Icipandwa 7

Buukulula Kulya Kutemwa kwa Ntanshi!

EFESE

 1. Ni ku cilonganino nshi uko ubukombe bwa kwa Yesu ubwa ntanshi bwalungikwe, kabili cinshi ico cibukisha bakangalila?

UBUKOMBE bwa ntanshi ubwa kwa Yesu bwa ku cilonganino ca mu Efese, pali ilya nshita umusumba watitima uwa Asia Minor ku lulamba mupepi ne cishi ca Patmo. Akambisha Yohane ukuti: “Kuli malaika wa [cilonganino, “NW”] ca mu Efese lemba, auti: E fyo asosa uwaikate ntanda cinelubali mu lupi lwakwe lwa kulyo, no kwenda mu kati ka fya kutekapo inyali cinelubali ifya golde.” (Ukusokolola 2:1) Pamo ngo bukombe bumbi bonse mutanda, Yesu pano aleto kusakamana ku lubali lulangisha icifulo cakwe cabamo ubulashi. Aibukisha bakangalila bonse aba mu Efese ukuti baeluda bonse baba pe samba lya bwangalishi bwakwe ubwa kucingilila no kuti alabebeta ifilonganino fyonse. Ukutentemukila ku mwanda wesu uwa myaka walenga 20, alitwalililo kubomfya bumutwe bwakwe bwabamo ukutemwa, ukupempwila pali baeluda mu kuba no luse ukucema bonse ababishanya ne cilonganino. Ukufuma ku nshita ne nshita, alateulula imitantikile ya cilonganino mu kuti ulubuuto lwingabalika mu kubembela kwacilapo. Ee, Yesu e Kacema Mukalamba pa mukuni wa kwa Lesa.—Mateo 11:28-30; 1 Petro 5:2-4.

 2. (a) Ni ku fintu nshi fisuma uko Yesu atashishe icilonganino ca ku Efese? (b) Kufunda nshi ukwa mutumwa Paulo uko baeluda ba ku Efese mu kushininkisha baumfwilile?

² Yesu lyene aimike icipasho ica bonse kano fye bubili ubwa bukombe bwakwe cinelubali ku kwisula na mashiwi yakaba aya kutasha. Ku abena Efese, akwete ubu bukombe: “Naishibe milimo yobe, no kucucutika kobe, no kushipikisha kobe; naishibo kuti wafulwa ababi, kabili waeseshe abailumbula abatumwa (kabili tababa iyo), no kubasango kuti ba bufi; naishibo kuti ukwete ukushishimisha kabili washipikishishe shina lyandi, no kukananaka.” (Ukusokolola 2:2, 3) Imyaka iingi pa ntanshi, umutumwa Paulo asokele baeluda ba ku Efese ulwa “mimbulu ikali,” bakapumfyanya ba busangu aba mukuni, kabili aebele abo baeluda ukuba “abalola,” ukukonka ica kumwenako cakwe cabulo kunaka. (Imilimo 20:29, 31, NW) Apo Yesu nomba alebatasha ku milimo yabo no kushipikisha kwabo no kukananaka, bafwile balibomfeshe kulya kufunda.

 3. (a) Ni shani “abatumwa ba bufi” bafwaile ukutumpika aba citetekelo mu nshiku shesu? (b) Kusoka nshi ku lwa basangu uko Petro apeele?

³ Mu kati ka bushiku bwa kwa Shikulu, na mo, mwamoneke “abatumwa ba bufi” abalande “fya kupuulula ku kukulapo abasambi babakonke.” (2 Abena Korinti 11:13; Imilimo 20:30; Ukusokolola 1:10) Bamono busuma mu tubungwe tonse utwa mabutotelo tupinkana, ukutunga ukuti Lesa takwata kuteyanya, no kukaana ukuti Yesu alipokelela amaka ya Bufumu mu 1914. Bafikilisha ubusesemo bwa pali 2 Petro 3:3, 4 ubutila: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesa bakapumya ne fya kupumya fyabo, abendo mwabelo lunkumbwa lwabo lwine, no kutila, Kuli kwi ukulaya kwa kwisa kwakwe? Pantu ukufuma pa bushiku ubo ifikolwe fyaponene mu tulo, ifintu fyonse fyaikalilila filya fyali ukutula pa citendekelo ca kulenga.”

 4. (a) Ni shani icilumba no kupondoka kwa bakapumya kwasokoloka? (b) Abena Kristu ilelo balango kuti bapala abena Efese ku kubuule mibombele nshi ukulwisha bakakaanya babepa?

⁴ Aba bakapumya bapondokela itontonkanyo lya kucito kubilisha kwa pabuuta kwa citetekelo cabo. (Abena Roma 10:10) Balipoka ukwaafwilisha kwa bashibutotelo ba Kristendomu ne ca kwafwilisha bamagazini ba malyashi ne fitesheni fya TV ukwananya amalipoti ya bufi ku lwa abo balebishanya na bo intanshi. Aba citetekelo mu kwangufyanya basango kuti insoso ne myendele ya aba bakatumpika tayumfwikamo icine. Ukupala abena Efese, Abena Kristu ilelo ‘te kuti bekale na babi,’ e co balabatamfya ukufuma mu filonganino fyabo.a

 5. (a) Mabunake nshi yantu Yesu atile abena Efese bakwete? (b) Mashiwi nshi ayo abena Efese bafwile baibukishe?

⁵ Nomba, nangu cibe fyo, nge fyo acita kuli fisano ifya filonganino cinelubali, Yesu asobolamo impika ikalamba. Atila ku abena Efese: “Lelo ndi ne ci ca kukushinina, ica kuti waleka ukutemwa kobe ukwa pa kutendeka.” (Ukusokolola 2:4) Tabalingile ukufilwa muli ulu lubali, pantu Paulo abalembele mu kubangilila imyaka 35 ukulosha ku ‘ukutemwa kwa kwa Lesa ukwingi uko atutemenwe,’ kabili abakoseleshe ukuti: “E ico mube abapashanya Lesa, nga abana abatemwikwa; kabili endeni mu kutemwa, ifyo na Kristu atemenwe imwe.” (Abena Efese 2:4; 5:1, 2) Ukulundapo, amashiwi ya kwa Yesu yafwile ukulembwa mu kubulo kufutika pa mitima yabo aya kuti: “[Yehova, NW] Lesa wesu [ni Yehova, NW] umo; kabili uletemwa [Yehova, NW] Lesa obe ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku mano yobe yonse, na ku maka yobe yonse.” (Marko 12:29-31) abena Efese balilufishe kulya kutemwa kwa pa kutendeka.

 6. (a) Nelyo tuli bakokole nelyo ababishanya abapya mu cilonganino, busanso nshi no kukongama tulingile ukuba abapempwilako? (b) Cinshi ico ukutemwa Lesa kwesu kulingile ukutupatikisho kucita?

⁶ Nangu tuli bakokole nelyo ababishanya bapya mu cilonganino, tulingile ukupempwila ku kulufya ukutemwa kwesu kwa ntanshi ukwa kuli Yehova. Ni shani uku kulufya kwingesako? Kuti twasuminisha ukwikatana kwesu ne ncito iya ku mubili, ukufwaya ukupanga ulupiya ulwingi, nelyo ukusupila amangalo ukube cintu cikalamba mu myeo yesu. Muli fyo kuti twaba abayangwa ifya ku mubili ukucilo kwangwa ifya ku mupashi. (Abena Roma 8:5-8; 1 Timote 4:8; 6:9, 10) Ukutemwa Yehova kwesu kufwile ukutupatikisha ukulungika ukukongama ukuli konse ukwa musango yo no ‘kutwalililo kufwaya intanshi ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe,’ ‘pa kuitutila fwe bene ifyuma mu mulu.’—Mateo 6:19-21, 31-33, NW.

 7. (a) Umulimo wesu kuli Yehova ufwile ukukuntwa kuli cinshi? (b) Cinshi Yohane asosele mu kulosha ku kutemwa?

⁷ Lekeni umulimo wesu kuli Yehova lyonse ulekuntwa no kumutemwa kwashika. Lekeni tulekwato kutasha ukwabilima ukwa conse ico Yehova na Kristu batucitila. Nge fyo Yohane umwine wine pa numa alembele ati: “E muli ukutemwa, te mu kuti ifwe twatemenwe Lesa, lelo mu kuti wene atemenwe ifwe, no kutuma Mwane icikonsolwelo ca pa membu shesu.” Yohane atwalililo kutweba ati: “Lesa kutemwa; no waikala mu kutemwa aikala muli Lesa, na Lesa muli wene.” Shi twileko kutemwa kwesu ukubonsa ukwa kuli Yehova, Shikulu wesu Yesu Kristu, no kwa Cebo ca kwa Lesa ica mweo! Uku kutemwa kuti twakulumbulula te mu mulimo wapimpa uwa kuli Lesa mweka lelo na kabili na mu cumfwila kwi “funde ili tuli na lyo ilyafuma kuli wene, ilya kuti uuntu atemwa Lesa atemwe na munyina pamo.”—1 Yohane 4:10, 16, 21; AbaHebere 4:12; mona na kabili 1 Petro 4:8; Abena Kolose 3:10-14; Abena Efese 4:15.

“Cite Milimo ya Ntanshi”

 8. Ni shani Yesu asosele ukuti abena Efese bafwile ukubomba?

⁸ Abo abena Efese balingile ukubuukulula ukutemwa uko limo bakwete nga tabalefwaya kulufya. “E ico,” e fyo Yesu abeba, “ibukisha uko waponene; lapila, no kucite milimo ya ntanshi. Nakaana nga taucitile ifi, nkesa kuli iwe, kabili nkasende ca kutekapo inyali cobe mu cifulo ca ciko, nga taulapiile.” (Ukusokolola 2:5) Ni shani Abena Kristu mu cilonganino ca mu Efese bapokelele ayo mashiwi? Tatwaishiba. Tulesubilo kuti balilapiile no kutunguluka mu kubukulula ukutemwa kwabo ukwa kuli Yehova. Nga tabacitile, lyene inyali yabo kuti yashima ne ca kutekapo inyali cabo ukufumishiwapo. Kuti balufya ishuko lyabo ilya kusanika icine.

 9. (a) Lishiwi nshi lya kukoselesha ilyo Yesu akwatile abena Efese? (b) Ni shani ifilonganino pa numa ya kasuba ka kwa Yohane fyafililwe ukumfwila ukufunda kwa kwa Yesu ku abena Efese?

⁹ Nangula ni fyo, Yesu akwete ili shiwi lya kukoselesha ku abena Efese: “Lelo uli ne ci, wapate milimo ya bena Nikola, iyo napata na ine.” (Ukusokolola 2:6) Mu kucefyako bapatile ukwakanikana kwa tubungwe, pamo fye nga fintu Shikulu Yesu Kristu akupata. Lintu imyaka yalepitapo, nangu cibe fyo, ifilonganino ifingi fyafililwe ukumfwila amashiwi ya kwa Yesu. Ukubulwo kutemwa kwa kuli Yehova, ku cine, na kuli umo no munankwe kwafuminemo ukusensenwinwa kwabo ku mfifi ya ku mupashi. Babele abayakanikana mu tubungwe utwingi utuumana. Bakambula ba “Bwina Kristu” abashakwete kutemwa Yehova bafumishemo ishina lya kwa Lesa line muli bamanyuskripiti ba ciGreek aba Baibolo. Ukubulo kutemwa na kabili kwasuminishe incende ku fifundisho fya cina Babiloni ne fisambilisho fya ciGreek, pamo ngo mulilo wa helo, umutwala, na Bulesa Butatu, mwi shina lya buKristu. Ukwabulwo kukwata ukutemwa kwa kuli Lesa na ku cine, ubwingi bwa abo baitungile Abena Kristu balekele ukushimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. Baishile mu kutekwa kwi bumba lya bashibutotelo bakaso abapangile ubufumu bwabo pano isonde.—Linganyako 1 Abena Korinti 4:8.

10. Cinshi cali imibele ya butotelo mu Kristendomu mu 1918?

¹⁰ Lintu ubupingushi bwatendekele ne ŋanda ya kwa Lesa mu 1918, bashibutotelo ba tubungwe twa Kristendomu balepeela ukwaafwilisha kwa pabuuta ku Nkondo ya Calo iya I, ukukoselesha baKatolika na baProtestanti ku mbali shonse shibili ukwipayana umo no munankwe. (1 Petro 4:17) Ukukanapala icilonganino ca ku Efese icapatile icakaniko ico akabungwe ka kwa Nikola kalecita, amabutotelo ya Kristendomu apalepa yakobenkenemo ifisambilisho filwishanya, ifyapata Lesa, kabili bashibutotelo babo baposele cipendwilo cabo mu calo, ico Yesu atile abasambi bakwe tabafwile kuba lubali lwa ciko. (Yohane 15:17-19) Ifilonganino fyabo, ifishaishibe umutwe wa lyashi wa Baibolo, Ubufumu bwa kwa Lesa, tafyali fya kutekapo inyali ifyalebengeshimya icine ca mu Malembo, nelyo ifilundwa fya fiko ukuba itempele lya ku mupashi ilya kwa Yehova. Abaume babo abaletungulula (na banakashi) tabali intanda lelo basokolwele ukuba ifilundwa fya “muntu wa bupulumushi.”—2 Abena Tesalonika 2:3; Malaki 3:1-3.

11. (a) Libumba nshi lya Bena Kristu pa ca kumoneka ca calo mu 1918 lyabikile mu kubomba amashiwi ya kwa Yesu ku abena Efese? (b) Cinshi ico ibumba lya buYohane lyacitile ukutula 1919 ukuya ku ntanshi?

¹¹ Ibumba lya buYohane, nangu cibe fyo, lyaibwike mu nshiku shabamo impokota sha nkondo ya calo iya kubalilapo ukuba no kutemwa Yehova ne cine icabapatikishe ukumubombela no kupimpa kwabilima. Bakenye abo baeseshe ukuletamo ukupanga utubungwe ukupitila mu kupanga akalubi presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society, Charles T. Russell, ukukonka pa mfwa yakwe mu 1916. Ukusalapulwa ku kupakaswa no tuyofi, ili bumba lya Bena Kristu mu kumonekesha lyapokelele ubupingushi bwa “wabomba bwino” ukufuma kuli Shikulwibo no bwite bwa kwingila mu buseko bwakwe. (Mateo 25:21, 23, NW) Bamwenekeshe mu myendele ne fya kucitika fya mu calo, na mu fya kukumanya fyabo, ukufikilishiwa kwa cishibilo cintu Yesu apeele ica kwishibisha ukubapo kwakwe kushimoneka mu maka ya Bufumu. Ukutula 1919 ukuya ku ntanshi, baselele ku ntanshi ku kwakana mu kufikilishiwa kwalundwapo kwa busesemo bukalamba ubwa kwa Yesu ubwa kuti: “Ne mbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” (Mateo 6:9, 10; 24:3-14) Nga ukutemwa kwabo ukwa kuli Yehova mu nshila imo kwali ukwabulila, nomba kwapuutilwe ku lubingu ukutula iyo nshita ukuya ku ntanshi.

12. (a) Pe bungano lyacindama mu lyashi lya kale mu 1922, bwite nshi bwafumineko? (b) Lishina nshi ilyo Abena Kristu ba cine bafukatile mu 1931, kabili cinshi ico balapileko?

¹² Pe bungano lyacindama mu lyashi lya kale, apasangilweko 18,000 wa aba Bena Kristu, pa Cedar Point, Ohio, U.S.A., September 5-13, 1922, ubwite bwalifumine ubwa kuti: “Bwekeleni kwi bala, mwe bana baume ba kwa Lesa Wapulamo! . . . Icalo cifwile ukwishiba ukuti Yehova ni Lesa na Yesu Kristu ni Mfumu ya shamfumu kabili Shikulu wa ba shikulu. . . . E ico sabankanyeni, sabankanyeni, sabankanyeni, Imfumu no bufumu bwa iko.” Ishina lyaumo mutengo ilya kwa Yehova lyalingile ukucilapo ukulumbuka. Mu 1931 aba Bena Kristu, balongene pe bungano pa Columbus, Ohio, U.S.A., basekelele ukufukatila no kupokelele shina lyalangililwe kuli Lesa mu busesemo bwa kwa Esaya—Inte sha kwa Yehova. (Esaya 43:10, 12) Mu kuba no lwafumine ulwa March 1, 1939, ishina lya lupapulo lukalamba ulwa kuteyanya lwayalwilwe ku Ulupungu lwa kwa Kalinda Ulusabankanya Ubufumu bwa kwa Yehova, muli fyo ukupeelo mucinshi wa ntanshi kuli Kabumba wesu na kamfulumende wakwe uwa cifumu. Inte sha kwa Yehova, mu kuba no kutemwa Yehova kwapupuutwilwe, balilapila ku kucitikako ukuli konse ukwa kufilwa kwa ntanshi ukwa kucindika no kulumbanya ishina lyakwe lyapuulama no Bufumu.—Ilumbo 106:6, 47, 48.

“Uwacimfya”

13. (a) Lipaalo nshi lyapembelele abena Efese nga ‘balicimfishe’? (b) Ni shani Abena Kristu ba ku Efese ‘bengacimfya’?

¹³ Mu kupelako, nge fyo acitile mu bukombe bwakwe bumbi, Yesu aita ukusakamana ku mupashi wa kwa Lesa ngo ulelengo kwishibikwa ukupitila muli Yesu ifilambu fya kuba ne citetekelo. Ku abena Efese atila: “Uuli no kutwi, omfwe ico [umupashi] ulesosa ku [filonganino, “NW”]: Uwacimfya, nkamupeelo kulyako ku muti wa Mweo, uuli mu Paradise wa kwa Lesa.” (Ukusokolola 2:7) Abo bakwata amatwi yomfwa kuti bapamfiwa ukusakamana ubo bukombe bwakatama, ukwishibo kuti tabwaishile ku kuitendekelako kwa kwa Yesu lelo ukuti bwakonkolweke ukufuma kuli Shikulu Mulopwe Yehova umwine ukupitila mu mupashi Wakwe uwa mushilo, nelyo amaka yabomba. Ni shani ‘bengacimfya’? Mu kukonka mu kupalamisha mu ntampulo sha kwa Yesu, uwasungile bumpomfu ukufika na ku mfwa kabili e co aali na maka ya kusosa ukuti: “Tekeni imitima. Ine nincimfya [icalo, NW].”—Yohane 8:28; 16:33; mona kabili 1 Yohane 5:4.

14. Ni kuli cinshi uko “Paradise wa kwa Lesa” alumbwilwe kuli Yesu aloseshe?

¹⁴ Apo tabakwata cilayo ca kwikala muli paradise wa pe sonde, ni shani Abena Kristu basubwa, pamo nga abo abena Efese, balambulwa no kulya ku “muti wa Mweo, uuli mu Paradise wa kwa Lesa”? Ici te kuti cibe muli Paradise wabweshiwa pe sonde, apo Abena Kristu basubwa 144,000, ukusanshako na bo aba mu cilonganino ca ku Efese, bashitwa ukufuma mu kati ka mutundu wa muntu ukuteka no Mwana wa mpaanga, Kristu Yesu, pa Lupili lwa Sione lwa ku mulu nga bana ba ku mupashi. (Abena Efese 1:5-12; Ukusokolola 14:1, 4) E co, ukuloshako pano kulingile ukuba ku bufumu bwa ku mulu ubwapala ibala lyapyanwa na aba bakacimfya. Kulya, “mu Paradise wa kwa Lesa,” ee, mu cinso mwine ca kwa Yehova umwine, aba bakacimfya abapeelwa bumunshifwa bakatwalilila aba mweo kuli pe na pe, nge fyo calangililwa pano ku kulya kwabo ku muti wa mweo.

15. Mulandu nshi ukukoselesha kwa kwa Yesu ukwa kucimfya kwabela ukwa buseko bwacindama kwi bumba likalamba ilelo?

¹⁵ Ni shani, lyena, kuli bakafwilisha ba cishinka aba pe sonde aba ba 144,000 basubwa? Ibumba likalamba ilya Nte shinabo na bo balacimfya. Lelo isubilo lyabo lyashintilila pa kwingila mu paradise wa pe sonde, umo bakanwa ukufuma ku ‘mulonga wa menshi ya mweo’ no kusango kundapwa ukufuma ku “mabula ya [miti, NW]” yalimbwa ku lulamba lwa ulya mulonga. (Ukusokolola 7:4, 9, 17; 22:1, 2) Nga uli umo uwa ili bumba, shi na iwe ulumbulule ukutemwa kobe kwakaba ukwa kuli Yehova no kunonka mu kucimfya kwa citetekelo. Muli fyo limbi kuti wasanga insansa sha bumi bwa muyayaya mwi sonde lya Paradise.—Linganyako 1 Yohane 2:13, 14.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 36]

Ukulumba Kwabamo Ukutemwa Kuli Yehova no Mwana Wakwe

Mu citabo ca lwimbo caletelweko na bantu ba kwa Yehova mu 1908, mwalimo ukufula imiku ibili ukwimba inyimbo ishalelumba Yesu ukucila inyimbo shalelumba Yehova Lesa. Icitabo cabo ica nyimbo ica mu 1928, impendwa ya nyimbo shalelumba Yesu shali mu kulinga apepi impendwa imo ine iyalelumba Yehova. Lelo mu citabo cashalikisheko ica lwimbo ica 1984, Yehova acindikwa imiku ine ku bwingi bwa nyimbo ukucila Yesu. Ici caba mu kumfwana na mashiwi ya kwa Yesu umwine ayatila: “Tata mukalamba pali ine.” (Yohane 14:28) Ukutemwa Yehova kulingile ukupulamo, ukulundwako no kutemwa kwashika ukwa kwa Yesu no kutasha ilambo lyakwe lyaumo mutengo ne cifulo nga Shimapepo Mukalamba uwa kwa Lesa ne Mfumu.

[Charti pe bula 34]

Icipasho ca kwa Yesu ica Kufunda

(ukusonta ku fipandwa ne fikomo fya Ukusokolola)

Efese 2:1 2:2, 3 2:4 2:5, 6 2:7

Smurna 2:8 2:9 — 2:10 2:11

Pergamo 2:12 2:13 2:14, 15 2:16 2:17

Tuatira 2:18 2:19 2:20, 21 2:24, 25 2:26-28

Sarde 3:1 — 3:1, 2 3:3, 4 3:5

Filadelfia 3:7 3:8 — 3:8-11 3:12

Laodikea 3:14 — 3:15-17 3:18-20 3:21