APOSTOL

Ang Gregong pulong nga a·poʹsto·los naggikan sa komon nga berbong a·po·stelʹlo, nga yanong nagkahulogan nga “gipadala.” (Mat 10:5; Buh 7:35) Ang pangunang kahulogan niini tin-awng gipakita diha sa pahayag ni Jesus: “Ang ulipon dili labaw kay sa iyang agalon, ni ang pinadala [a·poʹsto·los] labaw kay sa nagpadala kaniya.” (Ju 13:16) Niini nga kahulogan, ang maong pulong mapadapat usab kang Kristo Jesus ingong “ang apostol ug hataas nga saserdote nga atong gipahayag.” (Heb 3:1; itandi ang Mat 10:40; 15:24; Luc 4:​18, 43; 9:48; 10:16; Ju 3:17; 5:​36, 38; 6:​29, 57; 7:29; 8:42; 10:36; 11:42; 17:​3, 8, 18, 21-25; 20:21.) Si Jesus gipadala sa Diyos ingong iyang tinudlo ug sinugo nga hawas.

Apan, kini nga termino pangunang mapadapat ngadto sa mga tinun-an nga gipili mismo ni Jesus ingong usa ka grupo sa 12 ka tinudlong mga hawas. Ang mga ngalan sa 12 ka orihinal nga pinili gihisgotan diha sa Mateo 10:2-4; Marcos 3:16-19, ug Lucas 6:13-16. Ang usa sa orihinal nga 12, si Judas Iskariote, nahimong maluibon, sa ingon nagtuman sa naunang mga tagna. (Sal 41:9; 109:8) Ang nahibiling 11 ka matinumanong mga apostoles gitala pag-usab sa Buhat 1:13.

Ang pipila sa mga apostoles maoy mga tinun-an kanhi ni Juan nga Tigbawtismo una pa mahimong mga tinun-an ni Jesus. (Ju 1:35-42) Ang napulog-usa kanila dayag nga mga taga-Galilea (Buh 2:7), si Judas Iskariote lamang ang taga-Judea. Sila maoy mga mamumuo; ang upat maoy mga mangingisda; ang usa maoy maniningil ug buhis kanhi. (Mat 4:18-21; 9:9-13) Ang duha kanila mopatim-awng mga ig-agaw ni Jesus (si Santiago ug Juan, ang mga anak nga lalaki ni Zebedeo). Sila maoy mga tawo nga gilantaw sa relihiyosong mga pangulo ingong “dili edukado ug ordinaryo,” nga nagpakitang ubos lamang ang ilang kinaadman ug dili gikan sa mga tunghaan sa hataas nga edukasyon. Ang pipila kanila, lakip si Pedro (Cefas), maoy mga tawong minyo.​—Buh 4:13; 1Co 9:5.

Sa 12, si Pedro, Santiago, ug Juan ang daw labing suod kang Jesus. Sila lamang ang nakasaksi sa pagkabanhaw sa anak nga babaye ni Jairo (Mar 5:35-43) ug sa pagkausab sa dagway ni Jesus (Mat 17:​1, 2), ug taliwala sa ubang mga apostoles sila lamang ang padayong miuban kaniya ngadto sa tanaman sa Getsemane sa gabii sa pagdakop kaniya. (Mar 14:​32, 33) Mopatim-aw nga suod kaayo si Jesus ug si Juan, ug giisip si Juan ingong mao ang gitawag nga “tinun-an nga gihigugma ni Jesus.”​—Ju 21:20-24; 13:23.

Ang Pagpili Kanila ug ang Unang Bahin sa Ilang Ministeryo. Ang 12 gipili gikan sa mas dakong pundok sa mga tinun-an ug gitawag ni Jesus ingong “mga apostoles,” “aron makapadayon sila sa pag-uban kaniya ug aron ikapadala [a·po·stelʹlei] niya sila sa pagwali ug makabaton ug awtoridad sa paghingilin sa mga demonyo.” (Mar 3:13-15) Human niadto sila ‘nagpadayon sa pag-uban kaniya’ sa suod kaayong panag-ubanay sa nahibiling panahon sa iyang yutan-ong ministeryo, nga nakadawat ug daghang personal nga instruksiyon ug pagbansay sa ministeryo. (Mat 10:1-42; Luc 8:1) Sanglit nagpadayon sila nga mga tinudloan ni Jesus, sila gitawag gihapon nga “mga tinun-an,” ilabina diha sa mga asoy sa mga hitabo sa wala pa ang Pentekostes. (Mat 11:1; 14:26; 20:17; Ju 20:2) Human niadto sila kanunay nang gitawag nga “mga apostoles.” Sa panahon nga sila gitudlo, gihatagan sila ni Jesus ug milagrosong mga gahom sa pagpang-ayo, ingon man sa paghingilin ug mga demonyo, ug sa ubay-ubayng higayon gigamit nila kini nga mga gahom sa panahon sa ministeryo ni Jesus. (Mar 3:​14, 15; 6:13; Mat 10:1-8; Luc 9:6; itandi ang Mat 17:16.) Apan, kini nga kalihokan gipakita nga kanunayng segundaryo lamang sa ilang pangunang buluhaton sa pagwali. Bisan tuod gipili ingong linain nga grupo sa mga sumusunod, ang pagtudlo ug pagbansay kanila wala maglakip ug misteryosong mga rituwal o mga seremonyas.

Tawhanong mga Kahuyangan. Bisan tuod gipaboran pag-ayo ingong mga apostoles sa Anak sa Diyos, sila nagpakitag naandan nga tawhanong mga kakulangan ug mga kahuyangan. Si Pedro madalidalion ug mahinaykon (Mat 16:​22, 23; Ju 21:​7, 8); si Tomas dili daling makombinsir (Ju 20:​24, 25); si Santiago ug Juan nagpakitag samag-bata nga pagkadili-mapailobon (Luc 9:​49, 54). Sila naglalis sa isyu kon kinsa kanila ang labing dako diha sa yutan-ong gingharian nga ilang gilaomang tukoron ni Jesus. (Mat 20:20-28; Mar 10:35-45; itandi ang Buh 1:6; Luc 24:21.) Sila miila nga sila nanginahanglan ug mas dakong pagtuo. (Luc 17:5; itandi ang Mat 17:20.) Bisan pa sa daghang katuigan sa ilang suod nga pagpakig-uban kang Jesus ug bisan tuod nga sila nakaila kaniya nga mao ang Mesiyas, silang tanan mibiya kaniya sa panahon sa pagdakop kaniya (Mat 26:56); ang paglubong kaniya gipahigayon sa uban. Sa sinugdan wala dayon dawata sa mga apostoles ang pamatuod sa mga babaye nga unang nakakita kang Jesus human sa iyang pagkabanhaw. (Luc 24:​10, 11) Tungod sa kahadlok sila nagtigom nga trinangkahan ang mga pultahan. (Ju 20:​19, 26) Ang nabanhawng si Jesus naghatag kanila ug dugang kalamdagan, ug human sa iyang pagkayab sa langit sa ika-40 nga adlaw sukad sa iyang pagkabanhaw, sila nagpasundayag ug dakong kalipay ug “nagkanunayan didto sa templo nga nagdayeg sa Diyos.”​—Luc 24:44-53.

Kalihokan Sulod sa Kristohanong Kongregasyon. Ang pagbubo sa espiritu sa Diyos nganha kanila niadtong Pentekostes nagpalig-on pag-ayo sa mga apostoles. Ang unang lima ka kapitulo sa Mga Buhat sa mga Apostoles nagpamatuod sa pagkawala gayoy kahadlok sa mga apostoles ug sa ilang kaisog sa pagmantala sa maayong balita ug sa pagkabanhaw ni Jesus bisan pa sa pagbilanggo, mga pagbunal, ug mga hulga sa kamatayon gikan sa ilang mga magmamando. Panahon sa unang mga adlaw human sa Pentekostes, ang makugihong pagpanguna sa mga apostoles, ubos sa gahom sa balaang espiritu, miresulta sa katingalahang pag-uswag diha sa Kristohanong kongregasyon. (Buh 2:41; 4:4) Sa sinugdan ang ilang ministeryo nasentro sa Jerusalem, dayon gipakaylap ngadto sa Samaria, ug sa ulahi, sa tibuok nailhang kalibotan niadtong panahona.​—Buh 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.

Ang ilang pangunang buluhaton ingong mga apostoles mao ang pagkahimong mga saksi sa pagtuman ni Jesus sa mga katuyoan ug sa mga tagna ni Jehova nga Diyos, ilabina ang bahin sa pagbanhaw ug pagbayaw kaniya, ug ang pagbuhat sa buluhaton sa paghimog mga tinun-an sa tanang kanasoran; ug kining sugoa gipasiugda ni Jesus ngadto kanila una pa sa iyang pagkayab sa langit. (Mat 28:​19, 20; Buh 1:​8, 22; 2:32-36; 3:15-26) Ang ilang pamatuod labot sa pagkabanhaw maoy pamatuod sa mga saksing-nakakita.​—Buh 13:30-34.

Milagrosong mga gahom. Dugang pa, sa pagpalig-on sa ilang pamatuod, ang mga apostoles nagpadayon sa paggamit sa milagrosong mga gahom nga gihatag kanila ni Jesus sa miagi, ug usab sa ubang mga gasa sa espiritu nga ilang nadawat sukad sa Pentekostes. (Buh 5:12; 9:36-40; tan-awa ang GASA GIKAN SA DIYOS [Mga Gasa sa Espiritu].) Bisan tuod ang uban nakadawat usab sa maong milagrosong mga gasa sa espiritu, ang asoy nagpakita nga kadto nahitabo lamang sa dihang anaa ang usa o kapin pang mga apostoles, o tungod kay gitapion sa mga apostoles ang ilang mga kamot diha kanila. Si Pablo, bisan tuod dili usa sa 12, nag-alagad usab niining paagiha ingong apostol nga gitudlo mismo ni Jesu-Kristo. (Buh 2:​1, 4, 14; 8:14-18; 10:44; 19:6) Busa ang makahimo sa pagpasa sa maong mga gasa mao lamang ang mga apostoles. Sa ingon ang maong milagrosong mga gasa nahanaw sa pagkamatay niini nga mga apostoles ug niadtong mga nakadawat niini nga mga gasa pinaagi sa mga apostoles (1Co 13:​2, 8-11), ug busa atong mabasa nga kini nga mga gahom “nahanaw na sa ika-2 nga siglong simbahan, ang mga magsusulat niadtong mga adlawa naghisgot niini ingong mga butang sa nangagi​—sa pagkatinuod, sa panahon sa mga apostoles.”​—The Illustrated Bible Dictionary, giedit ni J. D. Douglas, 1980, Tomo 1, p. 79.

Posisyon sa pagdumala. Sa pagkaugmad, pagkaorganisar, ug sa misunod nga pagdumala sa Kristohanong kongregasyon, ang mga apostoles nakahupot sa pangunang posisyon. (1Co 12:28; Efe 4:11) Bisan tuod sila giduyogan sa ubang “mga ansiyano” sa maong pagdumala, sila ang nahimong pangunang bahin sa nagamandong lawas sa nagkadakong Kristohanong kongregasyon, ug kini nga lawas giila sa unang mga Kristohanon sa tanang dapit ingong ang galamiton sa Diyos sa pagpakigkomunikar aron sa paghimog mga desisyon ug sa pagdumala sa mga kalihokan sa kongregasyon sa tibuok yuta. (Buh 2:42; 8:14-17; 11:22; 15:​1, 2, 6-31; 16:​4, 5) Kini nahimo lamang niining mga tawhana tungod sa katumanan sa mga saad bahin sa paggiya sa balaang espiritu sa Diyos. (Ju 15:​26, 27) Ang maong tabang nagpaarang kanila nga mahinumdoman ang mga instruksiyon ug mga pagtulon-an ni Jesus aron ipatin-aw ang mga doktrina ug padayon nga magiyahan “ngadto sa tibuok nga kamatuoran” nga gibutyag pinaagi kanila sa maong apostolikanhong yugto. (Ju 14:26; 16:13-15; itandi ang Ju 2:22; 12:16.) Sila nagtudlog mga katungdanan sa pag-alagad sulod sa kongregasyon ug usab nagtudlog mga dapit diin ang pipila mag-alagad didto ingong mga misyonaryo.​—Buh 6:​2, 3; Gal 2:​8, 9.

Busa, ang mga apostoles nagsilbing pundasyon nga gipahiluna diha kang Kristo Jesus mismo ingong batong pamag-ang aron sa pagtukod sa “balaang templo alang kang Jehova.” (Efe 2:20-22; 1Pe 2:4-6) Walay ebidensiya nga may si bisan kinsang apostol ang labaw diha sa natukod nga Kristohanong kongregasyon. (Tan-awa ang PEDRO.) Si Pedro ug Juan mopatim-aw nga prominente kaayo sa panahon sa Pentekostes ug sa mga panahon human niana, diin si Pedro nagsilbi ingong pangunang tigpamaba. (Buh 2:​14, 37, 38; 3:​1, 4, 11; 4:​1, 13, 19; 5:​3, 8, 15, 29) Bisan pa niana, sa mga desisyon nga nahimo sa maong panahon, walay usa kanila ang mipatim-awng labaw kay sa ubang mga membro sa nagamandong lawas, ug sa dihang miabot ang balita bahin sa mga pagbawtismo nga gihimo didto sa Samaria, ang mga apostoles sa Jerusalem ‘nagpadala [a·peʹstei·lan] kang Pedro ug Juan ngadto kanila,’ aron kining duha ka igsoon magsilbing mga pinadala sa mga apostoles. (Buh 6:2-6; 8:​14, 15) Human sa kamatayon sa apostol nga si Santiago, ang tinun-an nga sama niyag ngalan, si Santiago nga igsoon ni Jesus sa inahan mopatim-aw nga maoy nagdumala sa nagamandong lawas. Si Pablo naghisgot niini nga Santiago ug usab kang Pedro (Cefas) ug Juan ingong “ang giisip nga mga haligi.” (Buh 12:​1, 2, 16, 17; Gal 1:​18, 19; 2:​9, 11-14) Si Santiago ang nagpahibalo sa kataposang desisyon maylabot sa hinungdanong isyu bahin sa pagtuli nga naglangkit sa Hentil nga mga magtutuo, nga sa maong panagkatigom si Pedro ug Pablo parehong mihatag ug mga pamatuod.​—Buh 15:​1, 2, 6-21.

Kinsay mipuli kang Judas Iskariote ingong ikanapulog-duha nga apostol?

Tungod sa pagtalikod ni Judas Iskariote sa katungdanan, kinsa namatay nga dili matinumanon, dihay nahibilin na lamang nga 11 ka apostoles, ug sulod sa 40 ka adlaw gikan sa pagkabanhaw ni Jesus hangtod sa iyang pagkayab ngadto sa langit siya walay gitudlo nga kapuli. Sulod sa napulo ka adlaw tali sa pagkayab ni Jesus ug sa adlaw sa Pentekostes, giisip nga kinahanglang adunay laing pilion nga mopuli sa bakanteng puwesto ni Judas, dili tungod kay siya namatay, kondili hinunoa, tungod sa iyang daotang pagtalikod sa katungdanan, ingon sa gipakita sa Kasulatan nga gikutlo ni Pedro. (Buh 1:15-22; Sal 69:25; 109:8; itandi ang Pin 3:11.) Busa agig pagtandi, sa dihang gipatay ang matinumanong apostol nga si Santiago, walay rekord nga ilang gihisgotan ang pagtudlo kang bisan kinsa nga mopuli kaniya sa iyang posisyon ingong apostol.​—Buh 12:2.

Gikan sa mga pahayag ni Pedro dayag nga ilang giisip niadtong higayona nga ang si bisan kinsa nga mopuli sa katungdanan ingong apostol ni Jesu-Kristo kinahanglang adunay mga kuwalipikasyon nga personal nga nakasinati kaniya, usa ka saksing-nakakita sa iyang mga buhat, sa iyang mga milagro, ug ilabina sa iyang pagkabanhaw. Tungod niini masabtan nga imposible na alang kang bisan kinsa sa paglabay sa panahon nga mopuli ingong apostol, gawas kon adunay buhaton ang Diyos sa pagtagana niini nga mga kinahanglanon sa matag indibiduwal nga kahimtang. Apan, nianang partikular nga panahon una pa ang Pentekostes, dihay mga tawo nga nakakab-ot niini nga mga kuwalipikasyon, ug duha ang giduso ingong haom nga kapuli sa dili-matinumanong si Judas. Dayag nga anaa sa hunahuna ang Proverbio 16:​33, gihimo ang pagripa, ug si Matias ang napili ug human niadto “siya giisip nga kauban sa napulog-usa ka apostoles.” (Buh 1:23-26) Busa siya nahilakip sa “napulog-duha” nga nagsulbad sa problema labot sa nagsultig-Grego nga mga tinun-an (Buh 6:​1, 2), ug lagmit nga siya gilakip ni Pablo sa paghisgot sa “napulog-duha” sa dihang naghisgot bahin sa mga pagpakita ni Jesus human sa iyang pagkabanhaw diha sa 1 Corinto 15:4-8. Sa ingon, sa dihang miabot ang Pentekostes, naporma niadtong higayona ang 12 ka apostolikanhong mga patukoranan nga diha niana ikapahiluna ang espirituwal nga Israel.

Pagkaapostol Diha sa Kongregasyon. Si Matias dili kay apostol lamang sa kongregasyon sa Jerusalem sama sa nahibiling 11 ka apostoles. Ang iyang kahimtang maoy lahi sa kahimtang sa Levihanong si Jose Bernabe nga nahimong apostol sa kongregasyon sa Antioquia, Sirya. (Buh 13:1-4; 14:​4, 14; 1Co 9:4-6) Ang ubang mga lalaki gihisgotan usab ingong “mga apostoles sa mga kongregasyon” sa diwa nga sila gipadala sa maong mga kongregasyon sa paghawas kanila. (2Co 8:23) Ug, sa pagsulat ngadto sa mga taga-Filipos, si Pablo naghisgot kang Epafrodito ingong “inyong sinugo [a·poʹsto·lon] ug kaugalingong alagad alang sa akong panginahanglan.” (Flp 2:25) Ang pagkaapostol niining mga tawhana tin-awng dili tungod sa bisan unsang apostolikanhong pagpuli, ni sila nahimong bahin sa “napulog-duha” sama kang Matias.

Ang hustong pagsabot sa mas lapad nga kapadapatan sa terminong “apostol” makatabang sa pagwagtang sa bisan unsang daw panagsumpaki tali sa Buhat 9:​26, 27 ug Galacia 1:17-19, sa dihang ipadapat sa samang okasyon. Ang unang asoy nag-ingon nga si Pablo, sa dihang miabot sa Jerusalem, gidala ni Bernabe “ngadto sa mga apostoles.” Apan, sa asoy sa Galacia, si Pablo nag-ingon nga siya miduaw kang Pedro ug midugang: “Apan wala akoy laing nakit-an sa mga apostoles, si Santiago lamang nga igsoon sa Ginoo.” Si Santiago (dili ang orihinal nga apostol nga si Santiago nga anak nga lalaki ni Zebedeo ni si Santiago nga anak nga lalaki ni Alfeo, kondili si Santiago nga igsoon ni Jesus sa inahan) dayag nga gilantaw ingong usa ka “apostol” sa mas lapad nga diwa, nga mao, ingong “usa nga pinadala” sa kongregasyon sa Jerusalem. Kini motugot sa asoy sa Mga Buhat labot sa paggamit sa titulo diha sa plural nga porma sa dihang nag-ingon nga si Pablo gidala “ngadto sa mga apostoles” (nga mao, si Pedro ug si Santiago).​—Itandi ang 1Co 15:5-7; Gal 2:9.

Ang Pagpili Kang Pablo. Lagmit sa mga tuig 34 K.P., si Saulo sa Tarso nakabig ug sa ulahi gitawag ingong Pablo. Siya nahimong tinuod nga apostol ni Jesu-Kristo ug direktang gipili sa nabanhaw ug mikayab nga si Jesu-Kristo. (Buh 9:1-22; 22:6-21; 26:12-23; 13:9) Siya nangatarongan bahin sa iyang pagkaapostol ug gipresentar niya ingong iyang kuwalipikasyon ang pagkakita niya sa nabanhawng Ginoo nga si Jesu-Kristo, nga siya nakahimog mga milagro, ug nga siya nagsilbing galamiton sa pagpaambit sa balaang espiritu ngadto sa nabawtismohang mga magtutuo. (1Co 9:​1, 2; 15:​9, 10; 2Co 12:12; 2Ti 1:​1, 11; Rom 1:1; 11:13; Buh 19:​5, 6) Sanglit ang apostol nga si Santiago (ang igsoong lalaki ni Juan) wala pa mamatay hangtod sa mga tuig 44 K.P., ang “napulog-duha” buhi pa gihapon sa panahon nga nahimong apostol si Pablo. Wala niya isipa ang iyang kaugalingon nga lakip sa “napulog-duha,” apan sa samang higayon iyang giila nga dili ubos ang iyang pagkaapostol kon itandi sa maong mga apostoles.​—Gal 2:6-9.

Ang pagkaapostol ni Matias ug Pablo maoy balido tungod sa katuyoan nga kadtong mga tawhana “gipadala,” apan sa dihang nakita ni apostol Juan ang panan-awon bahin sa langitnong Bag-ong Jerusalem sa Pinadayag (nga gihatag sa mga 96 K.P.), iyang nakita lamang ang 12 ka patukoranang mga bato ug diha niana gisulat “ang napulog-duha ka ngalan sa napulog-duha ka apostoles sa Kordero.” (Pin 21:14) Tin-aw ang pamatuod sa Balaang Kasulatan nga si apostol Pablo wala gayod hisgoti ingong usa sa “napulog-duha.” Busa, makataronganon nga ang usa sa “napulog-duha ka ngalan sa napulog-duha ka apostoles sa Kordero” nga gisulat diha sa patukoranang mga bato sa Bag-ong Jerusalem mao ang ngalan ni Matias ug dili ang kang Pablo. Kini nagpasabot nga ang panan-awon ni apostol Juan nagpabanaag sa kahimtang nga naglungtad sa pagsugod sa Kristohanong kongregasyon sa adlaw sa Pentekostes sa tuig 33 K.P.​—Tan-awa ang PABLO.

Ang Kataposan sa Apostolikanhong Yugto. Bisan tuod wala iasoy sa Bibliya ang kamatayon sa 12 ka apostoles gawas sa kamatayon ni Santiago, ang ebidensiya nga mabatonan nagpakita nga nahuptan nila ang ilang pagkamatinumanon hangtod sa kamatayon ug busa wala magkinahanglan ug kapuli. Labot sa kasaysayan sa misunod nga mga siglo, dihay obserbasyon nga “sa dihang kini [ang terminong “apostol”] ipadapat ngadto sa mga indibiduwal sa ulahing Kristohanong mga sinulat, ang paggamit sa termino maoy mahulagwayon. Ang simbahan wala gayod makabaton ug mga apostoles sumala sa diwa sa B[ag-ong] T[ugon] sukad sa unang siglo.”​—The Interpreter’s Dictionary of the Bible, giedit ni G. A. Buttrick, 1962, Tomo 1, p. 172.

Samtang sila buhi pa, ang presensiya sa mga apostoles nagsilbing pugong sa mga impluwensiya sa apostasya, nga nagpugong sa mga puwersa sa bakak nga pagsimba sulod sa Kristohanong kongregasyon. Lagmit nga kini nga ‘pugong’ ang gihisgotan ni apostol Pablo diha sa 2 Tesalonica 2:7: “Tinuod, ang misteryo niini nga kalapasan naglihok na; apan hangtod lamang nga siya nga sa pagkakaron maoy nagapugong makuha na.” (Itandi ang Mat 13:​24, 25; Buh 20:​29, 30.) Kining impluwensiya sa mga apostoles, lakip ang awtoridad ug mga gahom nga sila lamang ang nakahupot, nagpadayon hangtod sa kamatayon ni Juan sa mga 100 K.P. (1Ju 2:26; 3Ju 9, 10) Ang kusog nga pagkaylap sa apostasya ug sa bakak nga mga doktrina ug mga buhat human sa kamatayon sa mga apostoles nagpakita nga ang si bisan kinsa nga nagpakaaron-ingnong manununod sa mga apostoles wala makabaton sa nagapugong nga impluwensiya sa mga apostoles.

Ang paghisgot kang Androniko ug Junia diha sa Roma 16:7 ingong “mga tawong inila taliwala sa mga apostoles” wala magpasabot nga sila mga apostoles kondili nga sila gitamod pag-ayo sa mga apostoles. Ang pamatuod nga ang pipila nagpakaaron-ingnon nga “mga apostoles ni Kristo” gipakita diha sa 2 Corinto 11:​5, 13; 12:​11, 12; Pinadayag 2:2.