“Tatuli Na Nsoni ku Mbila Nsuma”

“Nshili na nsoni ku mbila nsuma; pantu e maka ya kwa Lesa aya kupusushisha onse uutetekela.”—ABENA ROMA 1:16.

 1. Ni shani fintu imbila nsuma ilingi line ipokelelwa, lelo ni shani fintu abantu babulwe citetekelo aba ku calo bali no kumone mbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa?

ICIMONEKA ku muntu umo ukuba imbila nsuma pambi te kuti cimonwe nge mbila nsuma kuli umbi. Mu nshila ya lyonse, kasenda wa mbila nsuma alapokelelwa mu kuba no kusengelwa kwacincimuka, kabili ukutwi ukulefwaisho kuumfwe mbila kuti kwaalwilwa ukulola kuli wene. Nangu cibe fyo, Baibolo yasobele ukuti abantu babulwe citetekelo aba ku calo tabali no kumone mbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa no bukombe bwa iko ubwe pusukilo nge ca kucankilwamo.—Linganyeniko 2 Abena Korinti 2:15, 16.

 2. Cinshi cintu umutumwa Paulo asosele pa lwa mbila nsuma intu abilishe, kabili mulandu nshi ubukombe abilishe bucili ni mbila nsuma ilelo?

² Umutumwa Paulo e umo uwatuminwe ku kusende mbila nsuma ku cintubwingi. Ni shani fintu ayumfwile pa lwa kutumwa kwakwe? Atile: “Ndi no mutima uwasantuka ukubile mbila nsuma na kuli imwe, mwe ba mu Roma. Pantu nshili na nsoni ku mbila nsuma.” (Abena Roma 1:15, 16) Pa kuti imbila itwalilile ukube isuma ilelo, mupepi ne myaka 2,000 pa numa umutumwa Paulo alembele Abena Kristu ku numa kulya mu Roma, mu cituntulu yali no kuba imbila nsuma iya kutwalilila pa nshita yalepa. Na kuba, yaba ni “mbila nsuma ya muyayaya.”—Ukusokolola 14:6.

3, 4. Mulandu nshi umutumwa Paulo asosele ukuti tali na nsoni ku mbila nsuma?

³ Mulandu nshi umutumwa Paulo asosele ukuti tali na nsoni ku mbila nsuma? Mulandu nshi aali no kukwatile nsoni kuli yene? Ni pa mulandu wa kuti tabwali bukombe bwatemwikwa, pantu bwali no kubomba no muntu uwapopelwe pa cimuti ca kucushiwilwapo mu musango wa ntalamisoka yasuulwa, ku mimonekele yonse iya ku nse ukumubika mu lubuuto lwabipa nga nshi mu cine cine. Pa myaka itatu na citika, uyu mwaume aendawike Palestine yonse ne mbila nsuma kabili akumenye ukukaanya kwakosa ukufuma ku baYuda, ukucilisha intungulushi sha butotelo. Kabili nomba Paulo, pa kusenda ishina lya ulya mwaume wasaalulwa, alelolenkana no bulwani bwapalana.—Mateo 9:35; Yohane 11:46-48, 53; Imilimo 9:15, 20, 23.

⁴ Pa mulandu wa kukaanya kwa musango yo, Paulo na basambi banankwe aba kwa Yesu Kristu pambi kuti bamwenwe nga bakwete icintu cimo ica kukwatilapo insoni. Mu cine cine, Paulo nomba alambatile ku cintu cimo ico umwine wine ku numa amwene nge ca kulenge nsoni. Ayakene pa lwakwe mu kutulika umuseebanya pa bakonshi ba kwa Yesu Kristu. (Imilimo 26:9-11) Lelo aali naleka ilya nshila ya ncitilo. Pamo nge ca kufumamo, wene, pamo na bambi ababele Abena Kristu, baculile ukupakaswa kwa lukakala.—Imilimo 11:26.

 5. Ni shani fintu Paulo alondolwele ubulondoloshi bwakwe pa lwa kukanaba na nsoni ku mbila nsuma?

⁵ Nga ca kuti umuntu aisuminishe umwine ukuyumfwa uwa nsoni pa kuba umukonshi wa kwa Yesu Kristu, alebuula imimwene ya buntunse iya fintu. Umutumwa Paulo tali fyo. Ukucila, mu bulondoloshi bwa kukanayumfwa kwakwe uwa nsoni ku mbila nsuma intu abilile, atile: “Pantu e maka ya kwa Lesa aya kupusushisha onse uutetekela.” (Abena Roma 1:16) Amaka ya kwa Lesa te ca kulenge nsoni nga ca kuti yalebomba ukupitila mu musambi wa kwa Yesu ku kupwishishiwa kwa mifwaile yawaminwe lumbo iya kwa Lesa wa bukata untu Yesu Kristu umwine wine aali kapepa kabili kalumba.—Linganyeniko 1 Abena Korinti 1:18; 9:22, 23.

Imbila Nsuma Yabilishiwa Mu Kusalala Kwa Calo

6, 7. (a) Cishingamo nshi ukulosha ku mbila nsuma cintu Inte sha kwa Yehova baletukuta ukwikalililako, kabili mu kuba na ca kufumamo nshi? (b) Nangu cingati tatufwaya ukuleka umwenso ukutucilikila ukupeelo bunte, cinshi pambi cingabe cakabilwa pa nshita shimo? (Moneni futunoti.)

⁶ Ukupala Paulo, Inte sha kwa Yehova ilelo bali basambi ba Mwana Wakwe uwakatamikwa, Yesu Kristu. Kuli ishi Nte shakwe, Yehova aliseekeshako ici cuma ca “mbila nsuma ya bukata.” (1 Timote 1:11) Inte sha kwa Yehova tabafilwa ukwikalilila kuli ici cishingamo cafina, kabili bacincishiwa ukukanaba na nsoni kuli cene. (2 Timote 1:8) Cili cakatama ukukanaleka ukutiina nelyo umwenso ukutucilikila ukupeelo bunte no kuishibisha fwe bene nge Nte sha kwa Yehova.a

⁷ Ukucitilo bunte kwa musango yo ukwashipa kabili ukwabulo mwenso kwalifumamo ishina lya kwa Lesa Wapulamo ukubilishiwa ukupulinkane sonde lyonse na mu kushimikila kwa mbila nsuma iya Bufumu bwakwe pa cipimo ca mu kusalala kwa calo. Umwana wa kwa Lesa atile: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa,” kabili ukusobela kwakwe takwali no kusuminishiwa ukukumanya ukufilwa. (Mateo 24:14) Imbila nsuma ileshimikilwa nomba ukucila mu fyalo 210, kabili impela ya uyu mulimo wa kushimikila icili tailafikwapo. Ababulwe nsoni ku mbila nsuma kabili ukulolenkana ne nshita ya ku ntanshi mu kuba no kushipa, tupepa nge fyacitile abasambi ba mu kubangilila aba kwa Yesu Kristu ukuti: “E ico na nomba, mwe [Yehova, NW], . . . [peeleni] abasha benu ukulande cebo cenu no kushipa konse.”—Imilimo 4:29.

 8. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova tabalingile ukufuupwilwa ku kukaanya mu nko shonse ishe sonde?

⁸ Ilintu cili ca cine ukuti Inte sha kwa Yehova balipatwa no kukaanishiwa mu nko shonse ishe sonde, ici cili kufikilishiwa kwa casobelwe ukuba ca kwishibikilwako ca bakapepa ba cine cine aba kwa Lesa wa mweo umo kabili uwa cine. (Yohane 15:20, 21; 2 Timote 3:12) E co mu cifulo ca kufuupulwa no kubombomanikwa kuli ici, bakabilisha ba mbila nsuma balaba abaebekeshiwa ukuti nabakwata ukusuminisha kwa bulesa kabili baba ku kuteyanya kwasuminishiwa ukwa kwa Mulompwe wa Kubumbwa Konse, Yehova.

 9. Mulandu nshi tacabela umulandu pa kuti twakwata icalo conse ukutwimina?

⁹ Wiesha ukulabo kuti: Twalikwata ukutungilila kwa kwa Lesa Wapulamo uwa kubumbwa konse. E co, mulandu nshi cipanga nga ca kuti icalo mu kuba ne fyakaniko fya ciko fyonse ifya butotelo no tubungwe twa bupolitiki catwimina? Umwana wa kwa Lesa uwafyalwa fye eka akwete icalo conse ukumwimina, kabili tatuli na nsoni ukusangwa mu mibele imo ine. Nga fintu asosele ku batumwa bakwe ukuti: “Nga ba pano isonde bamupata, mwaishiba ukuti babala bapata ine. Amuba aba pano isonde, aba pano isonde nga batemwa ababo bene; lelo ico tamuli ba pano isonde, lelo ine namusalile mu ba pano isonde, e co aba pano isonde bamupatila.”—Yohane 15:18, 19.

10. Ni ku ntulo nshi ukwafuma ukupakaswa kukalamba ukwa Nte, kabili mulandu nshi tababela na nsoni kuli kwene?

¹⁰ Inte sha kwa Yehova muli ifyo balishipikisha ukupakaswa ukushinguluke calo lelo mu kulumbuka kwacilishapo muli isho inko ishipanga icitwa Kristendomu. Ukupakasa kwa musango yo kuli Kristendomu takushininkisha Inte ukuba abashili Bena Kristu. Ukucila, kukosha ukuitunga kwabo ku kuba Abena Kristu ba cine, Inte sha kwa Lesa kabili Wishi wa kwa Yesu Kristu, ukumulumbula, Yehova. Pa mulandu wa kuti ni Nte sha kwa Lesa, tababa na nsoni lintu bacula ukupakaswa pa milandu ya butotelo iya musango yo. E co, ukukonkomesha kwa mutumwa Paulo ku Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka wa kubalilapo ukukanaba na nsoni kubomba mu kulinga ku Nte sha kwa Yehova nomba.—Moneni Abena Filipi 1:27-29.

Imbila Yawamisha Iyo Iingabilishiwa

11. Pa kusenda ishina lya Nte sha kwa Yehova, mulandu nshi tatulekela ukuba abakonshi ba kwa Yesu Kristu?

¹¹ Inte sha kwa Yehova balipokelela mu kushipa ishina lyabo mu kufikilishiwa kwa bulayo bwa kwa Yehova ku bantu bakwe aba cipingo pali Esaya 43:10. Ici tacilepilibula, nangu cibe fyo, ukuti tabakonka na kabili Yesu Kristu. Yesu e Ntungulushi yabo, untu bakonka icipasho cakwe. Umwine wine ni umo uwa nte sha kwa Yehova. Na kuba, e Nte ikalamba iya kwa Yehova.—1 Timote 6:13; Ukusokolola 1:5.

12. Mutundu nshi uwa mbila intu Inte sha kwa Yehova bashimikila mu kusalala kwa calo, kabili mulandu nshi?

¹² Ubukombe ubo ishi Nte sha kwa Yehova bashimikila mu kusalala kwa calo e mbila yawamisha iingabala aibilishiwa. Takuli kamfulumende iingacilapo kuwama ku mutundu wa muntu ukucila pa Bufumu bwa buMesia buntu Yehova aimika ku kuteka pa calo ca mutundu wa buntunse, ku kulubula cintu atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka. (Esaya 9:6, 7) Abekashi ba pe sonde bantu imbila nsuma iya Bufumu ileshimikilwako balepeelwa ishuko lya mu nshita ukuipokelela no kushininkisha abawaminwa ica bupe ca bumi bwa muyayaya mu kupwililika kwa buntunse pe sonde lya paradise.

13. Mulandu nshi twingabela abashininkisha ukuti kamfulumende wa Bufumu bwa buMesia e ukaba uwawamisha, kabili cinshi cintu Inte mu kubulwe nsoni batasha?

¹³ Mu kushininkisha, nga ca kuti Yesu aali uwaitemenwa ukupita mu mfwa ya bunkalwe pa kulubula abo abali no kuba abatekwa bakwe, aali no kuba uwashininkisha ukukanabapeela kamfulumende imbi ukucila pa yawamisha. Tulatasha ku cibumbwa conse ica buntunse pe sonde ukuti: Ba umutekwa wa busumino, uwa cumfwila uwa ilya kamfulumende. Tatuli na nsoni kuli kamfulumende intu tutasha mu bufumacumi ku mutundu wa muntu onse. Tatukwinda ukufuma ku kushimikila Ubufumu, nangu cingati iyi nshila kuti pambi yatuletela ukupakaswa. Ukupala umutumwa Paulo, umo umo uwa ifwe asoso kuti: “Nshili na nsoni ku mbila nsuma.”

14. Ukulingana kuli Yesu, ni mu kusalala kwaba shani ukushimikila kwa Bufumu kukaba mu kasuba kesu?

¹⁴ Yesu asobele ukuti ukushimikila kwa mbila nsuma iya Bufumu kwali no kuba pa cipimo ca mu kusalala kwa calo, kabili ubu busesemo bwapabuka, ubwa kufiko kutali bwali ubwalinga ku bukombe bwa musango yo. (Marko 13:10) Taali uwashimunuka ukusobela ukushimikilwa kwa Bufumu bwa kwa Yehova ukufika ku cipimo cabesho kutali.—ee, ukufika fye na ku mpela she sonde. (Imilimo 1:8) Yesu aishibe ukuti ukuli konse uko abantu bali no kusangwa, abakonshi bakwe aba busumino bali no kucito kubombesha kwafumaluka ukufika kuli bene ne mbila nsuma iya Bufumu.

15, 16. (a) Ni bani bawaminwa ukufikwako ne mbila nsuma? (b) Mulandu nshi untu umulimo wa kushimikila ukapwishishiwa te mulandu no kupakaswa ku kuteyanya kwa kwa Ciwa?

¹⁵ Abekashi ba pe sonde ilelo bafika mu mpendwa ya makana ya mamilioni kabili basalanganina pa fyalo fikalamba fyonse ne fishi fikalamba ifya ba bemba bakalamba. Nalyo line, takuli iciputulwa ce sonde lyaikalwamo icabesho kutali ku Nte sha kwa Yehova ica kufilwa ukucito kutukuta ukufika kuli cene ne mbila nsuma. Isonde lyonse ilyaikalwamo cipuna ca cimpashanya ica makasa ya kwa Yehova Lesa. (Esaya 66:1) Ifibumbwa fya buntunse ifikala mu lubali ululi lonse ulwa cipuna ca makasa yakwe fyawaminwa ukufikwako no bu bukombe bwe pusukilo.

¹⁶ Imbila nsuma ilelo ili ni mbila ya kulenge nsansa iya kamfulumende ya cifumu iyaimikwa kale kale mu minwe ya kwa Mesia. Yesu aishibe ukuti te mulandu no kupakasa kwabipisha pa lubali lwa kuteyanya kwa kwa Ciwa, umupashi wa kwa Lesa wali no kukunta abakonshi ba cine aba kwa Mesia ukufika fye na po capela pa kuti “imbila nsuma iyi ya bufumu” nge cishinka caimikwa “[ingabilwa] ku fyalo fyonse.”—Mateo 24:14.

Abashaba na Nsoni kuli Yesu Kristu na Yehova

17. (a) Ni kuli cinshi bakapepa ba cine tababela na nsoni? (b) Lifunde nshi Yesu aimike pali Marko 8:38, kabili kucindama nshi ukwa liko?

¹⁷ Lesa Wapulamo tali uwashimunuka ukuipeela umwine ishina, Yehova; nangu fye ni bakapepa bakwe aba busumino tabalingile ukuba na nsoni kuli ilyo ishina. Bakapepa ba cine baliba aba nsansa pa kwishibikwa no kupokelelwa nga abo abapeela ukupepa kushayakanikana ne cumfwila kuli wene. Ukukuma ku mwine wine, Yesu aimike funde, nelyo icishinte, pali Marko 8:38 ukuti: “Uyo onse uukabela ine ne fyebo fyandi insoni mu nkulo ino ya bucende ne ya lubembu, Umwana wa muntu na o akamubele nsoni ilyo akesa mu bukata bwa kwa Wishi pamo na bamalaika ba mushilo.” Mu musango umo wine, uuli onse uwingabela Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulu Yesu Kristu insoni, Yehova mu kulungama akabela uwa musango yo insoni. Kabili icibumbwa icili conse cintu Yehova engabele nsoni pa mulandu wa nshila yakwe iyabulo busumino iya ncitilo te kuti awaminwe ukuipakisha ukubako mu lubali ululi lonse ulwa bufumu bwa kwa Lesa mu mulu nelyo pe sonde.—Luka 9:26.

18. (a) Mulandu nshi untu amashiwi ya kwa Yesu aya pali Mateo 10:32, 33 yalingile ukupampamikwa mu mitima yesu ne mintontonkanya? (b) Cinshi cicitika kuli abo abakaana Yesu na Yehova pa mulandu wa kutiina abantu? (Peela ifya kumwenako fishimpilwe pali futunoti.)

¹⁸ Lekeni amashiwi yakonkapo aya kwa Yesu Kristu yapampamikwe mu mitima yesu ne mintontonkanya: “E ico umuntu onse uunumbula bwino ku menso ya bantu, na ine nkamulumbula ku menso ya kwa Tata wa mu mulu; lelo onse uukankaana pa cinso ca bantu, na ine nkamukaana pa cinso ca kwa Tata wa mu mulu.” (Mateo 10:32, 33; Luka 12:8, 9) Pa cishinte cimo cine, uuli onse uwali no kukaana Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulu Yesu Kristu aali no kukaanwa kuli Wene. Tali no kupendwa uwalinga ukuba icilundwa ca ba mu ŋanda intu Yesu Kristu e Mwana mukalamba. E co aali no konaulwa pa nshita yasontwa iya kwa Lesa.b

19, 20. (a) Mulandu nshi abo abapepela ishina lya kwa Yehova ukubelwa akatiina tabakakwate icili conse ica kukwatilapo insoni? (b) Cinshi cintu bakabilisha ba Bufumu ababulwo mwenso bapwishishisha, kabili mu kuba na kutungilila nshi?

¹⁹ Ipepo lya cilangililo lintu Yesu asambilishe abasambi bakwe likasukwa ilya kuti: “Shifwe wa mu mulu, ishina lyenu libelwe akatiina. Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu mulu.” (Mateo 6:9, 10) Lintu ico cacitika, abasambi bakwato kutemwa aba kwa Yesu tabakakwate icili conse ica kukwatilapo insoni. Ishina lya kwa Yehova likashinshimunwa, likabelwa akatiina, te ku mamilioni fye abali aba mweo nomba abashilekabila ukufwa lelo na kabili ku makana ya mamilioni ya mutundu wa buntunse abo aketa ukufuma mu nshishi shabo mu kati ka kuteka kwa Bufumu bwakwe ukwa myaka ikana limo. Bakakwate shuko lya mu nshita ilya kwikala pe sonde lya paradise kuli pe na pe.

²⁰ Ukwabule nsoni, aba bakabilisha babulo mwenso aba mbila nsuma iya Bufumu baliba na maka ya kupwishishisha ubunte bwa mu cibulungwa conse te mulandu no kukaanya kwa mu kusalala kwa calo pantu balikwata amaka yacila pa buntunse ku numa yabo—ukutungilila kwa bamalaika ba mu mulu. E ico, Inte sha kwa Yehova “[batiina] Lesa, no kumupeelo mucinshi.”—Ukusokolola 14:6, 7.

Ababulwe Nsoni ku Kutiina Lesa no Kumupeelo Mucinshi

21. Cinshi cintu Inte sha kwa Yehova tabakwatilako insoni ukucita, kabili mu kuba na ca kufumamo nshi?

²¹ Inte sha kwa Yehova baliishininkisha abene ukuba ababulwe nsoni ku kutiina Lesa no kumupeelo mucinshi, nelyo fye ukubomfya ishina lya pa lwakwe, Yehova. Ici cafumamo amapaalo yashingalandwa kuli bene. Aya mapaalo yaisa mu kufikilishiwa kwa cishinka ukwa malayo ya kwa Lesa Wapulamo. We kwebela ici caba kuli wene nga Lesa umo uwa mweo kabili uwa cine, Mulopwe wa mu kubumbwa konse!

22. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova bakalolenkanina no kupakaswa kwabipisha, lelo buseko nshi bukaba ubwabo?

²² Mu nshita ya ku ntanshi iileisa, amakamfulumende ya ku calo yakemina imitekele ya butotelo kabili yakapyanga yonse fye—ukusanshako Kristendomu—ukufuma mu kubapo. (Ukusokolola 17:16, 17) Mu kukonkapo, Inte sha kwa Yehova bakalolenkana ne ciputulwa ca nshita ica kupakaswa kwabipisha ku fibombelo fya ku calo. Te kuti babe na maka ya kushipikisha no kupusunsuka nga ca kuti Lesa wa muyayaya tali na bene. Lelo aliba na bene, kabili e co bakakwato buseko bwa kumona abalwani bonse aba musango yo abakaanya Abena Kristu, abakaanya Yehova ukupyangwapo ukufuma mu kubako kuli Lesa untu Inte bapepa ukwabulo kupumbukako. Tabakacule insoni sha kusansalikwa no konaulwa nga balwani ba teokrasi ya cine lelo bakakumanya ubuseko bushingalandwa pa kwimba kuli Yehova ukuti: “Ukufumo muyayaya no kuyo muyayaya, ni mwe Lesa.”—Ilumbo 90:2.

23. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova tabakwatila icili conse ica kukwatilapo insoni, kabili cinshi cikafumamo?

²³ Bakakwato bukata muli Lesa, Wishi wa kwa Yesu Kristu, ukupitila muli uyo ulupwa lwa buntunse lwalubulwa ku kuipakisha ubumi bwa muyayaya mu kupwililika kwa buntunse ne nsansa pe sonde lya paradise. Fintu Lesa Yehova ailangisha umwine ukuba uwa maka ukupitila muli Kristu Yesu! Fintu mu kuyemba Yehova ailangisha umwine ukuba kabomfya wa mano kabili uwakwato kutemwa, te ubomfya bubi bubi, uwa maka yakwe yonse! Mu kumfwana ne ci, tatukwete icili conse ica kukwatilapo insoni mu kulundana na wene nelyo Umwana wakwe uwafyalwa eka, Yesu Kristu. Tatuli na nsoni ukuba bakabilisha ba mbila nsuma iya bukata, iitendeka amaka ya kucimfya konse aya kwa Yehova Lesa ukupitila muli Kristu Yesu, uwasosele mu maawala ya kulekeleshako aya bumi bwakwe ubwa pe sonde ukuti: “[Shipeni!] Ine nincimfya aba pano isonde.” (Yohane 16:33) Mu kubuula iyi nshila, lekeni lyonse tukonke ica kumwenako ca kwa Paulo, uushabalile aba na nsoni ku mbila nsuma. Nga ca kuti twacite co, Lesa Wa maka yonse takatubele nsoni.

[Amafutunoti]

Ifipusho mu Kusupawila

◻ Ukupala umutumwa Paulo, mibele nshi tulingile ukukwata ukulosha ku kubilishe mbila nsuma, kabili mulandu nshi?

◻ Mulandu nshi ubukombe ubo Inte sha kwa Yehova babilisha e bwawamisha pali bonse?

◻ Kusoka nshi kuntu Yesu apeele pa lwa uuli onse uwali no kumubele nsoni pa kufika kwakwe mu bukata bwa Bufumu?

◻ Cinshi cicitika kuli abo abakaana Yesu na Yehova?

◻ Cinshi cintu bakabilisha ba mbila nsuma baba na maka ya kupwishishisha ukwabule nsoni, kabili mulandu nshi?