“Yehova” Alalonganika Ulupwa Lwakwe

‘Ndemupapaata ukuti mulesungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela.’—EFES. 4:1, 3.

BUSHE KUTI MWALONDOLOLA SHANI?

Finshi ubutungulushi bwa kwa Lesa bubomba?

Tulanga shani ukuti ‘tulasungilila ukwikatana uko umupashi watupeela’?

Cinshi cikalatwafwa ‘ukubelane cikuuku’?

1, 2. Bushe Yehova afwaya isonde na bantu ukuba shani?

NGA MWAUMFWA ishiwi lya kuti ulupwa, finshi mutontonkanyapo? Bushe mutontonkanya pa kutemwa ne nsansa ishiba mu lupwa? Bushe mutontonkanya pa lupwa ulubombela pamo ku kucita icintu cimo? Bushe mutontonkanya pa lupwa umwaba umutende umo abantu bakulila no kusambilila ifintu e lyo no kupandishanya amano? Nalimo e fyo mwingatontonkanya nga ca kuti aba mu lupwa lwenu balikatana. (Efes. 3:14, 15) Yehova e watendeke ulupwa. Alefwaya ukuti ifibumbwa fyakwe mu muulu na pano calo fileikala umutende, ukucetekelana no kulaumfwana.

² Ilyo Adamu na Efa babembwike, tabali na kabili mu lupwa lwa kwa Lesa, lelo nangu cali ifi, ifyo Yehova alefwaya tafyayalwike. Akalenga abana ba kwa Adamu na Efa bakekale muli Paradaise pano pene pe sonde. (Ukute. 1:28; Esa. 45:18) Alipekanya ukuti ifyo afwaya fyonse fikafikilishiwe. Ifingi ifyo apekanya fyaba mwi buuku lya Abena Efese, ililanda sana pa kwikatana. Katulande pa fikomo fimo fimo ifya mu bena Efese no kumona ifyo twingatungilila ubufwayo bwa kwa Yehova ubwa kulenga ifibumbwa fya mu muulu na pano calo ukwikatana.

UBUTUNGULUSHI BWA KWA LESA NO MULIMO WA BUKO

 3. Butungulushi nshi ubwa kwa Lesa ubwalembwa pa Abena Efese 1:10, kabili ni lilali bwatendeke ukubomba?

³ Mose aebele abena Israele ati: “Yehova Lesa wesu ni Yehova umo.” (Amala. 6:4) Fyonse ifyo Yehova acita filomfwana ne fyo afwaya. E co ‘ilyo inshita yafikile,’ Lesa alibikileko “ubutungulushi” e kutila amapekanyo ya kwikatanya ifibumbwa ifya pano calo na mu muulu. (Belengeni Abena Efese 1:8-10.) Ubu ubutungulushi bukabomba umulimo wa buko mu mbali shibili. Ulubali lwa kubalilapo, lwa kulonganya icilonganino ca basubwa pa kuti bakaye ku muulu mu kubombela pamo na Yesu Kristu, Intungulushi yabo. Ici icilonganino catendeke pa Pentekoste mu 33 C.E. ilyo Yehova atendeke ukulonganika aba kuteka na Kristu mu muulu. (Imil. 2:1-4) Apo abasubwa balilungamikwa pa mulandu we lambo lya cilubula ilya kwa Kristu, balasumina ukuti “bana ba kwa Lesa.”—Rom. 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.

4, 5. Lubali nshi ulwa bubili ulo ubutungulushi bwa kwa Lesa bubomba?

⁴ Ulubali lwa bubili, lwa kulonganya abakekala muli Paradise pe sonde ilyo Ubufumu bwa buMesia bukalateka. “Ibumba likalamba” e bakabalilapo ukwikala mu Paradise. (Ukus. 7:9, 13-17; 21:1-5) Mu Kuteka kwa Myaka Ikana Limo, ibumba likalamba likekala pamo ne minshipendwa ya bakabuuka ku bafwa. (Ukus. 20:12, 13) Ukusengela abafwa kukatupeela ishuko lya kulanga na kabili ukuti twalikatana. Imyaka ikana limo nga yapwa, “ifya pano isonde” e kutila ibumba likalamba bakeshiwa mu bwesho bwa kulekeleshako. Abakatwalilila aba cishinka pano calo e bakaba “abana ba kwa Lesa.”—Rom. 8:21; Ukus. 20:7, 8.

⁵ Lesa alitendeka kale ukupekanya aba kwikala mu muulu e lyo na pano calo. Bushe ifwe bonse umo umo, tulanga shani ukuti tulakonka ubutungulushi bwa kwa Lesa?

‘MULESUNGILILA UKWIKATANA UKO UMUPASHI WAMUPEELA’

 6. Bushe Amalembo yalangilila shani ifyo Abena Kristu balingile ukulayampana pamo?

⁶ Amalembo yalangilila ukuti Abena Kristu balingile ukulalongana pamo. (1 Kor. 14:23; Heb. 10:24, 25) Te kuti tube abaikatana nga ca kuti tulekumana fye pa cifulo cimo nga filya abantu bakumana ku maliketi nangu ku fibansa fya mangalo. Pa kuti twingaba abaikatana icine cine kano tulekonka ifyo Lesa atusambilisha no kuleka umupashi wa kwa Lesa uletwafwa.

 7. Bushe amashiwi ya kuti “ukusungilila ukwikatana uko umupashi watupeela” yalola mwi?

⁷ Nangu ca kuti Yehova alilungamika abasubwa no kubeta ukuti abana bakwe e lyo impanga shimbi nasho alishilungamika no kushita ati ifibusa pa mulandu wa cilubula ca kwa Kristu, nalyo line tatwakaleke ukupusana na bambi pantu twikala mu calo cabipa. (Rom. 5:9; Yako. 2:23) Nga te ifyo ninshi amashiwi ya kuti ‘muleshipikishanya’ nga tayalefwaikwa. Nomba kuti twacita shani pa kuti tube abaikatana na bamunyinefwe? Tulingile ukuba ‘abaicefya nga nshi kabili abafuuka.’ Paulo atile tulingile ukubombesha “ukusungilila ukwikatana uko umupashi watupeela mu mutende uwikatanya.” (Belengeni Abena Efese 4:1-3.) Icingatwafwa ukukonka uku ukufunda kuleka umupashi wa kwa Lesa uletutungulula pa kuti twingakwata ifisabo fya mupashi. Ifisabo fya mupashi filatwafwa ukuwikishanya na babwananyina, nomba imicitile ya muntu umubembu yena ilenga abantu ukulapusana.

 8. Bushe imicitile ya muntu umubembu ilenga shani abantu ukulapusana?

⁸ Moneni ifyo “imicitile ya muntu umubembu” ilenga abantu ukupusana. (Belengeni Abena Galatia 5:19-21.) Ubulalelale bulalenga umuntu ataluka kuli Yehova na ku cilonganino, e lyo ubucende nabo kuti bwalenga abana ukukanaba na bafyashi babo e lyo kuti bwalenga no muntu uwa cishinka mu cupo ukulekana no munankwe. Ukukowela kulalenga umuntu ataluka kuli Lesa na ku bantu ba kwa Lesa. Umuntu uwa kambatikapo icintu cimo ku cinankwe alishiba ukuti pa kuti fikambatane bwino afwile ukufiwamya. Umuntu nga alipama ku kucita ifya nsoni, ninshi alisuula amafunde ya kwa Lesa. Imicitile ya muntu umubembu, yonse ilatalusha abantu kuli Lesa na ku bantu banabo. Lesa alipata imibele ya musango uyu.

 9. Kuti twaishiba shani nga ‘tulasungilila ukwikatana uko umupashi watupeela’?

⁹ E co bonse tulingile ukuyipusha atuti: ‘Bushe ndesha na maka yonse “ukusungilila ukwikatana uko umupashi watupeela”? Bushe ncita shani nga nakwata ubwafya no muntu? Bushe ndailishanya kuli bambi pa kuti basumine ifyo ndetontonkanya? Bushe mfwaya ukuti baeluda ebo bapwishe ubwafya mu nshita ya kuti tuwikishanye? Bushe ndaleka ukulanda no muntu uo nkwete nankwe ubwafya pa kuti lyonse aleishiba ukuti alilufyanya?’ Bushe imibele ya musango uyu kuti yalangilila ukuti tulebomba ukulingana ne fyo Yehova afwaya, ukulonganika na kabili ifintu fyonse muli Kristu?

10, 11. (a) Busuma nshi ubwa kuba pa mutende na bamunyinefwe? (b) Kuti twacita shani pa kuti twingakwata umutende na mapaalo ya kwa Lesa?

¹⁰ Yesu atile: “E ico, nga uletwala ica bupe ku ciipailo, kabili palya pene waibukisha ukuti munonko ali na cimo kuli iwe, ushe ica bupe cobe pa ntanshi ya ciipailo, no kubwelelamo; utale uyeumfwana na munonko, kabili nga wabwela, e lyo utuule ica bupe cobe. Uleyangufyanya ukumfwana no ulekutwala ku cilye.” (Mat. 5:23-25) Yakobo na o atile “uluseke lwa cisabo ca bulungami lubyalwa ilyo kuli umutende pa kutila abantu ba mutende bakalobololeko ubulungami.” (Yako. 3:17, 18) E co te kuti tulande ukuti tulecita ifyo Lesa afwaya nga tatuleumfwana na bamunyinefwe.

¹¹ Casangwa ukuti mu fyalo umo abantu balwa sana inkondo, abantu kuti balima sana nga ca kuti tabaletiina utupata uto abalwa inkondo bashika mu mushili. Nga ca kuti akapata kalila mwi bala, abalimi balaleka ukulima muli ayo mabala, abekalamushi tabakwata umwa kusangila ubwikalo, e lyo abekala mu misumba nabo tabakwata ifya kulya. Kanshi nga ca kuti natukwata imibele iingalapumfyanya umutende na bamunyinefwe, te kuti tulekula lwa ku mupashi. Nomba nga tuleyangufyanya ukwelela abanensu no kubacitila ifisuma, kuti twakwata umutende wa cine cine kabili Lesa kuti atupaala.

12. Bushe baeluda kuti batwafwa shani ukuba abaikatana?

¹² Cimbi ico tufwile ukwishiba ca kuti “ifya bupe mu bantu” kuti fyatwafwa ukukwata umutende. Lesa alitupeela aba baume pa kuti baletwafwa ‘ukwikatana mu citetekelo.’ (Efes. 4:8, 13) Nga tulebomba na baeluda mu mulimo wa kwa Lesa e lyo kabili nga baletufunda ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa ninshi baletwafwa ukufwala ubuntu bupya. (Efes. 4:22-24) Baeluda nga balemufunda, bushe mulamona ukuti ni Yehova e ulemufunda pa kuti mukekale mu calo cipya umo Umwana wakwe akalateka? Baeluda, bushe ifi e fyo mutontonkanya pa kulungika bamunyinenwe?—Gal. 6:1.

“MUBELANE ICIKUUKU”

13. Finshi fingafumamo nga tatukonkele ukufunda ukwaba pa Abena Efese 4:25-32?

¹³ Pa Abena Efese 4:25-29 paba imibele iyo tushifwile ukukwata. Pali iyi mibele paba no kulanda ubufi, ukukalipa no bunang’ani, ukulanda amashiwi ayabola mu nshita ya kulanda ayasuma aya kukuula. Nga ca kuti umo talekonka uku ukufunda, kuti alenga umupashi wa kwa Lesa ubulanda, pantu umupashi wa mushilo e wikatanya abantu. (Efes. 4:30) Ukukonka ifyo umutumwa Paulo alembele mu fikomo fyakonkapo kwalicindama pantu kuti kwalenga twakwata umutende no kuba abaikatana. Paulo atile: “Mwilaba ne mpatila ku banenu, muleke icipyu no bukali no kootoka no musaalula pamo no bubi bonse. Lelo mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukubelelana uluse filya na Lesa aitemenwe ukumubelela uluse muli Kristu.”—Efes. 4:31, 32.

14. (a) Bushe amashiwi ya kuti “mubelane icikuuku” yalola mwi? (b) Cinshi cingatwafwa ukuba ne cikuuku?

¹⁴ Amashiwi ya kuti “mubelane icikuuku” yalangilila ukuti nalimo tatwaba ne cikuuku lelo tulingile ukuba ne cikuuku. Kanshi cisuma nga nshi ukubika amano ku fyo abantu bambi bayumfwa ukucila ku fyo ifwe tumfwa! (Fil. 2:4) Nalimo ifyo tulefwaya ukulanda kuti fyalenga bambi ukuseka nelyo kuti fyalenga twamoneka kwati twalicenjela, lelo bushe filalanga ukuti twaliba ne cikuuku kuli bambi? Ukutontonkanishisha libela pa fyo twalalanda kuti kwalenga twaba ne “cikuuku.”

MULEBA NO KUTEMWA NO MUCINSHI MU LUPWA

15. Pa Abena Efese 5:28, finshi ifyo Paulo alelandapo ifyo abalume bafwile ukupashanyamo Kristu?

¹⁵ Baibolo ilinganya ifyo Kristu ampana ne cilonganino ku fyo umulume omfwana no mwina mwakwe. Aya mashiwi yaletulanga ifyo umulume afwile ukutungulula, ukutemwa no kusakamana ulupwa e lyo ne fyo umukashi afwile ukunakila umulume wakwe. (Efes. 5:22-33) Paulo alembele ukuti: “E fyo na balume bafwile ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo,” nomba ni mwi aloseshe ilyo atile “e fyo”? (Efes. 5:28) Amashiwi Paulo abalilepo ukulanda yalanga ifyo “na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cena, . . . , ukucisangulwila ku menshi ya mu musambilo e kutila ku cebo ca kwa Lesa.” Pa kuti umulume aletungilila ubufwayo bwa kwa Yehova ubwa kulonganya ifintu fyonse muli Kristu, afwile ukubikako sana amano ku kusambilisha ulupwa lwakwe Icebo ca kwa Lesa.

16. Finshi fingafumamo nga ca kuti abafyashi balebomba umulimo uo Yehova abapeela uwa kusambilisha abana?

¹⁶ Abafyashi abaume bafwile ukulaibukisha ukuti umulimo wa kusambilisha abana wafuma kuli Yehova. Ku ca bulanda abengi muno nshiku ‘tabatemwa abantu.’ (2 Tim. 3:1, 3) Abafyashi abengi tababomba umulimo uwa kusakamana abana, ici cilalenga abana ukuba aba bulanda no kukanakula bwino. Paulo afundile abafyashi abaume Abena Kristu ati: “Mwilakalifya abana benu, lelo mulebakusha ukulingana no kusalapula kwa kwa Yehova no kukonkomesha kwakwe.” (Efes. 6:4) Ni mu lupwa e mo abana basambilila ukulanga ukutemwa ne cumfwila. Abafyashi abasambilisha abana iyi mibele balabomba bwino ukulingana no butungulushi bwa kwa Yehova. Nga tulelanga ukutemwa no kukanaba no bukali ne cipyu e lyo no kukanaba ne milandile yabipa mu lupwa lwesu ninshi tulesambilisha abana ukulaba no kutemwa e lyo ne cumfwila. Nga tulecita ifi ninshi tuleafwa abana ifya kwikala mu calo cipya.

17. Cinshi tulingile ukucita pa kuti tucimfye Kaseebanya?

¹⁷ Ico tufwile ukwishiba ca kuti Kaseebanya uwapumfyenye umutende wa bana ba kwa Lesa bonse alatulwisha sana pa kuti twilacita ifyo Lesa afwaya. Ifyo Satana afwaya fimonekela mu fyo ifyupo ifingi fipwa, ne fyo abantu basalapo ukwikala ukwabula ukuupana mwi funde e lyo ne fyo bopana abaume beka beka na banakashi beka beka. Tatupashanya ifyo abantu ba muno nshiku bacita lelo tupashanya Kristu. (Efes. 4:17-21) Pa kuti tucimfye Kaseebanya ne fibanda fyakwe tulingile ‘ukufwala ifya bulwi fyonse ifya kwa Lesa.’—Belengeni Abena Efese 6:10-13.

“MULETEMWANA”

18. Cinshi cilenga sana ukuti fwe Bena Kristu tuleikatana?

¹⁸ Ukutemwa e kulenga sana ukuti fwe Bena Kristu tuleikatana. Apo twalitemwa sana “Shikulu umo” na “Lesa umo” e lyo twalitemwa sana na bamunyinefwe, tulafwaisha “ukusungilila ukwikatana uko umupashi watupeela mu mutende uwikatanya.” (Efes. 4:3-6) Yesu apepele ukuti: “Nshilelombela aba beka, lelo na bakantetekela pa kumfwa amashiwi yabo; ukuti bonse babe umo, ifyo imwe Tata mwaba muli ine, na ine naba muli imwe, ukuti na bo babe muli ifwe . . . Kabili nalenga beshibe ishina lyenu kabili nkalenga likeshibikwe, pa kuti babe no kutemwa uko mwantemenweko, na ine mbe muli bena.”—Yoh. 17:20, 21, 26.

19. Finshi mulefwaya sana ukulacita?

¹⁹ Nga tulecita ifintu fimo pa mulandu wa kukanapwililika, ukutemwa kukalalenga tulepepa kuli Yehova nga fintu kemba wa malumbo apepele ati: “Nengeni ukuba no mutima umo ku kutiina ishina lyenu.” (Amalu. 86:11) Lekeni tutwalilile ukulwisha Kaseebanya pa kuti tatufumishe kuli Shifwe uwaba no kutemwa e lyo na kuli bamunyinefwe. Tulebombesha pa kuti “tulepashanya Lesa, apo tuli bana bakwe abo atemwa, kabili tuletemwana” mu lupwa, ilyo tuleshimikila Imbila Nsuma, na lintu tuli mu kulongana.—Efes. 5:1, 2.

[Icikope pe bula 29]

Asha ica bupe cakwe pa cipailo, aya mu kuwikishanya no wa bwananyina

[Icikope pe bula 31]

Mwe bafyashi, mulesambilisha abana benu ukuba no mucinshi