Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Mikalile no Mulimo Tubomba
JANUARY 1-7
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MATEO 1-3
“Ubufumu bwa mu Muulu Nabupalama”
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 3:1, 2
ukushimikila: Mu ciGriki, ili ishiwi lyalola mu kuti “ukubilisha imbila ku cintubwingi,” e kutila ukubilisha ku bantu abengi sana ukucila ukulanda fye ilyashi kwi bumba lya bantu abalongene pamo.
Ubufumu: Umuku wa kubalilapo babomfya ishiwi lya ciGriki ba·si·leiʹa, lilosha ku buteko e lyo ne cifulo umwaba abantu abatekwa ne mfumu. Pa miku 162 umo ili ishiwi lya ciGriki lyaba mu Amalembo ya ciGriki aya Bena Kristu, ili ishiwi lyaba imiku 55 mwi buuku lya kwa Mateo kabili ilingi line lilosha ku kuteka kwa kwa Lesa ukwa ku muulu. Mateo alibomfeshe ili ishiwi imiku iingi ica kuti ibuuku alembele kuti lyaitwa no kuti Ibuuku lya Imbila Nsuma ya Bufumu.
Ubufumu bwa mu muulu: Mwi buuku lya kwa Mateo fye e mwaba aya mashiwi imiku 30. Mu mabuuku ya kwa Marko na Luka, amashiwi ayalinganako ya kuti “Ubufumu bwa kwa Lesa,” kabili yalangilila ukuti ubu Bufumu bwaba kabili butekela ku muulu.—Mat. 21:43; Marko 1:15; Luka 4:43; Dan. 2:44; 2 Tim. 4:18.
nabupalama: Ukulangilila ukuti Kateka wa nshita ya ku ntanshi uwa Bufumu bwa kwa Lesa ali mupepi no kumoneka.
nwtsty ifya kutamba
Ifyo Yohane Kabatisha Alefwala ne fyo Alemoneka
Yohane alefwala ica kufwala ico bapangile ukubomfya amasako ya ngamila kabili mu musana alekakamo umushipi wa mpapa, uo nalimo balebomfya no kusendelako utuntu utunono. Ici ica kufwala calipalana ne calefwalako kasesema Eliya. (2 Isha. 1:8) Ica kufwala balepangila na masako ya ngamila cali icakalabana kabili abalecifwala sana bali bapiina. Nomba abakankala e balefwala ica kufwala icanakilila ubusaka ico bapangile ne nsalu ya kolokondwe. (Mat. 11:7-9) Apo Yohane ali muNasiri ukutula fye pa kufyalwa kwakwe, nalimo tabatalile ababeya umushishi wakwe. Ifyo alefwala ne fyo alemoneka fyalelanga fye ukuti aleikala ubumi ubwayanguka kabili aliipeeleshe ukubombela Lesa.
Makanta
Ukulingana ne fyo babomfya ishiwi lya kuti “makanta” mu Baibolo, kuti lyalosha ku fipaso ifyalekanalekana ifyakwata utumasengo utwipi, maka ifipaso ifyenda mu mabumba. Ukulingana ne fyo bafwailishe ku Yerusalemu muno nshiku, basangile ukuti ifyafulishamo sana muli makanta ya mu ciswebebe maproteni. Muno nshiku pa kulya balafumyako umutwe, amolu, amapindo, e lyo no lufumo. Icishalako fye cifuba kabili e co balya icibishi nelyo icaipikwa. Ifi ifipaso nga ulelya fyumfwika kwati ni ng’anse kabili fyalikwata amaproteni ayengi sana.
Ubuci bwa mu Mpanga
Ifi ifikope filelangilila icipeepe ca buci bwa mu mpanga (1) na icipeepe umuli uluto (2). Inshimu isho beta ukuti Apis mellifera syriaca nalimo e shalepanga ubuci ubo Yohane alelya. Ishi inshimu ishikali sana shikala mu matololo ya ku Yudea umwakaba kabili umwauma e lyo abantu te kuti bashiteke. Na lyo line, ku kutendeka kwa ba 800 B.C.E., abantu abaleikala mu Israele baleteka inshimu mu ming’oma iye bumba iimoneka kwati mitondo iitali. Ifipeepe ifingi ifyo ishi inshimu shalepanga bafisangile ku ncende beta muno nshiku ukuti Tel Rehov, iyabela ku Mupokapoka wa Yordani. Inshimu ishalepanga ubuci ubwaleba muli ifi fipeepe nalimo bashifumishe ku calo beta muno nshiku ukuti Turkey.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 1:3
Tamari: E mwanakashi babalilapo ukulandapo mwi buuku lya kwa Mateo pa mutande wa mashina ya banakashi umwali no kufyalilwa Mesia. Bambi bane ni Rahabu na Ruti, abanakashi abashali abena Israele (icikomo 5); Bati-sheba, “umukashi wa kwa Uria” (icikomo 6); na Maria (icikomo 16). Aba abanakashi baliba pa mutande wa baume umwafyaliilwe Yesu pantu kwaliba fimo ifyaibela ifyacitike ifyalengele babe ifikolwe fya kwa Yesu.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 3:11
ndemubatisha: Nelyo “ndemwibisha.” Ishiwi lya ciGriki ba·ptiʹzo lyalola mu kuti “ukutumpika; ukwibisha.” AmaBaibolo yambi yalangilila ukuti ulubatisho kwibisha umuntu mu menshi. Bushiku bumo Yohane alebatisha mu Mupokapoka wa Yordani mupepi na ku Salimu “pantu kulya kwali amenshi ayengi.” (Yoh. 3:23) Ilyo Filipi abatishe cilolo umwina Etiopia, bonse babili “batentemukile mu menshi.” (Imil. 8:38) Ishiwi limo ilya ciGriki balilibomfya muli Septuagint pali 2 Isha. 5:14 ilyo balelanda pa fyacitile Naamani ukuti ‘aitumpike mu Yordani imiku 7.’
JANUARY 8-14
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MATEO 4-5
“Ifyo Tusambilila ku Lyashi lya kwa Yesu Ilya pa Lupili”
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 5:3
Balipaalwa: Ili ishiwi babomfya lilanda pa kupaalwa na Lesa te kuba fye no mutima uwa nsansa nelyo ukuipakisha ifintu fimo. Na kabili ili ishiwi balilibomfya pa kulondolola ubukata bwa ku muulu ubwa kwa Lesa na Yesu.—1 Tim. 1:11; 6:15.
abaishiba ukuti balakabila ifya kwa Lesa: Mu ciGriki amashiwi ya kuti “abaishiba ukuti balakabila” kuti yalosha ku bapiina e kutila abalombelesha, ababulisha nelyo abashakwata nangu kamo.” Kanshi ukubomfya aya mashiwi muli iyi nshila kulosha ku bantu abapiina kabili abaishiba ukuti balakabila sana ubwafwilisho. Aya mashiwi baliyabomfya na pa kulanda pali Lasaro “kalombalomba” uo balanda pali Luka 16:20, 22. Amashiwi ya ciGriki ayo bamo bapilibula ukuti “abapiina lwa ku mupashi” yalosha ku bantu abaishiba kuti bapiina sana lwa ku mupashi kabili balishiba ukuti balakabila ifya kwa Lesa.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 5:7
aba luse: Mu Baibolo amashiwi ya kuti “aba luse” nelyo “uluse” tayapelela fye pa kubelela bambi uluse nelyo ukumfwila umuntu uluse ilyo balemupingula. Lelo yalanda pa kumfwila umuntu inkumbu ishilenga umuntu aitendekelako ukufwaya ukwafwa abali mu kukabila.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 5:9
aba mutende: Aya mashiwi tayalosha fye ku ba mutende lelo na ku baleta umutende apashili umutende.
Sambilisheni Umwana Wenu Ukuba Uwa Mutende
Abafyashi Abena Kristu balafwaisha ukukansha abana babo “ukufwaya umutende no ku-ukonkelela.” (1 Petro 3:11) Umuntu nga aba uwa mutende, alaba sana ne nsansa, kanshi cilawama ukutaluka ku fyonaula umutende, pamo nga ukutunganya bambi, ukubafulilwa no kubapata.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 4:9
nga wafukama no kumpepa: Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti “ukumpepa” muli ici cikomo talilosha ku kutwalilila fye ukulapepa lelo ni apo pene fye. Ukulanda ukuti “nga wafukama no kumpepa” kulangilila ukuti Satana taebele Yesu ukutwalilila fye ukulamupepa lelo alefwaya ukumupepa fye umuku umo mpo.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 4:23
ukusambilisha no kubila: Ukusambilisha kwalipusana no kubila pantu ukusambilisha kwalicila pa kubila; uulesambilisha alafunda, alalondolola, alapelulushanya na abo alesambilisha kabili alapeela ne fishinka.
JANUARY 15-21
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MATEO 6-7
“Intanshi Mulefwaya Ubufumu”
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 6:24
ukubombela: Ishiwi lya ciGriki ilyo balosha ku kubomba nga umusha kuti lyalosha ku musha uubombela fye shikulu umo. Ico Yesu alelandapo pali ili ilembo ca kuti Umwina Kristu te kuti abombele Lesa pa nshita imo ine no kuipeelesha ku kufwaisha ukukwata ifyuma.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 6:33
Mulefwaya: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya pali ici cikomo lilosha ku kutwalilila ukucita icintu cimo, kanshi ili ishiwi kuti lyalosha na “ku kutwalilila ukufwaya.” Abasambi ba kwa Yesu aba cishinka te kuti bafwaye Ubufumu e lyo pa numa baya mu kufwaya ifintu fimbi. Lelo balingile lyonse ukulafwaya Ubufumu intanshi.
Ubufumu: Mu fimfungwa fimo ifya ciGriki ifya kale balemba ili ishiwi ukuti “Ubufumu bwa kwa Lesa.”
bwakwe: Ili ishiwi lilosha kuli Lesa, “Shifwe wa mu muulu” uo balandapo pali Mat. 6:32.
ubulungami: Abafwaya ubulungami bwa kwa Lesa baliiteyanya ukucita ukufwaya kwakwe no kukonka amafunde yakwe. Ifi twalanda fyalipusana na ifyo abaFarise balecita, abaleipangila ubulungami bwabo abene.—Mat. 5:20.
Mulefwaya Ubufumu, Mwilafwaya Ifyuma
Belengeni Mateo 6:33. Abasambi ba kwa Kristu balingile ukubika Ubufumu intanshi mu bumi bwabo. Nga twacita ifi, ninshi ‘fyonse ifi ifyo tukabila akatupeela,’ nga fintu Yesu alandile. Mulandu nshi Yesu alandile ifi? Mu cikomo 32 Yesu atile: “Shinwe wa mu muulu alishiba ukuti mulakabila ifi fyonse,” e kutila alishiba ifyo tukabila. Yehova kuti aishiba ukuti tukalakabila ifya kulya, ifya kufwala, no mwa kwikala ninshi fwe bene tatulaishiba no kwishiba. (Fil. 4:19) Aleshiba ica kufwala cesu icili mu kusapuka. Aleshiba ifya kulya ifyo tulekabila e lyo ne ng’anda iingawama ukulingana no bukulu bwa lupwa lwesu. Yehova akatupeela ifyo tulekabila sana.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
w14 5/15 amabu. 14-15 amapara. 14-16
Mulecita Ifyo Yesu Alandile Ilyo Muleshimikila
Elenganyeni ukuti umuntu mushaishiba amutumina foni, kabili atendeka ukumwipusha pa fya kulya mwatemwa. Kuti mwatontonkanya ukuti bushe nani uyu muntu, kabili cinshi alefwaya? Pa kulanga ukuti namumucindika nalimo kuti mwalanshanya nankwe, lelo mu mucenjelo kuti mwalanda ifingalenga aishiba ukuti tamulefwaya ukutwalilila ukulanshanya nankwe. Nomba elenganyeni umuntu umbi, ena lilya line fye atuma foni, atweba ukuti abomba ku cipani cilolekesha pa bumi, kabili alanda no kuti pali amashiwi ayacindama ayo alefwaya ukutweba. Ici kuti calenga twabikako sana amano. Kabili mu cifyalilwa fye tufwaya abantu ukulanda mu kulungatika ico balefwaya, kabili mucinshi mucinshi. Kuti twabomfya shani ifi twalandapo ilyo tuleshimikila?
Mu ncende ishingi, cilakabilwa ukulanda mu kulungatika ico twendeele. Kwena, twalikwata imbila nsuma iyacindama iyo abene ba mayanda bashaishiba. Lelo kuti caba shani nga ca kutila tatuilondolwele ku muntu, e lyo twatampa fye ukumwipusha atuti: “Kuti mwacita shani nga mwalikwete amaka ya kupwisha amafya yonse mu calo?” Ico twamwipushisha kufwaya ukwishiba ifyo aletontonkanya pa kuti tutendeke ukulanshanya nankwe Baibolo. Lelo umwine wa ng’anda kuti atendeka ukutontonkanya ukuti: ‘Bushe uyu muntu nani, kabili cinshi alenjipushisha?’ Kanshi tufwile ukulanda mu nshila iingalenga ukuti umwine wa ng’anda tasakamene. (Fil. 2:3, 4) Kuti twacita shani ifyo?
Umfweni ifyo kangalila enda umo acita pa kulanshanya na bantu. Pa numa ya kuposhanya no mwine wa ng’anda, alamulanga trakiti itila, Bushe Kuti Mwatemwa Ukwishiba Icine? e lyo amweba ukuti: “Tulepeela abantu bonse aka akapepala muli ino ncende. Mwaliba amepusho 6 ayo abantu abengi batemwa ukwipusha. Mukwai na imwe nalamushiilako aka.” Munyinefwe alandile ukuti abantu abengi balakutikisha nga baishiba ico twendeele, kabili ukucita ifi kulalenga mwatwalilila ukulanshanya no muntu. Pa numa, kangalila enda alepusha uyo muntu ukuti: “Bushe mwalibala amutontonkanyapo pali aya mepusho?” Nga ca kuti umwine wa ng’anda asalapo icipusho cimo, munyinefwe alamukupukwila trakiti no kulanshanya nankwe ifyo Baibolo yalanda pali ico cipusho. E lyo limo pa kuti elenga umwine wa ng’anda insoni, alasala icipusho pa kuti atwalilile ukulanshanya nankwe. Kwena, kwaliba inshila ishingi isha kutendekelamo ukulanshanya na bantu. Mu ncende shimo, abantu bafwaya umuntu alandako nabo ilyashi ilyo ashilalanda ifyo endeele. Icacindama kulanshanya na bantu mu nshila iyo bengatemwa.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 7:28, 29
balipapile: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya pali ici cikomo lyapilibula ukuti “ukupapa sana.” Ili ishiwi lilangilila ukuti abantu balitwalilile ukutontonkanyapo sana pa fyebo Yesu alandile.
imisambilishishe yakwe: Aya amashiwi yalosha ku fyo Yesu alesambilisha, inshila alebomfya pa kusambilisha, ifyo alelanda ilyo alesambilisha na fintu asambilishe abantu mu Lyashi lya pa Lupili.
te pamo nga bakalemba babo: Yesu alelanda nga umwiminishi wa kwa Yehova kabili alesambilisha ngo muntu uwaba na maka pantu ifyo alesambilisha fyalefuma mu Cebo ca kwa Lesa. (Yoh. 7:16) Talesambilisha kwati ni filya bakalemba abalekonka ifyalesambilisha abaYuda bakasambilisha balecita.
JANUARY 22-28
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MATEO 8-9
“Yesu Alitemenwe Abantu”
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila Mat. 8:3
amukumya: Amafunde ya kwa Mose yatile umuntu wa fibashi alingile ukuba eka pa kuti bambi bacingililwe. (Lebi 13:45, 46; Impe. 5:1-4) Na lyo line, intungulushi sha baYuda shalilundileko amafunde na yambi. Ku ca kumwenako, umuntu alingile ukutaluka ku wa fibashi nalimo amamita 1.8, lelo nga ni nshiku kwaleba sana umwela uwa fibashi balemutaluka amamita nalimo 45. Aya amafunde yalengele aba fibashi balebacusha sana. Kwaliba ilyashi limo ililanda pali kasambilisha umo uwalefisama aba fibashi na kasambilisha umo umuYuda uwaletoba amabwe aba fibashi pa kuti bemupalama. Lelo Yesu ena pa numa ya kumona ifyo uwa fibashi alecula alicitile ifyo abaYuda abengi bashalecita, alimukumishe. Yesu alicitile ifi nangu ca kuti alikwete amaka ya kumundapila fye kwi shiwi.—Mat. 8:5-12.
ndefwaya: Yesu taumfwile fye ifyo uwa fibashi amulombele lelo alilangile ukuti alefwaya ukumwafwa, ukulangilila ukuti icalengele amwafwe te pa mulandu wa kuti e fyo alingile fye ukucita.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 9:10
aikele pe tebulo: Ukwikala na umuntu pe tebulo kulangilila ukuti mwalishibana nankwe. Kanshi abaYuda ba mu nshiku sha kwa Yesu nalimo tabaleikala nelyo ukuliila pamo na umuntu uushili muYuda.
bakasonkesha: AbaYuda abengi balepokelako ubuteko bwa bena Roma imisonko. Abantu abengi balipatile bakasonkesha ba misonko pantu balebombela ubuteko ubo abantu bapatile kabili baleibila abantu pa kubasonkesha imisonko ukucila payo balingile ukulipila. Bakasonkesha ba misonko balibapatile ku baYuda banabo kabili balebamona kwati bali fye nga babembu nelyo bacilende.—Mat. 11:19; 21:32.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 9:36
abomfwilile uluse: Amashiwi ya ciGriki aya kuti splag·khniʹzo·mai ayo babomfya muli ici cikomo yalipalana na mashiwi babomfya nga balelanda pa “mala” (splagʹkhna) ya mu mala, ukulangilila ukumfwa ububi uko umuntu omfwa mu kati ka mubili. Aya mashiwi ya ciGriki yaba pa mashiwi ayakwata sana amaka ayalangilila ukumfwila umuntu ubulanda.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
“Imupeele Ica Kumulanga”
Na lintu mushika wa fita—napamo Umwina fyalo, uwa ku Roma—aishile kuli Yesu no kulomba ukuti ondape umusha wakwe uwaleshikila, Yesu alishibe ukuti ulya mushilika alikwete filubo. Mushika wa fita muli ilya nshita afwile ku kale alecito lukaakala, ukusuumyo mulopa, no kuipoosa mu kupepa kwa bufi. Lelo, Yesu atontele pali cimo icisuma—e kutila icitetekelo capulamo ica ulya muntu. (Mateo 8:5-13) Inshita imbi, ilyo Yesu alandile ne ncitatubi iyakobeme pa cimuti ca kucushiwilwapo mupepi na wene, tashimawile ulya muntu pali buntalamisoka bwakwe ubwa kale lelo alimukoseleshe pa kumweba ulwe subilo lya ku ntanshi. (Luka 23:43) Yesu alishibe ukuti ukulanda fye pa fibi ificita bambi no kubasuusha kuti kwabafuupula fye. Ukwabula no kutwishika, filya alefwaya ifisuma muli bambi calelenga abengi ukufwaya ukubomba bwino.
Cinshi Abasambi ba kwa Yesu Bashilekela Ukulya?
Yesu alefwaya abasambi ba kwa Yohane beshibe ukuti abasambi bakwe tabaalingile ukukonka imyata ya kale iya baYuda pamo nga ilya iyalelanda pa kuleka ukulya. Taishile mu kukosha imipepele ya kale iishali bwino, iyali no kufumishawapo. Imipepele iyo Yesu alefwaya abantu bakonke te mipepele ya baYuda umwali sana intambi. Kanshi talefwaya ukubila icikamba pa ca kufwala ca kale, nelyo ukubika umwangashi uushilakalipa mu nyambi ya kale.
JANUARY 29–FEBRUARY 4
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MATEO 10-11
“Yesu Alesansamusha Abantu”
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 10:29, 30
inseba: Ishiwi lya ciGriki strou·thiʹon lilangilila akantu akanono e kutila akoni akali konse akanono sana, lelo balelibomfya sana ku nseba, akoni ako baleshitisha pa mutengo uunono sana pa fyuni fyonse ifyo balya.
aka ndalama akanono sana: Nelyo “ikobili lya assarion,” yali malipilo pa numa ya kubomba fye amamineti 45. (Moneni sgd-CW ibu. 62.) Pali iyi nshita ilyo Yesu ali pa bulendo bwalenga shitatu mu Galili, atile inseba shibili baleshishita na ikobili lya assarion. Ilyo papitile nalimo umwaka umo ninshi ali mu Yudea, Yesu na kabili atile inseba shisano baleshishita ukubomfya amakobili yabili aya assarion. (Luka 12:6) Nga twabelenga aya malyashi, tusambilila ukuti inseba shali ishasuulwa sana ica kuti aba makwebo balepeelelapo na imo nga washita shibili.
ne mishishi ya ku mitwe yenu yonse yalipendwa: Umushishi waba ku mutwe wa muntu batila waba nalimo 100,000. Apo Yehova aleshiba utuntu twacepa ngo mushishi ninshi kuti twacetekela ukuti alibika amano ku musambi umo umo uwa kwa Kristu.
nwtsty ifya kutamba
Inseba
Inseba e tuni baleshitisha pa mutengo uunono sana pa fyuni fyonse ifyo balelya. Kuti washita inseba shibili ukubomfya amalipilo bengakupeela nga wabomba amamineti 45. Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya kuti lyalosha na ku tuni na tumbi utunono, pamo nga inseba shisangwa mu mayanda (Passer domesticus biblicus) e lyo na inseba sha mu mpanga (Passer hispaniolensis). Ishi inseba na muno nshiku mwine emo shaba mu Israele.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 11:28
abafininwa: Abantu abo Yesu aleita ukuya kuli ena, bali bantu “abafininwa” na masakamika kabili na macushi. Ukubombela Yehova kwali cisendo kuli aba bantu pa mulandu wa mafunde balundile ku mafunde ya kwa Mose. (Mat. 23:4) Ne Sabata ilyalingile ukubasansamusha nalyo lyali cisendo kuli bena.—Ukufu. 23:12; Marko 2:23-28; Luka 6:1-11.
nalamusansamusha: Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “ukusansamusha” kuti lyalosha ku kutusha (Mat. 26:45; Marko 6:31) nelyo ukutusha ku macushi pa kuti twingaba na maka na kabili (2 Kor. 7:13; File. 7). Amashiwi yambi yalangilila ukuti ukusenda “ikoli” lya kwa Yesu (Mat. 11:29) cipilibula ukulabomba te kutusha fye. Ili ishiwi lya ciGriki lilangilila ukuti Yesu e wali no kulasansamusha kabili no kulakoselesha abanaka ukusenda ikoli lyakwe ilyayanguka.
nwtsty ifyebo fya kumwafwa ukusambilila pali Mat. 11:29
Sendeni ikoli lyandi: Yesu abomfeshe ishiwi lya kuti “ikoli” ukulangilila ukunakila ubutungulushi na ukukonka amafunde. Nga ca kuti Yesu alepilibula ukuti Yehova amubika ikoli lya kusenda babili, ninshi Yesu aleita abasambi bakwe ukuba mwi koli nankwe pa kuti alebafwilisha ukulisenda. Nga ni fyo ninshi aya amashiwi kuti yalembwa no kuti: “Sendeni ikoli na ine.” Nga ca kuti alelanda pa ikoli ilyo umwine abika pali bambi, ninshi alelosha ku kunakila ku butungulushi bwa kwa Kristu na ukukonka amafunde yakwe nga umusambi wakwe.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Yohane Afwaya Ukumfwa Ifyo Yesu Umwine Alalanda
Bushe icipusho Yohane aipwishe cifwile ukutupapusha? Yohane ali ne citetekelo icakosa. Imyaka ibili ku numa ilyo alebatisha Yesu, alimwene umupashi wa kwa Lesa waikila pali Yesu kabili alyumfwile ne shiwi lya kwa Lesa ilyalandile ukuti Yesu mwana wakwe. Te kuti tutile icitetekelo ca kwa Yohane calyambile ukucepa. Nga e fyo cali, Yesu nga talandile amashiwi ayasuma pali Yohane. Nomba nga ca kuti Yohane taletwishika, cinshi aipushishe Yesu ici icipusho?
Nalimo Yohane alefwaya Yesu umwine amwebe ukuti ni Mesia. Ici cali no kukoselesha Yohane ilyo alecula mu cifungo. Na kabili pafwile pali na cimbi icalengele Yohane epushe cilya cipusho. Yohane alishibe amasesemo ya mu Baibolo ayalelanda pa Wasubwa uwa kwa Lesa, ukuti akaba imfumu kabili kalubula. Lelo Yohane ali mu cifungo pa myeshi iingi ukutula apo Yesu abatishiwilwe. Kanshi Yohane alefwaya ukwishiba nga kwali umbi uwali no kupyana Yesu no kufikilisha amalayo yonse ayasobelwe ayo Mesia alingile ukufikilisha.
We Bulanda ku Nkulo Iishilapila
Yesu alicindike sana Yohane Kabatisha, lelo bushe abantu abengi balemumona shani Yohane? Yesu atile: “Iyi nkulo yaba nga abana abanono abekeele pa maliketi abalebilikisha ku banabo, abati, ‘Natumulishisha imitoolilo, lelo tamucindile; natulila imisowa, lelo tamulooseshe.’”—Mateo 11:16, 17.
Ni mwi Yesu aloseshe? Alondolwele ifyo alelandapo ilyo atile: “Ilyo Yohane aishile talelya nangu kunwa, lelo abantu batila, ‘Aba ne cibanda.’ Umwana wa muntu alisa, alalya no kunwa, lelo abantu batila, ‘Moneni! Uyu muntu muliili kabili alitemwisha umwangashi, kabili ni cibusa wa bakasonkesha ba misonko na babembu.’” (Mateo 11:18, 19) Imikalile ya kwa Yohane tayali nga ilya iya bantu bambi pantu ali mu Nasiri kabili talenwa umwangashi, lelo abantu ba nkulo ilya baleti ali ne cibanda. (Impendwa 6:2, 3; Luka 1:15) Yesu ena aleikala fye nga bantu bambi. Alelya no kunwako panono, lelo abantu baleti muliili kabili alanwesha umwangashi. Cailangile fye apabuuta tuutu ukuti balya bantu tabaali na cisuma.