PAG-EMBALSAMAR

Ang proseso sa pagpreserbar sa usa ka patayng lawas (sa tawo man o sa hayop) pinaagig mga substansiya sama sa humot nga mga lana aron kini dili madugta. Kon kini nga kabatid dili man gikan sa mga Ehiptohanon, kini labing menos ilang gibatasan sukad pa gayod sa unang kapanahonan. Ang patayng lawas sa tawo o sa hayop nga gipreserbar pinaagig karaang Ehiptohanon nga pamaagi o ubang mga paagi sa pag-embalsamar gitawag ug mummy. Ang pag-embalsamar sa mga tawo gibuhat dili lamang sa mga Ehiptohanon kondili usab sa karaang katawhan sama sa mga Asiryanhon, mga Persianhon, ug mga Sityanhon.

Ang Pag-embalsamar Kang Jacob ug Jose. Adunay duha lamang ka kaso nga espesipikong gitawag sa Bibliya nga pag-embalsamar ug kining duha nahitabo didto sa Ehipto. Didto si Jacob namatay, ug human hisgoti ang kasubo ni Jose tungod sa kamatayon sa iyang amahan, ang inspiradong Rekord nag-ingon: “Human niana si Jose nagsugo sa iyang mga alagad, sa mga mananambal, sa pag-embalsamar sa iyang amahan. Busa ang mga mananambal nag-embalsamar kang Israel, ug sila nakagugol ug bug-os kap-atan ka adlaw alang kaniya, kay kining gidaghanona sa mga adlaw ang naandan nilang gigugol sa pag-embalsamar, ug ang mga Ehiptohanon nagpadayon sa paghilak kaniya sulod sa kapitoan ka adlaw.” (Gen 50:​2, 3) Si Jose namatay sa edad nga 110 anyos, “ug siya giembalsamar nila, ug siya gibutang sa usa ka lungon didto sa Ehipto.” (Gen 50:26) Sa kaso ni Jacob ang pangunang katuyoan mao ang pagpreserbar sa iyang patayng lawas hangtod nga ikalubong kini didto sa Yutang Saad. Ang pagkaprominente ni Jose lagmit mao ang hinungdan sa pagpreserbar sa iyang patayng lawas.​—Gen 49:29-32; 50:​13, 24, 25; Ex 13:​18, 19; Jos 24:32.

Sumala kang Herodotus, ang mga paagi sa Ehiptohanong pag-embalsamar naglakip sa pagbutang sa patayng lawas diha sa substansiya nga gitawag ug natron sulod sa kapitoan ka adlaw. Bisan pa niana, sa dihang si Jacob giembalsamar sa Ehiptohanong mga mananambal sa mas una pa gayod nga panahon, ang Bibliya nag-ingon nga “sila nakagugol ug bug-os kap-atan ka adlaw alang kaniya, kay kining gidaghanona sa mga adlaw ang naandan nilang gigugol sa pag-embalsamar, ug ang mga Ehiptohanon nagpadayon sa paghilak kaniya sulod sa kapitoan ka adlaw.” (Gen 50:3) Ang mga eskolar mihimog daghang paningkamot sa pagpahiuyon sa Genesis 50:3 sa mga pulong ni Herodotus. Sa usa ka bahin, ang 40 ka adlaw lagmit wala maglakip sa panahon sa paglusbog sa lawas diha sa natron. Apan, posible nga si Herodotus nasayop lamang sa pag-ingon nga ang patayng lawas gibutang sa natron sulod sa 70 ka adlaw. Ang ulahing Gregong historyador nga si Diodorus Siculus (sa unang siglo W.K.P.) miingon nga ang proseso sa Ehiptohanong pag-embalsamar miabot ug kapin sa 30 ka adlaw. (Diodorus of Sicily, I, 91, 5, 6) Siyempre, lagmit nga dihay mga paagi sa Ehiptohanong pag-embalsamar nga wala hisgoti niini nga mga historyador, ug posible nga ang nagkalainlaing mga yugto sa panahon nalangkit sa mga proseso sa pag-embalsamar diha sa nagkadaiyang mga bahin sa kasaysayan.

Paglubong sa mga Hebreohanon ug mga Kristohanon. Ang dili-maayong kahimtang sa mga patayng lawas sa tawo nga nakaplagan didto sa mga lubnganan sa Palestina nagpakita nga dili naandang kostumbre sa mga Hebreohanon ang pag-embalsamar sa mga patay (sama sa dugayng pagpreserbar nga ginahimo sa mga Ehiptohanon) ug nga ang unang mga sumusunod ni Kristo didto wala mag-embalsamar sa ilang mga patay sa pagpaningkamot nga mapreserbar ang ilang mga lawas sa walay kataposan. Ang matinumanong mga Hebreohanon ug ang matuod nga mga Kristohanon nahibalo nga ang kalag, sa tawo man kini o sa hayop, mamatay ug ang lawas mobalik sa abog. (Ecc 3:18-20; Eze 18:4) Ang limitadong paghisgot sa Kasulatan bahin sa pag-embalsamar daw dugang pamatuod nga kini dili komon nga batasan taliwala sa mga Hebreohanon ug sa unang mga Kristohanon.

Ang Kasulatan, sa pag-asoy bahin sa paglubong kang Haring Asa, nag-ingon: “Ilang gipahiluna siya sa higdaanan nga napuno sa lana sa balsamo ug lainlaing matang sa pahumot nga gisagol sa usa ka pahumot nga espesyal nga pagkahimo. Dugang pa, ilang gihimo ang dako kaayong pagsunog sa paglubong alang kaniya.” Kini dili maoy pagsunog sa patayng lawas sa hari, kondili maoy pagsunog sa mga yerbang-paalimyon. (2Cr 16:​13, 14) Ug, kon kini nga paggamit sa pahumot isipon gayod nga usa ka paagi sa pag-embalsamar, kini dili sama sa paagi nga gibuhat sa mga Ehiptohanon.

Sa dihang si Jesu-Kristo namatay, si Nicodemo nagdalag “usa ka rolyo nga mira ug mga aloe, nga mga usa ka gatos ka libra,” ug kini giingon: “Busa ilang gikuha ang lawas ni Jesus ug gibugkosan kini ug mga bendahe uban sa mga yerbang-paalimyon, sumala sa batasan sa mga Hudiyo sa pagpangandam sa paglubong.” (Ju 19:​39, 40) Apan, kini sa espesipiko wala tawgang pag-embalsamar, ug kini dili sama sa mga proseso sa pag-embalsamar nga gibuhat sa mga Ehiptohanon. Kadto maoy naandang paagi sa pag-andam sa lawas alang sa paglubong, nga sa walay duhaduha susama sa paagi sa pag-andam kang Lazaro alang sa paglubong. Ang iyang kahimtang nagpakita nga ang Hudiyohanong kostumbre wala maglakip sa makuting mga proseso sa pag-embalsamar nga gidisenyo sa pagpreserbar sa lawas sa dugay nga panahon, kay sa dihang si Jesus miingon, “Kuhaa ninyo ang bato,” si Marta miingon: “Ginoo, baho na siya sa pagkakaron, kay ikaupat na man ka adlaw.” Dili gayod unta siya magdahom niana nga kahimtang kon giembalsamar pa si Lazaro. Ang mga tiil ug mga kamot ni Lazaro gibugkosan ug mga bendahe ug “ang iyang nawong giputos ug panapton,” apan ang tuyo niini dayag nga dili ang pagpreserbar sa iyang lawas gikan sa pagkadunot.​—Ju 11:​39, 44; tan-awa ang LUBNGANAN, PAGLUBONG.