Icipandwa 40

Ukushonaula Umutwe wa Nsoka

Icimonwa 14—Ukusokolola 20:1-10

Umutwe wa lyashi: Ukubikwa kwa kwa Satana ku cilindi ca ku mbo, Ukuteka kwa Myaka Ikana Limo, ubwesho bwa kupelako ubwa mutundu wa muntu, no konaulwa kwa kwa Satana

Inshita ya kufikilishiwa: Ukufuma pa kupwa kwa bucushi bukalamba ukufika ku konaulwa kwa kwa Satana

 1. Ni shani ukufikilishiwa kwa busesemo bwa ntanshi ubwa Baibolo kwayenda?

BUSHE uleibukisha ubusesemo bwa kubalilapo ubwa Baibolo? Bwalandilwe na Yehova Lesa lintu atile ku nsoka: “Ndebika no bulwani pa kati ka iwe no mwanakashi, kabili pa kati ka bufyashi bobe no bufyashi bwakwe: bwene bwakulakulasa ku mutwe, nobe wakulabulasa ku citende.” (Ukutendeka 3:15) Nomba ukufikilishiwa kwa bulya busesemo kwaisa pa kalume ka kuko! Natulonsha ilyashi lya kale ilya kulwisha kwa kwa Satana ukuteyanya kwa kwa Yehova kwapala umwanakashi ukwa ku mulu. (Ukusokolola 12:1, 9) Ulubuto lwa Nsoka ulwa pe sonde, pamo no butotelo bwa luko, amapolitiki, na makwebo yakalamba, lwatulaika ukupakasa kwakaluka pa lubuto lwa mwanakashi, Yesu Kristu na bakonshi bakwe abasubwa 144,000, pano pe sonde. (Yohane 8:37, 44; Abena Galatia 3:16, 29) Satana abikile imfwa yabamo ukucululusha pali Yesu. Lelo iyi yashininkishe ukupala icilonda ku citende, pantu Lesa abuushishe Umwana wakwe wa citetekelo pa bushiku bwalenga shitatu.—Imilimo 10:38-40.

 2. Ni shani Insoka icenwa, kabili cinshi cicitika ku lubuto lwa Nsoka ulwa pe sonde?

² Ni shani ku lwa Nsoka no lubuto lwa iko? Apepi na 56 C.E. umutumwa Paulo alembele kalata iitali ku Bena Kristu ba mu Roma. Mu kuisondwelela, abakoseleshe pa kusosa ati: “Awe Lesa wa mutende akashonawila Satana mwi samba lya makasa yenu bwangu bwangu.” (Abena Roma 16:20) Uku kuli ukwacila pa kucena kwa pa mulu. Satana ali no kushonaulwa! Paulo pano abomfya ishiwi lya ciGreek, syn·triʹbo, ilipilibula ukufwanta mu mibele yapalo musunga, ukunyantawila pa nshi, ukonaula umupwilapo pa kushonaula. Ukukuma ku lubuto lwa buntunse ulwa Nsoka, ici cili no kuba kupuma kwa cine cine mu bushiku bwa kwa Shikulu, ukufika pa kalume pa bucushi bukalamba mu kushonaula kwapwililila ukwa Babiloni Mukalamba ne micitile ya bupolitiki ya calo, pamo pene na bakaafwilisha babo mu fya makwebo ne fya nkondo. (Ukusokolola, ifipandwa 18 na 19) Muli fyo Yehova aleta ku kalume ubulwani pa kati ka mbuto shibili. Ulubuto lwa mwanakashi wa kwa Lesa lwacimfya pa lubuto lwa pe sonde ulwa Nsoka, kabili lulya lubuto talwakabeko kabili!

Satana Apooswa ku Cilindi ca ku Mbo

 3. Cinshi Yohane atweba cikacitika kuli Satana?

³ Cinshi, lyene, cabakilwa Satana umwine wine ne fibanda fyakwe? Yohane atweba ati: “Kabili namwene malaika aleika mu mulu, ali no lufungulo lwa cilindi ca ku Mbo no munyololo ukalamba mu minwe yakwe. Wene aikete iciŋwena, icisoka cikote [icili Ciwa, “NW”] kabili Satana, no kucikaka imyaka ikana limo, no kucipoosa mu cilindi ca ku Mbo, no kwisalako no kukakatikapo pa mulu wa ciko, ukuti ciilufya kabili inko ikasuke aifishiwapo imyaka ikana limo: pa numa ya ifi ali no kukakulwa inshita inono.”—Ukusokolola 20:1-3.

 4. Ni ani malaika akwata ulufungulo lwa ku cilindi ca ku mbo, kabili twaishiba shani?

⁴ Ni ani uyu malaika? Alingile ukukwata amaka yakulisha pa kuba na maka ya kufumyapo umulwani mukalamba wa kwa Yehova. Akwato “lufungulo lwa cilindi ca ku Mbo no munyololo ukalamba.” Bushe ici tacitwibukisha icimonwa ca mu kubangilila? Kwena, ee, imfumu ya pali bamakanta iitwa “malaika wa cilindi ca ku Mbo”! (Ukusokolola 9:11) E co pano kabili twamona Kebela Mukalamba wa kwa Yehova, Yesu Kristu wakatamikwa, mu kubomba. Uyu malaika mukalamba uwapoosele Satana ukufuma mu mulu, uwapingula Babiloni Mukalamba, kabili uufumyapo “ishamfumu sha pe sonde ne milalo ya shiko” pa Armagedone mu kushininkisha te kuti aselele pa mbali no kuleka malaika wacepako ukupeele mpumo ikalamba mu kubika Satana ku cilindi ca ku mbo!—Ukusokolola 12:7-9; 18:1, 2; 19:11-21.

 5. Ni shani fintu malaika wa cilindi ca ku mbo abomba na Satana Ciwa, kabili mulandu nshi?

⁵ Lintu iciŋwena cikalamba icakashika capooselwe ukufuma ku mulu, casoselweko nga “icisoka cikote, [icili Ciwa, NW] kabili Satana, icilufya bonse abaikala mu calo conse.” (Ukusokolola 12:3, 9) Nomba, ukuba apepi no kwikatwa no kubikwa mu cilindi ca ku mbo, alondololwa na kabili mu kukumanina pamo nga “iceŋwena cikalamba, . . . icisoka cikote, [icili Ciwa, NW] kabili Satana.” Uyu kaminaula waseebana, katumpika, kaseebanya, na kakaanya nakakwa mu munyololo no kupooswa “mu cilindi ca ku Mbo,” icaisalwapo no kukakatikwa mu kukosa, “ukuti ciilufya kabili inko.” Uku kubikwa mu cilindi ca ku mbo ukwa kwa Satana kwa myaka ikana limo, mu kati ka iyo nshita ukusonga kwakwe pa mutundu wa muntu takwakabepo na kabili ukubala ukwa mufungwa uuli mu cifungo ca pa nshi ya mushili. Malaika wa cilindi ca ku mbo afumya Satana umupwilapo ku kukumana ukuli konse no Bufumu bwa bulungami. Mwandi kwilulukwa ku mutundu wa muntu!

 6. (a) Bushininkisho nshi bwabako ubwa kuti ifibanda na fyo fiya ku cilindi ca ku mbo? (b) Cinshi nomba cingatendeka, kabili mulandu nshi?

⁶ Cinshi cicitika ku fibanda? Na fyo fine fyabakilwo “kulindilwo kulimunwa.” (2 Petro 2:4) Satana etwa “Beelsebuli, umukalamba wa [fibanda, NW].” (Luka 11:15, 18; Mateo 10:25) Mu cilola ca kubombela kwabo pamo na Satana pa nshita yalepa, bushe ubupingushi bumo bwine te kuti bupiminwe kuli bene? Icilindi ca ku mbo apalepa caba cintu ica kutiinwa kuli ifyo fibanda; pa kashita kamo lintu Yesu alolenkene na fyene, “fyamupaapaatile ukuti efyeba ukuya ku cilindi ca ku Mbo.” (Luka 8:31) Lelo lintu Satana abikwa mu cilindi ca ku mbo, bamalaika bakwe mu kushininkisha bakapooswa mu cilindi ca ku mbo pamo na wene. (Linganyako Esaya 24:21, 22.) Pa numa ya kubikwa mu cilindi ca ku mbo ukwa kwa Satana ne fibanda fyakwe, Ukuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Yesu Kristu kuti kwatendeka.

 7. (a) Ni mu mibele nshi umo Satana ne fibanda fyakwe bakaba ilyo bali mu cilindi ca ku mbo, kabili twaishiba shani? (b) Bushe Hades ne cilindi ca ku mbo cimo cine? (Mona utulembo twa pe samba.)

⁷ Bushe Satana ne fibanda fyakwe bakalabomba lintu bali mu cilindi ca ku mbo? Cisuma, ibukisha iciswango cakashika ce, ica mitwe cinelubali ico “calipo, kabili tacilipo, lelo cili no kufuma mu cilindi ca ku Mbo.” (Ukusokolola 17:8) Lintu cali mu cilindi ca ku mbo, ‘tacalipo.’ Tacalebomba, tacalesakunya, cali icafwa ku mapange yonse ne mifwaile. Mu kupalako, ukulando lwa kwa Yesu, umutumwa Paulo atile: “Ni ani akekila ku Mbo? ico e kuninika Kristu ku bafwa.” (Abena Roma 10:7) Ilintu aali muli cilya cilindi ca ku mbo, Yesu alifwile.a Cintu cabamo ukupelulula ukusondwelela, lyene, ukuti Satana ne fibanda fyakwe bakaba mu mibele yabulo kubomba yapale mfwa pa myaka ikana limo iya kubikwa kwabo mu cilindi ca ku mbo. Mwandi ni mbila nsuma kuli bakatemwa ba bulungami!

Bakapingula pa Myaka Ikana Limo

8, 9. Cinshi nomba Yohane atweba ku lwa baikala pa fipuna fya bufumu, kabili ni bani aba musango yo?

⁸ Pa numa ya myaka ikana limo, Satana akakulwa ukufuma ku cilindi ca ku mbo pa kashita akepi. Mulandu nshi? Intanshi ya kupeelo bwasuko, Yohane aleto kusakamana kwesu ukubwekela ku kutendeka kwa ciputulwa ca nshita. Tubelengo kuti: “Kabili namwene ifipuna fya bufumu, na baikelepo, kuli abo kwapeelwe no bupingushi.” (Ukusokolola 20:4a) Ni bani aba abekele pa fipuna fya bufumu no kuteka mu myulu pamo na Yesu wakatamikwa?

⁹ Bali “abashila” abo Daniele alondolola nga baleteka mu Bufumu pamo na Umo “uwapala umwana wa muntu.” (Daniele 7:13, 14, 18) Bamo bene nga bakalamba 24 abaikala pa fipuna fya bufumu fya mu mulu pa cinso ca kwa Yehova pene. (Ukusokolola 4:4) Basanshamo abatumwa 12, kuli abo Yesu apeele icilayo ca kuti: “Mu kulengwa cipya cipya, ilyo Umwana wa muntu akekala pa cipuna ca bukata bwakwe, imwe mwe bankonka mukekala pa fipuna ikumi na fibili aba kupingule mikowa ikumi na ibili ya kwa Israele.” (Mateo 19:28) Basanshamo na Paulo, pamo pene na Bena Kristu ba ku Korinti abatwalilile aba citetekelo. (1 Abena Korinti 4:8; 6:2, 3) Kuti basanshamo, na kabili, ifilundwa fya cilonganino ca ku Laodikea abacimfishe.—Ukusokolola 3:21.

10. (a) Ni shani nomba Yohane alondolola ishamfumu 144,000? (b) Ukufuma ku fyo Yohane atwebele mu kubangilila, ni bani abo ishamfumu 144,000 shisanshamo?

¹⁰ Ifipuna fya bufumu—ifili 144,000—fya pekanishiwilwa abo bakacimfya basubwa “balubwilwe mu bantu, babe fisabo ifyabalilapo ukupya kuli Lesa na ku Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 14:1, 4) “Kabili,” Yohane atwalilila, “namwene ne [myeo, “NW”] ya baputwilwe imitwe [kwi sembe, “NW”] pa mulandu wa kushimika Yesu ubunte, na pa mulandu wa cebo ca kwa Lesa, abashapepele iciswango nangu cimpashanya ca ciko, kabili abashapokelele ululembo lwa ciko pa mpumi shabo na pa fisansa fyabo.” (Ukusokolola 20:4b) Mu kati ka isho shamfumu, lyene, muli Abena Kristu basubwa abaipailwe icisumino abo mu kubangilila, ku kwisulwa kwa cikakatikilo calenga fisano, baipwishe Yehova ubutali akapembelela ukulandula umulopa wabo. Pali ilya nshita, bapeelwe umwingila wabuuta no kwebwa ukupembelela panono. Lelo nomba nabalandulwa ukupitila mu konaulwa kwa Babiloni Mukalamba, ukonaulwa kwa nko ku Mfumu ya shamfumu na Shikulu wa bashikulu, no kubikwa kwa kwa Satana ku cilindi ca ku mbo.—Ukusokolola 6:9-11; 17:16; 19:15, 16.

11. (a) Ni shani twingomfwikisha inumbwilo ya kuti ‘abaputulwe imitwe [kwi sembe, NW]’? (b) Mulandu nshi cingasoselwa ukuti bonse ba 144,000 bafwile imfwa ya bulilambo?

¹¹ Bushe aba bonse bakapingula ba cifumu 144,000 lwa ku mubili “baputwilweko imitwe [kwi sembe, NW]”? Mu kupalako, banono fye aba bene mu kulunganishiwako baputwilwe mu mano ya cine cine. Iyi numbwilo, nangu ni fyo, ukwabulo kutwishika yateyanishiwa ukufukatila bonse abo Bena Kristu basubwa abashipikishe ukufwila icisumino mu nshila imo nelyo iinankwe.b (Mateo 10:22, 28) Mu kushininkisha, Satana kuti atemwa ukuputulako bonse imitwe kwi sembe, lelo, mu cishinka, te bonse bamunyina basubwa aba kwa Kristu bafwa nga bafwile cisumino. Ubwingi bwabo bafwa ku kulwala nelyo ku bukote. Aba musango yo, nangu cibe fyo, na bo bene baba kwi bumba lintu Yohane nomba amona. Imfwa ya bonse bene yaba, mu mano, ya bulilambo. (Abena Roma 6:3-5) Ukulundapo, takuli nangu umo uwa bene uwali ulubali lwa calo. E co, bonse bene balipatwa ku calo kabili, mu ca kufumamo, babele abafwa mu menso ya ciko. (Yohane 15:19; 1 Abena Korinti 4:13) Takuli nangu umo uwa bene uwapepele iciswango nelyo icimpashanya ca ciko, kabili lintu bafwile, takuli nangu umo uwa bene uwasendele ululembo lwa ciswango. Bonse bene bafwile nga bakacimfya.—1 Yohane 5:4; Ukusokolola 2:7; 3:12; 12:11.

12. Cinshi Yohane ashimika ku lwa shamfumu 144,000, kabili ni lilali ukwisa kwabo ku mweo kucitika?

¹² Nomba aba bakacimfya bali aba mweo na kabili! Yohane ashimika ati: “Kabili bali no mweo, batekele pamo na Kristu imyaka ikana limo.” (Ukusokolola 20:4c) Bushe ico cipilibulo kuti aba bakapingula tababuushiwa ukufikila pa numa ya konaulwa kwa nko no kubikwa kwa kwa Satana ku mbo pamo ne fibanda fyakwe? Iyo. Ubwingi bwa bene kale kale baliba aba mweo nga nshi, apo baninine pamo na Yesu ukulwisha inko pa Armagedone. (Ukusokolola 2:26, 27; 19:14) Mu cine cine, Paulo alangilile ukuti ukubuushiwa kwabo kutendeka mu kwangufyanya pa numa ya kutendeka kwa kubapo kwa kwa Yesu mu 1914 no kuti bamo babuushiwa pa ntanshi ya banabo. (1 Abena Korinti 15:51-54; 1 Abena Tesalonika 4:15-17) E ico, ukwisa ku mweo kwabo kucitika pa ciputulwa ca nshita lintu bapokelela ngo muntu umo umo ubupe bwa bumi bwa bumunshifwa mu myulu.—2 Abena Tesalonika 1:7; 2 Petro 3:11-14.

13. (a) Ni shani twingamona imyaka ikana limo mu kati ka iyo ba 144,000 batekamo, kabili mulandu nshi? (b) Ni shani fintu Papias wa ku Hierapolis amwene imyaka ikana limo? (Mona utulembo twa pe samba.)

¹³ Ukuteka kwabo no kupingula kukaba pa myaka ikana limo. Bushe iyi myaka ikana limo ya cine cine, nelyo tufwile ukuimona mu cimpashanya nga iishalondololwa bwino, iciputulwa ca nshita yalepa? “Amakana” limbi kuti yapilibula impendwa yakula, iishapelela, pamo nga pali 1 Samwele 21:11. Lelo pano “ikana” lya cine cine, apo limoneka imiku itatu mu Ukusokolola 20:5-7 pamo nga “imyaka ikana limo.” Paulo ainike iyi nshita ya bupingushi “ubushiku” lintu alondolwele ati: “[Lesa] alingile ubushiku umo akapingwila aba pano isonde mu bulungami.” (Imilimo 17:31) Apo Petro atweba ati ubushiku bumo kuli Yehova bwaba nge myaka ikana limo, cili icalingako ukuti ubu Bushiku bwa Bupingushi bube imyaka ikana limo iya cine cine.c—2 Petro 3:8.

Abafwa Abashelepo

14. (a) Bulondoloshi nshi ubo Yohane abika ku ‘lwa bafwa abashelepo’? (b) Ni shani inumbwilo shacitwa ku mutumwa Paulo shisanika ulubuuto pe shiwi ‘bali no mweo’?

¹⁴ Ni bani, nangu ni fyo, abo ishi shamfumu shikapingula, nge fyo umutumwa Yohane pano afyantikamo ati: “Abafwa abashelepo tabali na mweo yasuka yafishiwapo imyaka ikana limo”? (Ukusokolola 20:5a) Na kabili, inumbwilo ya ‘bali na mweo’ ili no kumfwika ukulingana na mashiwi yashingulukako. Iyi numbwilo kuti yakwata amabupilibulo yalekanalekana mu mibele yalekanalekana. Ku ca kumwenako, Paulo alandile ulwa Bena Kristu banankwe basubwa ati: “Imwe [Lesa amucita aba mweo nelyo mwali, NW] abafwa mu mampuulu na mu membu.” (Abena Efese 2:1) Ee, Abena Kristu basubwa no mupashi wa mushilo ‘bacitilwe aba mweo,’ nangu fye mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, ukubilishiwa abalungama pa citendekelo ca citetekelo cabo mwi lambo lya kwa Yesu.—Abena Roma 3:23, 24.

15. (a) Inte sha kwa Yehova sha pa ntanshi ya Bwina Kristu shaipakishe kwiminina nshi na Lesa? (b) Ni shani impaanga shimbi ‘besa ku kuba aba mweo,’ kabili ni lilali bakakwate sonde mu mano ya kumanina?

¹⁵ Mu kupalako, inte sha kwa Yehova isha pa ntanshi ya buKristu babilishiwe abalungama ukukana kuli bucibusa na Lesa; kabili Abrahamu, Isaki, na Yakobo balandilweko nga “ba mweo” nangu cingatila bali abafwa ku mubili. (Mateo 22:31, 32; Yakobo 2:21, 23) Nangu cibe fyo, bene na bambi bonse ababuushiwa, pamo pene ne bumba likalamba lya mpaanga shimbi sha citetekelo abakapusunsuka Armagedone na bana bonse abo limbi bakafyalwa kuli aba mu calo cipya, balingile ukusumbulwa ukufika ku kupwililika kwa buntunse. Ici cikapwilikishiwa kuli Kristu ne mfumu shinankwe kabili bashimapepo mu kati ka Bushiku bwa Bupingushi ubwa myaka ikana limo, pa citendekelo ce lambo lya cilubula ilya kwa Yesu. Ku kupwa kwa bulya Bushiku, “abafwa abashelepo” bakaba “aba mweo” mu mano ya kuti bakaba abantunse bapwililika. Nga fintu tulemona, lyene balingile ukupita mu bwesho bwa kupelako, lelo bakalolenkana na bulya bwesho nga bantunse bapwililika. Lintu bakapito bwesho, Lesa akababilisho kuwaminwa ukuba aba mweo kuli pe na pe, abalungama mu mano yakumanina. Bakakumanya ukufikilishiwa kwapwililika ukwa bulayo bwatila: “Abalungama bakapyaninina isonde, no kwikalamo inshiku pe.” (Ilumbo 37:29, NW) Mwandi ni nshita ya ku ntanshi yabamo ukusekelela iyabakilwa umutundu wa muntu uwa cumfwila!

Ukubuuka kwa Ntanshi

16. Ni shani Yohane alondolola ukubuuka uko abo abateka nge shamfumu pamo na Kristu bakumanya, kabili mulandu nshi?

¹⁶ Ukubwekela nomba kuli abo “babele aba mweo no kuteka nge shamfumu na Kristu,” (NW) Yohane alemba ati: “Uku e kubuuka kwa ntanshi.” (Ukusokolola 20:5b) Ni shani kwaba ukwa ntanshi? Kwaba “ukubuuka kwa ntanshi” ukukuma ku nshita, pantu abakumanya kwene “babe fisabo ifyabalilapo ukupya kuli Lesa na ku Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 14:4) Na kabili kwaba ukwa ntanshi mu kukatama, apo abo abakana muli kwene baba bakateka banankwe na Yesu mu Bufumu bwakwe bwa mu mulu no kupingula abashala aba mutundu wa muntu. Mu kupelako, kwaba ukwa ntanshi mu mibele. Pa mbali ya kwa Yesu Kristu umwine wine, abo babuushiwa mu kubuuka kwa ntanshi e fibumbwa fyeka fye fyasoselwako mu Baibolo nga abapokelele bumunshifwa.—1 Abena Korinti 15:53; 1 Timote 6:16.

17. (a) Ni shani Yohane alondolola icilolelo capaalwa ca Bena Kristu basubwa? (b) “Imfwa ya cibili” cinshi, kabili mulandu nshi ishakwatila “amaka” pali ba kacimfya ba 144,000?

¹⁷ Mwandi cilolelo capaalwa ica aba abasubwa! Yohane abilisha ati: “[Wa nsansa, “NW”] kabili wa mushilo uukwete icakaniko mu kubuuka kwa ntanshi; pali abo imfwa ya cibili taikwete amaka.” (Ukusokolola 20:6a) Nge fyo Yesu alaile Abena Kristu ba mu Smurna, aba bakacimfya abakana mu “kubuuka kwa ntanshi” tabakabe mu busanso nangu bumo ubwa kucenwa ku “mfwa ya cibili,” iipilibula ukuloba, ubonaushi bwabule subilo lya kubuuka. (Ukusokolola 2:11; 20:14) Imfwa ya cibili tayakwata “maka” pali bakacimfya ba musango yo, pantu bakafwala ukukanabola na bumunshifwa.—1 Abena Korinti 15:53.

18. Cinshi Yohane asosa ku lwa bakateka bapya be sonde, kabili cinshi bakapwilikisha?

¹⁸ Ifyo bapusana ku shamfumu sha pe sonde mu kati ka ciputulwa ca bulashi bwa kwa Satana! Aba bateka te kucila pa myaka fye 50 nelyo 60, kabili ne icinabwingi pa myaka fye inono. Ubwingi bwabo batitikisha umutundu wa muntu. Nangu ni fyo, ni shani inko shingamwenamo mu kubelelela pe samba lya bakateka balukaaluka mu kuba na mafunde yapilibuka? Mu kucilana, Yohane asosa ulwa bakateka bapya be sonde ati: “Lelo bakaba bashimapepo ba kwa Lesa kabili ba kwa Kristu, kabili bakateka pamo nankwe imyaka ikana limo.” (Ukusokolola 20:6b) Pamo na Yesu, bakapanga kamfulumende yeka fye pa myaka ikana limo. Umulimo wabo wa bushimapepo, mu kubomfya ukuwaminwa kwe lambo lya buntunse lyapwililika lya kwa Yesu, bakasumbula abantunse ukufika ku kupwililika kwa ku mupashi, ukwa mibele, no kwa ku mubili. Umulimo wabo uwa cifumu ukafumamo ukukuula sosaite ya buntunse iya cibulungwa conse ibelebesha ubulungami bwa kwa Yehova no mushilo. Pamo nga bakapingula pa myaka ikana limo, bena, pamo na Yesu, mu kuba no kutemwa bakatungulula abantunse bankulako ukulola ku buyo bwa bumi bwa muyayaya.—Yohane 3:16.

Ubwesho bwa Kupelako

19. Cinshi cikaba imibele ye sonde ne mibele ya mutundu wa muntu ukufika ku kupwa kwa Kuteka kwa Myaka Ikana Limo, kabili cinshi Yesu nomba acita?

¹⁹ Ku kupwa kwa Kuteka kwa Myaka Ikana Limo, isonde lyonse likaba ukupala Edene wa kubalilapo. Likaba paradise wa cine cine. Umutundu wa muntu wapwililika tawakalekabila na kabili shimapepo mukalamba uwa kubapaapaatila pa ntanshi ya kwa Lesa, apo imilondo yonse iya lubembu lwa cina Adamu ikaba naifufumishiwapo no mulwani wa kupelelekesha, imfwa, ukuletwa kuli tapali. Ubufumu bwa kwa Kristu bukaba na bubomba imifwaile ya kwa Lesa iya kubumbe calo cimo na kamfulumende umo. Pali iyi nshita, Yesu “akalubwilo bufumu kuli Lesa [wakwe kabili, NW] Wishi.”—1 Abena Korinti 15:22-26; Abena Roma 15:12.

20. Cinshi Yohane atweba cikacitika lintu ikaba ni nshita ya bwesho bwa kupelako kulekelesha?

²⁰ Nomba ili ni nshita ya bwesho bwa kupelako. Bushe cilya calo capwililika ica mutundu wa muntu, ukucilana na bantunse ba ntanshi mu Edene, cikeminina icashangila muli bumpomfu bwa ciko? Yohane atweba icacitika: “Kabili ilyo ikapwe myaka ikana limo, Satana akakakulwa mu cifungo cakwe, no kufumamo ku kuyalufye nko sha mu fifutu fine fya pe sonde, Goge na Magoge, ku kushilonganisha ku kulwa. Impendwa yabo yali ngo musensenga wa pali bemba. Baninine na pa bufumo bwa pe sonde, bashingulwike ne nkambi ya ba mushilo no Musumba uwatemwikwa.”—Ukusokolola 20:7-9a.

21. Ku kubombesha kwakwe kwa kupelako, ni shani Satana abomba, kabili mulandu nshi tushingapapila ukuti bamo bakakonka Satana nangu fye ni pa numa ya Kuteka kwa Myaka Ikana Limo?

²¹ Bushe ukubombesha kwa ukupelako kwa kwa Satana kukenda shani? Atumpike sho “nko sha mu fifutu fine fya pe sonde, Goge na Magoge,” no kubatungulula “ku kulwa.” Ni bani mu kucitikako bengeminina na Satana pa numa ya myaka ikana limo iya kuteka kwabamo ukusekelela, ukwa kukuulilila kwa teokratiki? Cisuma, wilabo kuti Satana ali na maka ya kulufya abapwililika Adamu na Efa lintu baleipakisho bumi mu Paradise wa Edene. Kabili aali na maka ya kulufya bamalaika ba mu mulu abamwene ifya kufumamo fyabipa ifya kupondoka kwa ntanshi. (2 Petro 2:4; Yuda 6) E co te kuti tupape ukuti bamo abantunse bapwililika bakakopekwa ukukonka Satana nangu fye pa numa ya kuteka kwabamo ukusekelela ukwa myaka ikana limo ku Bufumu bwa kwa Lesa.

22. (a) Cinshi cilangililwa ku numbwilo ya kuti “inko sha mu fifutu fine fya pe sonde”? (b) Mulandu nshi bacisanguka betilwa “Goge na Magoge”?

²² Baibolo ita aba bacisanguka “inko sha mu fifutu fine fya pe sonde.” Ici tacipilibula ukuti umutundu wa muntu ukakanikana na kabili mu mibele ya buluko bwaibela mu cinkumbawile. Filangisha fye ukuti aba bakaipatulako abene beka ukufuma ku balungama ba kwa Yehova, aba cishinka no kulangisha umupashi wabipa umo wine untu inko shilanga ilelo. Bakatontonkanya “amapange yabi,” nge fyacitile Goge wa ku Magoge mu busesemo bwa kwa Esekiele, ukuba no buyo bwa konaula kamfulumende ya teokratiki pe sonde. (Esekiele 38:3, 10-12) E co, betilwa “Goge na Magoge.”

23. Cinshi cilangililwa ku cishinka ca kuti impendwa ya bacisanguka yaba “ngo musensenga wa pali bemba”?

²³ Impendwa ya bakailunda kuli Satana mu kusanguka kwakwe ikaba “ngo musensenga wa pali bemba.” Bwingi bwaba shani ubo? Takwaba mpendwa yapiminwa kabela. (Linganyako Joshua 11:4; Abapingushi 7:12.) Impendwa yonse pamo iya kupelako iya bacisanguka ikashintilila pa fyo umuntu umo na umo akankula ku mucenjelo wa kutumpika uwa kwa Satana. Ukwabulo kutwishika, nangu ni fyo, ikaba ni mpendwa yakulako, apo bakayumfwa abakosa ica kulinga ukucimfye “nkambi ya ba mushilo no Musumba uwatemwikwa.”

24. (a) “Umusumba uwatemwikwa” cinshi, kabili kuti washingulukwa shani? (b) Cinshi cimininwako ku “nkambi ya ba mushilo”?

²⁴ “Umusumba uwatemwikwa” ulingile ukuba umusumba uyo uwalandilweko kuli Yesu Kristu wakatamikwa ku bakonshi bakwe pa Ukusokolola 3:12 na uyo eta “umusumba wa kwa Lesa wandi, Yerusalemu mupya uuleika mu mulu ukufuma kuli Lesa wandi.” Apo uku kuteyanya kwa ku mulu, ni shani fintu imilalo ya pe sonde ‘ingaushinguluka’? Ni mu kuti bashinguluka “inkambi ya ba mushilo.” Inkambi iba ku nse ya musumba; e ico, “inkambi ya ba mushilo” ilingile ukwimininako abo baba pe sonde ku nse ya cifulo ca ku mulu ca Yerusalemu Mupya abo muli bucishinka bafwilisha ukutantika kwa kamfulumende wa kwa Yehova. Lintu bacisanguka pe samba lya kwa Satana basansa aba aba citetekelo, Shikulu Yesu acimona kwati balesansa wene. (Mateo 25:40, 45) ‘Isho nko’ shikesha ukupyangapo conse ico Yerusalemu Mupya wa ku mulu apwilikisha mu kulenge sonde ukuba paradise. E ico mu kusansa “inkambi ya ba mushilo,” na kabili balesansa “Umusumba uwatemwikwa.”

Bemba wa Mulilo ne Libwe lya Mingu

25. Yohane alondolola shani ifya kufuma mu kusansa kwa bacisanguka pa “nkambi ya ba mushilo,” kabili cinshi ici cikapilibula kuli Satana?

²⁵ Bushe uku kubombesha kwa kupelako kwa kwa Satana ku katunguluka? Mu kushininkisha iyo—pamo fye nga fintu ukusansa uko Goge wa ku Magoge ali apepi no kucita pali Israele wa ku mupashi mu kasuba kesu takwakatunguluke! (Esekiele 38:18-23) Mu kumonekesha Yohane alondolola icikafumamo ati: “Lelo umulilo waponene mu mulu, no kuboca. Na [Ciwa, “NW”] uwalebalufya apooselwe muli bemba wa mulilo kabili wa libwe lya mingu, umuli ne ciswango na kasesema wa bufi.” (Ukusokolola 20:9b-10a) Ukucila pa kubikwa fye mu cilindi ca ku mbo, iyi nshita Satana, Icisoka cikote, akashonaulwa mu cine cine ukufuma ku kubapo, ukupelwa, ukulofiwa umupwilapo kwati ni ku mulilo.

26. Mulandu nshi “bemba wa mulilo kabili wa libwe lya mingu” ashingabela icifulo ca cine cine ica kulunguluka?

²⁶ Natumona kale kale ukuti “bemba wa mulilo kabili wa libwe lya mingu” te kuti cibe cifulo ca cine cine ica kulungulusha. (Ukusokolola 19:20) Nga ca kuti Satana ali no kucululuka ukulunguluka kwatapata mulya ku ciyayaya, Yehova ali no kumubaka umutuntulu. Lelo, ubumi bupe, te kukanda. Imfwa e kukanda kwa lubembu, kabili ukulingana na Baibolo, ifibumbwa fyafwa tafyumfwa kukalipwa. (Abena Roma 6:23; Lukala Milandu 9:5, 10) Ukulundapo, tubelengo kuti, pa numa imfwa ine, pamo pene na ku mbo, fipooswa muli uyu bemba umo wine uwa mulilo ne libwe lya mingu. Mu kushininkisha, imfwa na ku mbo te kuti ficule ukukalipwa!—Ukusokolola 20:14.

27. Ni shani icacitike ku Sodomu na Gomora citwaafwa ukumfwikisha inumbwilo ya bemba wa mulilo ne libwe lya mingu?

²⁷ Conse ici cikosha imimwene ya kuti bemba wa mulilo ne libwe lya mingu fya cimpashanya. Ukulundako, ukulumbula kwa mulilo ne libwe lya mingu kwita ku muntontonkanya ishamo lya Sodomu na Gomora wa pa kale, ifyaonawilwe kuli Lesa pa mulandu wa bubi bwabo bwakulisha. Ilyo inshita yabo yaishile, “Yehova aloseshe pa Sodomu na Gomora iya mabwe ya mingu no mulilo iyafuma kuli Yehova mu mulu.” (Ukutendeka 19:24) Icaponene imisumba ibili ciitwa “[ukukandwa kwa bupingushi ukwa, NW] mulilo wa muyayaya.” (Yuda 7) Lelo, ilya misumba ibili tayaculile kulunguluka kwa muyayaya. Ukucila, yalifumishiwepo, ukupyangwapo ku nshita yonse, pamo na bekashi ba iko babotelela. Iyo misumba tayabako ilelo, kabili takuli nangu umo uwingasosa mu kushininkisha apo iyo misumba yabelele.

28. Bemba wa mulilo ne libwe lya mingu cinshi, kabili ni shani ashapalile mfwa, Hades, ne cilindi ca ku mbo?

²⁸ Mu kumfwana ne ci, Baibolo ine ilondolola ubupilibulo bwa bemba wa mulilo ne libwe lya mingu ukuti: “Ici cipilibula imfwa ya cibili, bemba wa mulilo.” (Ukusokolola 20:14, NW) Mu kumfwika caba cimo cine na Gehena uyo Yesu alandilepo, icifulo uko ababifi batwalilila abaonaulwa, te kulungulushiwa kuli pe na pe. (Mateo 10:28) Bwaba bonaushi bwapwililila, ubwa kumanina ubwabulwe subilo lya kubuushiwa. Muli fyo, ilintu kwalibako imfungulo sha mfwa, na Hades, ne cilindi ca ku mbo, takwabako kulumbulwa kwa lufungulo lwa kwisula bemba wa mulilo ne libwe lya mingu. (Ukusokolola 1:18; 20:1) Takabale akakula aba nkole bakwe.—Linganyako Marko 9:43-47.

Ukulungulushiwa Akasuba no Bushiku

29, 30. Cinshi Yohane asosa ku lwa kwa Ciwa pamo pene ne ciswango na kasesema wa bufi, kabili ici cili no kumfwika shani?

²⁹ Ukulosha kuli Ciwa na ku ciswango na kuli kasesema wa bufi, Yohane nomba atweba ati: “Ku kulungululwa akasuba no bushiku umuyayaya umuyayaya.” (Ukusokolola 20:10b) Cinshi ici cingapilibula? Nge fyo cilumbwilwe kale, tacingabamo mano ukusoso kuti ifilangililo, pamo nge ciswango na kasesema wa bufi, pamo pene ne mfwa na ku Hades, kuti fyacula ukulungulushiwa mu nshila ya cine cine. E co, tatukwete umulandu uwa kusuminino kuti Satana akalacula ku ciyayaya conse. Ali no kulofiwa.

³⁰ Ishiwi lya ciGreek lyabomfiwa pano ku “kulunguluka,” ba·sa·niʹzo, lipilibula mu kutendekelako “ukupima (ifyela) ku libwe lya kupiminako.” “Ukwipusha pa kubomfya ukulungulusha” e bupilibulo bwa cibili. (The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament) Mu mashiwi yashingulukako, ukubomfya kwe shiwi lya ciGreek kulangililo kuti icikacitika kuli Satana cikabomba, ku ciyayaya conse, nge libwe lya kupiminako pa fikansa fya kulinga no kulungama kwa kuteka kwa kwa Yehova. Ifikansa fya kuteka kwa bumulopwe fikaba na fipwishiwa limo ku nshita yonse. Ukusonsomba kuli bumulopwe bwa kwa Yehova takwakatale akukabila ukweshiwa pa ciputulwa ca nshita catanununwa pa kuti bushininkishiwa ubwalubana.—Linganyako Ilumbo 92:1, 15.

31. Ni shani amashiwi ya ciGreek yabili yaampana ku bupilibulo bwa “kulunguluka” yatwafwilisha ukumfwikisha ukukandwa uko Satana Ciwa apitamo?

³¹ Ukulundapo, ishiwi lyaampanako ba·sa·ni·stesʹ, “kalungulusha,” libomfiwa mu Baibolo ukupilibula “kalinda wa cifungo.” (Mateo 18:34, Kingdom Interlinear) Mu kumfwana ne ci, Satana akabikwa mu cifungo muli bemba wa mulilo kuli pe na pe; takabale akakulwa. Mu kupelako, muli Septuagint wa ciGreek, uwaishibikwe bwino kuli Yohane, ishiwi lyaampanako baʹsa·nos lyabomfiwa ukulosha ku kucendwa uko kutungulula ku mfwa. (Esekiele 32:24, 30) Ici citwafwilisho kumona ukuti ukukandwa kuntu Satana apitamo ni mfwa ya kucendwa, iya muyayaya muli bemba wa mulilo ne libwe lya mingu. Imilimo yakwe ifwila pamo nankwe.—1 Yohane 3:8.

32. Kukandwa nshi uko ifibanda fikapitamo, kabili twaishiba shani?

³² Na kabili, ifibanda tafyalumbulwa muli ici cikomo. Bushe fikakakulwa pamo na Satana ku kupwa kwa myaka ikana limo kabili lyena ukupita mu kukandwa kwa mfwa ya muyayaya pamo nankwe? Ubushinino bwasuko kuti ee. Mu mulumbe wa mpaanga ne mbushi, Yesu asosele ukuti imbushi shikaya “ku mulilo wa muyayaya uwateyanishiwa [Ciwa, NW] na bamalaika bakwe.” (Mateo 25:41) Inumbwilo ya “umulilo wa muyayaya” ilingile ukulosha kuli bemba wa mulilo ne libwe lya mingu umo Satana ali no kupooswa. Bamalaika ba kwa Ciwa bapooselwe ukufuma mu mulu pamo nankwe. Mu kushininkisha, baile mu cilindi ca ku mbo pamo nankwe ku kutendeka kwa Kuteka kwa Myaka Ikana Limo. Mu kubamo ukukonkesha, lyene, bakonaulwa pamo nankwe muli bemba wa mulilo ne libwe lya mingu.—Mateo 8:29.

33. Kulonsha nshi ukwa kupelako ukwa pa Ukutendeka 3:15 kukafikilishiwa ilyo, kabili ni ku mulandu nshi uko umupashi wa kwa Yehova nomba watwala ukusakamana kwa kwa Yohane?

³³ Muli iyi nshila, ukulonsha kwa kupelako ukwa busesemo ubwalembwa pa Ukutendeka 3:15 kwafikilishiwa. Lintu Satana apooswa muli bemba wa mulilo, akaba uwafwa nge nsoka iyo umutwe wa iko wapelwa pe samba lya citende ca cela. Wene ne fibanda fyakwe bakaya kuli pe na pe. Takuli kulumbulwa kwalundwapo ukwa bene mwi buku lya Ukusokolola. Nomba, pa kufumyapo aba ukulingana no busesemo, umupashi wa kwa Yehova waleto kusakamana ku mulandu wa kusekelela kwapamfya kuli abo bateesa isubilo lya pe sonde: Cinshi cikacitika ku mutundu wa muntu ukufuma ku kuteka kwa ku mulu ukwa “Imfumu ya shamfumu” na “abaitwa, kabili abasalwa, kabili aba cishinka”? (Ukusokolola 17:14) Ku kwasuka, Yohane atubwesesha na kabili ku kutendeka kwa Kuteka kwa Myaka Ikana Limo.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 293]

Bemba Wafwa. Icifulo nakalimo icali ca Sodomu na Gomora

[Ifikope pe bula 294]

“Ndebika no bulwani pa kati ka iwe no mwanakashi, kabili pa kati ka bufyashi bobe no bufyashi bwakwe: bwene bwakulakulasa ku mutwe, nobe wakulabulasa ku citende”