Mga Sensor sa Bakukang

Kon ang lasang masunog, ang kadaghanan sa mga mananap mangikyas, apan ang black fire beetle (matang sa bakukang) modugok hinuon ngadto. Ngano? Kay diha man sila mangitlog sa bag-o pang nasunog nga mga kahoy. Sanglit ang mga manunukob niini nangikyas na man, sila libreng makakaon, makasanay, ug makapangitlog. Apan nganong makahibalo man sila kon asa nga lasang ang nasunog?

Hunahunaa: Duol sa tungatungang tiil sa bakukang, dunay mga sensor nga gitawag ug pit organ nga makamatikod ug infrared radiation gikan sa lasang nga nagkayo. Ang radyasyon mopainit sa pit organ ug dayon pangitaon sa bakukang ang sunog.

Apan sila duna pay laing sensor. Sa dihang masunog ang ilang dugokanang mga kahoy, ang antena sa bakukang makamatikod bisag gamay kaayong sukod sa pipila ka kemikal gikan sa maong kahoy nga nagkayo. Sumala sa ubang researcher, gamiton niini nga mga bakukang ang ilang antena sa pagpangita sa kahoy nga nagkayo nga halos usa ka kilometro ang gilay-on. Tungod sa ilang mga katakos, kini nga bakukang daw makahibalo ug makatultol ug nagkayo nga lasang sa gilay-ong mga 48 kilometros!

Gitun-an sa mga siyentista ang pit organ ug antena niini nga bakukang sa pagpauswag sa mga gamit nga makamatikod ug sunog ug infrared radiation. Ang gigamit karon nga mga high-resolution infrared sensor kinahanglan pang pabugnawon, busa ang bakukang hayan makatabang sa mga siyentista sa paghimog mas maayong mga sensor nga moobra sa normal nga temperatura. Ang antena sa bakukang nakaaghat sa mga inhenyero sa paghimog fire-detection system nga mas sensitibo ug makamatikod ug kemikal gikan sa aso sa nagkayo nga kahoy ug ubang kemikal sa palibot.

Ang mga siyentista natingala sa talagsaong paagi sa bakukang sa pagkakaplag ug lugar nga kapangitlogan. “Sa unsang paagi kini nga bakukang nakabaton ug abilidad sa pagpangitlog niining paagiha?” nangutana ang usa ka eksperto maylabot sa bakukang nga si E. Richard Hoebeke sa Cornell University, United States. “Pagkagamay sa atong nahibaloan labot sa mga insekto nga may sensitibo kaayo ug komplikadong mga mekanismo sa sensor.”

Unsay imong hunahuna? Ang abilidad ba sa bakukang sa pagkamatikod ug nagkayo nga lasang mitungha pinaagig ebolusyon? O kini ba gidisenyo?