Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa

Ang Tetragrammaton (ang upat ka Hebreohanong titik sa ngalan sa Diyos) nga makaplagan sa Hebreohanong teksto ni Mateo gikopya ba sa ika-14-siglong Hudiyong mananambal nga si Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut?

Wala. Apan, kining teksto ni Mateo naggamit sa hash·Shem’ (sinulat nga kompleto o pinamubo) 19 ka beses, maingon sa gipatin-aw sa panid 13 sa Ang Bantayanang Torre sa Agosto 15, 1996.

Ang Hebreohanong hash·Shem’ nagkahulogang “ang Ngalan,” nga sa pagkatinuod nagpunting sa balaang ngalan. Pananglitan, sa teksto ni Shem-Tob, ang pinamubo nga porma sa hash·Shem’ makaplagan sa Mateo 3:​3, nga usa ka kasulatan diin si Mateo mikutlo sa Isaias 40:3. Makataronganon ang paghinapos nga sa dihang gikutlo ni Mateo ang usa ka bersikulo gikan sa Hebreohanong Kasulatan diin makaplagan ang Tetragrammaton, iyang gilakip ang balaang ngalan sa iyang Ebanghelyo. Busa samtang ang Hebreohanong teksto nga gipresentar ni Shem-Tob wala maggamit sa Tetragrammaton, ang paggamit niini sa “ang Ngalan,” sama sa Mateo 3:​3, nagsuportar sa paggamit sa “Jehova” sa Kristohanon Gregong Kasulatan.

Si Shem-Tob mikopya sa Hebreohanong teksto ni Mateo diha sa iyang gilantugiang basahong ʼEʹven boʹchan. Unsa man ang tinubdan nianang Hebreohanong teksto? Si Propesor George Howard, kinsa subsob nga nagpanukiduki niining butanga, nagsugyot nga “ang Hebreohanong Mateo ni Shem-Tob napetsahan sa usa ka panahon sulod sa unang upat ka siglo sa Kristohanong panahon.”a Ang uban tingali dili mouyon kaniya niini.

Si Howard mikomento: “Ang Hebreohanong Mateo nga gilakip niining basahona mailhan ilabina sa daghang kalahian niini kon itandi sa kanonikal Gregong Mateo.” Pananglitan, sumala sa basahon ni Shem-Tob, si Jesus nag-ingon mahitungod kang Juan: “Sa pagkamatuod, ako magaingon kaninyo, taliwala kanilang tanan nga natawo sa mga babaye wala pay gibangon nga labaw kay kang Juan nga Bawtista.” Kini naglaktaw sa mosunod nga mga pulong ni Jesus: “Apan ang usa nga ubos sa gingharian sa mga langit labaw pa kay kaniya.” (Mateo 11:11) Sa susamang paagi, dunay daghang kalahian tali sa nagalungtad nga Hebreohanong teksto sa Hebreohanong Kasulatan ug ang han-ay sa mga pulong sa katumbas nga teksto sa Gregong Septuagint nga bersiyon. Samtang among giila ang ilang mga kalahian, ang maong karaang mga basahon dunay dapit sa matandiong pagtuon.

Sama sa nahisgotan na, ang teksto ni Shem-Tob sa Mateo naglakip sa “ang Ngalan” sa mga dapit diin dunay maayong katarongan sa pagtuo nga si Mateo sa pagkatinuod naggamit sa Tetragrammaton. Busa, sukad niadtong 1950, ang basahon ni Shem-Tob padayong gigamit ingong suporta sa paggamit sa balaang ngalan sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ug padayon kining gikutlo sa The New World Translation of the Holy Scriptures​—With References.b

[Mga footnote]