Mga Batan-on Nangutana . . .

Angay Bang Maghupot Ako ug Kredit Kard?

“Nakuha ko ang tanyag sa akong unang kredit kard sa koreyo sa dihang 16 anyos pa ako. . . . Sa nag-18 anyos na ako, ang akong utang miabot ug mga $60,000.”—Kristin.

SA SINUGDAN, si Kristin nagplano nga gamiton lamang ang iyang kredit kard alang sa mga emerhensiya—ug tingali alang nianang panalagsang butang nga buot niyang paliton apan dili mabayran ug cash. Unya ang kahimtang wala na makontrol. “Misugod ako sa patuyang nga pagpamalit ug pagkabuang sa pagpang-order gikan sa mga katalogo,” misugid si Kristin. “Ako namalit ug mga butang nga dili ko gusto.” Karon si Kristin duna nay lahi nga panud-ong bahin sa mga kredit kard. “Wala akoy ideya kon unsa ka dakong kagubot ang gihimo nianang gamayng plastik kard sa akong kinabuhi,” matod niya.—Teen nga magasin.

Ang estorya ni Kristin dili linain. Ang nagkadaghang batan-on nagapadulong sa pinansiyal nga katalagman sa paggamit nianang gamayng pirasong plastik, ang kredit kard. Sa pipila ka kaso, agresibong gipuntirya sa mga kompaniya ang mga batan-on. Lagmit nasayod sila nga alang sa daghang ikag nga mga tiggasto, ang mga kredit kard mamahimo, sumala sa pagtawag niana sa pinansiyal nga magtatambag nga si Jane Bryant Quinn, “nga usa ka pinansiyal nga droga.” “Kon kanunay kanang gamiton,” matod niya, “mas lisod kanang hunongon.”

Itugot nato, ang paghupot ug kredit kard mahimong may kapuslanan—pananglitan, sa dihang motungha ang emerhensiya o sa dihang ang pagdalag cash dili maalamon. Kana maoy usa ka hinungdan nga popular kaayo ang mga kredit kard sa Tinipong Bansa ug sa ubang mga nasod usab. Ugaling, kon dili kana gamiton sa responsableng paagi, ang kredit kard makapahulog sa tiggamit niini sa halalom kaayong gahong nga lisod ang paggula niana. Busa, ang usa ka taho nga napatik sa Toronto Globe and Mail nagmatikod sa tulo-ka-pilo nga pagtubo “sa gidaghanon sa naputos-ug-utang nga mga tag-20- ngadto 23-anyos nga midangop sa Credit Counselling Service sa Toronto alang sa panabang.” Ang taho nag-ingon nga daghan ang utangag abot sa $25,000, ug ang mga patong tungod sa paggamit ug kredit kard maoy usa sa pangunang mga hinungdan sa utang.

Angay bang maghupot kag kredit kard? Kana maoy butang nga pagahukman sa imong mga ginikanan. Kon sa ilang hunahuna ikaw angayng maghulat, magpailob. Kon kapamatud-an nimong ikaw maalamon sa imong mga batasan sa pagpanggasto, tingali sa dili madugay tugotan ka sa imong mga ginikanan sa mas dagkong mga responsabilidad labot sa panalapi. (Itandi ang Lucas 16:10.) Kasamtangan, angay kang mahibalo nga ang paggamit ug kredit kard—sama gayod sa pagdrayb ug usa ka sakyanan—samang may mga ganti ug mga risgo.

Pagkuwenta sa Galastohan

Ang pagpamalit pinaagi sa kredit kard sama ra gayod sa paghulam ug kuwarta. Sama sa tanang paghulam, kinahanglang imong bayran ang imong gihulam. (Proverbio 22:7) Apan sa unsang paagi bayran nimo ang mga butang nga imong gipalit pinaagig kredit kard?

Kasagaran, ang usa ka sumaryo sa kuwenta nga pinatik ipadala kanimo sa hapit nang kataposan sa matag bulan, nga magpakita sa mga pinalit nimo pinaagi sa kard ingon man ang bug-os nga kantidad nga utang nimo. Ang sumaryo sa kuwenta magpaila usab kon pila ang gidahom nga imong bayran dihadiha. Kasagaran, ang maong kantidad gamay ra. Ingong resulta, basin mangatarongan ka, ‘Dili kini kaayo daotan. Kon bayran ko lang ang labing menos nga gipangayong kantidad kada bulan, sa nahaigong panahon mabayran ang akong utang.’ Ugaling, ang suliran mao nga human sa temporaryong yugto nga walay interes, ikaw singlan na sa patong—interes—sa kantidad nga nautang pa nimo. Ug ang porsiyento sa interes sa kredit kard mahimong taas kaayo.a

Tagda si Joseph, kansang balanse sa sumaryo sa kuwenta sa usa ka bulan maoy mga $1,000. Siyempre, si Joseph nagbayad lamang sa labing gamayng kantidad nga angayng bayran, nga maoy $20. Apan sa dihang dugang niyang gisusi ang iyang sumaryo sa kuwenta, nadiskobrehan ni Joseph nga nalakip sa balanse alang nianang bulana mao ang kantidad nga gipatong nga duolag $17! Kadto nagpasabot nga bisan pag si Joseph nagbayad sa labing gamayng kantidad nga $20, makebrahan lamang ug $3 ang iyang $1,000 nga utang!

Unsa ka dugay nga imong matiwas ang bayranan sa kredit kard kon mobayad ka lang sa labing gamayng kantidad nga bayranan? Sa pagpahayag sa usa ka pananglitan, ang usa ka pulyeto nga gipatik sa Federal Trade Commission ug sa American Express nag-ingon: “Kon duna kay wala-hibayring balanse nga $2,000, tungod sa 18.5% nga interes ug ubos nga labing gamayng binulang bayad, dangtan ug kapig 11 ka tuig ang pagbayad sa utang ug makagasto kag dugang $1,934 alang lang sa interes, nga halos magdoble sa katibuk-ang bili sa imong orihinal nga pinalit.”

Sumala sa imong masabtan, kon dili ka magbantay, mahulog ka sa pinansiyal nga lit-ag pinaagig kredit kard. “Ako aktuwal nga nagbayad ug halos doble alang sa tanang butang,” matod ni Kristin. “Sa dihang may mga amoroso na ako, ang mga tigpautang nagdugang sa interes sa naulahing mga bayad. Wala akoy ideya kon unsay buhaton.”

Kasaligang Paggamit ug Kredit Kard

Si Kristin nakakat-on gikan sa iyang mapait nga kasinatian nga ang “palit karon, bayad sa ulahi” nga paagi sa pagpamalit mahimong peligroso. Ang mga utang mapilopilo, ug dili nimo hiamgohan, ang imong labing gamayng binulang bayad mahimong nagbayad ug kapig diyutay sa imong pinansiyal nga mga interes. Sa unsang paagi ang kasaligang mga tiggamit ug kard makalikay sa pagkahulog nianang pinansiyal nga lit-ag?

● Ilang bantayan ang ilang mga pinalit ug susihon pag-ayo ang ilang binulang mga sumaryo sa kuwenta sa pagpaneguro nga sila ginasingil lamang alang sa ilang mga pinalit.

● Ilang bayran sa eksaktong panahon ang ilang mga bayranan, kay nakaamgo nga ang maayong rekord sa pagpangutang lagmit makatabang sa ulahi—tingali sa dihang moaplay ug trabaho o insyurans o mangutang ug kotse o balay.

● Kon mahimo, bayran nila ang tibuok kantidad nga nautang aron makalikay sila sa ikargang dakong interes diha sa balanse.

● Dili nila ihatag ang numero sa ilang kredit kard ug petsa sa pagkatapos niana sa telepono gawas kon kaila nila ang tawo o ang kompaniya nga ilang gikatransaksiyon.

● Dili gayod nila ipahulam ang ilang kredit kard kang bisan kinsa, dili bisan sa usa ka higala. Kon buot sabton, ang kredit rekord sa tag-iya sa kard ang maapektahan kon abusohan paggamit ang kard.

● Ilang likayan ang paggamit sa ilang kredit kard ingong paagi nga makakuwartag dali, nga samag kini usa ka kard sa bangko. Hinumdomi, ang kuwartang giutang kasagarang dunay dakong interes kay sa mga pinalit.

● Dili nila pil-apan ug ipadala ang matag aplikasyon sa kredit kard nga ilang madawat. Alang sa kadaghanang batan-on, ang usa ka kard igo na.

● Ilang ampingan paggamit ang ilang kredit kard, nga bug-os nakaamgo nga kon sila mamalit pinaagi niini, sila nagagasto gihapon ug aktuwal nga kuwarta, bisan pag sila wala magagamit ug mga papel de bangko o metal nga mga kuwarta.

Pagtagamtam sa mga Kaayohan

Kon ikaw kaha adunay kredit kard sa pagkakaron o nagaplano sa paghupot ug usa sa dili madugay, sayra sa bug-os ang mga kaayohan ug ang mga risgo. Suknaa ang imong kaugalingon sa mosunod nga mga pangutana: Nganong gibati ko nga akong gikinahanglan ang kredit kard? Aron ba lang makabatog materyal nga mga butang, makasunod sa kinabag-ohang urog, magpabilib sa akong mga higala? Angay bang magtuon ako nga mahimong mas kontento sa mga kinahanglanon lamang, sa gitawag sa Kristohanong apostol Pablo nga “makaon ug ikasapot”? (1 Timoteo 6:8) Ang mga kredit kard ba motultol sa makapaguol nga pinansiyal nga mga palas-anon nga magpahinabo nga hikalimtan ko ang mas hinungdanong mga butang sa kinabuhi?—Mateo 6:33; Filipos 1:8-11.

Palandonga kining mga pangutanaha, ug hisgoti kini sila uban sa imong mga ginikanan. Kon himoon nimo kini, nan kon ikaw kaha adunay kredit kard o wala, malikayan mo ang pinansiyal nga kaguol nga gipahamtang sa daghan sa ilang kaugalingon.—Proverbio 22:3.

[Footnote]

[Kahon sa pahina 19]

Ang Bili sa Pagtugot sa Ginikanan

Daghang batan-on sa sinugdan hatagan ug higayon nga makahupot sa ilang kaugalingong kredit kard inigkadawat nilag aplikasyon sa koreyo. Ngani, latas sa usa ka yugto sa panahon, ang pipila makadawat ug daghang aplikasyon. “Adunay kusog kaayong panag-indig taliwala sa mga kompaniyang tig-isyu aron ang mga batan-on makahupot ug mga kredit kard,” saysay ni Jane Bryant Quinn, “kay gipakita sa mga pagtuon nga kalagmitang padayon natong huptan ang atong unang kard.”

Kasagarang ang usa ka ginikanan o laing hamtong nga tawo nga maayog rekord sa pagpangutang kinahanglang mopirma sa aplikasyon sa kredit kard aron ang tig-isyu sa kard adunay pasalig nga ang mga utang mabayran. Ikasubo, daghang batan-on manglimbong aron laktawan ang maong ang-ang. Usa ka batan-on nagsulat sa ngalan sa iyang lola ingong pangunang aplikante ug sa iyang kaugalingong ngalan ingong kaubang aplikante nga wala mahibalo ang iyang lola. Tiaw na ang katingala sa iyang lola sa dihang iyang nadiskobrehang utangan siyag libolibong dolyares!

Ang pagpalsipikar sa pirma sa usa ka ginikanan o laing hamtong nga tawo diha sa aplikasyon sa kredit kard maoy panglimbong, ug ang panglimbong gisaway sa Diyos. (Proverbio 11:1; Hebreohanon 13:18) Busa kon gusto nimog kredit kard, pakigsulti sa imong mga ginikanan bahin niana. Ang pagbaton sa ilang pagtugot mas maayo alang kanimo sa kadugayan. Hinumdomi, ang imong mga ginikanan lagmit may kasinatian sa pagbayad sa mga utang, ug sila makahatag kanimog maayong tambag. Busa pakigsulti kanila, ug ayaw gayod pagdangop sa panglimbong aron makabaton ug kredit kard.

[Hulagway sa panid 18]

Ang way-hinungdang paggamit ug kredit kard mahimong mosangpot sa pinansiyal nga kapildihan