Ukulatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa Epela

1, 2. (a) Mashiwi nshi Yesu alandile ayo abasambi bakwe bakonka na muno nshiku? (b)  Bushe abalwani besu besha shani ukutulofya, kabili finshi fyafumamo?

ILYO aiminine pa ntanshi ya kwa Pilato kapingula mukalamba uwa luko lwa baYuda, Yesu alandile amashiwi ayo abasambi bakwe abacishinka bali no kulakonka ukufika na muno nshiku. Yesu atile: ‘Ubufumu bwandi te bwa pano calo. Ubufumu bwandi abuba bwa pano calo, ababomfi bandi nga balwa ukuti bempeela ku baYuda. Lelo ubufumu bwandi te bwa pano calo iyo.’ (Yoh. 18:36) Pilato alisuminishe ukuti Yesu bamwipaye. Lelo ilyo papitile fye inshiku ishinono, Yesu alibuukile. Bakateka ba Buteko bwakwatishe amaka ubwa Roma balyeseshe na maka ukulofya abakonshi ba kwa Kristu, lelo balifililwe. Abena Kristu batwalilile fye ukulashimikila imbila ya Bufumu mu calo.—Kol. 1:23.

² Ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendeke ukuteka mu 1914, amabuteko ya maka yamo yamo yalyeseshe ukulofya abantu ba kwa Lesa, lelo bonse balifililwe. Amabuteko na baba mu mabumba yamo aya fikansa fya calo balyesha ukutupatikisha ukuitumpa mu fikansa fya calo, lelo balifilwa ukutulekanya. Na muno nshiku, abatungululwa no Bufumu bwa kwa Lesa baba mu fyalo ifingi nga nshi. Nangula twaba mu fyalo fyalekanalekana, twapanga ulupwa lumo ulwaikatana mwi sonde lyonse, kabili tatuitumpa mu fikansa fya calo. Ifi twaikatana bushininkisho bwa kuti Ubufumu bwa kwa Lesa bwalitendeka ukuteka kabili Yesu Kristu Imfumu yesu aletwalilila ukutungulula, no kucingilila abo ateka kabili alitwalilila ukuwamya ifintu mu kuteyanya. Nomba twalalanda pa fyo Yesu atutungulula, ukutucingilila e lyo no kuwamya ifintu mu ukuteyanya. Twalalanda na pa milandu twacimfya mu filye iyalenga ukuti tutwalilile ukukanaba aba “muli ici calo.”—Yoh. 17:14.

3, 4. (a) Finshi fyacitike ilyo Ubufumu bwafyelwe fye? (b) Bushe abantu ba kwa Lesa balyumfwikishe umwalolele ukukanaba aba muli ici calo? Londololeni.

³ Ilyo Ubufumu bwatendeke ukuteka kwaimine inkondo iikalamba ku muulu kabili Satana balimupoosele pano isonde. (Belengeni Ukusokolola 12:7-10, 12.) Pano calo napo inkondo yalibuukile, kabili iyi nkondo yalengele abantu ba kwa Lesa babe mu bwesho. Balingile ukusalapo nampo nga kuba ku lubali lwa kwa Lesa nelyo ulwa calo. Lelo bapingwilepo ukukanaba aba muli ici calo nga filya Yesu acitile. Kwena pa kubalilapo tabaishibe bwino ifyo balingile ukucita pa kuti belaitumpa mu fikansa fya calo.

⁴ Mu 1904, Volyumu 6 iya citabo caleti Millennial Dawn,a yalifumine. Kabili ici citabo cakoseleshe Abena Kristu ukukanalwako inkondo. Lelo icitabo catile Umwina Kristu nga bamupatikisha ukwingila incito ya bushilika, ninshi alingile ukubomba incito iishili ya kubomfya ifyanso. Nga bafilwa ukumupeela incito iishili ya kubomfya ifyanso kabili bamutwala ku kulwa inkondo, ninshi alingile ukushininkisha ukuti tepeye umuntu nangu umo. Ba Herbert Senior abaleikala ku Britain pali ilya nshita kabili ababatishiwe mu 1905, balandilepo ukuti: “Aba bwananyina abengi balipelenganishiwe pantu tabaishibe nampo nga Umwina Kristu kuti aingila incito ya bushilika iishili ya kubomfya ifyanso nangu iyo.”

 5. Bushe Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa September 1, 1915, lwatendeke shani ukwafwa bamunyinefwe ukumfwikisha umwalolele ukukanaba aba muli ici calo?

⁵ Nomba Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa September,1 1915, lwatendeke ukulondolola bwino bwino ifyo Abena Kristu balingile ukucita pali ubu bwafya. Ulu Ulupungu lwalandile pa bulondoloshi bwali mu citabo ca Studies in the Scriptures ukuti: “Tulemona kwati ukubomba imilimo ya bushilika kuti kwaba kupula mwi funde lya kwa Lesa.” Nomba kuti caba shani nga Umwina Kristu bamweba ukuti balamupika imfuti nga alekaana ukufwala yuniformu ya bushilika nelyo ukuba umushilika? Icipande cimo mu Ulupungu catile: “Batini ni cili kwi icingabipisha, ukukupika imfuti pa mulandu wa kuti uli uwa cishinka kuli Cilolo wa Mutende kabili naukaana ukupula mwi funde lyakwe, nelyo ukukupika imfuti ilyo ulebomba incito kuli bakateka ba pano calo, no kubatungilila uku ninshi ulekaana amasambililo ya Mfumu yesu iya ku Muulu? Pali ifi fibili, kuti twasalapo ica kubalilapo, e kutila ukusalapo ukufwa pa mulandu wa kuba ne cishinka ku Mfumu yesu iya ku Muulu.” Nangula ici cipande calilandile mu kulungatika kabili mu kukosa, mu kulekelesha catile: “Tatuletila e fyo umuntu onse afwile ukucita, lelo cila muntu alingile ukuisalila umwine.”

 6. Finshi mwasambilila ku fyo munyinefwe Herbert Senior acitile?

⁶ Bamunyinefye bamo balishibe bwino bwino ukuti calilubene kabili balikeene ukwingila ubushilika te mulandu ne ifyali no kubacitikila. Ba Herbert Senior, abo tulandilepo kale batile: “Ine namwene ukuti ukulongolola impolopolo mu bwato [umulimo uushili wa kubomfya ifyanso] cimo cine fye no kulonga impolopolo mu mfuti no kuilisha.” (Luka 16:10) Pa mulandu wa kuti alikeene ukwingila ubushilika, munyinefwe Senior balimupoosele mu cifungo. Ena na bamunyinefwe bambi bane bali pa bantu 16 abakeene ukwingila ubushilika, pali aba bene pali na balepepa ku mipepele imbi abo bakakilepo mu cifungo ca mu Britain ica Richmond. Kabili aba bantu batendeke ukubeta ukuti ba Richmond 16. Inshita imo ba Herbert na bambi balibasendele mu bumfisolo no kubatwala ku nkondo ku France e lyo babatangisha ku ntanshi pa kuti babepaye. Ilyo bali kulya, babapingwile ukuti babapike imfuti. Ba Herbert na bo bali nabo balibatantamike pa ntanshi ya bashilika pa kuti babapike imfuti, lelo tababepeye. Na lyo line balibakakile imyaka 10.

 7. Ilyo Inkondo ya Calo iya Bubili yaletendeka, finshi abantu ba kwa Lesa kale kale baishibe?

⁷ Ilyo Inkondo ya Calo iya Bubili yaletendeka, ninshi abantu ba kwa Yehova balishiba bwino bwino ifyo calepilibula ukukanaitumpa mu fya calo ne fyo balingile ukucita pa kuti balepashanya Yesu. (Mat. 26:51-53; Yoh. 17:14-16; 1 Pet. 2:21) Ku ca kumwenako, mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1, 1939, mwali icipande cacindama icaletila “Ukukanaitumpa mu fya Calo.” Catile: “Ifunde ilyo abantu abo Yehova apangana nabo icipangano balingile ukulakonka lya kuti, tabalingile ukulwako inkondo nangu fye panono.” Ba Simon Kraker abaishilebombela pa maofeshi yakalamba aya ba Nte mu Brooklyn ku New York, balandile pali ici cipande ukuti: “Nasambilile ukuti abantu ba kwa Lesa balingile ukuba aba mutende ku bantu bonse, na lintu kuli inkondo.” Ifi ifya kulya fya ku mupashi fyapekanishiwe pa nshita yalinga pantu fyalibafwile ukuipekanya ku fyo bali no kubacusha ukwabula ukwenekela. Ubu bwesho bwali no kwesha ifyo bali abacishinka ku Bufumu.

8, 9. Bushe ubusesemo bwa mutumwa Yohane bwafikilishiwe shani?

⁸ Umutumwa Yohane aseseme ukuti pa numa ya kufyalwa kwa Bufumu mu 1914, icing’wena, Satana Kaseebanya, ali no kwesha ukupwisha bonse abaletungilila Ubufumu bwa kwa Lesa ukubomfya umumana wa mampalanya uo ali no kuluka mu kanwa kakwe.b (Belengeni Ukusokolola 12:9, 15.) Bushe ifyo Yohane aseseme fyafikilishiwe shani? Ukutendekela muli ba 1920, abantu ba kwa Lesa balebacusha sana. Nga filya fine cali kuli bamunyinefye abengi mu North America ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili, munyinefwe Kraker balimupoosele mu cifungo pa mulandu wa kuba uwa cishinka ku Bufumu bwa kwa Lesa. Na kuba, ilyo kwali inkondo, abantu abengi mu United States balikeene ukulwako inkondo pa mulandu wa fyo basumiinemo kabili balibapoosele mu fifungo. Pali aba bonse ba Nte e bafulilepo.

⁹ Kaseebanya na bantu bakwe balefwaisha ukonaula bonse abaletungilila Ubufumu mu calo conse. Mu Africa, mu Bulaya, na mu United States, ba Nte balebatwala mu filye na kuli bakapingula abacefyako imyaka bakaka umuntu nga ca kuti ali ne mibele iisuma. Pa mulandu wa kutwalilila ukuba abashipa no kukanaba aba muli ici calo, ba Nte balebakaka, baleboma, no kubalemanika. Mu Germany, abantu ba kwa Lesa balibacushishe sana pantu balekaana ukulumbilisha Hitler nelyo ukwingila ubushilika. Aba bwananyina nalimo 6,000 balibakakile mu fifungo ilyo ubuteko bwa baNazi bwaleteka, e lyo ba Nte ukucila pali 1,600 abena Germany na bashali abena Germany balifwile pa mulandu wa kubacusha. Nangu cali ifyo, Kaseebanya alifililwe ukulofya abantu ba kwa Lesa.—Marko 8:34, 35.

10. Bushe “isonde” limininako cinshi, e lyo bushe lyapokololako shani abantu ba kwa Lesa?

¹⁰ Ubusesemo ubo umutumwa Yohane alembele bwalandile ukuti “isonde,” e kutila amafunde ya mu fyalo aya mulinganya, lyali no kumina “umumana,” e kutila ubucushi ubo amabuteko yacusha abantu ba kwa Lesa. Bushe ulubali lwa ubu busesemo lwafikilishiwa shani? Pa numa ya Nkondo ya Calo iya Bubili, “isonde” lya mampalanya lilapokololako abatungilila Ubufumu bwa bu Mesia. (Belengeni Ukusokolola 12:16.) Ku ca kumwenako, ifilye ifingi fyalicingilila insambu isho Inte sha kwa Yehova bakwata isha kukanaingila ubushilika nelyo ukusefya kwa kulumbilisha icalo bekalamo. Katulande pa milandu imo iyakuma ukubomba imilimo ya bushilika iyo Yehova alenga abantu bakwe ukucimfya.—Amalu. 68:20.

11, 12. Milandu nshi munyinefwe Sicurella na munyinefwe Thlimmenos batwele ku cilye, kabili icilye capingwile shani?

¹¹ Mu United States. Munyinefwe Anthony Sicurella aali pa bana 6 abafyelwe ku bafyashi ba Nte. Abatishiwe ilyo ali ne myaka 15, kabili ilyo ali ne myaka 21, alilembeshe ku buteko ukuti mutumikishi wa kwa Lesa. Mu 1950, ilyo papitile imyaka ibili, alombele ubuteko ukuti bwalule filya alembeshe pa kubalilapo ukuti ali mutumikishi wa kwa Lesa, no kulembesha ukuti talingile ukwingila ubushilika. Nangu ca kuti akabungwe akafwailisha imilandu (Federal Bureau of Investigation) takamwenepo nangu cimo icabipile pa fyo ba Sicurella balefwaya ukucita, icipani ca buteko icilolekesha pa milandu cena calikeene. Uyu munyinefwe alitwele umulandu ku cilye pa miku iingi. Icilye ca U.S. Supreme Court calikutike ku mulandu wakwe, kabili calikeene ifyo icilye icinono capingwile. Ba Sicurella basukile bawina umulandu. Ifyo bapingwile uyu mulandu fyalyafwile na bambi mu United States abashalefwaya ukwingila ubushilika.

¹² Mu Greece. Mu 1983, ba Iakovos Thlimmenos balibakakile mu cifungo pa mulandu wa kuti balikeene ukumfwila umukalamba wa bashilika uwa bebele ukufwala uniformu ya bushilika. Ilyo bafumine mu cifungo, balefwaya ukubomba umulimo wa kupenda indalama, lelo ubuteko bwalikeene pantu bwaleti balikakilwepo mu cifungo. Batwele umulandu ku filye fyonse ifya mu Greece, lelo tabacimfishe. Lyena batwele umulandu ku cilye cikalamba mu Bulaya ica European Court of Human Rights (ECHR). Mu 2000, ibumba lya bakapingula bakalamba 17 aba muli ici cilye (Grand Chamber of the ECHR) bapingwile ukuti ba Thlimmenos tabakwete umulandu, kabili ifyo bapingwile fyalyafwile bambi abo bafyengele mu milandu yapalako. Ilyo bakapingula tabalapingula uyu mulandu, ninshi kwali na bamunyinefwe ukucila pali 3,500 mu Greece abo bakakilepo pa mulandu wa kukanaba aba muli ici calo. Ilyo munyinefwe awinine uyu mulandu ubuteko bwa Greece bwabikileko ifunde ilyalengele ukuti imilandu iyo bamunyinefwe bonse bakwete ipwe. Bwabikileko ne funde lya kuti aba mu Greece bonse abashilefwaya ukubomba ubushilika, balikwete insambu sha kubomba imilimo imbi mu calo. Ilyo kushilaba uyu mulandu ninshi ili ifunde e ko lyaba kale, e ico ilyo bapitulwike mu mafunde ya calo, ili ifunde balilikoseshe.

13, 14. Finshi twingasambilila ku milandu bapeele munyinefwe Stefanov na munyinefwe Bayatyan?

¹³ Mu Bulgaria. Mu 1994 ilyo ba Ivailo Stefanov bali ne myaka 19, balibasalile ukwingila ubushilika. Lelo balikeene ukwingila ubushilika nelyo ukubomba imilimo iimbi iishili ya kubomfya ifyanso. Babapingwile ukukakwa imyeshi 18 mu cifungo, lelo balikeene ubupingushi pantu balikwete insambu ya kukanaingila incito ya bushilika. Umulandu wabo wasukile wafika ku cilye cikalamba mu Bulaya (ECHR). Mu 2001, ilyo tabalatendeka no kulubulula, aba buteko balanshenye na munyinefwe Stefanov kabili balipwishishe uyu mulandu mu mutende. Ubuteko bwa Bulgaria bwalipwishishe imilandu bapeele munyinefwe Stefanov e lyo bwalandile no kuti abekala calo bonse balikwata insambu sha kusalapo ukubomba incito yonse iishili ya bushilika nga balefwaya abene.c

¹⁴ Mu Armenia. Mu 2001 munyinefwe Vahan Bayatyan alifikile pa mushinku uo bengishishapo abantu bonse ubushilika mu Armenia.d Lelo alikaninine fye ndai ukwingila ubushilika, kabili ku cilye conse uko aletwala umulandu mu calo cabo, talecimfya. Mu September 2002, bamukakile imyaka ibili ne myeshi 6, lelo pa numa ya myeshi 10 na hafu balimufumishe. Ilyo ali mu cifungo atwele umulandu wakwe ku cilye cikalamba mu Bulaya (ECHR) uko bapitulwike mu mulandu wakwe. Lelo pa 27 October, mu 2009, ici cilye naco catile uyu munyinefwe ali no mulandu. Ifyo bapingwile fyaponeshe bamunyinefwe ba mu Armenia pa musao. Lelo ibumba lya bakapingula bakalamba aba muli ici cine cilye (Grand Chamber of the ECHR) lyalipitulwike mu mulandu. Pa 7 July, mu 2011, icilye catile munyinefwe Bayatyan aali wa kaele. Uyu wali e muku wa kubalilapo uo icilye ca ECHR casumine ukuti abakaana ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo, balingile ukupeelwa insambu sha kuisalila ifyo balefwaya ukucita, no kukonka ifyo basuminamo mu mipepele yabo. Ifyo bapwingwile filacingilila insambu sha Nte sha kwa Yehova e lyo ne sha bantu fye bambi ababa mu fyalo fya ku Bulaya.e

15. Mulandu nshi abantu ba kwa Yehova bakaanina ukusefya kwa kulumbilisha icalo ico bekalamo?

¹⁵ Ababomfi ba kwa Yehova balanga ukuti bacishinka ku Bufumu bwa kwa Mesia ilyo bakaana ukwingila ubushilika e lyo no kukaana ukuitumpa mu kusefya kwa kulumbilisha icalo bekalamo. Ilyo Inkondo ya Calo iya Bubili yatendeke fye e lyo ukulumbilisha ifyalo kwaseekele sana mwi sonde lyonse. Abekashi ba mu fyalo ifingi balebapatikisha ukulalanda amashiwi ya kulapa ukuti bakulatungilila icalo cabo muli fyonse, balingile no kulaimba ulwimbo lwa cishipa, nelyo ukupika salyuti ku mendela nelyo flagi. Lelo ifwe twalilaya ukuti twakulabombela fye Yehova. (Ukufu. 20:4, 5) Ici calenga ukuti baletucusha icine icine. Nomba Yehova alabomfya “isonde” ukumina bamo abatucusha. Natulande pa milandu imo imo iyakuma ili lyashi iyo Yehova atwafwa ukucimfya ukupitila muli Kristu.—Amalu. 3:8.

16, 17. Mulandu nshi bapeele Lillian na William Gobitas, kabili finshi mwasambilila kuli uyu mulandu?

¹⁶ Mu United States. Mu 1940, kwali umulandu umo uwaile ku cilye uo bakapingula 8 aba mu cilye cikalamba ica mu America ica U.S. Supreme Court bapingwile ukuti ba Nte balikwete umulandu. Lelo kapingula umo fye e walandile ukuti bakaele. Uyu mulandu balewita abati Minersville School District v. Gobitis. Lillian Gobitas,f uwali fye ne myaka 12, na ndume yakwe William uwali ne myaka 10, balikeene ukupika salyuti ku mendela nelyo flagi e lyo no kulanda amashiwi ya kulumbilisha icalo cabo pantu balefwaya ukuba ne cishinka kuli Yehova. Ici calengele ukuti babatamfye pa sukulu. Umulandu wabo walifikile ku cilye cikalamba ica Supreme Court. Kabili icilye capingwile ukuti ifyo abakalamba be sukulu bapingwile fyali fye bwino pantu e fyo ifunde lilanda, na kuba ukupika salyuti no kulanda amashiwi ya kulumbanya icalo kulalenga aba mu calo cesu ukwikatana. Ifi icilye capingwile fyalengele abantu batendeke ukucusha ba Nte icabipisha. Ba Nte abengi balibatamfishe mu masukulu, abakalamba balibatamfishe incito, kabili bambi baleboma icabipisha ku mabumba ya bantu. Icitabo ca The Lustre of Our Country casosele ukutila “takwaba abo bacushapo pa mulandu wa kupepa mu America nge fyo bacushishe ba Nte ukutendekela mu 1941 ukufika mu 1943.”

¹⁷ Uku kucimfya uko abalwani ba kwa Lesa bacimfishe kwali fye kwa pa kashita akanono. Mu 1943, icilye ca Supreme Court calebombela pa mulandu na umbi uwalingene no mulandu wa kwa Lillian na William Gobitas. Uyu mulandu balewita ukuti West Virginia State Board of Education v. Barnette. Uyu muku icilye calandile ukuti ba Nte ba kaele. E wali umuku wa kubalilapo mu America uo icilye ca Supreme Court cayalwile ifyo capingwile mu nshita fye inono sana. Pa numa ya ubu bupingushi, abantu balinashisheko ukucusha abantu ba kwa Yehova mu United States. Ifi bakapingula bacitile fyalengele ukuti abekashi bonse aba mu United States baleshipa nga babekala pa nsambu shabo.

18, 19. Finshi Pablo Barros alandile ukuti e fyamwafwile ukuba uwashipa, e lyo bushe ababomfi ba kwa Yehova bambi kuti bamupashanya shani?

¹⁸ Mu Argentina. Pablo uwali ne myaka 7 na Hugo Barros, uwali ne myaka 8, balibatamfishe isukulu mu 1976 pantu balikeene ukupika salyuti kuli flagi. Kasuba kamo, kafundisha mukalamba asunkile Pablo no kumutoba ulupi ku mutwe pa mulandu wa kukaana ukucita ifyo abanankwe balecita. Ilyo abana besukulu banabo baleinuka, kafundisha mukalamba alikeenye aba abana babili ukuya ku ng’anda. Aba abana bashele pa sukulu pe awala limo kabili kafundisha mukalamba atwalilile fye ukubapatikisha ukucita ifintu ifilanga ukuti balitemwisha icalo cabo. Ilyo Pablo aibukishe ifyabacitike atile: “Yehova alingafwile, nga ni ku maka yandi fye ne mwine nga nshatwalilile ukuba uwa cishinka kuli Lesa.”

¹⁹ Ilyo batwele uyu mulandu ku cilye, icilye calisuminishe ifyo aba pa sukulu bapingwile, ukutamfya Pablo na Hugo. Lelo uyu mulandu baliutwele ku Cilye Cikalamba sana ica mu Argentina. E lyo mu 1979, icilye calyalwile ifyo icilye cimbi capingwile kabili bakapingula batile: “Ifyo icilye ca kubalilapo capingwile (e kutila ukutamfya abana isukulu) fyalilubene pantu ifunde lya calo (mu Cipande 14) lyalipeela umwana onse insambu shakusambilila kabili ifunde lyapeele no Buteko umulimo wa kusambilisha abana bonse (mu Cipande 5).” Pablo na Hugo balicimfishe uyu mulandu kabili abana ba ba Nte nalimo 1,000 balinonkelemo mu fyo icilye capingilwe. Abo batamfishe isukulu balibabweseshe e lyo na bo balefwaya ukutamfya tababatamfishe.

20, 21. Bushe ukutontonkanya pa fyacitiike ilyo umulandu wa kwa Roel na Emily Embralinag waile ku cilye fyakosha shani icitetekelo cenu?

²⁰ Mu Philippines. Mu 1990, Roel Embralinag,g uwali ne myaka 9, na nkashi yakwe Emily uwa myaka 10, pamo na abana be sukulu ba Nte abali nalimo 66, balibatamfishe pa sukulu pantu balikeene ukupika salyuti kuli flagi. Ba Leonardo abafyashi ba kwa Roel na Emily balyeseshe ukulondolwela abakalamba be sukulu, lelo balikeene ukumfwa. Ilyo umulandu wakosele, ba Leonardo batwele umulandu ku Cilye Cikalamba sana. Ba Leonardo tabakwete indalama sha kupeela loya wa kubemininako mu cilye ca milandu. Ulu lupwa lwalipepele sana kuli Yehova ukuti abalange ifya kucita. Iyi nshita yonse aba bana balebapumya no kubasaalula. Ba Leonardo bamwene kwati te kuti bacimfye umulandu pantu tabaishibe ifya kucita pa kulubulula.

²¹ Icacitike ca kuti kwaishile umuntu umo Felino Ganal, loya wa kabungwe kamo akalumbuka mu calo. Ilyo kwali uyu mulandu, ninshi Munyinefwe Ganal alileka ukubomba, kabili ni Inte ya kwa Yehova. Ilyo umulandu wafikile ku cilye cikalamba ica Supreme Court, icilye catile ba Nte ba kaele e lyo tabafwile ukubatamfya amasukulu. Na uyu wine muku, abalefwaya abantu ba kwa Lesa bapule mwi funde lyakwe balifililwe.

22, 23. (a) Cinshi calenga ukuti tulecimfya imilandu iikalamba iingi? (b) Bushe ifi twaikatana na bamunyinefwe mwi sonde lyonse filanga cinshi?

²² Cinshi calenga ukuti fwe bantu ba kwa Yehova tulecimfya imilandu iikalamba yonse iyi? Tuli bantu yaweyawe abashakwata ne fifulo mu buteko. Lelo mu fyalo fyalekanalekana na mu filye ifingi, bakapingula abashifwaya ukufyenga abantu, balatucingilila ku bafwaya ukulesha umulimo wesu na ku batucusha. Kabili ifi filenga amabuteko yamo mu kuya kwa nshita yalule amafunde yamo. Tatutwishika ukuti Kristu alatutungilila eco tuwinina imilandu. (Belengeni Ukusokolola 6:2.) Nomba mulandu nshi tutwalila imilandu ku filye? Te kutila tufwaya ukuti amabuteko yalule amafunde yabo. Lelo, ni co tufwaya ukutwalilila ukulabombela Yesu Kristu Imfumu yesu ukwabula nangu umo ukutupumfyanya.—Imil. 4:29.

²³ Abantu mu calo conse tabaikatana pa mulandu wa lupato e lyo no tubungwe twa fikansa fya calo uto babamo. Lelo Yesu Kristu Imfumu yesu alapaala ababomfi bakwe mwi sonde lyonse pa fyo batwalilila ukukanaba muli ici calo. Satana alifilwa ukutulekanya no ukutonaula. Ubufumu bwa kwa Lesa bwalilonganya abantu abengi nga nshi abashifwaya “ukusambilila inkondo na kabili.” Ifi twaba abaikatana mwi sonde lyonse kabili aba mutende, ala cipesha amano, e lyo kabili bushininkisho bwa kuti cine cine Ubufumu bwa kwa Lesa bwalitendeka ukuteka!—Esa. 2:4.