Midangat Ako sa Pagkasabot sa Tinuod nga Kaalam
SA GAMAY pa ako, namatikdan ako sa usa ka monghe sa Buddhista ug misugyot nga nganlan akog Panya, nagkahulogang “kinaadman,” “kaalam,” sa Thai nga pinulongan. Kay debotadong mga Buddhista, nalipay ang akong mga ginikanan sa pag-usab sa akong ngalan.
Ang Thailand, nga akong natawhan sa miaging 60 ka tuig, maoy usa ka nasod nga dunay kapin sa 90 porsiento sa mga tawo nga nagtuo sa Buddhismo. Natukod ang Buddhismo sa 2,500 ka tuig kanhi sa India, ug unya mikaylap sa daghang bahin sa Asia. Ang Buddhismo nagahatag paglaom sa usa ka mas maayong butang—kagawasan gikan sa pag-antos—nga ginaingong mabatonan pinaagi sa indibiduwal nga paningkamot.
Sumala sa Buddhismo, ang presenteng kahimtang sa kinabuhi sa usa ka tawo gituohan nga maoy resulta sa mga buhat (Karma) nga nahimo sa presenteng kinabuhi ug sa miaging mga kinabuhi. Ang pangibog gituohan nga mao ang hinungdan sa tanang pag-antos, busa ang tumong mao ang pagwala sa tanang pangibog. Aron makab-ot kini nagkinahanglag daghang mga siklo sa pagkatawo-pag-usab ngadto sa usa ka kahimtang nga gitawag nirvana, nga alang sa kadaghanan nagkahulogang kawalay-paglungtad.
Si Gautama Buddha nga gituohang mao ang nakakaplag sa kamatuoran pinaagi sa iyang “kadan-agan,” ang mga Buddhista nagtuo nga ang pagsunod sa iyang mga pagtulon-an mao ang dalan sa kaalam.
Samtang Nagdako sa Thailand
Natawo ako sa Bangkok, ang kapital sa Thailand. Sa panahon sa wala pa ang Gubat sa Kalibotan II, malinaw ang kinabuhi sa siyudad kay sa nagkisaw nga siyudad sa Bangkok karong adlaw. Ang mga ricksha, o mga karwahi nga giguyod sa kabayo, ug de-pedal nga mga bisikleta mao ang komung sakyanan, bisan dunay mga awto ug mga bus. Diha sa mga kanal, o klongs, ang mga sakayan nagsilbing transportasyon.
Sa daghang katuigan ang akong pamilya nagpuyo sa balay sa daplin sa kanal nga may taas nga haligi. Niadtong mga dapita sa siyudad, ang kadaghanan sa mga kinabuhi sa mga tawo nasentro sa tubig. Ang klong maoy kaligoan ug hugasan sa mga plato ug sa mga senina. Ang mga sakayan moabot diha mismo sa pultahan nga naninda sa tanang matang sa pagkaon ug mga baligya. Bisan ang sulat ginahatod sa sakayan. Diha sa init ug alingiig nga klima, kaming mga bata malipay kaayong maligo, mosalom, ug magdula.
Sa panuigong sayis, misugod ako sa pagtungha. Pinugos ang edukasyon sa primariya, busa ang kadaghanan sa mga bata sa siyudad sama nako nagtungha. Ang mga lalaki ug mga babaye gitudloan sa lahi nga mga lawak, busa walay kaayoy kontak sa kaatbang nga sekso. Wala igdungog ang pakigdeyt.
Gusto akog mga dula, lakip sa soker ug boksing nga estilo sa Thailand, nga maoy tagsaong martial art nga naugmad sa gatosang mga katuigan kanhi. Ang kontra tugotan sa paggamit dili lang sa ilang may glob nga mga kumo kondili sa walay sapatos nga tiil, batiis, tuhod, ug mga siko sa pagsumbag ug sa pagpatid sa usag usa. Sa dihang nahibaloan sa akong inahan ang akong kaikag alang niining peligrosong dula, iyang gidid-an ako sa pagpadayon pa niana. Busa mibali ako sa pagpadako sa lawas.
Sa bata pa ako, ang mga pirya diha sa templo nakahatag kalingawan nga gikalipayan sa katawhang Thai, batan-on ug tigulang. Ang mga pirya gilangkit sa relihiyosong mga piyesta, ug magpatungha silag mga pundo alang sa galastohan sa pag-ayo sa templo. Motambong ang sabang mga tawo, uban sa mga manininda nga magbutang ug mga lamesa nga katindahan sa tanang matang sa pagkaon ug mga matimo diha sa tugkaran sa templo.
Ang labing popular nga dula sa entablado diha sa mga pirya mao ang likay, usa ka lungsodnon nga teyatro nga may makundat nga musika ug pagsultihay. Ang mga entrante nagsul-ob ug hayag kaayog mga kolor nga mga besti ug baga kaayog koloreti ang nawong. Ilang lingawon ang tumatan-aw hangtod sa banagbanag sa kabuntagon. Karong mga adlawa, ang mga dula sa entablado gipulihan nag nga mga pelikula nga ginasalida sa hawanan.
Sayong Relihiyosong Impluwensiya
Sa sinugdan sa adlaw sa pagtungha, dunay seremoniya sa pag-isa sa bandera ug sa pagkanta sa nasodnong awit. Human niana ang klase mangadye sa Pali, ang relihiyosong pinulongan sa Buddhismo. Lakip sa karikulum sa among eskuylahan mao ang paninugdang mga etiko ug moral sa Buddhista; kay kon mao pa kami walay madawat nga relihiyosong instruksiyon.
Diha sa kadaghanang mga balay sa Buddhista, dunay gamayng altar nga may imahen sa Buddha nga gigamit alang sa adlaw-adlawng pag-ampo ug pagpalandong. Dinhi dagkotan ang mga kandila ug sunogon ang insenso. Ang mga pamilya nga kaliwat ug Intsik sagad dunay dugang mga altar alang sa pagsimba sa mga kagikan o sa paghupay sa nagkalainlaing mga espiritu ug mga diyosdiyos.
Nagtuo nga dunay maayo diha sa tanang mga relihiyon, modawat ug ilakip sa mga Buddhista ang mga ideya ug mga praktis nga ilang gibating maayo ug makatabang kanila sa usa ka paagi o sa lain. Ingong resulta, daghang mga tawo sa Thailand dili lamang nagasimba sa templo sa Buddhista kondili sa usa o dugang pang nagkalainlaing mga ampoanan sa Instik ug Brahman.
Bisag dili relihiyoso ang among pamilya, ang impluwensiya sa relihiyon anaa kanunay sa among kinabuhi. Pananglitan, ang mga mongheng upaw ug mga ulo nga nagbestig dulom nga pagkadalag nga kolor manggawas inigsubang sa adlaw nga mangayog limos. Maglakaw silang magtiniil sa dalan o mamugsay diha kadaplinan sa klong, mohapit aron butangan sa mga tagbalay ang ilang panaksan ug kan-on ug ubang pagkaon.
Sukad sa bata pa, gitudloan ako sa pagtahod sa mga monghe sa Buddhista ingong mga tawo nga midawat sa kinabuhi sa pagsundog sa Buddha. Sila ginalantaw nga nakabaton ug dakong kaalam, ug kami gidasig sa pagtamod pag-ayo sa ilang opinyon ug tambag.
Sa panahon sa Gubat sa Kalibotan II, naeksperyensiyahan sa Bangkok ang mga air-raid. Busa gidala ako sa akong inahan sa iyang mga paryente diha sa usa sa mga probinsiya. Sanglit ang lokal nga wat, o templo, duol ra man, sinati kaayo ako sa mga monghe. Ang uban kanila naghimo ug nanghatag ug anting-anting sa Buddhista. Diha sa bungbong sa daang kapilya, dihay libolibong gagmayng mga imahen sa Buddha nga hinimo gikan sa hulmahang tingga. Daghan kaming mga batang lalaki nga mitabang sa paghinlo kanila. Dayon sulatan kini sa mga monghe ug pila ka mga sulat sa karaang Khmer nga sinulat ug mangadye aron sa paghimo sa mga imahen nga gamhanan ingong mga tangil.
Naikag ako sa ideya nga ang pagsul-ob sa imahen sa Buddha sa akong liog makahatag panalipod gikan sa kadaot ug mohatag maayong suwerte. Busa misugod ako sa pagpangolektag mga anting-anting. Mipuyo ako uban sa mga monghe diha sa wat sa pila ka bulan, ug niadtong panahona, gitudloan ako sa pagpalandong, pagpanagna, ug ubang espirististikanhong mga praktis.
Bisag ubos sa 1 porsiento sa populasyon sa Thailand iya sa Katoliko ug Protestanteng mga iglesya, ako nakadungog nga ang mga Kristohanon nagtuo nga ang persona nga ginganlag Jesus maoy Diyos ug nga gisimba sa mga Katoliko ang ‘Inahan sa Diyos.’ Apan, ang maong mga pagtuo alang kanako daw dili-realistikanhon. Sa unsang paagi ang usa ka persona nga namatay sa krus makabuhat ug kalibotan? Akong giisip kini nga dili tinuod nga kaalam.
Usa ka Aksidente Nakabag-o sa Akong Kinabuhi
Human sa gubat, gitagad ko ang pagkuhag maayong edukasyon ug sa pagpangitag trabaho nga dakog-suweldo. Sa kataposan migraduwar ako gikan sa komersiyal nga tunghaan ug nakakitag trabaho sa langyaw nga kompaniya sa Bangkok. Sa usa ka buntag sa 1959, samtang mipaingon ako sa trabaho, nakabuhi ako sa akong pagkapot sa kuptanan sa bus ug natumba, nga naigo ang akong ulo sa dalan. Ang mga pasahero ug mga tawong naglakaw misinggit sa pagpahunong sa drayber, apan sa dihang mipadaplin siya sa dalan, ang dakong mga ligid sa likod miligis sa ubos nga bahin sa akong lawas. Ang akong taludtod ug daghang mga gusok nagupok.
Sa mibiya ako sa ospital human sa pito ka bulan, naparalisar ako gikan sa hawak hangtod sa tiil. Ang paghunahuna nga dili na makalakaw nakawala sa akong paglaom. Sanglit wala man ako hatagi sa mga doktor ug paglaom nga maulian, misulay ako sa pagpangitag ubang mga paagi. Gidala ako sa akong inahan sa banika, diin giduaw ko ang daghang mga monasteryo, “mga klinika,” ug ubang mga dapit nga diin giingon sa mga tawo nga makaayo. Sa nakontak ko ang nagkalainlaing mga mananambal, mga mag-aayo, ug mga espiritista, misugod ako sa pagtuon sa ilang mga praktis. Nakabaton akog mga librong tun-anan bahin sa madyik ug pagpanagna ug misugod sa pagpraktis niining mga butanga sa akong kaugalingon.
Nakakontak sa Tinuod nga Kaalam
Human sa pagpuyo ug upat ka tuig sa banika, mibalik ako sa Bangkok. Ang akong kondisyon wala gihapon mouswag, apan nakabaton ako ug bag-ong propesyon. Ang mga tawo sa tanang panuigon moabot ug magpatag-an. Naghimo usab ako ug pila ka matang sa mga anting-anting nga mohatag maayong suwerte, ang pila akong gibaligya sa tabang sa usa ka monghe.
Dayon usa ka adlaw sa 1968, usa ka taga Canada nga misyonero sa mga Saksi ni Jehova miduaw kanako. Sa dihang naghisgot siya bahin kang Jesu-Kristo, nakaingon ako nga ang mga Saksi maoy usa lamang sa daghang “Kristohanon” nga mga relihiyon nga akong gikapungtan. Milabay una ang unom ka tuig hangtod nga misugod ako sa pagtuon sa Bibliya nga seryoso uban sa laing magtiayong Saksi.
Ang ilabinang nakaikag kanako mao ang tagna sa Bibliya. Sa dihang gipakitaan ako sa mga tagna sa Bibliya sa basahon ni Daniel, ilabina ang mga kapitulo 7 ug 8, ug sa detalyadong paghubit ni Jesus sa mga hitabo ug sa mga kahimtang nga atong nakita karong adlawa, nahibalo ako nga walay magtatagna ang makatagna niining mga butanga. (Mateo, kapitulo 24) Dayon sa dihang akong nahibaloan ang katarongan nganong ang presenteng mga kahimtang lahi gikan sa katuyoan sa Maglalalang sa sinugdan ug sa unsang paagi nga siya mihimog mga kahikayan aron sa pagbakwi sa kadaot nga gipahinabo niadtong motuo kaniya ug sa iyang pagkasoberano, sama kadto nga daw ang lambong natangtang gikan sa akong mga mata.
Ang tanang butang bahin sa balita sa Bibliya nahiuyon gayod, ang mga piraso sa “jigsaw puzzle” hingpit nga pagkahaom. Ang tawhanong kaalam nga akong gipabilhan kaayo nagtudlo kanako sa pagsalikway sa Diyos ingon nga wala kaayoy bili sa atong mga kinabuhi. Apan tungod sa dakong ebidensiya, ang Diyos sa dayag dili gayod mahimong iwala sa larawan. Pinaagi sa Bibliya, midangat ako sa pagsabot nga “ang kahadlok kang Jehova [ang makakagahom nga Diyos] mao ang sinugdan sa kaalam, ug ang kahibalo sa Usa nga Labing Balaan mao ang pagsabot.”—Proverbio 9:10.
Ang mga Panalangin Gikan sa Tinuod nga Kaalam
Sa dihang nakombinsir ako nga si Jehova mao ang matuod nga Diyos ug ang Bibliya mao ang iyang Pulong, ang akong tinamdan bahin sa mga butang kalit nga nabag-o. Akong gisunod ang pananglitan sa unang mga Kristohanon ug akong gikuha ang tanan nakong mga tun-anang libro bahin sa madyik ug ginatos ka relihiyosong mga larawan ug mga anting-anting nga akong nakolekta sa milabay ang mga katuigan.—Buhat 19:18, 19.
Ang kahadlok sa Diyos ug ang tukmang kahibalo kaniya dunay laing mapuslanong epekto kanako—midangat ako sa paghigugma kang Jehova ingong Persona. Ang pagpabili sa iyang pagkamaayo ug ang gugma nga iyang gipakita sa katawhan maoy nakapalihok kanako sa pagpahinungod sa akong kinabuhi kaniya ug nagpabawtismo sa 1975. Ang personal nga relasyon kang Jehova nakadasig usab kanako sa pagpraktis sa butang nga akong nahibaloang husto. Ug maikagon ako sa pagsulti sa uban bahin sa maayong balita nga akong nahibaloan.
Sa magtabang sa uban sa pagkakita sa kalainan sa kaalam sa tawo ug sa kaalam sa diyos, ang akong nangaging kasinatian nakahatag kanakog maayong pamatuod. Nakapribilehiyo ako sa pagtabang sa daghan sa pagsunod sa tinuod nga kaalam ug sa pagbarog alang kang Jehova. Ang usa kanila mao ang akong inahan, kinsa, sa panuigong 94, gibawtismohan ingong usa ka saksi ni Jehova.
Ang tinuod nga kaalam tinuod nga nakabag-o sa akong kinabuhi. Wala na ako magpangapkap pa sa kangitngit bahin sa pag-antos ug sa tinuod nga kahulogan sa kinabuhi. Karon nabatonan ko ang mga tubag sa mga pangutana nga nakalibog kanako. Ang akong kinabuhi hinoon bisag baldado dunay katuyoan. Ako dunay paglaom ug tinguha nga mabuhing walay kataposan. Dili ba tinuod nga kaalam ang pagsunod sa dalan nga mohatag kalipay ug makahuloganong kinabuhi karon ug nga may dakong palaabuton? Pagkadako sa akong kalipay nga ako nakadangat sa pagsabot niining matanga sa kaalam!—Sumala sa giasoy ni Panya Chayakul.
[Mga footnote]
Sa wala pa iprenta kining gulaa sa Pagmata!, kining mga pulonga ang nadawat gikan sa Thailand: “Si Igsoong Panya Chayakul namatay dili pa dugay tungod sa impeksiyon human sa operasyon sa pagputol sa usa sa iyang mga batiis. Matinumanon hangtod sa kataposan, siya wala magpadugang ug dugo.”
[Letrato ni Panya Chayakul sa panid 24]
[Letrato sa panid 25]
Ang mga Buddhista nagtuo nga ang pagtabang sa mga monghe mohatag merito
[Letrato sa panid 26]
Akong gipaambit ang akong pagtuo sa uban