Tiineni Yehova no Kucindika Ishina Lyakwe Ilya Mushilo
“Ni ani uushakatiine ishina lyenu, mwe [Yehova, “NW”], no kulicindika, ico ni mwe mweka uwa [cishinka, “NW”]?”—UKUSOKOLOLA 15:4.
1, 2. (a) Ni shani fintu Yehova aiswile ifipunda fya mu mulu mu kati ka 1991? (b) Cakukumanya nshi ica bumi cacincishe mishonari wa busumino ukupeela ukupanda amano kwa kuti: “Tiineni Yehova”? (Moneni na kabili 1991 Yearbook, amabula 187-9.)
YEHOVA ‘aiswile ifipunda fya mu mulu, no kupongolole paalo, kwasuka kwabula incende ya kubapo.’ Ayo mashiwi kuti yabomfiwa mu kubwekeshabwekeshapo ku Nte sha kwa Yehova mu nshita sha nomba. (Malaki 3:10) Ku ca kumwenako, mu kati ka mwaka wa mulimo uwa 1991, ukucincimuka kwa Nte abaletandala na bakubungana ba cikaya kwalimonekeshe mu kubishanya kwa Bwina Kristu pa mabungano yaibela ayacitilwe ukushinguluka icalo—ukufuma ku mabungano ya “Lulimi Lwine Lwine” mu Buenos Aires mu South America; na Manila, Taipei, na Bangkok ku Kabanga; ukufika ku mabungano ya “Bakatemwa ba Buntungwa” mu Budapest, Prague, na Zagreb (August 16-18, 1991) mu Europe wa ku Kabanga.
2 Mwandi cali buseko ku makombe ukufuma ku fyalo fya kutali ukwabuka babemba ku kukumanya Inte sha busumino abakokole muli ifyo fifulo! Ku ca kumwenako, mu Bangkok, Frank Dewar—pa nshita imo uwali kasabankanya wa Bufumu eka fye mu Thailand—alandile ulwa mulimo wakwe uwa bumishonari uwa myaka 58. Imibombele yakwe yafumine ku fishi fya Pacific ukufika ku Kapinda ka ku Kulyo aka Kabanga ka Asia, no kwingila fye na mu China. Alilolenkene na masanso ukufuma ku kubunshiwa, ku finama fya mu mpanga mu mitengo, ku malwele ya mu ncende shakaba, na kuli kamfulumende wa culukusu uwa ntungulushi sha fita isha bena Japan. Lintu aipushiwe ukupanda amano uko engapeela ku bakubungana, ukwasuka kwakwe kwali ukwayanguka: “Tiineni Yehova!”
3. Mulandu nshi tulingile ukulangisha akatiina ka bukapepa?
3 “Tiineni Yehova!” Fintu caba icacindama kuli ifwe bonse ukukusha ako katiina katuntulu! “Akatiina ka kuli Yehova e kutendeka kwa mano.” (Ilumbo 111:10) Aka katiina te mwenso wabulwamo kupelulula uwa kuli Yehova. Ukucila, uli mucinshi washika uwa bukatebebe bwakwe ubwa kusungusha ne mibele ya bukapepa, uwashimpwa pa kushilimuka tupokelela ukupitila mwi sambililo lya Cebo ca kwa Lesa. Pa Ukusokolola 15:3, 4, (NW) ulwimbo lwa kwa Mose no lwa Mwana wa Mpaanga lubilisha ukuti: “Ikalamba kabili yapesha amano imilimo yenu, mwe Yehova Lesa wa maka yonse. Yalilungama kabili ya cine imibele yenu, mwe Mfumu ya muyayaya. Ni ani uushakatiine ishina lyenu, mwe Yehova, no kulicindika, ico ni mwe mweka uwa cishinka?” Muli bucishinka kuli bakapepa bakwe, Yehova alikwata “ibuku lya kwibukisha lyalembelwe ku cinso cakwe, ilya babela Yehova akatiina, ilya batontonkanye shina lyakwe.” Balalambulwa no bumi bwa muyayaya.—Malaki 3:16; Ukusokolola 20:12, 15.
Akatiina ka Bukapepa Kacimfya
4. Kulubula nshi ukwa pa kale kulingile ukutukoselesha ukutiina Yehova?
4 Lintu Israele afumine mu Egupti ya kwa Farao, Mose alangile mu kulengama ukuti atiinine Yehova eka. Mu kwangufyanya, abena Israele babikilwe mu citeyo pa kati ka Bemba Wakashika ne fibombelo fya bulwi ifya maka ifya bena Egupti. Cinshi cintu bali no kucita? “Mose atile kuli abo bantu, Mwitiina, iminineni ndi, no kumono kupususha kwa kwa Yehova, uko alecita kuli imwe lelo; pantu ifyo mwamona abena Egupti lelo, tamwakabwekeshepo ukubamona kabili umuyayaya. Yehova alemulwila, na imwe mutalale.” Mu cipesha amano, Yehova ayakenye amenshi. Abena Israele bapitile pa mushili. Lyene amenshi yalishile no kupooma na kabili. Imilalo ya fita ifya kwa Farao yalyonawilwe umupwilapo. Yehova apuswishe lulya luko lwaletiina Lesa, ilintu pa nshita imo ine aputunkenye ubupingushi pali Egupti asaalula Lesa. Mu kupalako ilelo, akalangisha bucishinka bwakwe mu kulubula Inte shakwe abatiina Lesa ukufuma ku calo ca kwa Satana.—Ukufuma 14:13, 14; Abena Roma 15:4.
5, 6. Fya kuponako nshi mu nshita ya kwa Yoshua filanga ukuti tulingile ukutiina Yehova ukucila umuntu?
5 Pa numa ya Kufuma mu Egupti, Mose atumine inengu 12 mu Calo Calaiwa. Ikumi balitiinishiwe pa kumona abekashi bapala ifipokapoka kabili baeseshe ukufuupula Israele ukufuma ku kwingila mu calo. Lelo bambi babili, Yoshua na Kalebu, bacitile lipoti ukuti: “Calo cisuma apakalamba nga nshi. Yehova nga abekelwa muli ifwe, kuti atwingisha mu calo ici, no kucipeela kuli ifwe; cine cine calo icifumfumune shiba no buci. Lelo mwisangukila Yehova. Kabili imwe mwitiina abantu ba mu calo ico; pantu bene cilyo cesu; cafuma pali bene icintelelwe cabo, kabili Yehova ali na ifwe: mwibatiina.”—Impendwa 14:7-9.
6 Nangu cibe fyo, abo bena Israele banakile ku kutiina umuntu. Pamo nge ca kufumamo, tababalile abafika ku calo ca bulayo. Lelo Yoshua na Kalebu, capamo ne nkulo ipya iya bena Israele, balikwete ishuko lya kwingila muli ico calo casalwa no kulima amabala ya ciko aya myangashi na mabala ya miolife. Mu kulandapo kwakwe ukwa kushalikapo ku bantu balongene abena Israele, Yoshua apeele uku kupanda amano ukuti: “Beleni Yehova akatiina, no kumubombela muli bumpomfu na mu cishinka.” Kabili Yoshua alundilepo ukuti: “Lelo ine na ba mu ŋanda yandi, tulebombela Yehova.” (Yoshua 24:14, 15) Mwandi yali mashiwi ya kukoselesha ku mitwe ya ndupwa na bambi bonse ukutiina Yehova ilyo tulepekanya ukupula ukwingila mu calo cipya ica kwa Lesa icalungama!
7. Ni shani fintu Davidi akomaile pa bucindami bwa katiina ka kuli Lesa?
7 Kalume wa bukacema Davidi na o alangishe akatiina ka kuli Yehova aka ca kumwenako lintu acimfishe Galyati mwi shina lya kwa Lesa. (1 Samwele 17:45, 47) Pa busanshi bwakwe ubwa mfwa, Davidi aali na maka ya kubilisha ukuti: “Umupashi wa kwa Yehova usosela muli ine, no kulaka kwa uko e kuli pa lulimi lwandi. Lesa wa kwa Israele atila, Cilibwe casansuka uwa kwa Israele anjeba, ati: Ukuli kateka wa bantu uwalungama, uuteka mu katiina ka kuli Lesa, kwaba ngo lubuuto lwa lucelo apo akasuba katula, ulucelo ulushili na makumbi ayapikana.” (2 Samwele 23:2-4) Aka katiina ka kuli Lesa mu kumonekesha takabapo pa kati ka bakateka ba ici calo, kabili fintu ica kufumamo caba ica bulanda! Fintu cikaba icapusanako lintu Yesu, “Mwana Davidi,” ateka isonde mu katiina ka kuli Yehova!—Mateo 21:9.
Ukubomba mu Katiina ka Kuli Yehova
8. Mulandu nshi Yuda akwatile ulubanda pe samba lya kwa Yehoshafati, ukulangilila cinshi ilelo?
8 Mupepi ne myaka umwanda umo pa numa ya mfwa ya kwa Davidi, Yehoshafati abele imfumu mu Yuda. Pano na kabili e paali imfumu yabombele mu katiina ka kuli Yehova. Abweseshe umuyano wa teokratiki mu Yuda, ukubika abapingushi ukupulinkana icalo, kabili abapeele aya makambisho: “Pantu tamulepingwila muntunse; kano Yehova uwaba pamo na imwe mu cebo ca mu bupingushi. E ico nomba lekeni akatiina kuli Yehova kabe pali imwe; cenjeleni kabili citeni, pantu kuli Yehova Lesa wesu takwaba bupondamishi nangu kapaatulula nangu kupoke fisakanwa. . . . E fyo mulecita mu katiina kuli Yehova, muli bumpomfu na mu mitima ya cishinka.” (2 Imilandu 19:6-9) Muli ifyo, Yuda alitungulwike mu katiina ka kuli Yehova, nga fintu fye abantu ba kwa Lesa bamwenamo ku mulimo wa bakangalila ba cililishi ilelo.
9, 10. Ni shani fintu Yehoshafati acimfishe mu katiina ka kuli Yehova?
9 Nangu cibe fyo, Yuda alikwete abalwani. Aba bapingwilepo mu kukosa ukupyanga uluko lwa kwa Lesa. Imilalo ya fita iyapuminkana iya kwa Amone, Moabu, ne ya Lupili lwa Seiri yakungene mu cifulo ca Yudea no kutiinya Yerusalemu. Wali mulalo wa fita uwa maka. Yehoshafati ayalukile kuli Yehova mwi pepo lintu “abena Yuda bonse baiminine ku cinso ca kwa Yehova, na baice kumo, abakashi babo na bana babo.” Lyene, mu kwasuka kuli ilyo ipepo, umupashi wa kwa Yehova waishile pali Yahasiele umwina Lebi, uwasosele ukuti: “E fyo Yehova atila kuli imwe, Mwitiina, nangu kutentuka ku cinso ca kwa cinkupiti uyu mukalamba; pantu ubulwi te bwenu, kano ubwa kwa Lesa. Mukatentemukile pali bene mailo. . . . Tamwakalwe muli ubu bulwi; mukaitantamike, mukeminine, no kumono kupususha kwa kwa Yehova, uwaba na imwe, mwe bena Yuda na Yerusalemu. Mwitiina, kabili mwitentuka. Mukafumine mailo ku kubakumanya; Yehova ali pamo na imwe.”—2 Imilandu 20:5-17.
10 Ulucelo lwakonkelepo, abaume ba kwa Yuda baimine mu kubangilila. Ilyo mu cumfwila baile ku kukumanya umulwani, Yehoshafati aliminine no kusosa ukuti: “Ŋumfweni, mwe bena Yuda, na mwe bekashi ba mu Yerusalemu! Tetekeleni Yehova Lesa wenu, no kulengwa abakoselela; tetekeleni bakasesema bakwe, no kulengwo kushuka.” Ukwenda ukuya ku ntanshi ya baume baipangasha ne fyanso, abaleimbila Yehova baimbile mu kwankulana ukuti: “Tooteleni Yehova, pantu lwa muyayaya uluse lwakwe.” Yehova alangishe ulo luse pa kupoosa amabumba ya balwani mu cimfulumfulu ica kuti balofeshe umo no munankwe. Ilyo abaume ba kwa Yuda baishile ku lupungu lwa kwa kalinda mu matololo, mwashele fye ifitumbi fya balwani.—2 Imilandu 20:20-24.
11. Ukulosha ku katiina, ni shani fintu inko shapusana ukufuma ku bantu ba kwa Lesa?
11 Lintu inko sha mu bwina mupalamano shaumfwile ulwa uku kupokolola kwa cipesha amano, “umwenso wa kutiina Lesa” wali pali shene. Pa lubali lumbi, uluko ulo lwaumfwilile mu katiina ka kuli Yehova nomba lwakwete “ukutusha konse konse.” (2 Imilandu 20:29, 30) Mu kupalako, lintu Yehova aputunkanya ubupingushi pa Armagedone, inko shikaba mu mwenso wa kutiina Lesa no Mwana wakwe Kaputunkanya, Yesu Kristu, kabili tashakabe na maka ya kwiminina mu bushiku bukalamba ubwa cipyu ca bulesa.—Ukusokolola 6:15-17.
12. Ni shani fintu akatiina ka kuli Yehova kalambulwa mu nshita sha mu kubangilila?
12 Akatiina katuntulu aka kuli Yehova kaleta ifilambu fyafumba. Noa “pa kuba na katiina ka kuli Lesa, apekaniishe icibwato ku kupusukilamo aba mu ŋanda yakwe.” (AbaHebere 11:7) Kabili ukukuma ku Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, calembwa ukuti, ukukonka pa ciputulwa ca nshita ica kupakasa, icilonganino ‘cali no mutende . . . calekuulwa no kwenda mu katiina ka kuli [Yehova, NW] na mu kwafwiwa ku mupashi wa mushilo, calasanduluka’—kwati fye fintu cilecitika mu Europe wa ku Kabanga ilelo.—Imilimo 9:31.
Temwa Icisuma, Pata Icabipa
13. Ni nshila nshi yeka pambi twingakumanisha ipaalo lya kwa Yehova?
13 Yehova aliba umusuma mu kukumanina. E ico, “ukutiina Yehova e kupato bubi.” (Amapinda 8:13) Calilembwa ulwa kwa Yesu ukuti: “Watemwo bulungami, no kupato bupulumushi; e ico Lesa, Lesa obe, akusubile amafuta ya kwanga.” (AbaHebere 1:9) Nga ca kuti ifwe, ukupala Yesu, twafwaya ipaalo lya kwa Yehova, tufwile ukupatisha icabipa, bucisenene, ulukaakala, no bufunushi bwa calo ca cilumba ica kwa Satana. (Linganyeniko Amapinda 6:16-19.) Tufwile ukutemwa cintu Yehova atemwa no kupata ico apata. Tufwile ukutiina ukucita icili conse icingaselausha Yehova. “Na ku katiina ka kuli Yehova kuli ukufuma ku bubi.”—Amapinda 16:6.
14. Ni shani fintu Yesu atupayanishisha icipasho?
14 Yesu atushilile icipasho ukuti tulingile ukukonka mu nkasa shakwe mu kupalamisha. “Ilyo atukilwe tatukene, ilyo aculile tapangishe iyo, lelo aipeele ku upingwilo mwalungama.” (1 Petro 2:21-23) Mu katiina ka kuli Yehova, na ifwe bene kuti twashipikisha umuseebanya, ukupumya, ukupakaswa, ifyo icalo ca kwa Satana cibika pali ifwe.
15. Mulandu nshi tulingile ukutiinina Yehova ukucila abo abengepayo mubili?
15 Pali Mateo 10:28, Yesu atukonkomesha ukuti: “Mwilatiina abepayo mubili, lelo abashingepayo [mweo, NW]: lelo ukucila muletiina uwingonaula fyonse [umweo, NW] no mubili mu Gehena.” Nelyo fye nga ca kuti umo uutiina Yehova aipaiwa ku mulwani, ifilaso fya mfwa fiba fya pa kashita kanono. (Hosea 13:14) Pa kubuushiwa, uyo akaba na maka ya kusoso kuti: “We Mfwa we, luli kwi ulubola lobe?”—1 Abena Korinti 15:55.
16. Ni shani fintu Yesu alangile akatiina ka kuli Yehova no kumucindika?
16 Yesu umwine apayenye ica kumwenako cawamisha kuli bonse abatemwa ubulungami bwa kwa Yehova no kupate cabipa. Akatiina kakwe aka kuli Yehova kalibelebeshiwa mu mashiwi yakwe aya kulekelesha ku basambi bakwe, nga fintu yasangwa pali Yohane 16:33 ukuti: “Ifi fintu nalanda kuli imwe, ukuti mukabe no mutende muli ine. Pano isonde mumono bucushi, lelo tekeni imitima. Ine nincimfya aba pano isonde.” Ubulondoloshi bwalembwa ubwa kwa Yohane butwalilila ukuti: “Yesu alandile ifi fintu; e lyo ainwinine amenso mu mulu, no kutila: Tata, inshita naifika; cindamikeni Umwana wenu ukuti Umwana wenu amucindamike. . . . Nalange shina lyenu ku bantu abo mwampeelepo aba pano isonde.”—Yohane 17:1-6.
Tiina Yehova no Kulumba Wene
17. Ni mu nshila nshi twingapashanya ica kumwenako ca kwa Yesu?
17 Bushe ifwe ilelo kuti twapashanya ica kumwenako cashipa ica kwa Yesu? Mu kushininkisha kuti twacita mu katiina ka kuli Yehova! Yesu alitulanga ishina lya kwa Yehova ilyacindama ne mibele. Pa kutiina Yehova nga Shikulu Mulopwe, tulamusumbula ukucila tulesa tonse tumbi, ukusanshako na Bulesa Butatu ubwa Kristendomu ubwabule shina, ubwa fimpa. Yesu abombele Yehova mu kuba na katiina kalinga, ukukaana ukwikatwa mu citeyo ca kutiina umuntu umwina kufwa. “Wene mu nshiku sha mubili wakwe wa buntunse, pa kuniniko kulomba no kupaapaata pamo no kukuuta kwa kalanda ne filamba ku wali na maka ya kumutuula ku mfwa; kabili aumfwilwe pa mulandu wa kutiina Lesa.” Ukupala Yesu, shi na ifwe natutiine Yehova ilyo tuletwalilila ukusambilila icumfwila ukufuma ku fintu tuculako—lyonse mu kuba ne pusukilo lya ciyayaya ngo buyo bwesu.—AbaHebere 5:7-9.
18. Ni shani fintu twingabombela Lesa umulimo washila mu kuba na katiina ka bukapepa?
18 Pa numa muli ilya kalata ku Bena Kristu ba ciHebere, Paulo akonkomesha Abena Kristu basubwa ukuti: “E ico, tube abatootela pa kupokelelo bufumu ubushitenshiwa; kabili e fyo tupyungile Lesa [umulimo washila, NW] no bufuuke na katiina.” Ilelo, “ibumba likalamba” lyakana muli uyo mulimo washila. Kabili wakwatamo finshi? Pa numa ya kulanda pa cikuuku ca pa fye ica kwa Yehova mu kupayanya ilambo lya Mwana Wakwe, Yesu Kristu, Paulo asoso kuti: “Muli wene e mo tutuulile ilambo lya malumbo kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iitootele shina lyakwe.” (AbaHebere 12:28; 13:12, 15) Mu kutesekesha icikuuku ca pa fye ica kwa Yehova, tulingile ukufwaya ukupeeleshako iawala ilili lyonse ilingabako ku mulimo washila. Pamo nga abanabo aba cishinka aba Bena Kristu basubwa abashalapo, ibumba likalamba ilelo balepwishishisha apakalamba ulubali lwakulisha ulwa ulya mulimo. Aba balosha ipusukilo kuli Lesa na Kristu, ilyo beminina mu cimpashanya pa ntanshi ya cipuna ca kwa Lesa, ‘ukumubombela umulimo washila akasuba no bushiku.’—Ukusokolola 7:9, 10, 15, NW.
Cindikeni Yehova ku Ciyayaya
19, 20. Misango nshi ibili iya katiina ikaba iyamonekesha mu “bushiku bwa kwa Yehova”?
19 Ubushiku bwakatama ubwa kwebela kwa kwa Yehova bulepalamina lubilo lubilo! “Moneni, ubushiku buleisa ubulepya nge buku; kabili bonse aba miiya na bonse abacito bubifi, bakabe fisoso, no bo bushiku ubuleisa bukababilimya (e fyo Yehova wa milalo asosa).” Iyo nshita ya kupumikisha ili “bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” (Malaki 4:1, 5) Bukabalamuna “umunsokwe” mu mitima ya babifi, kabili aba ‘tabakapusuke nakalya.’—Yeremia 8:15; 1 Abena Tesalonika 5:3.
20 Abantu ba kwa Yehova, nangu cibe fyo, bapuutwamo no musango wapusanako uwa kutiina. Malaika uwaseekeshiwa ne “mbila nsuma ya muyayaya” alibakambisha mu kuba ne shiwi likalamba, ukusoso kuti: “Tiineni Lesa, no kumupeelo mucinshi, pa kuti naiise nshita ya bupingushi bwakwe. (Ukusokolola 14:6, 7) Tukeminina mu mwenso wa bulya bupingushi ilyo icikabilila coca ica Har–Magedone caonaula icalo ca kwa Satana. Akatiina katuntulu aka kuli Yehova kakalembwa mu kukanafutwa pa mitima yesu. Shi natusenaminwe lyene ukuisanga fwe bene pa kati ka ‘bapusushiwa abalelilila kwi shina lya kwa Yehova’!—Yoele 2:31, 32; Abena Roma 10:13.
21. Ni ku mapaalo nshi akatiina ka kuli Yehova kakatungulula?
21 Amapaalo ya kusungusha yakakonkapo, ukusanshako “imyaka ya mweo” ukutanunuka ku ciyayaya conse! (Amapinda 9:11; Ilumbo 37:9-11, 29) E ico, nampo nga isubilo lyesu lya kupyana Ubufumu nelyo ukubomba mu buteko bwa buko pe sonde, natutwalilile nomba ukubombela Lesa umulimo washila mu kuba na katiina no mwenso. Natutwalilile ukucindika ishina lyakwe ilya mushilo. Kabili mu kuba na ca kufumamo nshi icapaalwa? Ukutootela kuli pe na pe pa kuti twalyumfwilile ukufunda kwa mano lyonse ukutiina Yehova!
Ni Shani Fintu Wingasuka?
◻ Cinshi capilibulwa ku “katiina ka kuli Yehova”?
◻ Ni shani fintu akatiina ka kuli Lesa kanonseshe abantu bakwe aba pa kale?
◻ Cipasho nshi ica katiina ka bukapepa Yesu atushilile?
◻ Ni shani fintu twingasungilila bumpomfu mu katiina ka kuli Yehova?
[Icikope pe bula 18]
Mwi buku lya Ukusokolola, bamunyina kwa Yesu bamonwa baleimba “ulwimbo lwa kwa Mose,” ulwimbo lwa kulumba Yehova
[Icikope pe bula 20]
Imilalo ya fita iya kwa Yehoshafati yacimfya mu katiina ka kuli Yehova
[Icikope pe bula 23]
Imyaka ya bumi ukutanunukila mu ciyayaya conse ikaba e cilambu ca abo abatiina Yehova