Kapitulo 33
Paghukom sa Makauulaw nga Bigaon
Panan-awon 11—Pinadayag 17:1-18
Ulohan: Ang Dakong Babilonya nagsakay sa usa ka sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap nga sa kaulahian mosumbalik kaniya ug molaglag kaniya
Panahon sa katumanan: Sukad sa 1919 hangtod sa dakong kasakitan
1. Unsay gibutyag sa usa sa pito ka manulonda ngadto kang Juan?
ANG matarong nga kasuko ni Jehova kinahanglang ibubo sa bug-os, nga nasulod diha sa pito ka panaksan! Sa dihang gibubo sa ikaunom nga manulonda ang iyang panaksan sa nahimutangan sa karaang Babilonya, kini haom nga nagsimbolo sa pagsakit sa Dakong Babilonya pinaagig mga hampak samtang ang mga panghitabo tulin nga nagpadulong sa pangataposang gubat sa Armagedon. (Pinadayag 16:1, 12, 16) Lagmit nga kini mismong manulondaa ang nagbutyag karon sa hinungdan ug sa paagi sa pagpatuman ni Jehova sa iyang matarong nga mga paghukom. Si Juan nahibulong sa sunod niyang nadungog ug nakita: “Ug ang usa sa pito ka manulonda nga may pito ka panaksan miabot ug misulti kanako, nga nag-ingon: ‘Umari ka, ipakita ko kanimo ang paghukom batok sa dakong bigaon nga naglingkod ibabaw sa daghang katubigan, kang kinsa nakighilawas ang mga hari sa yuta, samtang kadtong nanagpuyo sa yuta gihubog sa bino sa iyang pagpakighilawas.’”—Pinadayag 17:1, 2.
2. Unsay ebidensiya nga ang “dakong bigaon” (a) dili ang karaang Roma? (b) dili ang dagkong patigayon? (c) maoy usa ka relihiyosong organisasyon?
2 Ang “dakong bigaon”! Nganong labihan kini ka makapakurat nga ngalan? Kinsa siya? Giingon sa uban nga kining simbolikong bigaon mao ang karaang Roma. Apan ang Roma kanhi maoy usa ka politikanhong gahom. Kining maong bigaon nakighilawas uban sa mga hari sa yuta, ug dayag nga naglakip kini sa mga hari sa Roma. Gawas pa, human sa paglaglag kaniya, “ang mga hari sa yuta” giingon nga nagbangotan tungod sa iyang pagkalaglag. Busa, dili mahimong siya usa ka politikanhong gahom. (Pinadayag 18:9, 10) Dugang pa, sanglit ang mga magpapatigayon sa kalibotan nagbangotan usab tungod kaniya, dili mahimo nga siya maghulagway sa dagkong patigayon. (Pinadayag 18:15, 16) Hinunoa, atong mabasa nga “ang tanang kanasoran nahisalaag tungod sa [iyang] espiritistikanhong mga buhat.” (Pinadayag 18:23) Kini nagtin-aw nga ang dakong bigaon usa gayod ka tibuok-kalibotan nga relihiyosong organisasyon.
3. (a) Nganong ang gisimbolohan sa dakong bigaon mas dako pa kay sa Iglesya Katolika Romana o bisan sa tibuok nga Kakristiyanohan? (b) Unsang Babilonyanhong mga doktrina ang makaplagan diha sa kadaghanang relihiyon sa Sidlakan ug sa mga sekta sa Kakristiyanohan? (c) Unsay giadmitir sa Romano Katolikong kardinal nga si John Henry Newman mahitungod sa sinugdanan sa daghang doktrina, seremonyas, ug mga tulumanon sa Kakristiyanohan? (Tan-awa ang potnot.)
3 Unsa nga relihiyosong organisasyon? Siya ba ang Iglesya Katolika Romana, sumala sa giingon sa uban? O siya ba ang tibuok nga Kakristiyanohan? Dili, siya kinahanglang mas dako pa niana kay siya nagpahisalaag sa tanang kanasoran. Sa pagkamatuod, siya ang tibuok-kalibotang imperyo sa bakak nga relihiyon. Gipadayag nga siya naggikan sa mga misteryo sa Babilonya tungod kay daghang Babilonyanhong mga doktrina ug mga tulumanon makita usab diha sa mga relihiyon sa tibuok yuta. Pananglitan, ang pagtuo sa kinaiyanhong pagkadili-mamatay sa tawhanong kalag, sa sakitanan nga impiyerno, ug sa trinidad nga mga diyos makaplagan diha sa kadaghanang relihiyon sa Sidlakan ug sa mga sekta sa Kakristiyanohan. Ang bakak nga relihiyon, nga nagsugod sa karaang siyudad sa Babilonya kapig 4,000 ka tuig kanhi, nahimong dako na kaayo karon ug haom nga gitawag ug Dakong Babilonya.a Apan, nganong gihubit siya sa mangil-ad nga terminong “dakong bigaon”?
4. (a) Sa unsang mga paagi ang karaang Israel nakighilawas? (b) Sa unsang talagsaong paagi nga ang Dakong Babilonya nakighilawas?
4 Ang Babilonya (o Babel, nga nagkahulogan ug “Kalibog”) midangat sa tayuktok sa kabantogan sa panahon ni Nabucodonosor. Usa kadto ka relihiyoso-politikanhon nga estado nga may kapin sa usa ka libong templo ug kapilya. Dako ug gahom ang mga pari niini. Bisan pag ang Babilonya dugay nang nawala ingong usa ka gahom sa kalibotan, ang relihiyosong Dakong Babilonya padayong naglungtad, ug sama sa karaang sumbanan, siya nagtinguha gihapon sa pag-impluwensiya ug pagkontrolar sa politikanhong mga kalihokan. Apan mouyon ba ang Diyos nga ang relihiyon mag-apil-apil sa politika? Sa Hebreohanong Kasulatan, giingon nga ang Israel namampam sa dihang nakiglangkit siya sa bakak nga pagsimba ug sa dihang siya nakig-alyansa sa mga nasod inay mosalig kang Jehova. (Jeremias 3:6, 8, 9; Ezequiel 16:28-30) Ang Dakong Babilonya nakighilawas usab. Sa talagsaong paagi, iyang gibuhat kon unsay iyang gihunahuna nga gikinahanglan aron makabaton ug impluwensiya ug gahom ibabaw sa nagamandong mga hari sa yuta.—1 Timoteo 4:1.
5. (a) Sa unsang natad gustong masentro sa atensiyon ang relihiyosong mga klerigo? (b) Nganong ang tinguha sa kalibotanong pagkainila sukwahi gayod sa mga pulong ni Jesu-Kristo?
5 Karon, ang relihiyosong mga pangulo sagad mangampanya alang sa hataas nga katungdanan sa gobyerno, ug sa ubang mga nasod, sila makigbahin sa pagmando, nga maghupot pa ug mga puwesto sa gabinete. Niadtong 1988, duha ka iladong Protestanteng mga klerigo ang mikandidato sa pagkapresidente sa Tinipong Bansa. Ang mga lider sa Dakong Babilonya gustong masentro sa atensiyon; ang ilang mga letrato kanunayng makita sa mga mantalaan samtang sila nakig-uban sa iladong mga politiko. Sa kasukwahi, gilikayan ni Jesus ang pagkalangkit sa politika ug siya miingon mahitungod sa iyang mga tinun-an: “Sila dili bahin sa kalibotan, ingon nga ako dili bahin sa kalibotan.”—Juan 6:15; 17:16; Mateo 4:8-10; tan-awa usab ang Santiago 4:4.
Modernong-Adlaw nga ‘Pagkabigaon’
6, 7. (a) Sa unsang paagi ang Partidong Nazi ni Hitler nakahupot ug gahom sa Alemanya? (b) Sa unsang paagi ang kasabotan nga gihimo sa Batikano uban sa Nazi nga Alemanya nakatabang kang Hitler sa iyang pagtinguha sa pagmando sa kalibotan?
6 Tungod sa iyang pag-apil-apil sa politika, ang dakong bigaon nagpahinabog dako kaayong kasubo sa katawhan. Pananglitan, tagda ang mga panghitabo nga nagpaluyo sa pagkagamhanan ni Hitler sa Alemanya—mangil-ad nga mga panghitabo nga gustong panason sa pipila ka tawo gikan sa mga libro sa kasaysayan. Niadtong Mayo 1924 nahuptan sa Partidong Nazi ang 32 ka puwesto sa Alemang Reichstag. Pagka-Mayo 1928 kini mikunhod sa 12 ka puwesto. Ugaling lang, ang Dakong Depresyon mikaylap sa tibuok kalibotan niadtong 1930; nga sunod niadto ang mga Nazi talagsaong nakabawi, nga nakakuhag 230 sa 608 ka puwesto sa eleksiyon sa Alemanya niadtong Hulyo 1932. Sa wala madugay, ang kanhing kansilyer nga si Franz von Papen, usa ka Papanhong Kabalyero, mitabang sa mga Nazi. Sumala pa sa mga historyano, gipanan-aw ni von Papen ang usa ka bag-ong Balaang Imperyo sa Roma. Kay napakyas ang iyang mubong pagpangatungdanan ingong kansilyer, gilaoman niya niadto nga makahupot siyag gahom pinaagi sa mga Nazi. Sa pagka-Enero 1933, iyang nahaylo ang mga kadagkoan sa industriya sa pagsuportar kang Hitler, ug pinaagig malinglahon ug sekretong mga kasabotan iyang giseguro nga si Hitler mahimong kansilyer sa Alemanya niadtong Enero 30, 1933. Siya mismo nahimong bise-kansilyer ug siya gigamit ni Hitler sa pagdani sa pagpaluyo sa Katolikong mga distrito sa Alemanya. Sulod sa duha ka bulan sa pagkahupot ug gahom, giwagtang ni Hitler ang parliamento, gibalhog sa mga kampo konsentrasyon ang libolibong lider sa kontra partido, ug gisugdan ang dayag nga pagpamintas sa mga Hudiyo.
7 Niadtong Hulyo 20, 1933, ang kaikag sa Batikano sa nagkadakong gahom sa Nazismo gipasundayag sa dihang si Kardinal Pacelli (nga nahimong Papa Pio XII sa ulahi) mipirmag usa ka kasabotan didto sa Roma tali sa Batikano ug sa Nazi nga Alemanya. Gipirmahan ni von Papen ang dokumento ingong hawas ni Hitler, ug didto gihatag ni Pacelli kang von Papen ang hataas nga papanhong kadungganan nga Grand Cross of the Order of Pius.b Diha sa iyang basahong Satan in Top Hat, si Tibor Koeves misulat bahin niini, nga nag-ingon: “Ang Kasabotan maoy dakong kadaogan ni Hitler. Kadto ang unang pagsuportar nga iyang nadawat gikan sa gawas, ug kadto naggikan pa sa labing madungganong tinubdan.” Gimando sa maong kasabotan nga ang Batikano dili na mosuportar sa Katolikong Sentro nga Partido sa Alemanya, mao nga kini miaprobar sa bugtong partido ni Hitler nga “tibuok estado.”c Dugang pa, ang artikulo 14 niini nagpahayag: “Ang mga pagtudlog mga arsobispo, mga obispo, ug susama kanila pagaluwatan lamang human matino sa gobernador nga gipalingkod sa Alemang estado, nga walay mga pagduhaduha bahin sa katibuk-ang politikanhong mga opinyon.” Sa kataposan sa 1933 (nga giproklamar ingong “Balaang Tuig” ni Papa Pio XI), ang pagsuportar sa Batikano nahimong dakong panukmod ni Hitler sa pagtinguha sa pagmando sa kalibotan.
8, 9. (a) Unsay sanong sa Batikano ug sa Iglesya Katolika ug sa iyang mga klero bahin sa diktador nga pagmandong Nazi? (b) Unsay gipahayag sa mga obispong Katoliko sa Alemanya sa pagsugod sa Gubat sa Kalibotan II? (c) Unsay resulta sa relihiyoso-politikanhong relasyon?
8 Bisan pag ang pipila ka pari ug mga madre miprotesta sa mga kapintasan ni Hitler—ug nag-antos tungod niana—ang Batikano ingon man ang Iglesya Katolika ug ang iyang daghang klero misuportar sa aktibo o sa hilom nga paagi sa diktador nga pagmandong Nazi, nga ilang giisip nga depensa batok sa pag-abante sa Komunismo sa kalibotan. Nga hayahay rang naglingkod sulod sa Batikano, gitugotan ni Papa Pio XII nga magpadayon ang Pakyaw nga Pagpamatay sa mga Hudiyo ug ang mapintasong mga paglutos sa mga Saksi ni Jehova ug sa uban pa ug siya wala magsaway niana. Kataw-anan ug katingad-an nga sa pagduaw ni Papa Juan Paulo II sa Alemanya niadtong Mayo 1987, iyang gidayeg ang kontra-Nazi nga baroganan sa usa ka sinserong pari. Unsa bay gibuhat sa uban pang linibo nga klerong Aleman panahon sa makalilisang nga pagmando ni Hitler? Ang usa ka sulat nga giluwatan sa mga obispong Katoliko sa Alemanya niadtong Septiyembre 1939 sa pag-ulbo sa Gubat sa Kalibotan II nagpatin-aw niining puntoha. Kini mabasa sa bahin: “Niining makuyaw nga panahon kami nag-awhag sa atong Katolikong mga sundalo sa pagtuman sa ilang katungdanan isip pagsugot sa Fuehrer ug maandam sa paghalad sa ilang bug-os nga pagkatawo. Kami naghangyo sa mga Magtutuo nga moduyog sa mainitong mga pag-ampo nga giyahan unta sa Diyos kining gubata ngadto sa bulahang kalamposan.”
9 Ang maong Katolikong diplomasya nag-ilustrar sa matang sa pagpakighilawas sa relihiyon latas sa miaging kapin sa 4,000 ka tuig sa paghaylo sa politikanhong Estado aron makahupot ug gahom ug bentaha. Ang maong relihiyoso-politikanhong relasyon nagpausbaw sa grabeng mga pagpakiggubat, mga paglutos, ug kaalaotan sa katawhan. Ang katawhan malipay gayod nga ang paghukom ni Jehova sa dakong bigaon haduol na. Hinaot unta nga ipatuman na kana sa dili madugay!
Naglingkod Ibabaw sa Daghang Katubigan
10. Unsa ang “daghang katubigan” nga gisaligan sa Dakong Babilonya alang sa panalipod, ug unsay nagakahitabo niana?
10 Ang karaang Babilonya naglingkod ibabaw sa daghang katubigan—ang Suba sa Euprates ug ang daghang kanal. Alang kaniya kadto maoy usa ka panalipod ug tinubdan sa pamatigayon nga nagpatunghag bahandi, hangtod nahubsan kana sa usa lang ka gabii. (Jeremias 50:38; 51:9, 12, 13) Ang Dakong Babilonya nagsalig usab sa “daghang katubigan” sa pagpanalipod ug pagpadato kaniya. Kining simbolikong katubigan mao ang “mga katawhan ug mga panon sa katawhan ug kanasoran ug mga pinulongan,” nga mao, ang tanang linibo ka minilyong tawo nga maoy iyang gigamhan ug gisaligan sa materyal nga sustento. Apan kining mga tubiga nagakahubas usab, o wala na magsuportar niini.—Pinadayag 17:15; itandi ang Salmo 18:4; Isaias 8:7.
11. (a) Sa unsang paagi ang karaang Babilonya ‘naghimo sa tibuok yuta nga hubog’? (b) Sa unsang paagi “gihubog [sa Dakong Babilonya] ang tibuok yuta”?
11 Dugang pa, ang karaang Babilonya gihubit ingong “usa ka kopang bulawan diha sa kamot ni Jehova, gihubog niini ang tibuok yuta.” (Jeremias 51:7) Gipugos sa karaang Babilonya ang silingang mga nasod sa pag-inom sa mga kapahayagan sa kasuko ni Jehova sa dihang sila iyang gipukan pinaagi sa iyang kasundalohan, nga nagpaluya kanila nga samag hubog nga mga tawo. Nianang bahina, siya ang instrumento ni Jehova. Ang Dakong Babilonya, usab, nakahimog mga pagpamukan sa punto nga kini nahimong tibuok-kalibotan nga imperyo. Apan siya dili gayod instrumento sa Diyos. Hinunoa, siya nag-alagad sa “mga hari sa yuta” nga kanila siya nakighilawas sa relihiyosong diwa. Iyang gitagbaw ang maong mga hari pinaagi sa paggamit sa iyang bakak nga mga doktrina ug nagaulipon nga mga tulumanon aron ang mga panon sa katawhan, “kadtong nanagpuyo sa yuta,” magpabiling luya nga samag hubog nga mga tawo, nga masinugtanon kaayo sa ilang mga magmamando.
12. (a) Sa unsang paagi ang usa ka seksiyon sa Dakong Babilonya sa Hapon maoy responsable sa pag-ula ug daghang dugo panahon sa Gubat sa Kalibotan II? (b) Sa unsang paagi ang “katubigan” nga nagsuportar sa Dakong Babilonya nahubas didto sa Hapon, ug unsay resulta?
12 Ang Shinto nga Hapon maoy usa ka talagsaong pananglitan niini. Ang nadoktrinahan nga sundalong Hapones nag-isip nga labing dakong kadungganan ang paghatag sa iyang kinabuhi alang sa emperador—ang supremong diyos sa Shinto. Panahon sa Gubat sa Kalibotan II, mga 1,500,000 ka sundalong Hapones ang namatay sa gubat; halos ang tanan kanila nag-isip nga ang pagsurender maoy makauulaw. Apan tungod sa pagkapildi sa Hapon sa gubat, si Emperador Hirohito napugos sa paghunong sa iyang pangangkon nga siya usa ka diyos. Kadto miresulta sa talagsaong paghubas sa “katubigan” nga nagsuportar sa Shinto nga seksiyon sa Dakong Babilonya—ikasubo, kadto nahitabo human gayod uyoni sa Shintoismo ang pag-ula ug balde-baldeng dugo diha sa natad-panggubatan sa Pasipiko! Ang maong paghinay sa impluwensiya sa Shinto nagbukas usab sa dalan sa di pa dugayng katuigan nga ang kapig 200,000 ka Hapones, nga ang kinabag-an kanhi maoy mga Shintoista ug mga Budhista, mahimong dedikado, bawtismado nga mga ministro sa Soberanong Ginoong Jehova.
Ang Bigaon Nagsakay sa Usa ka Mananap
13. Unsang talagsaong talan-awon ang nakita ni Juan sa dihang gidala siya sa manulonda ngadto sa usa ka kamingawan diha sa gahom sa espiritu?
13 Unsa pay dugang gibutyag sa tagna mahitungod sa dakong bigaon ug sa iyang dulnganan? Samtang si Juan nag-asoy karon, nakita ang dugang pang buhi nga talan-awon: “Ug iya [ang manulonda] akong gidala diha sa gahom sa espiritu ngadto sa usa ka kamingawan. Ug nakita ko ang usa ka babaye nga nagsakay sa usa ka sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap nga puno sa mapasipalahong mga ngalan ug may pito ka ulo ug napulo ka sungay.”—Pinadayag 17:3.
14. Nganong haom nga si Juan gidala ngadto sa usa ka kamingawan?
14 Nganong si Juan gidala ngadto sa usa ka kamingawan? Ang mas unang pahibalo sa kalaglagan batok sa karaang Babilonya gihubit ingon nga “batok sa kamingawan sa dagat.” (Isaias 21:1, 9) Kini mihatag ug nahiangayng pasidaan nga, bisan pa sa tanang depensang katubigan niini, ang karaang Babilonya mahimong awaaw nga walay kinabuhi. Nan, haom nga si Juan gidala sa iyang panan-awon ngadto sa usa ka kamingawan aron makita ang dulnganan sa Dakong Babilonya. Kini usab kinahanglang mahimong awaaw ug kamingawan. (Pinadayag 18:19, 22, 23) Apan, si Juan natingala sa iyang nakita didto. Wala mag-inusara ang dakong bigaon! Siya nagsakay sa usa ka dakong mapintas nga mananap!
15. Unsa ang mga kalainan tali sa mapintas nga mananap sa Pinadayag 13:1 ug nianang sa Pinadayag 17:3?
15 Kining mapintas nga mananap adunay pito ka ulo ug napulo ka sungay. Busa kini ba sama ra sa mapintas nga mananap nga unang nakita ni Juan, nga may pito usab ka ulo ug napulo ka sungay? (Pinadayag 13:1) Dili, may mga kalainan. Kining mapintas nga mananap may bulok nga sanag-pula ug, dili sama sa nag-unang mapintas nga mananap, kini walay mga diadema. Imbes adunay mapasipalahong mga ngalan diha lang sa pito ka ulo niini, kini “puno sa mapasipalahong mga ngalan.” Bisan pa niana, may relasyon gayod kining bag-ong mapintas nga mananap ug ang nag-unang mananap; dayag kaayo ang mga panagsama niini nga dili mahimong sulagma lamang.
16. Unsa ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, ug unsay gipahayag nga katuyoan niini?
16 Nan, unsa ba kining bag-ong mapintas nga mananap nga sanag-pula ug bulok? Kini mao gayod ang larawan sa mapintas nga mananap nga gipatungha tungod sa pag-agda sa Anglo-Amerikanhong mapintas nga mananap nga may duha ka sungay nga sama sa nating karnero. Pagkahimo sa larawan, kanang duhag-sungay nga mapintas nga mananap gitugotan sa paghatag ug gininhawa sa larawan sa mapintas nga mananap. (Pinadayag 13:14, 15) Nakita karon ni Juan ang buhi, nagginhawa nga larawan. Kini naghulagway sa organisasyong Liga sa Kanasoran nga gihatagag kinabuhi sa duhag-sungay nga mapintas nga mananap niadtong 1920. Gipanan-aw ni Presidente Wilson sa U.S. nga ang Liga “mahimong usa ka organisasyon aron hatagan ug hustisya ang tanang tawo ug mawagtang ang hulga sa gubat hangtod sa hangtod.” Sa dihang kadto gibanhaw tapos sa ikaduhang gubat sa kalibotan ingon nga Hiniusang Kanasoran, ang dokumentadong katuyoan niini mao “ang pagpatunhay sa internasyonal nga kalinaw ug kasegurohan.”
17. (a) Sa unsang paagi ang simbolikong sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap puno sa mapasipalahong mga ngalan? (b) Kinsay nagsakay sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap? (c) Sa unsang paagi ang Babilonyanhong relihiyon nakiglangkit sa Liga sa Kanasoran ug sa kapuli niini sukad pa gayod sa sinugdan?
17 Sa unsang paagi kining simbolikong mapintas nga mananap puno sa mapasipalahong mga ngalan? Sa pagkaagi nga gitukod sa mga tawo kining daghag-nasod nga idolo ingong kapuli sa Gingharian sa Diyos—aron himoon ang butang nga giingon sa Diyos nga mahimo lamang sa iyang Gingharian. (Daniel 2:44; Mateo 12:18, 21) Apan, ang nakapatalagsaon sa panan-awon ni Juan mao nga ang Dakong Babilonya nagsakay sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap. Ingong katumanan sa tagna, ang Babilonyanhong relihiyon, labi na diha sa Kakristiyanohan, nakiglangkit sa Liga sa Kanasoran ug sa kapuli niini. Ingon ka sayo sa Disyembre 18, 1918, ang pundok karon nga nailhang Nasodnong Konsilyo sa mga Iglesya ni Kristo sa Amerika misagop sa usa ka deklarasyon nga nag-ingon sa bahin: “Ang maong Liga dili lamang usa ka politikanhong galamiton; hinunoa kini ang politikanhong kapahayagan sa Gingharian sa Diyos sa yuta. . . . Ang Iglesya makapanghinaot sa kaayohan niini, nga kon wala kana ang Liga sa Kanasoran dili makalahutay. . . . Ang Liga sa Kanasoran gipasukad sa Ebanghelyo. Sama sa Ebanghelyo, ang tumong niini maoy ‘kalinaw sa yuta, maayong kabubut-on taliwala sa mga tawo.’”
18. Sa unsang paagi gipakita sa klero sa Kakristiyanohan ang ilang pagsuportar sa Liga sa Kanasoran?
18 Sa Enero 2, 1919, ang San Francisco Chronicle adunay ulohan sa unang panid: “Papa Nangaliyupo nga Sagopon ang Liga sa Kanasoran ni Wilson.” Sa Oktubre 16, 1919, ang usa ka petisyon nga gipirmahan sa 14,450 ka klerigo sa dagkong mga denominasyon gipresentar ngadto sa Senado sa U.S., nga nag-awhag sa katigoman sa “pag-aprobar sa tratado sa kalinaw sa Paris nga gilangkoban sa kasabotan sa liga sa kanasoran.” Bisan pag ang Senado sa U.S. wala mag-aprobar sa maong tratado, ang klero sa Kakristiyanohan nagpadayon sa pagkampanya dapig sa Liga. Ug sa unsang paagi giinagurahan ang Liga? Ang usa ka opisyal nga balita gikan sa Switzerland, nga pinetsahan ug Nobyembre 15, 1920, mabasa: “Ang pag-abli sa unang asembliya sa Liga sa Kanasoran gipahibalo sa alas onse niining buntaga pinaagi sa pagbagting sa tanang lingganay sa simbahan sa Geneva.”
19. Sa dihang mitungha ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, unsay gibuhat sa Juan nga matang?
19 Ang Juan nga matang, ang bugtong grupo sa yuta nga maikagong midawat sa nagsingabot nga Mesiyanikong Gingharian, nakig-ambit ba sa Kakristiyanohan sa pagpasidungog sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap? Wala gayod! Sa Dominggo, Septiyembre 7, 1919, ang kombensiyon sa katawhan ni Jehova sa Cedar Point, Ohio, nagpasiugda sa pakigpulong publiko nga “Ang Paglaom Alang sa Naguol nga Katawhan.” Pagkasunod adlaw, gitaho sa Sandusky Star-Journal nga si J. F. Rutherford, sa nagpakigpulong ngadto sa duolan sa 7,000 ka tawo, “nagpahayag nga ang kasuko sa Ginoo tino nga modangat sa Liga . . . tungod kay ang klero—Katoliko ug Protestante—nga nag-angkong mga hawas sa Diyos, nagsalikway sa iyang kahikayan ug nagduso sa Liga sa Kanasoran, nga nagdayeg niini ingong usa ka politikanhong kapahayagan sa gingharian ni Kristo sa yuta.”
20. Nganong usa ka pagpasipala nga gidayeg sa klero ang Liga sa Kanasoran ingong “ang politikanhong kapahayagan sa Gingharian sa Diyos sa yuta”?
20 Ang grabeng kapakyasan sa Liga sa Kanasoran angay untang magpasidaan sa klero nga ang maong ginama-sa-tawo nga organisasyon maoy dili bahin sa Gingharian sa Diyos sa yuta. Pagkamapasipalahon sa maong pagpangangkon! Kana daw naghimo sa Diyos nga usa ka bahin sa dako kaayong tinapak nga butang nga maoy gisangpotan sa Liga. Mahitungod sa Diyos, “hingpit ang iyang kalihokan.” Ang langitnong Gingharian ni Jehova ubos ni Kristo—ug dili ang kahugpongan sa nagkabangi nga mga politiko, nga daghan kanila mga ateyista—mao ang iyang gamiton sa pagpatunghag kalinaw ug pagpatuman sa iyang kabubut-on dinhi sa yuta maingon sa langit.—Deuteronomio 32:4; Mateo 6:10.
21. Unsay nagpakita nga ang dakong bigaon nagsuportar ug nagdayeg sa kapuli sa Liga, ang Hiniusang Kanasoran?
21 Komosta man ang kapuli sa Liga, ang Hiniusang Kanasoran? Sukad sa pagsugod niini, ang dakong bigaon nagsakay na sa bukobuko sa maong organisasyon, nga dayag nakig-uban ug nagtinguha nga giyahan ang dulnganan niini. Pananglitan, sa ika-20ng anibersaryo niini, niadtong Hunyo 1965, ang mga hawas sa Iglesya Katolika Romana ug sa Sidlakang Ortodokso nga Iglesya, uban sa mga Protestante, mga Hudiyo, mga Hindu, mga Budhista, ug mga Muslim—giingong naghawas sa duha ka libong milyon sa populasyon sa yuta—nagtigom sa San Francisco sa pagsaulog sa ilang pagsuportar ug pagdayeg sa HK. Sa iyang pagduaw sa HK niadtong Oktubre 1965, si Papa Paulo VI mihubit niana ingong “kinalabwan sa tanang internasyonal nga mga organisasyon” ug midugang: “Ang mga katawhan sa yuta nagsalig sa Hiniusang Kanasoran ingon nga kataposang paglaom sa panag-uyonay ug kalinaw.” Ang laing mibisita nga papa, si Papa Juan Paulo II, nga nagpakigpulong sa HK niadtong Oktubre 1979, miingon: “Ako nanghinaot nga ang Hiniusang Kanasoran magpabilin hangtod sa hangtod ingong supremong organisasyon alang sa kalinaw ug hustisya.” Mamatikdan nga ang papa wala kaayo maghisgot kang Jesu-Kristo o sa Gingharian sa Diyos sa iyang pakigpulong. Panahon sa iyang pagduaw sa Tinipong Bansa niadtong Septiyembre 1987, ingon sa gitaho sa The New York Times, “dugay ang paghisgot ni Juan Paulo bahin sa positibong papel sa Hiniusang Kanasoran sa pagpatunhay sa . . . ‘bag-ong tibuok-kalibotan nga panaghiusa.’”
Usa ka Ngalan, Usa ka Misteryo
22. (a) Unsang matanga sa mananap ang gipili sa dakong bigaon nga sakyan? (b) Sa unsang paagi gihubit ni Juan ang simbolikong bigaon nga Dakong Babilonya?
22 Mahibaloan na ni apostol Juan sa dili madugay nga ang dakong bigaon mipili sa pagsakay sa usa ka peligrosong mananap. Hinuon, iya unang gihatagag pagtagad ang Dakong Babilonya mismo. Siya daghag dayandayan, apan pagkangil-ad niya! “Ug ang babaye nagsul-ob ug purpura ug sanag-pula, ug may mga dayandayan nga bulawan ug bililhong bato ug mga perlas ug sa iyang kamot siya nagkupot ug usa ka kopa nga bulawan nga puno sa dulumtanang mga butang ug sa mahugawng mga butang sa iyang pagpakighilawas. Ug diha sa iyang agtang nahisulat ang usa ka ngalan, usa ka misteryo: ‘Dakong Babilonya, ang inahan sa mga bigaon ug sa dulumtanang mga butang sa yuta.’ Ug nakita ko nga ang babaye nahubog sa dugo sa mga balaan ug sa dugo sa mga saksi ni Jesus.”—Pinadayag 17:4-6a.
23. Unsa ang kompletong ngalan sa Dakong Babilonya, ug unsay kahulogan niini?
23 Ingon nga maoy batasan sa karaang Roma, ang maong bigaon mailhan pinaagi sa ngalan diha sa iyang agtang.d Kini maoy taas nga ngalan: “Dakong Babilonya, ang inahan sa mga bigaon ug sa dulumtanang mga butang sa yuta.” Kanang ngalana maoy “usa ka misteryo,” usa ka butang nga may tinagong kahulogan. Apan sa igong panahon sa Diyos, ang misteryo ipatin-aw ra. Sa pagkamatuod, ang manulonda mihatag kang Juan ug igong impormasyon aron masabtan sa mga alagad ni Jehova karon ang bug-os nga kahulogan niining mahulagwayong ngalan. Kita nahibalo nga ang Dakong Babilonya mao ang tanang bakak nga relihiyon. Siya “ang inahan sa mga bigaon” tungod kay ang tanang bakak nga mga relihiyon sa kalibotan, lakip ang daghang sekta sa Kakristiyanohan, nahisamag iyang mga anak nga nagsundog kaniya sa paghimog espirituwal nga pagpakighilawas. Siya usab ang inahan sa “dulumtanang mga butang” sa pagkaagi nga siya nanganak ug dulumtanang mga liwat sama sa idolatriya, espiritismo, pagtagna sa kapalaran, astrolohiya, pagpanghimalad, paghalad ug tawo, pagpamampam sa templo, paghuboghubog agig pagpasidungog sa bakak nga mga diyos, ug ubang malaw-ayng mga buhat.
24. Nganong haom nga ang Dakong Babilonya nakitang nagsul-ob ug besting kolor “purpura ug sanag-pula” ug “may mga dayandayan nga bulawan ug bililhong bato ug mga perlas”?
24 Ang Dakong Babilonya nagsul-ob ug besting kolor “purpura ug sanag-pula,” nga harianong mga kolor, ug “may mga dayandayan nga bulawan ug bililhong bato ug mga perlas.” Pagkahaom! Palandonga lamang ang tanang matahom nga mga tinukod, talagsaong mga estatwa ug mga dibuho, bililhong mga imahen, ug ubang relihiyosong mga kasangkapan, ingon man ang daghan kaayong propiedad ug salapi, nga natigom sa mga relihiyon sa kalibotan. Diha man sa Batikano, sa imperyo sa mga tig-ebanghelyo pinaagig TV nga nasentro sa Tinipong Bansa, o sa katingad-anang mga templo sa Sidlakan, ang Dakong Babilonya nakahipos—ug usahay nawad-an—ug dako kaayong katigayonan.
25. (a) Unsay gisimbolohan sa mga sulod sa “kopa nga bulawan nga puno sa dulumtanang mga butang”? (b) Sa unsang diwa nahubog ang simbolikong bigaon?
25 Tan-awa karon kon unsay gikuptan sa bigaon. Naput-okan gayod si Juan sa pagkakita niini—usa ka kopa nga bulawan nga “puno sa dulumtanang mga butang ug sa mahugawng mga butang sa iyang pagpakighilawas”! Kini mao ang kopa nga nasudlan sa “bino sa kasuko sa iyang pagpakighilawas” nga gipainom sa tanang kanasoran mao nga nahubog sila. (Pinadayag 14:8; 17:4) Hamili kining tan-awon sa gawas, apan ang mga sulod niini makaluod, mahugaw. (Itandi ang Mateo 23:25, 26.) Kini nasudlan sa tanang mahugawng mga buhat ug mga kabakakan nga gigamit sa dakong bigaon sa pagdani sa mga nasod ug sa pagkontrolar kanila. Labi pang mangil-ad, nakita ni Juan nga ang bigaon mismo nahubog sa dugo sa mga alagad sa Diyos! Sa pagkamatuod, atong mabasa sa ulahi nga “diha kaniya nakaplagan ang dugo sa mga manalagna ug sa mga balaan ug sa tanang gipamatay ibabaw sa yuta.” (Pinadayag 18:24) Grabe nga pagkasad-an sa dugo!
26. Unsay ebidensiya nga ang Dakong Babilonya sad-an sa dugo?
26 Latas sa kasiglohan, ang tibuok-kalibotang imperyo sa bakak nga relihiyon nakaula ug labihan ka daghang dugo. Pananglitan, sa Hapon sa Edad Medya, ang mga templo sa Kyoto gihimong mga kuta, ug ang monghe nga mga manggugubat, nga nangaliya sa “balaang ngalan ni Budha,” nakig-away sa usag usa hangtod ang kadalanan napula sa dugo. Sa ika-20ng siglo, ang klero sa Kakristiyanohan nagmartsa duyog sa kasundalohan sa ilang kaugalingong mga nasod, ug kini sila nagpinatyanay, nga labing menos usa ka gatos ka milyong kinabuhi ang nakalas. Niadtong Oktubre 1987, ang kanhing presidente sa U.S. nga si Nixon nagkanayon: “Ang ika-20ng siglo mao ang labing dugoong yugto sa kasaysayan. Mas daghang tawo ang namatay sa mga gubat niining sigloha kay sa tanang gubat nga gibugno sa wala pa magsugod kining sigloha.” Ang mga relihiyon sa kalibotan pagahukman sa Diyos nga sad-an tungod sa ilang bahin niining tanan; gidumtan ni Jehova ang “mga kamot nga nagaula ug inosenteng dugo.” (Proverbio 6:16, 17) Sayosayo pa, si Juan nakadungog ug singgit gikan sa halaran: “Hangtod kanus-a, Soberanong Ginoo nga balaan ug matuod, nga ikaw magpugong pa sa paghukom ug sa pagpanimalos sa among dugo batok kanilang nanagpuyo sa yuta?” (Pinadayag 6:10) Ang Dakong Babilonya, ang inahan sa mga bigaon ug sa dulumtanang mga butang sa yuta, malangkit gayod inig-abot sa panahon nga tubagon ang maong pangutana.
[Mga footnote]
a Sa pagpasabot bahin sa dili-Kristohanong sinugdanan sa daghang doktrina, seremonyas, ug mga tulumanon sa apostatang Kakristiyanohan, ang Romano Katolikong kardinal nga si John Henry Newman sa ika-19 nga siglo misulat diha sa iyang Essay on the Development of Christian Doctrine: “Ang paggamit sa mga templo, ug pagpahinungod pa niini ngadto sa linaing mga santos, ug usahay pag-adorno pa niinig mga sanga sa kahoy; insenso, mga lampara, ug mga kandila; mga halad gumikan sa pagkaayo sa sakit; agwa bendita; mga balayng dangpanan; mga panahon sa pagsaulog, paggamit ug mga kalendaryo, mga prosesyon, mga pagbendisyon sa mga uma; mga sotana sa pari, palot sa ulo sa pari, singsing sa kasal, ang pag-atubang sa Sidlakan, mga imahen nga gidawat sa kaulahian, lagmit ang awit sa simbahan, ug ang Kyrie Eleison [ang awit nga “Ginoo, Kaluy-i Kami”], ang tanan naggikan sa pagano, ug gibalaan tungod kay gisagop sa Simbahan.”
Inay balaanon ang maong idolatriya, “si Jehova nga Labing Gamhanan” nagtambag sa mga Kristohanon: “Gumula kamo gikan sa ilang taliwala, ug ilain ang inyong kaugalingon, . . . ug hunong na sa paghikap sa mahugaw nga butang.”—2 Corinto 6:14-18.
b Ang basahon sa kasaysayan ni William L. Shirer nga The Rise and Fall of the Third Reich nag-ingon nga si von Papen “ang mas dakog tulubagon sa tanan sa Alemanya sa paghupot ni Hitler ug gahom.” Niadtong Enero 1933, ang kanhi Alemang kansilyer nga si von Schleicher nakaingon mahitungod kang von Papen: “Siya ang matang sa traydor nga mahimong santos si Judas Iskariote kon itandi kaniya.”
c Sa usa ka pakigpulong sa Kolehiyo sa Mondragone niadtong Mayo 14, 1929, si Papa Pio XI miingon nga siya makigsabot sa Yawa mismo kon gikinahanglan alang sa kaayohan sa mga kalag.
d Itandi ang mga pulong sa Romanong awtor nga si Seneca ngadto sa usa ka badlongon nga babayeng saserdote (ingon sa gikutlo ni Swete): “Nagtindog ka, babaye, sa balay nga daotan ug dungog . . . ang imong ngalan nagbitay sa imong agtang; midawat ka ug salapi sa pagpakaulaw sa imong dungog.”—Controv. i, 2.
[Kahon sa panid 237]
Si Churchill Nagyagyag sa ‘Pagkabigaon’
Sa iyang librong The Gathering Storm (1948), gitaho ni Winston Churchill nga si Hitler nagtudlo kang Franz von Papen ingon nga Alemang ministro sa Vienna aron “pukanon o kabigon sa sekretong paagi ang politikong mga kadagkoan sa Austria.” Si Churchill nagkutlo sa ministro sa U.S. sa Vienna nga nag-ingon mahitungod kang von Papen: “Sa labing mapangahason ug masaligong paagi . . . gisultihan ako ni Papen nga . . . siya nagplano sa paggamit sa iyang dungog ingong maayong Katoliko aron makaimpluwensiya sa mga taga-Austria sama kang Kardinal Innitzer.”
Tapos mosurender ang Austria ug ang tigsulong nga mga sundalo ni Hitler misulod sa Vienna, ang Katolikong kardinal nga si Innitzer mimando nga ipakayab sa tanang simbahan sa Austria ang banderang swastika, bagtingon ang ilang mga lingganay, ug iampo si Adolf Hitler sa pagsaulog sa iyang adlawng-natawhan.
[Kahon/Hulagway sa panid 238]
‘PAG-AMPO BAHIN SA GUBAT’ PARA SA ALEMANG ESTADO
Ubos niining ulohana, ang mosunod nga artikulo napatik diha sa unang edisyon sa The New York Times sa Disyembre 7, 1941:
“Katolikong mga Obispo sa Fulda Nangayog Bendisyon ug Kadaogan. . .Ang Komperensiya sa Katolikong mga Obispo sa Alemanya nga nagkatigom sa Fulda nagrekomendar sa paggamit ug usa ka espesyal nga ‘pag-ampo bahin sa gubat’ nga pagabasahon sa sinugdanan ug kataposan sa tanang serbisyo sa simbahan. Ang pag-ampo nangaliya nga bendisyonan sa Diyos ang Alemang mga armas aron makadaog ug panalipdan ang kinabuhi ug panglawas sa tanang sundalo. Ang mga Obispo dugang nagsugo sa Katolikong mga pari nga hisgotan ug hinumdoman diha sa espesyal nga misa sa Dominggo labing menos kas-a kada bulan ang mga sundalong Aleman ‘diha sa yuta, sa dagat ug sa kahanginan.’”
Ang artikulo wala ipatik sa ulahing mga edisyon sa maong mantalaan. Ang Disyembre 7, 1941, mao ang adlaw nga ang Hapon, nga alyado sa Nazi nga Alemanya, miatake sa mga barko de giyera sa U.S. didto sa Pearl Harbor.
[Kahon sa panid 244]
“Mapasipalahong mga Ngalan”
Sa dihang ang duhag-sungay nga mapintas nga mananap nagduso sa Liga sa Kanasoran tapos sa Gubat sa Kalibotan I, ang daghang relihiyosong mga hinigugma niini nagtinguha dihadiha nga uyonan sa mga relihiyon ang maong kalihokan. Ingong resulta, ang bag-ong organisasyon alang sa kalinaw ‘napuno sa mapasipalahong mga ngalan.’
“Ang Kristiyanidad makapanghinaot sa maayong-kabubut-on alang niini, ang puwersang nagpaluyo sa liga [sa kanasoran], ug niana ang tratado mahimong usa ka instrumento sa gingharian sa Diyos imbes usa lang ka pirasong papel.”—The Christian Century, U.S.A., Hunyo 19, 1919, panid 15.
“Ang Liga sa Kanasoran nga ideya mao ang pagpakaylap ngadto sa internasyonal nga mga relasyon sa ideya nga ang Gingharian sa Diyos maoy kahikayan sa kalibotan nga may maayong kabubut-on. . . . Kini ang giampo sa tanang Kristiyano sa dihang sila moingon, ‘Umanhi ang imong Gingharian.’”—The Christian Century, U.S.A., Septiyembre 25, 1919, panid 7.
“Ang Nagpahiusa sa Liga sa Kanasoran mao ang Dugo ni Kristo.”—Dr. Frank Crane, Protestanteng ministro, U.S.A.
“Ang [Nasodnong] Konsilyo [sa Kongregasyonal nga mga Iglesya] nagsuportar sa Kasabotan [sa Liga sa Kanasoran] ingong bugtong nga politikanhong instrumento karon nga pinaagi niana mas ikapadapat ang Espiritu ni Jesu-Kristo diha sa mga kahikayan sa mga nasod.”—The Congregationalist and Advance, U.S.A., Nobyembre 6, 1919, panid 642.
“Ang komperensiya nag-awhag sa tanang Metodista nga ituboy ug ipasiugda ang hamiling mga mithi [sa Liga sa Kanasoran] ingon nga gipahayag sa ideya bahin sa pagka-Amahan sa Diyos ug sa yutan-ong mga anak sa Diyos.”—Ang Wesleyan Metodista nga Iglesya, Britanya.
“Kon atong palandongon ang mga tingusbawan, mga posibilidad ug mga resolusyon niining maong kasabotan, atong masabtan nga anaa niini ang diwa sa mga pagtulon-an ni Jesu-Kristo: Ang Gingharian sa Diyos ug ang iyang pagkamatarong . . . Kini lamang gayod ug wala nay lain.”—Wali sa Arsobispo sa Canterbury sa pag-abli sa Asembliya sa Liga sa Kanasoran sa Geneva, Disyembre 3, 1922.
“Ang Asosasyon sa Liga sa Kanasoran niining nasora adunay balaang katungod nga sama sa bisan unsang makitawhanon nga misyonaryong kapunongan, tungod kay sa pagkakaron kini mao ang labing epektibong ahensiya sa pagmando ni Kristo ingong Prinsipe sa pakigdait taliwala sa mga nasod.”—Dr. Garvie, Kongregasyonalista nga ministro, Britanya.
[Mapa sa panid 236]
(Alang sa aktuwal nga porma, tan-awa ang publikasyon)
Ang bakak nga mga doktrina nga gituohan sa tibuok kalibotan naggikan sa Babilonya
Babilonya
Mga trinidad o tinagutlong mga diyos
Ang tawhanong kalag magpadayong buhi human sa kamatayon
Espiritismo—pagpakigsulti sa “mga patay”
Paggamit ug mga larawan sa pagsimba
Paggamit ug mga pangyamyam sa paghupay sa mga demonyo
Pagmando sa gamhanang mga pari
[Hulagway sa panid 239]
Ang karaang Babilonya naglingkod ibabaw sa daghang katubigan
[Hulagway sa panid 239]
Ang dakong bigaon karon naglingkod usab ibabaw sa “daghang katubigan”
[Hulagway sa panid 241]
Ang Dakong Babilonya nga nagsakay sa usa ka peligrosong mapintas nga mananap
[Mga hulagway sa panid 242]
Ang relihiyosong bigaon nakighilawas sa mga hari sa yuta
[Mga hulagway sa panid 245]
Ang babaye “nahubog sa dugo sa mga balaan”