Kon Nganong Gipapahawa ni Jehova ang mga Canaanhon ug mga Israelinhon

ANG usa ka tawo miingon, “Gusto kaayo kong mangyubit sa uban—lalim kaayo ang akong bation niini.” Niini nga tinamdan, unsa ba ka labaw ang bation niadtong mahigugmang moyubit kang Jehova nga Diyos! Ang hataas nga mga kritiko nagtawag kang Jehova nga uhaw sa dugo tribonhong diyos sa mga Hudiyo. Giyubit sa usa ka klero siya ingong hugawang daogdaogan. Aron sa pagpakamatarong sa maong pasipala, ang hambogirong mga kritiko mokutlo sa pagpapahawa ni Jehova sa mga Canaanhon gikan sa ilang yuta aron ihatag kini sa mga Hudiyo.

Ang maong akusasyon nagpabanaag sa sobrang pagkaignorante. Si Moises, ingong tigpamaba ni Jehova, mihatag tin-aw nga katarongan sa mga Hudiyo: “Dili tungod sa imong pagkamatarong o sa pagkatul-id sa imong kasingkasing makasulod ka sa pagpanag-iya sa yuta nila; kondili, sa pagkadaotan niini nga mga nasod nga si Jehova nga imong Diyos nagaabog kanila gikan sa imong atubangan.”—Deuterenomio 9:5.

Ang pagkadaotan sa mga Canaanhon ang nakapalagpot kanila. Tapos gipaila si Baal nga ilang pangunang diyos ug si Asthoreth, ang iyang asawa, ingong ilang pangunang diyosa, ang Halley’s Bible Handbook, rebisadong edisyon, nagaingon: “Ang mga templo ni Baal ug Ashtoreth sagad nagkauban. Ang mga saserdoteng babaye maoy mga pampam sa templo. Ang mga Sodomitanhon maoy mga lalaking pampam diha sa templo. Ang pagsimba kang Baal, Ashtoreth, ug ubang mga diyosdiyos sa Canaan giapilan sa labing maluhong mga pagpatuyang; ang ilang mga templo maoy mga sentro sa bisyo.”—Panid 166.

Diha sa kagun-oban sa usa niining “hatag-as nga mga dapit” sa mga panahon sa Canaanhon, ang mga arkeolohista “nakakitag daghang mga tibod nga dunay mga bukog sa mga bata nga gihalad kang Baal. Ang tibuok nga dapit nakitang usa ka sementeryo sa bag-ong natawong mga bata.” Nakita usab ang “hilabihan ka daghang mga imahen ug mga plaka ni Ashtoreth nga dunay daghang mga organo sa sekso, nga gituyo sa pagpukaw sa kailibgon sa sekso. Busa, ang mga Canaanhon nagsimba, pinaagi sa imoral nga pagpatuyang, ingong relihiyosong rituwal, sa atubangan sa ilang mga diyosdiyos; ug dayon, pinaagi sa pagpatay sa ilang kamagulangang mga anak, ingong halad sa maong mga diyosdiyos.”—Panid 166, 167.

Unya ang Halley’s nangutana: “Ikatingala ba nato nganong gisugo ang Israel sa pagpatay sa mga Canaanhon? Ang sibilisasyon ba nga dunay ingon niini ka dulumtanang kahugawan ug kapintasan may katungod sa paglungtad? . . . Ang mga arkeologo nga nangalot sa mga kagun-oban sa mga siyudad sa Canaanhon nahibulong nganong wala dayon sila laglaga sa Diyos nga angay unta Niyang buhaton dayon.”—Panid 167.

Ang The Emphasized Bible, usa ka hubad ni J. B. Rotherham, nag-ingon diha sa panid 259: “Kinsay makaingon nga ang Labing Gamhanan walay katungod sa pagpuo niining mga tighugaw sa yuta ug mga mananakod sa katawhan sama kanila?”

Gisultihan ni Jehova ang Israel kon nganong gipapahawa ang mga Canaanhon: “Sa bisan unsa niining mga butanga ayaw kamo pagbuling sa inyong kaugalingon, kay niining tanang mga butanga gihugawan ang mga nasod nga akong gihinginlan gikan sa atubangan ninyo. Ug ang yuta nahugawan, busa ako mipakanaog ug silot sa iyang pagkadaotan sa ibabaw niya, ug ang yuta misuka sa iyang mga pumoluyo.” Dayon siya mihatag prangkang pasidaan sa Israel: “Busa pagabantayan ninyo ang tanan ko nga kabalaoran ug ang tanan ko nga mga tulomanon ug kini buhaton ninyo, aron ang yuta nga akong pagadad-an kaninyo diin kamo mopuyo dili magsuka kaninyo.”—Levitico 18:24-26; 20:22.

Ang mensahe tin-aw. Ang mga Canaanhon gikuha tungod kay ilang gihugawan ang yuta tungod sa ilang hingaping imoralidad—ilang panapaw, ilang homoseksuwalidad, ug ilang pag-ula sa dugo sa mga bata. Kon sundon sa Israel kining Canaanhong relihiyon sa pagsimba kang Baal, sila usab papahawaon.

Ug gisunod gayod kini sa Israel. Diha sa sapaw sa yuta nga napatong sa panahon sa pag-okupar sa Israel sa yuta, ang mga arkeologo nangalot sa kagun-oban sa templo ni Ashtoreth, ug “pila ka tikang gikan niining temploha mao ang sementeryo, diin didto daghang mga tibod ang nakaplagan, nga nasudlan sa mga bukog sa mga bata nga gihalad niining temploha. . . . Ang mga propeta ni Baal ug Ashtoreth maoy opisyal nga mga mamumuno sa gamayng mga bata.”—Halley’s Bible Handbook, panid 198.

Ang kasugoan ni Jehova nga gihatag pinaagi kang Moises klarong nagdili sa maong seksuwal nga mga kahiwian. Ang Levitico 20:13 nag-ingon: “Kon ang usa ka tawo mohigda ipon sa lalaki ingon nga siya babaye, silang duha nagbuhat ug dulumtanan. Silang duha sa pagkamatuod gayod pagapatyon.”

Ang Moisesnong Kasugoan nag-ingon usab, diha sa Deuteronomio 23:17, 18: “Walay bisan kinsa sa mga anak nga babaye sa Israel ang mamampam diha sa templo, walay bisan kinsa sa mga anak nga lalaki sa Israel ang mamampam diha sa templo. Dili ka magdala sa abang sa usa ka bigaon o sa abang sa iro [New World Translation Reference Bible, potnot: “Lagmit usa ka pederast; usa nga nagapraktis ug nakighilawas nga ipaagi sa lubot, ilabina sa usa ka batang lalaki.”] sa balay ni Jehova nga imong Diyos tungod sa bisan unsa pa nga panaad, kay kini dulumtanan alang kang Jehova nga imong Diyos.”

Gipadala ni Jehova ang mga propeta sa pagpasidaan sa Israel: “Si Jehova nagpadala kaninyo sa tanang mga alagad ang mga manalagna, nga mingbangon pagsayo ug nagpadala kanila, apan kamo wala magpatalinghog.” (Jeremias 25:4) Hinunoa, ang Israel “padayong nagtukod ug hatag-as nga mga dapit ug sagradong mga haligi ug sagradong mga tukon diha sa tanang hataas nga bungtod sa ilalom sa tanang malabong nga mga kahoy. Ug bisan ang lalaking pampam sa templo [New World Translation Reference Bible, potnot, “bayot”] didto sa yuta. Sila naghimo sumala sa tanang kangil-ad sa mga nasod nga gipapahawa ni Jehova gikan sa atubangan sa mga anak sa Israel.”—1 Hari 14:23, 24.

Gipasidan-an sila ni propetang Isaias: “Sa ibabaw sa usa ka hataas ug masanaw nga bukid imo nga gipahimutang ang imong higdaanan; didto usab ikaw mitungas aron sa paghalad ug usa ka halad. Sa luyo sa ganghaan ug sa mga haligi imo nga gipatindog ang imong simbolo sa kinatawo [larawan sa organo sa sekso]; kay ikaw nakahubo sa imong kaugalingon ngadto sa uban, kay kanako, ug misaka ka; imong gipadako ang imong higdaanan; nakigsabot ka niadtong midawat sa imong gugma; ug uban kanila gipadaghan mo ang imong pagpamiga, samtang nagatan-aw sa kinatawo [organo sa lalaki].”—Isaias 57:7, 8, An American Translation.

Ang mga babaye naghimog mga larawang organo sa sekso ug nakighilawas uban kanila, sumala sa atong mabasa: “Gikan niini gibuhat mo ang mga larawan sa mga lalaki, ug nakighilawas ka kanila.” (Ezekiel 16:17, Rotherham) O sama sa gipamulong sa An American Translation: “Uban niini gihimo mo ang imong pagpamiga.”

Gisagol sa mga Israelinhon ang tinuod ug bakak nga pagsimba. Diha sa Bukid sa Sinai ilang gisimba ang bulawang nati nga baka ug naghimog seksuwal nga imoralidad ug sa samang panahon gisaulog kanang gitawag “piyesta alang kang Jehova.” (Exodo 32:5, 6) Sa milabay ang mga siglo, gisagol pa gihapon nila ang bakak ug ang tinuod. Gisaway sila ni manalagnang Elias tungod niana, nga nag-ingon: “‘Hangtod kanus-a ba nga magkiangkiang kamo sa taliwala sa duha ka opinyon? Kon si Jehova mao ang matuod nga Diyos, sumunod kamo kaniya; apan kon si Baal man, sumunod kamo kaniya.’ Ug ang katawhan wala motubag kaniya bisan usa ka pulong.” (1 Hari 18:21) Human nga nabag-o si Manases, iyang gikuha ang tanang langyawng mga diyosdiyos ug naghalad ug mga halad sa komunyon ug pasalamat kang Jehova. Apan, ang 2 Cronicas 33:17 nag-ingon; “bisan pa niana ang katawhan nanaghalad gihapon didto sa hatag-as nga mga dapit; ilang gihalad kini alang kang Jehova nga ilang Diyos.”

Sulod sa daghang kasiglohan gihugawan sa Israel ang matuod nga pagsimba kang Jehova uban sa Baalismo, gilapas ang prinsipyo nga gibangon ni Pablo sa ulahi pinaagi sa pangutana: “Unsa may pakig-uyon sa templo sa Diyos ug sa mga diyosdiyos?” (2 Corinto 6:16) Busa sa 740 W.K.P. ang napulo ka tribong gingharian sa Israel gibihag sa mga Asiryanhon, ug sa 607 W.K.P. ang duha ka tribong gingharian sa Juda gibihag sa mga Babilonyanhon. Gihugawan niining duha ka nasod ang yuta sama sa gihimo sa mga Canaanhon, ug kining duha ka nasod gisuka sa yuta sama sa mga Canaanhon.

Komosta man ang mga nasod karong adlawa? Ang ila bang mga iglesya nahugawan sa imoralidad? Ila bang gihugawan ang yuta? Igasuka ba usab sila sa yuta?

[Blurb sa panid 6]

“Ang mga propeta ni Baal ug Ashtoreth maoy opisyal nga mga mamumuno sa gamayng mga bata”

[Hulagway sa panid 5]

Gilubngan sa tibod sa mga bukog sa bata

[Tinubdan]

Lawrence E. Stager/Oriental Institute, University of Chicago