IBumba Likalamba Lilebomba Umulimo Washila

“Balemubombela na mwi tempele lyakwe [umulimo washila, NW] akasuba no bushiku.”—UKUSOKOLOLA 7:15.

 1. Kumfwikisha nshi kwakatama ukwa mu mupashi ukwafikilwepo mu 1935?

PA May 31, 1935, pali ukusekelela kukalamba pa kati ka nkombe pe bungano lya Nte sha kwa Yehova mu Washington, D.C. Palya, pa muku wa kubalilapo, ibumba likalamba ilya pa Ukusokolola 7:9 lyalishibikwe bwino bwino mu kumfwana na Baibolo onse na mu kumfwana ne fya kuponako ifyo kale kale fyatendeke ukusokoloka.

 2. Cinshi calangilile ukuti impendwa yalekulilako balishibe ukuti Lesa tabetiile ku bumi bwa ku muulu?

² Mupepi ne milungu mutanda iyabangilileko, pa kusefya kwa ca Kulya ca Cungulo ica kwa Shikulu mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova, 10,681 pali abo abasangilweko (mupepi na umo muli mutanda) tabalileko ku mukate wa cimpashanya no mwangashi, kabili 3,688 pali aba bali ni bakabilisha bacincila aba Bufumu bwa kwa Lesa. Mulandu nshi bashalilileko ifimpashanya? Ni pa mulandu wa kuti ukushintilila pa fintu bali nabasambilila muli Baibolo, bailwike ukuti Lesa tabetile ku bumi bwa ku muulu lelo ukuti kuti bayakana mu kupayanya kwa kwa Yehova ukwabamo kutemwa mu nshila imbi. E co pali lilye bungano, lintu kalanda aipwishe ati: “Bushe abo bonse abakwata isubilo lya kwikala kuli pe na pe pe sonde kuti baimako,” cinshi cacitike? Amakana baliminine, ukukonkwapo no kupundilila kwatwalilila ukufuma mwi bumba lyonse.

 3. Mulandu nshi ukwishibikwa kwe bumba likalamba kwapeelele ubutumikishi bwa mwi bala ukutuninkisha kupya, kabili ni shani fintu Inte shayumfwile pa lwa ici?

³ Cintu inkombe shasambilile pali lilye bungano capeele ubutumikishi bwabo ukutuninkisha kupya. Baishiletesekesha ukuti nomba, pa ntanshi ya mpela ya micitile ikote, te makana fye yanono lelo cinkupiti mukalamba uwa bantu aali no kupeelwa ishuko lya mu nshita ilya kwingila mu kutantika kwa kwa Yehova ukwa kubakililo bumi, mu kuba no buyo bwa kwikala kuli pe na pe pe sonde lya paradise. Mwandi bukombe bwa kukafya umutima ubwatambikwe palya ku batemwa icine! Inte sha kwa Yehova balishibe ukuti kwaliko umulimo ukalamba uwali no kucitwa—umulimo wa buseko. Pa numa ya myaka, John Booth, uwaishileba icilundwa ce Bumba Litungulula, aibukishe ukuti: “Kulya kulongana kwatupeele ifingi ifya kubelapo abasekelela.”

 4. (a) Ukulonganikwa kwe bumba likalamba kwafika ku cipimo nshi ukutula 1935? (b) Ni mu nshila nshi abo abe bumba likalamba balepeelelo bushininkisho bwa kuti ico bakwata caba citetekelo icumi?

⁴ Mu myaka yakonkelepo, impendwa ya Nte sha kwa Yehova yalingilishiweko apakalamba. Ukukanasakamana no kupakasa ilingi line ukwatapata ukwatuulikwe pali bene mu kati ka Nkondo ya Calo iya II, impendwa shabo shalingilishiweko mupepi ne miku itatu mu kati ka myaka ikumi. Kabili bakasabankanya 56,153 abalepeela ubunte apabuuta mu 1935 balingilishiweko, ica kuti ukufika mu 1994, kwali bakabilisha ba Bufumu abacila pali 4,900,000 mu fyalo ukucila pali 230. Icinabwingi cikalamba ica aba balolesha ku ntanshi mu kuba no kwenekela kwaswatuka ku kusanshiwa pa kati ka abo bantu Yehova akapeela ubumi bwapwililika pe sonde lya paradise. Lintu balinganishiwa ku mukuni unono, baliba icine cine libumba likalamba. Tabali bantu abasosa ukuti balikwata icitetekelo lelo abashilangisha cene. (Yakobo 1:22; 2:14-17) Bonse bene balakana na bambi imbila nsuma pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. Bushe uli umo uwa uyo cinkukwe wa nsansa? Ukuba Inte yacincila caba ca kwishibikilwako cakatama, lelo ifyacilapo fyalibimbwamo.

“Nabeminina ku Menso ya Cipuna ca Bufumu”

 5. Cinshi calangililwa ku cishinka ca kuti ibumba likalamba ‘beminine ku cinso ca cipuna ca bufumu’?

⁵ Mu cimonwa capeelwe ku mutumwa Yohane, abamwene “nabeminina ku menso ya cipuna ca bufumu, na ku menso ya Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 7:9) Ukwiminina kwabo ku menso ya cipuna ca bufumu ica kwa Lesa, nga fintu calondololwa muli aya mashiwi yashingulukako, cilangilila ukuti balipokelela mu kukumanina bumulopwe bwa kwa Yehova. Ici cisanshamo ifingi. Ku ca kumwenako: (1) Basuminisha insambu sha kwa Yehova isha kupingwila ababomfi bakwe icaba icisuma ne cabipa. (Ukutendeka 2:16, 17; Esaya 5:20, 21) (2) Bakutika kuli Yehova ilyo alanda kuli bene ukupitila mu Cebo cakwe. (Amalango 6:1-3; 2 Petro 1:19-21) (3) Balatesekesha ubucindami bwa kunakila abo Yehova aseekeshako ubwangalishi. (1 Abena Korinti 11:3; Abena Efese 5:22, 23; 6:1-3; AbaHebere 13:17) (4) Nangula baba abashapwililika, baleshaesha mu mukoosha ukwankula ku butungulushi bwa teokrasi, te mu kuinoŋonya, lelo mu kuitemenwa, ukufuma ku mutima. (Amapinda 3:1; Yakobo 3:17, 18) Bali ku menso ya cipuna ca bufumu ku kubombela Yehova umulimo washila, uo bacindika kabili uyo batemwa mu kushika. Kuli ili bumba likalamba, ‘ukwiminina’ kwabo ku menso ya cipuna ca bufumu kulangilila ukusuminishiwa ku Waikala pali ico cipuna ca bufumu. (Linganyako Ukusokolola 6:16, 17.) Ukusuminishiwa pa cishinte nshi?

“Nabafwala Amalaya Yabuuta”

 6. (a) Cinshi capilibulwa ku kuba kwe bumba likalamba “abafwala amalaya yabuuta”? (b) Ni shani fintu ibumba likalamba banonka ukwiminina kwalungama pa ntanshi ya kwa Yehova? (c) Kufika ku cipimo nshi uko icitetekelo mu mulopa wasumiwa uwa kwa Kristu cisonga ubumi bwe bumba likalamba?

⁶ Ukulondolola kwa mutumwa Yohane ukwa cintu amwene kusosa ukuti ifilundwa fya ili bumba likalamba “nabafwala amalaya yabuuta.” Ayo malaya yabuuta yemininako ukwiminina kwabo ukwasanguluka, ukwalungama pa ntanshi ya kwa Yehova. Ni shani fintu banonkele ukwiminina kwa musango yo? Natumona kale kale ukuti mu cimonwa ca kwa Yohane baiminine “ku menso ya Mwana wa mpaanga.” Bapokelela Yesu Kristu nga “Umwana wa mpaanga wa kwa Lesa, uulesendo lubembu lwa ba pano isonde.” (Yohane 1:29) Yohane aumfwile umo uwa bakalamba uyo, mu cimonwa, ali mupepi ku cipuna ca bufumu ica kwa Lesa alelondolola ukuti: “Basambile amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga. E ico bali ku cinso ca cipuna ca bufumu ca kwa Lesa.” (Ukusokolola 7:14, 15) Mu mampalanya, balisamba ifya kufwala fyabo pa kubelesha icitetekelo mu mulopa wa kwa Kristu uulubula. Tabasumina fye icisuminesumine ifisambilisho fya Baibolo pa lwa cilubula. Ukutesekesha cene kulambukila umusango wa muntu untu baba mu kati; muli fyo, caba ni “ku mutima” e ko babelesesha icitetekelo. (Abena Roma 10:9, 10) Ici calikwata ukusonga kwasalala pa cintu bacita no bumi bwabo. Mu citetekelo, balaipeela abene kuli Yehova pa cishinte ce lambo lya kwa Kristu, ukulangisha uko kuipeela ukupitila mu kwibishiwa mu menshi, mu cine cine ukwikala mu kumfwana no kuipeela kwabo, na muli fyo ukwisa ku kuipakisha ukwampana kwasuminishiwa na Lesa. Mwandi lishuko lishaiwamina—ilili no kubakwa mu kusakamanisha!—2 Abena Korinti 5:14, 15.

7, 8. Ni shani fintu ukuteyanya kwa kwa Yehova kwayafwa ibumba likalamba ukusunga ifya kufwala fyabo ifishakoweshiwa?

⁷ Mu kuba no kwangwa kwabamo kutemwa ku busuma bwabo ububelelela, ukuteyanya kwa kwa Yehova mu kubwekeshabwekeshapo kwalilondolola imibele ya mutima ne myendele ifingatonaika, nelyo ukukowesha, ifya kufwala fya umo ifya kwishibikilwako pa kuti, te mulandu no kuitunga kwa ku nse, umuntu mu cine cine tengalinga ubulondoloshi bwa mu busesemo ubwa pa Ukusokolola 7:9, 10. (1 Petro 1:15, 16) Ukukosha icali nacisabankanishiwa mu kubangilila, The Watchtower, mu 1941 na pa numa, yalangilile mu kubwekeshabwekeshapo ukuti tacingalinga nangu fye panono ukushimikila kuli bambi kabili lyene, lintu tushileshimikila, ukuibimba mu myendele pamo nga ubulalelale nelyo ubucende. (1 Abena Tesalonika 4:3; AbaHebere 13:4) Mu 1947 calikomailwepo ukuti ifipimo fya kwa Yehova ifya cupo ca Bwina Kristu fibomba mu fyalo fyonse; te mulandu na cintu umwata wa cikaya pambi wingasuminisha, abo abatwalilila ukupalika te kuti babe Inte sha kwa Yehova.—Mateo 19:4-6; Tito 1:5, 6.

⁸ Mu 1973, Inte sha kwa Yehova mu kusaalala kwa calo balangilwe ukuti bonse bafwile ukutaluka umupwilapo ku fibelesho ifyo mu kushininkisha ifingakowesha, pamo nga ukupeepa fwaka, te mulandu na konse kuntu bengaba—te mu Ŋanda fye ya Bufumu mweka nelyo mu mulimo wa mwi bala lelo na pa ncito ya ku mubili nelyo mu fifulo fyaba fyeka uko ushingamonwa ku cintubwingi. (2 Abena Korinti 7:1) Mu 1987 pa mabungano ya citungu aya Nte sha kwa Yehova, imisepela ya Bwina Kristu balifundilwe mu kukosa ukuti pa kusungilila ukwiminina kwasanguluka pa ntanshi ya kwa Lesa, bafwile ukuibaka ku kwikala ubumi bwa mbali shibili. (Ilumbo 26:1, 4) Libili libili, Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalisoka ukulwisha imbali shalekanalekana isha mupashi wa ku calo pantu “ukupepa ukwasanguluka kabili ukushakowela ku menso ya kwa Lesa Shifwe” kusanshamo ukuibaka “uwabula akabi ku fya pano isonde.”—Yakobo 1:27.

 9. Ni bani mu cituntulu bakeminina abasuminishiwa pa ntanshi ya cipuna ca bufumu ica kwa Lesa pa numa ya bucushi bukalamba?

⁹ Ni abo bantu icitetekelo cabo cisesha ukwikala muli iyo nshila pa kuti bengatwalilila ukuba abasanguluka lwa ku mupashi na mu mibele e bakatwalilila ukuba “nabeminina ku menso ya cipuna ca bufumu” nga ababomfi ba kwa Lesa abasuminishiwa pa numa ya bucushi bukalamba ubuleisa. Aba baba bantu abashitendeka fye imikalile ya Bwina Kristu lelo muli bucishinka balakoselela muli yene.—Abena Efese 4:24.

“Imisambo ya Tuncindu mu Minwe Yabo”

10. Yakwata bupilibulo nshi imisambo ya tuncindu iyamwenwe na Yohane mu minwe ye bumba likalamba?

¹⁰ Pa kati ka mbali shapulamo ishe bumba likalamba, nga fintu lyamwenwe no mutumwa Yohane, pali ulwa kuti “bali ne misambo ya tuncindu mu minwe yabo.” Bushe ico cipilibula nshi? Ukwabulo kutwishika iyo misambo ya tuncindu yaibukisheko Yohane ulwa mutebeto wa ciYuda uwa nsakwe, umutebeto wacilishapo kuba wa kusekelela pa fya kucitika fya baHebere, uwalecitwa ukukonka pa kulobolola kwa mu lusuba. Mu kumfwana ne Funde, imisambo ya tuncindu, pamo ne misambo ya miti imbi, yalibomfiwe ku kupanga insakwe sha kwikalamo mu kati ka mutebeto. (Ubwina Lebi 23:39-40; Nehemia 8:14-18) Na kabili fyaleshinshikwa na bakapepa pe tempele mu kati ka kwimba kwa Hallel (Amalumbo 113-118). Ukushinshika imisambo ya tuncindu ukwe bumba likalamba ukwabulo kutwishika na co caibukisheko Yohane ulwa kashita lintu Yesu aninine pa kwingila mu Yerusalemu ilintu ibumba lya bakapepa mu kusekelela baleshinshika imisambo ya tuncindu no kupunda abati: “Apaalwe uuleishila mwi shina lya kwa Shikulu, Imfumu ya kwa Israele!” (Yohane 12:12, 13) E co ukushinshika kwa misambo ya tuncindu kulangilila ukuti ibumba likalamba mu kusekelela bawila Ubufumu bwa kwa Yehova ne Mfumu yakwe iyasubwa.

11. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Lesa mu cine cine basangila ukusekelela mu kubombela Yehova?

¹¹ Waba mupashi wa musango yo uwa kusekelela e o ibumba likalamba lilangisha na nomba line ilyo balebombela Yehova. Ici tacipilibulo kuti tabakumanya amafya nelyo ukuti tabakumanya ubulanda nelyo ukukalipwa. Lelo ukwikushiwa ukufuma mu kubombela no kutemuna Yehova kulaafwa ukufimbilikisha ifyo fintu. Muli fyo, mishonari umo uwabombele pamo no mulume wakwe pa myaka 45 mu Guatemala ashimike ulwa mibele ya butuutu iyabashingulwike, umulimo wakosa no kwenda kwabamo busanso ifyali lubali lwa bumi ilyo balefwaya ukufika ku mishi ya bena India no bukombe bwa Bufumu. Asondwelele ukuti: “Yali e nshita ya bumi bwesu lintu twali aba nsansa mu kupulamo.” Nangu cingati aleumfwa ifya kufumamo fya mushinku watantalila no kulwala, pa kati ka fyo alekelesheko ukulemba mu katabo kakwe pali amashiwi ya kuti: “Bwali bumi busuma, ubwa kulambula nga nshi.” Mu kusaalala kwa calo, Inte sha kwa Yehova bayumfwa cimo cine pa lwa butumikishi bwabo.

‘Abafuma mu Nko Shonse, Imikowa, Abantu na Bantu, ne Ndimi’

16. Ni shani cileshininkishiwo kube ca cine ukuti ibumba likalamba bafuma “ku luko lonse”?

¹⁶ Mu nko shonse, e mo abo abe bumba likalamba balefuma. Lesa taba na kapaatulula, kabili ukupayanya kwa cilubula ukwacitilwe ukupitila muli Yesu Kristu kwalikumanina ku kunonsha bonse bene. Lintu ibumba likalamba pa kubalilapo fye mu Malembo lyaishibikwe mu 1935, Inte sha kwa Yehova shali ishacincila mu fyalo 115. Ukufika muli ba 1990, ukusapika abapale mpaanga kwali nakusalanganina mu fyalo ifyafula imiku ibili.—Marko 13:10.

17. Cinshi cilecitwa ku kwaafwa abantu ba ‘mikowa yonse, imisango ya bantu na bantu, ne ndimi’ ukusanshiwa mwi bumba likalamba?

¹⁷ Pa kusanga ifilundwa fyenekelwa ifye bumba likalamba, Inte sha kwa Yehova shalipeela ukusakamana te ku mabumba ya nko fye kweka lelo na ku mikowa na bantu na bantu na mabumba ya ndimi mu kati na nkati ka isho nko. Pa kufika pali aba bantu, Inte shilasabankanya impapulo sha Baibolo mu ndimi ukucila pali 300. Ici cibimbamo ukukansha no kusungilila amabumba ya bakapilibula bafikapo, ukupayanya ifibombelo fya bakompyuta ifingaba na maka ya kubomba pali ishi ndimi shonse, pamo pene no kupulinta kwine. Mu kati ka myaka fye isano iyapita, indimi 36, ishilandwa na bantu mupepi na 98,000,000 shalisanshiwa ku mutande. Mu kulundapo, Inte baleshaesha ukutandalila aba bantu pa lwabo ku kubaafwa ukumfwikisha Icebo ca kwa Lesa.—Mateo 28:19, 20.