga bakonshi bakwe? Iyo, uyo tauli e mulandu na panono. Ubukombe bwatwalililo kuti: “Bonse abo natemwa ndabebaula no [kubasalapula, “NW”]; e ico cincila no kulapila.” (Ukusokolola 3:19) Pamo nga mu kuba no kusalapula ukufuma kuli Yehova, ukusalapula kwa kwa Yesu cishibilo ca kutemwa kwakwe. (AbaHebere 12:4-7) Icilonganino ca mu Laodikea cifwile ukubuula ukushukila ukwangwako kwakwe kwabamo ukutemwa no kubomfya ukufunda kwakwe. Bafwile ukulapila, ukwishibo kuti ukube cifulefule kwabo kwalingana no kucito lubembu. (AbaHebere 3:12, 13; Yakobo 4:17) Lekeni baeluda babo bafutatile ku numa inshila shabo sha kutemwa ifimoneka no “kubukululo lubingu” lwa ca bupe bakwata ukufuma kuli Lesa. Mu kuba no muti wa ku mupashi wa kusuba pa menso ukubomba, lekeni bonse mu cilonganino basange ukupembesulwa ngo kwafuma ku kukonkoloka kwa mu kamfukumfuku ka menshi yatalala.—2 Timote 1:6; Amapinda 3:5-8; Luka 21:34.

16. (a) Ni shani ukutemwa kwa kwa Yesu ne citemwishi filangishiwa ilelo? (b) Nga twapokelelo kufunda kwakosa, ni shani tufwile ukwankulako?

¹⁶ Ni shani kuli ifwe ilelo? Yesu atwalililo ‘ukutemwa abakwe abo bali mu calo.’ Ici akacita “ukufika na pa [kusondwelela kwa micitile ya fintu, NW].” (Yohane 13:1; Mateo 28:20) Ukutemwa kwakwe no kucankwa fyalangishiwa ukupitila mwi bumba lya buYohane ilya kasuba ka muno nshiku ne ntanda, nelyo baeluda, mu cilonganino ca Bwina Kristu. (Ukusokolola 1:20) Muli ishi nshita shabamo ukwesha, baeluda baba abasekelela mu kushika mu kutwaafwilisha ifwe bonse, abanono na bakalamba, ukwikala mu mipaka ya ili cinka lya teokratiki, ukukaana bucaibela, ubufunushi bwa kutemwa ifimoneka, ne fiko fya bucisenene ifya ici calo. Nga twapokelela ukufunda kwakosa nelyo ukusalapula inshita shimo, ibukisho kuti “ukwebaula kwa kusalapula ni nshila ya ku mweo.” (Amapinda 6:23) Ifwe bonse tatwapwililika kabili tulingile ukuba abapimpa ku kulapila nge fyo cilefwaikwa mu kuti tube no kuteuluka no kutwalilila mu kutemwa kwa kwa Lesa.—2 Abena Korinti 13:11.

17. Ni shani fintu ubukumu bwingaba bwa busanso lwa ku mupashi kuli ifwe?

¹⁷ Tatufwile ukusuminisha ukutemwa ifimoneka, ifyuma, nelyo ukubulwe fyuma ukutulenga icifulefule. Ubukumu kuti bwaafwilisha ukwisula ukucitikako ukupya ukwa mulimo, lelo na kabili kuti bwabamo ubusanso. (Mateo 19:24) Umuntu akwate fyuma limbi kuti ayumfwe fyo talekabila kuba uwapimpa mu mulimo wa kushimikila nga bambi, cikulu fye alacite misangulo yalinga ku nshita ne nshita. Nelyo limbi kuti ayumfwe fyo ukuba uwa cuma kwamupeele insambu sha kusenaminwa. Mu kulundako, kwabako ukuipakisha ukwingi ne nshita sha kwangala shaisuka ku muntu wa cuma isho bambi bashingakwata. Lelo uku kupaasuka kulalye nshita kabili limbi kuti kwakula uushaibukila ukumufumya ku butumikishi bwa Bwina Kristu, muli fyo ukucita uushashilimuka icifulefule. Shi natusengauke ifiteyo fya musango yo fyonse no kutwalilila ‘ukucucutika no kupilikita’ no mutima onse, mu kuba no mweo wa muyayaya mu cilolwa.—1 Timote 4:8-10; 6:9-12.

‘Ukulya Umulalilo’

18. Mibele nshi yabamo ukusenamina intu Yesu aimike pa ntanshi ya Bena Kristu mu Laodikea?

¹⁸ Yesu atwalilila ukusosa ati: “Mona, ninjiminina pa mwinshi, no kukunkunsha; ngo muntu aumfwe shiwi lyandi no kwisulako ku mwinshi, ndeingila kuli wene, no kuliila pamo nankwe umulalilo, na wene aleliila pamo na ine.” (Ukusokolola 3:20) Nga ca kuti fye Abena Kristu ba mu Laodikea bakapokelela Yesu mu cilonganino cabo, akabaafwa ukucimfya bucifulefule bwabo!—Mateo 18:20.

19. Cinshi Yesu apilibula lintu alaya ukulya umulalilo pamo ne cilonganino mu Laodikea?

¹⁹ Ukulumbula kwa kwa Yesu ukwa mulalilo ukwabulo kutwishika kwibukisha abena Laodikea ulwa nshita lintu aliile ifya kulya na basambi bakwe. (Yohane 12:1-8) Utushita twa musango yo lyonse twaletele amapaalo ya ku mupashi kuli abo basangilwepo. Mu kupalako, kwaliko utushita twamonekesha pa numa Yesu abuukile lintu asangwilwe pa ca kulya na basambi bakwe, utu tushita twabakoseshe apakalamba. (Luka 24:28-32; Yohane 21:9-19) E co, ukulaya kwakwe ukwisa mu cilonganino ca ku Laodikea no kulya umulalilo na bene buli bulayo bwa kuleto kumwenamo kwa ku mupashi kwafumba nga ca kuti fye bengamupokelela.

20. (a) Pa kutendeka kwa bushiku bwa kwa Shikulu, cinshi cafuminemo muli bucifulefule bwa Kristendomu? (b) Ni shani ubupingushi bwa kwa Yesu bwaambukila Kristendomu?

²⁰ Ukukonkomesha kwa kwa Yesu kwabamo ukutemwa ku bena Laodikea kwakwata ubupilibulo bwakulisha ku Bena Kristu basubwa abalipo ilelo. Bamo aba aba bebukisho kuti, lintu ubushiku bwa kwa Shikulu bwatendeke, bashibutotelo ba Kristendomu baali icifulefule ukufika ku cipimo ca kutulumusha. Mu cifulo ca kusengela ukubweluluka kwa kwa Shikulwifwe mu 1914, bashibutotelo bakwe baitumpile mu kwipayaula kwa Nkondo ya Calo iya I, muli iyo inko 24 isha muli 28 ishalelwishanya shaitungile ukuba Abena Kristu. Fintu wakulile umulandu wabo uwa mulopa! Mu kati ka Nkondo ya Calo iya II, iyalwilwe apakalamba mu Kristendomu, imembu sha butotelo bwa bufi na kabili shalilundinkene “ukufika na mu mulu.” (Ukusokolola 18:5) Ukulundapo, bashitutotelo bafutatile numa shabo ku Bufumu bwa kwa Yehova buleisa mu kwaafwilisha League of Nations, United Nations, no tubungwe twa kupupo luko, utwa bumwaluka, ukushili nangu kamo akengapikulula impika sha mutundu wa muntu. Yesu alikaana kale fye bashibutotelo, ukubapingula mu kukosesha no kubapoosa, pamo nge fyo umulondo apoosa isabi libi liketwe mwi sumbu lyakwe. Imibele yapelelwa ya macalici ya Kristendomu ilelo icitilo bunte kuli ubu bupingushi bwakwe. Shi ishamo lyakwe lyakupelako nalibombe nge ca kusoka kuli ifwe!—Mateo 13:47-50.

21. Ukutula 1919 ukuya ku ntanshi, ni shani Abena Kristu mu cilonganino ca cine bayankula ku mashiwi ya kwa Yesu aya ku Bena Kristu ba mu Laodikea?

²¹ Nangu fye ni mu kati ka cilonganino ca cine, mwalibamo abantu ba cifulefule abapale ca kunwa icishakaba ku kubimbula nelyo ukutalala ku kupembesula. Lelo Yesu acili uwatemwa icilonganino cakwe mu kukaba. Alailenga ukusangwa ku Bena Kristu abankulako mu kuba ne cileela, kabili abengi balimupokelela, kwati ni ku mulalilo. Pamo nge ca kufumamo, ukutula 1919 ukuya ku ntanshi amenso yabo yalisuka ku bupilibulo bwa masesemo ya Baibolo. Baliipakisha iciputulwa ca nshita ica kusanikilwa kukalamba.—Ilumbo 97:11; 2 Petro 1:19.

22. Mulalilo nshi wa nshita ya ku ntanshi uyo Yesu limbi akwete mu muntontonkanya, kabili ni bani bakakana muli wene?

²² Mu kulanda ku bena Laodikea, Yesu limbi na kabili kuti akwete umulalilo umbi mu muntontonkanya. Pa numa mu Ukusokolola tubelengo kuti: “Balishuka abalaalikwa ukwisa ku mulalilo wa bwinga bwa Mwana wa mpaanga.” Uyu mutebeto wa kucimfya kwapuulama mu kulumba Yehova pa numa naputunkanya ubupingushi pa butotelo bwa bufi—umutebeto uwakanwamo kuli Kristu na nabwinga wakwe uwakumanina wa ba 144,000 mu mulu. (Ukusokolola 19:1-9) Ifilundwa fyayankwileko ifya cilya cilonganino ca pa kale ca Laodikea—ee, na bamunyina ba citetekelo aba kwa Kristu Yesu ilelo, abafwala amalaya yabuuta ya kubeshibisha nga Bena Kristu basubwa aba cine cine—bonse bakalya pamo na Shibwinga wabo pali ulya mulalilo. (Mateo 22:2-13) Mwandi ca kukoselesha cabamo amaka ku kupimpa no kulapila!

Icipuna ca Bufumu ca Bakacimfya

23, 24. (a) Cilambu nshi na cimbi ica ku ntanshi cintu Yesu alandapo? (b) Ni lilali Yesu aikele pa cipuna cakwe ica bufumu ica buMesia, kabili ni lilali lintu atendeke ubupingushi bwa baitungile Abena Kristu? (c) Malayo nshi yakulisha ayo Yesu acitile ku basambi bakwe lintu aimike Icibukisho ca mfwa yakwe?

²³ Yesu alanda ulwa cilambu na cimbi, ati: “Uwacimfya, nkamupeelo kwikala na ine pa cipuna candi ca bufumu, ifyo na ine nacimfishe, no kwikala pamo na Tata pa cipuna cakwe ca bufumu.” (Ukusokolola 3:21) Mu kufikilishiwa kwa mashiwi ya kwa Davidi pe Lumbo 110:1, 2, Yesu asungile bumpomfu, pa kucimfya icalo, abuushiwe mu 33 C.E. kabili asansabikwe ukwikala na Wishi pa cipuna Cakwe ca bufumu ca mu mulu. (Imilimo 2:32, 33) Mu mwaka umbi uwa kupingulapo, 1914, Yesu afikile ku kwikala pa cipuna cakwe ica bufumu bwa buMesia pamo nge Mfumu na Kapingula. Ubupingushi bwatendeke mu 1918 mu kuba na Bena Kristu baitunga. Bakacimfya basubwa abafwile pa ntanshi ya ilya nshita lyene bali no kubuushiwa no kuilunda kuli Yesu mu Bufumu bwakwe. (Mateo 25:31; 1 Petro 4:17) Alaile ici kuli bene lintu aimike Icibukisho ca mfwa yakwe, ukusosa ku basambi bakwe ati: “Ifyo Tata ampaatwilile ubufumu, na ine ndemupaatwila, ukuti mukalye no kunwa pe tebulo lyandi mu bufumu bwandi, no kwikala pa fipuna fya bufumu ukupingule mikowa ikumi na ibili ya kwa Israele.”—Luka 22:28-30.

²⁴ Mwandi kupeelo lubali kwa kupapusha—ukwikala ne Mfumu ileteka mu kati ka “kulengwa cipya cipya” no kwakana na wene, pa citendekelo ce lambo lyakwe lyapwililika, mu kusumbula icalo ca mutundu wa muntu uwacumfwila ku kupwililika kwa mu Edene! (Mateo 19:28; 20:28) Nge fyo Yohane atweba, Yesu acita abo abacimfya ukubo “bufumu bwa bashimapepo kuli Lesa wakwe kabili Wishi,” ukwikala pa fipuna fya bufumu ukushinguluka icipuna ca bufumu cakulisha ca kwa Yehova umwine ica ku mulu. (Ukusokolola 1:6; 4:4) Lekeni ifwe bonse—nangu abasubwa nelyo aba sosaite ya calo cipya abasubila ukwakana muli Paradise wabweshiwa—tubike ku mutima amashiwi ya kwa Yesu ya ku bena Laodikea!—2 Petro 3:13; Imilimo 3:19-21.

25. (a) Pamo nga ku bukombe bwa ntanshi, ni shani Yesu apwishe ubukombe bwakwe ku Laodikea? (b) Ni shani Abena Kristu umo umo ilelo bafwile ukwankula ku mashiwi ya kwa Yesu ku cilonganino ca mu Laodikea?

²⁵ Pamo nga ku bukombe bwakwe ubwa ntanshi, Yesu apwisha ubu na mashiwi ya kukoselesha ati: “Uukwete ukutwi, omfwe ico [umupashi] ulesosa ku [filonganino, “NW”].” (Ukusokolola 3:22) Tuleikala mu kushika kwa nshita ya mpela. Ubushininkisho buli ubwa tushinguluka ubwa kuti Kristendomu alitalala pamo nge fyo ukutemwa kwakumwako. Mu ukucilana, shi ifwe pamo nga Bena Kristu ba cine natwankule mu kupamfiwa ku bukombe bwa kwa Yesu bwa ku cilonganino ca mu Laodikea, ee, ku bukombe bonse cinelubali ubwa kwa Shikulwifwe ku filonganino. Ici kuti twacita pa kukwata ukwakana kwabikwako amaka mu kufikilishiwa kwa busesemo bukalamba ubwa kwa Yesu ubwa kasuba kesu: “Ne mbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mateo 24:12-14.

26. Ni lilali lintu Yesu kabili alanda mukulungatika kuli Yohane, lelo ni muli cinshi umo ayakanamo?

²⁶ Ukufunda kwa kwa Yesu ku filonganino cinelubali kwapwa. Talanda na kabili kuli Yohane mu Ukusokolola ukufika ku cipandwa ca kupelekesha; lelo alakana mu fimonwa ifingi, ku ca kumwenako, ukuputunkanya amapingushi ya kwa Yehova. Lekeni nomba tuilunde kwi bumba lya buYohane mu kubebeta icimonwa ca cibili camonekesha icasokolwelwe na Shikulu Yesu Kristu.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 73]

Ukutemwe Fyuma Kwalolenkana na Mano

Ku numa mu 1956, kalemba wa mukululo wa nyunshipepala alembele ati: “Capimwa ukuti imyaka umwanda iyapitapo umuntu wa cipimo ca pa kati akwete ukubulisha 72, muli uko 16 kwalangulwikwe nge fyafwaikwa. Ilelo, umuntu wa cipimo ca pa kati apimwa ukukwata ukubulisha 474, muli uko 94 kulangulukwa nge fifwaikwa. Imyaka umwanda iyapitapo, ifipe 200 fyalepatikishiwa pa muntu wa cipimo ca pa kati ku makwebo—nomba ilelo kwabako ifipe 32,000 ififwaya ukucincintilwa kwa kushitishiwa. Ififwaikwa fya muntu finono—ukubulisha kwakwe, takwaba na mpela.” Ilelo, abantu bapoomekeshiwa ne mfundo sha kuti ubukumu bwa fyuma ne fikwatwa e cintu cikalamba mu bumi. Muli fyo, abengi besa ku kusuula ukupanda mano kwaswatuka ukwa pali Lukala Milandu 7:12 ukutila: “Mu cintelelwe ca mano mwaba nga mu cintelelwe ca ndalama; lelo ukwishiba kulaafwa ni mu kuti amano yalenga cibinda wa yako ukuba no mweo.”

[Icikope pe bula 67]

Amenshi yalefika mu Laodikea yalebe cifulefule cishawama. Abena Kristu mu Laodikea bakwete umupashi wa cifulefule uwabulo kwikusha