Kapitulo 7

Imantala ang Hari ug ang Gingharian! (1919-1941)

“Nagtuo ba kamo nga ang Hari sa kahimayaan nagsugod na sa iyang pagmando? Nan balik ngadto sa kanataran, Oh kamong mga anak sa labing hataas nga Diyos! Isul-ob ang inyong armadora! Magmaugdang, magmaigmat, magmaaktibo, magmaisogon. Magmatinumanon ug mahimong tinuod nga mga saksi alang sa Ginoo. Asdang diha sa pakiggubat hangtod ang tanang salin sa Babilonya malaglag. Imantala ang mensahe sa bisan diin. Ang kalibotan kinahanglang mahibalo nga si Jehova mao ang Diyos ug nga si Jesu-Kristo maoy Hari sa mga hari ug Ginoo sa mga ginoo. Kini mao ang adlaw sa tanang mga adlaw. Tan-awa, ang Hari nagamando na! Kamo mao ang iyang mga tigmantala. Busa imantala, imantala, imantala, ang Hari ug ang iyang gingharian.”

KADTONG makapalihok gayod nga pahayag ni J. F. Rutherford sa internasyonal nga kombensiyon sa Cedar Point, Ohio, niadtong 1922, nakaimpluwensiya ug dako sa mga nanambong. Ang mga Estudyante sa Bibliya namauli gikan niadtong kombensiyon nga dala ang mainitong tinguha sa pagmantala sa Gingharian. Apan pila lang ka tuig sa miagi, daw walay kahigayonan ang pag-alagad ingong mga tigmantala sa Gingharian. Si J. F. Rutherford ug pito sa iyang mga kaubanan nabilanggo, ug ang ilang papel sa umaabot sulod sa organisasyon morag walay piho. Sa unsang paagi kining mga kalisdanan nabuntog?

“Ako May Nahibaloan Mahitungod sa Balaod sa Maunongon”

Usa ka kombensiyon ang gihikay sa Pittsburgh, Pennsylvania, niadtong Enero 2-5, 1919, sa panahon nga si Brader Rutherford ug ang iyang mga kaubanan nabilanggo. Apan kadto dili ordinaryong kombensiyon​—giatol kadto sa tinuig nga miting sa Watch Tower Society, sa Sabado, Enero 4, 1919. Si Brader Rutherford nahibalo pag-ayo sa kahinungdanon niadtong mitinga. Niadtong Sabado sa hapon gipangita niya si Brader Macmillan ug nakita niya didto sa tennis court sa bilanggoan. Sumala kang Macmillan, mao kini ang nahitabo:

“Si Rutherford nag-ingon, ‘Mac, buot kong makigsulti kanimo.’

“‘Mahitungod sa unsa ang buot nimong hisgotan kanako?’

“‘Buot kong hisgotan kanimo kon unsay nagakahitabo sa Pittsburgh.’

“‘Tiwason ko una kining sangkaa.’

“‘Dili ka ba interesado kon unsay nagakahitabo? Wala ka ba masayod nga piliay sa mga opisyales karong adlawa? Mahimo kang isalindot ug ilisan ug magpabilin kita dinhi hangtod sa hangtod.’

“‘Brader Rutherford,’ matud ko, ‘tugoti ako sa pagsulti kanimo sa usa ka butang nga tingali wala nimo maamgohi. Kini mao ang unang higayon sukad nga nainkorporar ang Sosyedad nga mahimong madayag kon kinsa ang gusto ni Jehova nga Diyos ingong presidente.’

“‘Unsay buot nimong ipasabot niana?’

“‘Buot nakong ipasabot nga si Brader Russell may gahom sa botasyon ug itudlo niya ang ubang mga opisyales. Karon sanglit kay dili man kita makaapil malahi ang kahimtang. Apan, kon kita mogawas aron sa pagtambong nianang asembliya sa maong opisyal nga miting, kita makaapil didto ug pagadawaton ingong kapuli sa dapit ni Brader Russell uban sa samang pagtahod nga iyang nabatonan. Unya kana mahimong tan-awon nga samag buhat sa tawo, dili sa Diyos.’

“Si Rutherford morag namalandong ug milakaw.”

Niadtong adlawa usa ka kulba nga miting ang nahitabo sa Pittsburgh. “Ang kalibog, panagsumpaki, ug mga panaglalis naghari sa makadiyot,” hinumdom ni Sara C. Kaelin, nga nagdako diha sa dapit sa Pittsburgh. “Gustong uktabahon sa pila ang miting sa unom ka bulan; ang uban nagduhaduha sa legalidad sa pagpili sa mga opisyales nga nabilanggo; ang uban nagsugyot nga bag-ohon ang tanang opisyales.”

Human sa dugay nga panaghisgot, si W. F. Hudgings, usa ka direktor sa Peoples Pulpit Association,a nagbasa ngadto sa mga mamiminaw sa usa ka sulat gikan kang Brader Rutherford. Didto nagpadala siya sa gugma ug mga pangomosta kanilang nagtigom. “Ang pangunang mga hinagiban ni Satanas maoy GARBO, AMBISYON ug KAHADLOK,” pasidaan niya. Sa pagpasundayag sa tinguha nga mopasakop sa kabubut-on ni Jehova, sa kamapaubsanon nagsugyot gani siyag mga takos nga lalaki sa panahon nga ang mga aksiyonista mohukom sa pagpili ug bag-ong mga opisyales alang sa Sosyedad.

Ang panaghisgot nagpadayon ug dugaydugay, ug unya si E. D. Sexton, nga natudlo ingong tsirman sa komite sa nominasyon, nagsulti, nga miingon:

“Bag-o lang gayod ako miabot. Ang akong tren nalangan ug kuwarentay-otso oras, kay may niyebe sa agianan. May pila ka butang nga buot nakong isulti ug alang sa akong kahupayan labing maayo kon akong isulti kini karon. Mga minahal nga igsoon, ako mianhi dinhi, maingon sa inyong pag-anhi, nga may tinong mga ideya sa hunahuna​—pag-uyon ug pagsupak. . . . . Walay legal nga kababagan. Kon gusto nato nga pilion pag-usab ang atong mga igsoon didto sa Habagatan alang sa bisan unsang katungdanan nga ilang makuptan, wala akoy makita, o makaplagan gikan sa bisan unsang [legal] nga tambag nga akong nadawat, sa unsang paagi kini, sa bisan unsang dagway o matang, makaapektar sa kahimtang sa ilang kaso atubangan sa Pederal nga Korte o atubangan sa publiko.

“Ako nagtuo nga ang kinadak-ang komplimento nga atong ikabalos sa atong minahal nga igsoong si Rutherford mao ang pagpili pag-usab kaniya ingong presidente sa W[atch] T[ower] B[ible] & T[ract] Society. Wala ako maghunahuna nga may bisan unsang pagduhaduha sa hunahuna sa publiko kon bahin sa atong baroganan sa proposisyon. Kon ang atong mga igsoon sa bisan unsang teknikal nga paagi nakalapas sa balaod nga wala nila hisabti, nasayod kita nga ang ilang mga motibo maayo. Ug atubangan sa Labing Gamhanang [Diyos] sila wala makalapas sa bisan unsang balaod sa Diyos o sa tawo. Ikapakita nato ang kinadakoang pagsalig kon pilion nato pag-usab si Brader Rutherford ingong presidente sa Asosasyon.

“Dili ako abogado, apan kon pagahisgotan ang legalidad sa kahimtang ako may nahibaloan mahitungod sa balaod sa maunongon. Ang kamaunongon mao ang gipangayo sa Diyos. Ako dili makahanduraw ug mas dakong pagsalig nga atong ikapakita kay sa magpiliay UG SA PAGPILI PAG-USAB KANG BRADER RUTHERFORD INGONG PRESIDENTE.”

Nan, si Brader Sexton dayag nga nagpahayag sa mga sentimento sa kadaghanan niadtong nanambong. May mga nominasyon; may piliay; ug si J. F. Rutherford napili nga presidente, si C. A. Wise ang bise presidente, ug si W. E. Van Amburgh sekretaryo-tesurero.

Sa sunod adlaw nanuktok si Brader Rutherford sa selda ni Macmillan ug nag-ingon: “Ipagawas ang imong kamot.” Unya iyang gitunol kang Macmillan ang usa ka telegrama nga nagpahibalo nga si Rutherford napili pag-usab nga presidente. “Nalipay gayod siya,” hinumdom sa ulahi ni Macmillan, “sa pagkakita niining pasundayag sa pasalig nga si Jehova ang nagapalakaw sa Sosyedad.”

Ang piliay natapos, apan si Brader Rutherford ug ang laing pito binilanggo gihapon.

“Tibuok-Nasod nga Pagpukaw sa Pagbati” Alang sa mga Binilanggo

“Sulod sa miaging pila ka semana ang tibuok-nasod nga pagpukaw sa pagbati gisugdan alang niining mga igsoon,” pahayag sa The Watch Tower sa Abril 1, 1919. Ang pila ka mantalaan nag-awhag sa kagawasan ni J. F. Rutherford ug sa iyang mga kaubanan. Ang mga Estudyante sa Bibliya sa tanang bahin sa Tinipong Bansa nagpaila sa ilang pagpaluyo pinaagi sa pagsulat sa mga editor sa mantalaan, mga kongresman, mga senador, ug mga gobernador, nga nag-aghat kanila sa paghimog lakang alang sa walo ka binilanggo. Dayag, ang mga Estudyante sa Bibliya dili moundang hangtod ang ilang walo ka igsoon mapagawas.

Pagka Marso 1919, ang mga Estudyante sa Bibliya sa Tinipong Bansa naglibot ug petisyon diin sila naghangyo kang Presidente Woodrow Wilson nga gamiton ang iyang impluwensiya sa pagpalampos sa usa sa mga mosunod alang sa nabilanggong mga igsoon:

“UNA: Bug-os nga pagpasaylo, kon kana karon posible, O

“IKADUHA: Nga imong mandoan ang Departamento sa Hustisya sa pagtaktak sa demanda batok kanila, ug nga sila sa bug-os pagawason, O

“IKATULO: Nga sila dihadiha tugotan nga piyansahan samtang wala pay pangataposang desisyon sa ilang kaso sa taas nga mga korte.”

Sulod sa duha ka semana ang mga Estudyante sa Bibliya nakabaton ug 700,000 ka pirma. Ang petisyon, hinuon, wala gayod ikapresentar sa presidente o sa kagamhanan. Nganong wala? Tungod kay sa wala pa kana mahimo, ang walo ka lalaki gipagawas nga piyansado. Nan, unsa ang nalampos sa petisyon? Ang The Watch Tower sa Hulyo 1, 1919, nagpahayag: “Ang ebidensiya dili mabangbang nga ang Ginoo buot gayod nga kining bulohatona molampos, dili alang sa pagpagawas sa mga igsoon sa bilanggoan, kondili alang sa katuyoan sa pagpamatuod sa kamatuoran.”

“Maayong Pag-abot, mga Igsoon”

Sa Martes, Marso 25, ang walo ka igsoon migikan sa Atlanta paingon sa Brooklyn. Ang balita sa ilang paggawas nabaniog dayon. Kadto sa pagkatinuod makatandog nga talan-awon​—ang mga Estudyante sa Bibliya nanagtapok sa mga estasyon sa tren ubay sa rota uban sa paglaom nga makakita kanila ug makapahayag sa kangaya sa ilang pagkagawas. Ang uban midalidali pag-adto sa Balayng Bethel sa Brooklyn, nga nasirado, aron sa paghikay ug salusalo sa pag-abiabi. Balik sa Brooklyn, sa Marso 26, gidawat ang piyansa sa mga igsoon nga $10,000 kada usa, ug sila gipagawas.

“Dihadiha sila giubanan sa ubay-ubayng higala sa Balayng Bethel, diin tali sa lima ug unom ka gatos nga mga higala nagkatigom sa pag-abiabi kanila,” taho sa The Watch Tower sa Abril 15, 1919. Sa lawak kan-anan, may dako nga bandera nga nag-ingon, “Maayong Pag-abot, mga Igsoon.” Hapit 50 ka tuig sa ulahi, si Mabel Haslett, nga presente sa salusalo, mihinumdom: “Ako nahinumdom nga miluto ug usa ka gatos nga donats, nga ang mga igsoon morag gilamian pagkatapos sa siyam ka bulan nga pagkaon sa bilanggoan. Mahanduraw pa nako si Brader Rutherford nga mikawhat niini. Kadto maoy dili makalimtan nga okasyon kay siya ug ang uban nag-asoy sa ilang mga kasinatian. Mahinumdoman usab nako ang mubo nga si Brader DeCecca nga mitungtong sa silya aron nga ang tanan makakita ug makadungog kaniya.”

Sa Martes sa buntag, Abril 1, si Brader Rutherford miabot sa Pittsburgh, diin ang mga buhatan sa hedkuwarter niadto nahimutang. Dinhi, usab, ang mga igsoon, kay nahibalo nga siya moabotay, naghikay ug usa ka salusalo, nga gihikay nianang gabhiona sa Hotel Chatham. Ugaling, ang mga kahimtang sa bilanggoan, nakadaot pag-ayo kang Brader Rutherford. Siya natugkan ug sakit sa baga, ug ingong sangpotanan, human sa iyang paggawas siya nagkasakit ug grabeng pulmonya. Busa, wala madugay human niadto ang iyang dili-maayong panglawas nagkinahanglan kaniya nga moadto sa California, diin dihay iyang pila ka paryente.

Ang Pagsulay sa Los Angeles

Karon nga si Brader Rutherford ug ang uban pa may kagawasan na, ang pangutana mibangon, Komosta na man ang buluhaton sa pagwali sa Gingharian sa Diyos? Sa panahon nga kining mga igsoona nabilanggo, ang organisasyonal nga pagtan-aw sa pagpamatuod nga buluhaton sa dakong sukod nahunong. Ang Brooklyn Tabernacle gibaligya ug ang Balayng Bethel gisirado. Ang mga buhatan sa hedkuwarter sa Pittsburgh gagmay, ug ang salapi limitado. Gawas pa, unsa kaha kadako ang tinuod nga interes sa mensahe sa Gingharian? Gikan sa California, si Brader Rutherford nakahukom sa paghikay ug usa ka pagsulay.

Usa ka tigom gihikay sa Clune’s Auditorium sa Los Angeles, sa Dominggo, Mayo 4, 1919. “Ang Paglaom sa Naalaot nga Katawhan” maoy ulohan sa pakigpulong diin ang publiko gidapit. Apan ang pakigpulong igahatag ni J. F. Rutherford​—usa ka tawo nga bag-o lang nakagawas sa bilanggoan. Pinaagi sa malukpanong panganunsiyo sa mantalaan, si Rutherford misaad ug tin-aw nga presentasyon sa mga panghitabo, nga naglakip sa pagpatin-aw sa mga katarongan sa ilegal nga pagsentensiya sa mga opisyales sa Sosyedad. May maikag kaha sa pagtambong?

Ang sanong hilabihan. Sa pagkatinuod, 3,500 ang miadto aron maminaw sa pakigpulong, ug mga 600 pa ang gibalibaran kay wala nay kalingkoran. Si Brader Rutherford nalipay! Siya misugot nga mopakigpulong alang sa wala makapaminaw nga panon sa Lunes sa gabii, ug 1,500 ang mitungha. Hinuon, siya masakiton kaayo nga wala niya matapos ang pakigpulong. Pagkatapos sa usa ka oras gipulihan siya sa usa ka kauban. Bisan pa niana, ang pagsulay diha sa Los Angeles nagmalamposon. Si Brader Rutherford nakombinsir nga dihay dakong interes sa mensahe sa Gingharian, ug siya determinadong makita nga kana ikamantala.

Padayon sa Buluhaton!

Pagka Hulyo 1919, si Brader Rutherford nahibalik sa trabaho sa hedkuwarter sa Pittsburgh. Ang mga butang nahitabo sa madali sulod sa misunod nga pila ka bulan. Mga kahikayan gihimo alang sa kombensiyon sa mga Estudyante sa Bibliya nga pagahimoon sa Cedar Point, Ohio, sa Septiyembre 1-8, 1919. Ang mga buhatan sa Sosyedad gibalik sa Brooklyn ug naglihok na didto pagka Oktubre 1.

Unsa man ang ilang buhaton karon? Ang ilang misyon tin-aw nga gipasiugda sa kombensiyon sa Cedar Point. Sa Martes, Septiyembre 2, si Brader Rutherford nagpatin-aw: “Ang misyon sa Kristohanon sa yuta . . . mao ang pagpahayag sa mensahe sa gingharian sa pagkamatarong sa Ginoo, nga modala sa mga panalangin sa tanang nag-agulo nga kalalangan.” Tulo ka adlaw sa ulahi, sa Biyernes, Septiyembre 5, nga gitawag Adlaw sa Isigka-Magbubuhat, si Brader Rutherford sa dugang nag-ingon: “Sa ugdang nga mga yugto ang usa ka Kristohanon kinaiyanhong mosukna sa iyang kaugalingon, Nganong ania ako sa yuta? Ug ang tubag kinahanglan nga, Ang Ginoo sa kamanggiloy-on naghimo kanako nga iyang hawas sa pagdala sa langitnong mensahe sa kapasig-ulian sa kalibotan, ug ang akong pribilehiyo ug tulumanon mao ang pagmantala nianang mensahea.”

Oo, panahon na sa pagpadayon sa buluhaton sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos! Ug sa pag-abag sa pagtuman niining sangona, si Brader Rutherford nagpahibalo: “Sa pagbuot sa Ginoo kami nakahikay alang sa publikasyon sa usa ka bag-ong magasin ubos sa ngalan ug ulohan nga THE GOLDEN AGE.” Wala gayoy kasayoran ang mga kombensiyonista kon unsa unya ka maisogon ang magasing The Golden Age.

“Kadtong unang kombensiyon sa liwas-sa-Gubat sa Kalibotan I maoy dakong tabang alang kanamong tanan,” hinumdom ni Herman L. Philbrick, kinsa mibiyahe ngadto sa kombensiyon gikan sa iyang puluy-anan sa Boston, Massachusetts. Sa pagkatinuod, kadtong kombensiyona sa Cedar Point nag-aghat sa mga Estudyante sa Bibliya sa paglihok. Sila andam nga ipadayon ang buluhaton sa pagwali sa maayong balita. Kadto daw sama nga sila nabuhi pag-usab gikan sa patay nga kahimtang.​—Itandi ang Ezekiel 37:​1-14; Pinadayag 11:​11, 12.

Kasamtangan, hinungdanong mga butang ang nahitabo sa esena sa kalibotan. Ang Tratado sa Versailles gipirmahan sa Hunyo 28, 1919, ug miepekto sa Enero 10, 1920. Sa pormal nagtapos sa militaryong mga kalihokan batok sa Alemanya sa Gubat sa Kalibotan I, ang tratado usab nagtagana alang sa pagkaporma sa Liga sa Kanasoran​—usa ka internasyonal nga asosasyon nga gimugna sa paghupot sa kalinaw sa kalibotan.

‘Imantala ang Hari ug ang Gingharian’

Sa pagka 1922 ang mga Estudyante sa Bibliya mibalik sa Cedar Point alang sa usa ka siyam-ka-adlaw nga programa, gikan sa Septiyembre 5 hangtod sa 13. Ang kaukyab dako samtang ang mga delegado nangabot alang niining internasyonal nga kombensiyon. Ang kinapungkayan sa kombensiyon nakab-ot sa Biyernes, Septiyembre 8, sa dihang si Brader Rutherford naghatag sa pakigpulong “Ang Gingharian.”

Si Thomas J. Sullivan sa ulahi nahinumdom: “Sila nga nakapribilehiyo sa pagtambong niadtong tigoma makahanduraw pa gani sa kadasig ni Brader Rutherford sa dihang iyang giingnan ang pila ka dili mahimutang nga mga tawo nga naglakawlakaw tungod sa labihang kainit nga ‘MANGLINGKOD’ ug ‘MAMINAW’ sa pakigpulong bisag unsay mahitabo.” Silang nagtuman wala mapalaw, tungod kay kadto ang makasaysayanhong diskurso diin si Brader Rutherford nagdasig sa iyang mamiminaw sa ‘pagmantala sa Hari ug sa Gingharian.’

Ang mga mamiminaw misanong uban sa hilabihang kadasig. Ang The Watch Tower nagtaho: “Ang kada usa nga presente sa bug-os natandog sa kamatuoran nga ang obligasyon napatong sa matag usa nga nakapahinungod sukad niadtong panahona paunahan sa paglihok ingong ahente alang sa Hari ug sa gingharian.” Ang mga Estudyante sa Bibliya namauli gikan niadtong kombensiyona dala ang mainitong kasibot sa pagwaling buluhaton. Si Sister Ethel Bennecoff, usa ka colporteur niadto nga nagpanuigon ug kapin kawhaan miingon, “kami naaghat sa ‘pagmantala, pagmantala, pagmantala sa Hari ug sa iyang gingharian’​—Oo, uban sa mas labaw nga kasibot ug gugma diha sa among kasingkasing kay sukad masukad.”

Samtang ang espirituwal nga kahayag sa pagsabot nagkahayag, ang mga Estudyante sa Bibliya nagsugod sa pagkasabot sa pila ka makapaukyab nga mga kamatuoran sa Bibliya. (Prov. 4:18) Ang pagkasabot niining bililhong mga kamatuoran naghatag ug kusganong panukmod sa ilang buluhaton sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos. Sa samang panahon, kinahanglan nilang ipasibo ang ilang mga hunahuna​—ug alang sa pipila kini maoy tinuod nga pagsulay.

“Wala Matuman nga mga Paglaom Dili Linain sa Atong Adlaw”

“Kita tingali masaligong makadahom,” matud sa pulyetong Millions Now Living Will Never Die, balik niadtong 1920, “nga ang 1925 motimaan sa pagbalik [gikan sa patay] ni Abraham, Isaac, Jacob ug sa matinumanong mga manalagna sa kakaraanan . . . sa hingpit tawhanong kahimtang.” Dili lamang ang pagkabanhaw sa matinumanong mga lalaki sa kakaraanan ang gidahom niadtong 1925 apan ang pila naglaom nga ang dinihogang mga Kristohanon tingali makadawat sa ilang langitnong ganti niadtong tuiga.b

Ang tuig 1925 miabot ug milabay. Ang pila misalikway na sa ilang paglaom. Apan ang dakong kinabag-an sa mga Estudyante sa Bibliya nagpabilin nga matinumanon. “Ang among pamilya,” saysay ni Herald Toutjian, kansang mga apohan nahimong mga Estudyante sa Bibliya sa sinugdanan sa ikakawhaang siglo, “nakaapresyar nga ang wala matuman nga mga paglaom dili linain sa atong adlaw. Ang mga apostoles mismo may susamang wala-matunong nga mga pagdahom. . . . Si Jehova takos sa matinumanong pag-alagad ug pagdayeg may ultimang ganti man o wala.”​—Itandi ang Buhat 1:​6, 7.

Haing Organisasyon​—Kang Jehova o Kang Satanas?

“Pagkahimugso sa Nasod”​—mao kanay ulohan sa maukyabong artikulo nga makita sa Marso 1, 1925, isyu sa The Watch Tower. Kana nagpresentar sa nalamdagang pagsabot sa Pinadayag kapitulo 12 nga napalgan sa pila nga lisod dawaton.

Ang simbolikong mga karakter nga nahisgotan diha sa maong kapitulo sa Pinadayag nailhan ingon sa mosunod: ang “babaye” nga nanganak (bs. 1, 2) ingong “[langitnong] organisasyon sa Diyos”; ang “dragon” (bs. 3) ingong “ang organisasyon sa yawa”; ug ang “batang lalaki” (bs. 5, KJ) ingong “ang bag-ong gingharian, o bag-ong kagamhanan.” Pinasikad dinhi, usa ka butang ang napatin-aw pag-ayo sa unang higayon: May duha ka magkalahi ug magkaatbang nga mga organisasyon​—kang Jehova ug kang Satanas. Ug sunod sa “gubat sa langit” (bs. 7, KJ), si Satanas ug ang iyang demonyohanong mga tigpaluyo gipalagpot gikan sa langit ug gitambog sa yuta.

“Kami nanglingkod ug gitun-an kana sa tibuok gabii hangtod akong nasabtan kana pag-ayo,” sulat ni Earl E. Newell, nga sa ulahi nag-alagad ingong usa ka nagapanaw nga hawas sa Watch Tower Society. “Kami nangadto sa usa ka asembliya sa Portland, Oregon, ug didto nakaplagan namo ang tanang mga higala nga nasilo ug ang pila kanila andam sa pagsalindot sa The Watch Tower tungod niining artikuloha.” Nganong ang pipila nalisdan pag-ayo sa pagdawat sa maong katin-awan sa Pinadayag kapitulo 12?

Tungod sa usa ka butang, kadto dakog kalainan gikan sa kon unsay napatik diha sa The Finished Mystery, nga sa kinadak-an tinipon gikan sa kanhing mga sinulat ni Brader Russell.c Si Walter J. Thorn, kinsa nag-alagad ingong nagapanaw nga pilgrim, nagsaysay: “Ang artikulo bahin sa ‘Pagkahimugso sa Nasod’ maoy . . . lisod dawaton tungod sa nangaging interpretasyon sa minahal nga Brader Russell, nga among gituohan nga kataposang pulong bahin sa Pinadayag.” Nan, dili ikahibulong nga ang pila napandol tungod sa katin-awan. “Dili malalis nga kining interpretasyona tingali usa ka paagi sa pag-alig-ig,” matud ni J. A. Bohnet, laing pilgrim, “apan ang tinuod nga ugdang ug mga sinsero sa pagtuo mibarog nga malig-on ug nagkalipay.”

Sa pagkatinuod, ‘ang tinuod nga ugdang ug mga sinsero’ nagmaya tungod sa bag-ong katin-awan. Karon tin-aw na kaayo kanila: ang tanan mahimong nahisakop sa organisasyon ni Jehova o ni Satanas. “Timan-i,” ang artikulong “Pagkahimugso sa Nasod” nagsaysay, “mahimo kining atong pribilehiyo . . . sa pagpakigbugno nga maisogon alang sa kawsa sa atong Hari pinaagi sa pagmantala sa iyang mensahe, nga iyang gihatag kanato aron imantala.”

Samtang ang katuigang 1920 ug unya katuigang 1930 nag-uswag, dugang mga kidlap sa pagsabot sa Bibliya ang mingsunod. Ang kalibotanong mga selebrasyon ug mga piyesta, sama sa Pasko, gisalikway. Ang laing mga batasan ug tuloohan gisalindot usab sa dihang nakit-an nga sila may nagapasipala-sa-Diyos nga sinugdanan.d Labaw kay sa pagbiya sa sayop nga mga batasan ug tuloohan, hinuon, ang mga Estudyante sa Bibliya nagpadayon sa pagsalig kang Jehova alang sa progresibong mga pagpadayag sa kamatuoran.

“Kamo Akong mga Saksi”

“‘Kamo akong mga saksi,’ miingon si Jehova, ‘ug ako ang Diyos.’” (Isa. 43:12) Sugod sa katuigang 1920, ang mga Estudyante sa Bibliya labawng nasayod sa halalom nga kahulogan niining mga pulong ni propetang Isaias. Pinaagi sa mga panid sa The Watch Tower, sa sublisubli gipaila ang atong responsabilidad sa pagpanaksi labot sa ngalan ni Jehova ug sa iyang Gingharian. Ang usa ka halandomong gutlo, hinuon, miabot diha sa usa ka kombensiyon nga gihikay sa Columbus, Ohio, niadtong 1931.

Sa Dominggo, Hulyo 26, pagkaudto, si Brader Rutherford naghatag sa publikong diskurso “Ang Gingharian, ang Paglaom sa Kalibotan,” nga gisibya pinaagi sa dako kaayong radio hook-up, nga dihay kapin sa 300 ka dugang estasyon ang nagsibya sa mensahe sa ulahi. Sa kataposan sa diskurso, si Brader Rutherford nagpasidaan sa Kakristiyanohan pinaagi sa pagbasa sa masakit nga resolusyon nga nag-ulohan “Pasidaan Gikan Kang Jehova,” nga gitumong “Sa mga Magmamando ug sa Katawhan.” Sa iyang imbitasyon nga ilang sagopon ang resolusyon, ang tibuok makitang mamiminaw mibarog ug misinggit, “Oo!” Sa ulahi ang mga telegrama nga nadawat nagpaila nga daghan niadtong naminaw sa radyo sa susama naninggit sa pag-uyon.

Gikan sa ala una, sa dihang ang publikong diskurso natapos, hangtod sa alas kuwatro, sa dihang si Brader Rutherford misulod pag-usab sa awditoryum, ang palibot puno sa kaukyab. Si Brader Rutherford sa linain naghangyo nga ang tanang tinuod nga interesado sa gihatag sa udto nga pasidaan sa Kakristiyanohan manlingkod na pagka alas kuwatro.

Untop sa alas kuwatro, si Brader Rutherford nagsugod pinaagi sa pagpahayag nga giisip niya ang iyang igsusulti nga hinungdanon kaayo sa kada usa nga makadungog sa iyang tingog. Ang iyang mga mamiminaw ikag kaayo. Sa panahon sa iyang diskurso iyang gipresentar ang laing resolusyon, kining usa nag-ulohan “Usa ka Bag-ong Ngalan,” nga gitapos pinaagi sa pahayag: “Buot namong mailhan ug pagatawgon pinaagi sa ngalan nga, sa ato pa, mga saksi ni Jehova.” Ang naukyab nga mga kombensiyonista milukso pag-usab uban sa nagtaginting nga singgit “Oo!” Sila sukad niadto mailhang mga Saksi ni Jehova!

“Ang Espiritu ni Jehova Naghimo Kanamo nga Maisogon”

Niadtong 1927, ang katawhan ni Jehova gidasig sa pagpakig-ambit sa matag Dominggo nga grupong pagsangyaw. Dihadiha ang legal nga pagsupak gibangon. Sulod sa pila ka tuig, ang gidakop nagkadaghan​—268 sa Tinipong Bansa lamang sa 1933, 340 sa 1934, 478 sa 1935, ug 1,149 sa 1936. Sa unsang sumbong? Sa pagkatinuod, sa nagkadaiyang mga sumbong, lakip na ang pagpamaligya nga walay lisensiya, pagsamok sa kalinaw, ug paglapas sa Dominggong igpapahulay nga mga balaod. Ang lokal nga mga grupo sa Saksi dili hanas kon sa unsang paagi makig-atubang sa mga opisyal sa polis ug sa mga korte. Ang pagkuha ug abogado sa lokal mahal kaayo o dili posible tungod sa pagpihig. Busa ang Watch Tower Society maalamong nagtukod ug legal nga departamento sa Brooklyn sa paghatag ug tambag.

Hinuon, dili igo ang usa ka lig-on legal nga depensa. Kining sinsero nga mga Saksi ni Jehova determinado sa pagkinabuhi sa ngalan nga ilang gisagop. Busa, sayo sa katuigang 1930, sila nanimalos pinaagi sa pag-asdang. Sa unsang paagi? Pinaagi sa linaing mga misyon sa pagwali nga nailhang dibisyonal nga kampanya. Linibo nga mga boluntaryo sa tibuok Tinipong Bansa giorganisar ngadto sa mga dibisyon. Sa dihang ang mga Saksi gidakop sa usa ka dapit tungod sa balay-sa-balay nga pagwali, usa ka dibisyon sa mga boluntaryo gikan sa laing mga dapit sa dili madugay moabot ug “sulongon” ang lungsod, nga mohatag ug bug-os nga pamatuod.e

Kadtong dibisyonal nga mga kampanya dakog nahimo sa pagpalig-on sa lokal nga mga Saksi. Sa matag dibisyon, may kuwalipikadong mga brader nga nabansay sa pag-atubang sa mga awtoridad. Kadto dako kaayong pagdasig sa mga brader nga nagpuyo sa samok nga dapit, tingali diha sa usa ka gamay nga lungsod, sa pagkahibalo nga sila wala mag-inusara sa pagwali sa Gingharian sa Diyos.

Kadto nanginahanglan ug dakong kaisog sa pagpakig-ambit diha sa dibisyonal nga mga kampanya sa katuigang 1930. Taliwala sa yugto sa Dakong Depresyon, nihit ang mga trabaho. Bisan pa, si Nicholas Kovalak, Jr., usa ka nagapanaw nga magtatan-aw sulod sa mga 40 ka tuig, nahinumdom: “Sa dihang moabot ang tawag sa pagkobre sa samok nga dapit, ang ‘direktor sa pag-alagad’ mohangyog mga bulontaryo. Ang mga indibiduwal sultihan sa dili pagboluntaryo kon mahadlok sila nga mawad-an ug trabaho. . . . Apan kami sa kanunay malipayon sa pagkakita sa 100% mauyonong sanong!” Paniid ni John Dulchinos, usa ka magtatan-aw nga taga-Springfield, Massachusetts: “Sa pagkatinuod, kadto maoy maukyabong mga katuigan ug ang ilang mga handomanan maoy bililhon. Ang espiritu ni Jehova naghimo kanamo nga maisogon.”

Kasamtangan, ang usa ka kidlap sa pagsabot sa Bibliya nagkaugmad nga mahimong may dakong epekto bahin sa buluhaton.

Unsa na man ang mga Jonadab?

Niadtong 1932 gipatin-aw nga si Jehonadab (Jonadab), kauban ni Haring Jehu, nagsimbolo sa usa ka matang sa mga tawo kinsa motagamtam ug walay kataposang kinabuhi ibabaw sa yuta.f (2 Hari 10:​15-28) Ang mga Jonadab, ingon sa pagtawag kanila, nag-isip nga usa ka pribilehiyo ang pagpakig-uban sa dinihogang mga alagad ni Jehova ug sa pagpakig-ambit uban kanila sa pagmantala sa Gingharian. Apan niadtong panahona, walay linaing paningkamot sa pagtigom ug pag-organisar niining mga indibiduwal nga may yutan-ong paglaom.

Hinuon, ang tinuod nga pagdasig gihatag sa mga Jonadab diha sa The Watchtower sa Agosto 15, 1934. Ang artikulong “Iyang Kalulot” nag-ingon: “Ang usa ba ka Jonadab magpakonsagrar sa iyang kaugalingon ngadto sa Ginoo ug magpabawtismo? Ang tubag: Labing siguro haom nga ang usa ka Jonadab magpakonsagrar sa iyang kaugalingon sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. Walay mausa ang makabaton sa kinabuhi nga dili maghimo niana. Ang pagtuslob sa tubig mao lamay simbolo sa nahimong konsagrasyon [o, ingon sa atong pagtawag karon, pagpahinungod] sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos, ug kana dili man motipas sa kahikayan.” Ang mga Jonadab naukyab!

Bisan pa, ang mas dako pang kangaya ang duol kanila. Sa misunod nga tingpamulak, pipila ka isyu sa The Watchtower, sugod sa Abril 1, 1935, nga isyu, nagdala niining pahibaloa: “Sa makausa pa ang The Watchtower nagpahinumdom sa iyang mga magbabasa nga usa ka kombensiyon sa mga saksi ni Jehova ug sa mga Jonadabg pagahikayon sa Washington, D.C., sugod sa Mayo 30 ug matapos sa Hunyo 3, 1935.” Ang mga Jonadab maikagong naghulat sa kombensiyon.

Ang “dakong panon,” nga gitagna diha sa Pinadayag 7:​9-17 (KJ), maoy gihisgotan sa pakigpulong ni Brader Rutherford nga gihatag sa ikaduhang hapon sa kombensiyon. Sa maong diskurso iyang gipatin-aw nga ang dakong panon gilangkoban sa modernong-adlaw nga mga Jonadab ug nga kining mga Jonadab kinahanglang magpakitag pagkamatinumanon kang Jehova sa samang sukod sa dinihogan. Siyempre, ang mamiminaw nahinam! Sa hangyo sa mamumulong, ang mga Jonadab nanindog. “Sa sinugdan may kahilom,” hinumdom ni Mildred Cobb, kinsa nabawtismohan niadtong ting-init sa 1908, “unya usa ka malipayong hugyaw, ug ang pag-abiba maoy kusog ug dugay.”

Kining kidlap sa pagsabot sa Bibliya may dakong epekto diha sa kalihokan sa mga Saksi ni Jehova. “Kay may tumang kadasig,” asoy ni Sadie Carpenter, usa ka bug-os-panahon nga magwawali sa kapin sa 60 ka tuig, “kami namalik sa among mga teritoryo sa pagpangita niining samag-karnero nga katawhan nga pagatigomon pa.” Sa ulahi ang Yearbook of Jehovah’s Witnesses for 1936 nagtaho: “Kining pagpadayag miukay sa kaigsoonan ug mitukmod kanila sa pagsugod pag-usab sa mga kalihokan, ug sa tanang dapit sa tibuok yuta ang mga taho nagpakita sa kalipay diha sa kamatuoran nga ang nanghibilin pagkakaron may pribilehiyo sa pagdala sa mensahe ngadto sa dakong panon, ug kini sila kauban nga nagbuhat alang sa dungog sa ngalan sa Ginoo.” Sa pagtabang kanila niining buluhatona, ang librong Riches, gipatik sa 1936, naundan sa malangkobong panaghisgot sa mga kalaoman nga gitanyag sa Kasulatan alang sa dakong panon.

Sa kataposan, ang dedikado, bawtismado nga mga sakop sa dakong panon nakakaplag sa ilang haom nga dapit tupad sa dinihogan sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos!

‘Paglatigo sa Tigulang nga Babaye’

Sa katuigang 1930, ang gipahayag nga mensahe niining masibotong mga Saksi naglakip sa makasakit nga pagyagyag sa bakak nga relihiyon. Usa ka makatabang nga galamiton maylabot niini giluwatan sa katibuk-ang kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova, sa Septiyembre 15-20, 1937, sa Columbus, Ohio.

Pagka Sabado, Septiyembre 18, sunod sa iyang diskurso sa buntag, si Brader Rutherford miluwat sa kolor-tabunon nga librong Enemies. Nagsaway kini sa bakak nga relihiyon ingong “usa ka dakong kaaway, nga kanunay nagdaot sa katawhan.” Ang bakakong mga relihiyonista gipaila ingong “mga ahente sa Yawa, nasayod man sila o wala nianang kamatuorana.” Sa mipresentar sa libro ngadto sa mamiminaw, si Brader Rutherford miingon: “Inyong mamatikdan nga ang iyang hapin tabunon ug kolor, ug atong latigohon ang tigulang nga babayeh pinaagi niini.” Tungod niini ang mamiminaw mihatag ug lanog ug madasigong pag-uyon.

Sa pila ka tuig ang ponograpo nakadulag papel sa ‘paglatigo sa tigulang nga babaye.’ Apan may labot sa ponograpong buluhaton, may sorpresa sa 1937 nga kombensiyon. “Niini nga asembliya ang buluhaton nga nagagamit ug mabitbit nga ponograpo diha sa tugkaran gipailaila,” hinumdom ni Elwood Lunstrum, nga 12 anyos lamang niadtong panahona. “Kaniadto kami nagdaladala sa ponograpo diha sa pagsangyaw, apan kami magpatokar lamang niana sa dihang padayonon sa balay. . . . Ang usa ka organisasyon sa ‘Espesyal nga mga Payunir’ gilaraw sa Columbus nga kombensiyon aron sa pagpanguna sa paggamit sa tugkaran nga pagpatokar sa ponograpo ug sa pagsunod nga buluhaton uban sa interesadong mga tawo (kaniadto gitawag ug ‘pagbisitag-balik’) ug mga pagtuon sa Bibliya pinaagi sa kahikayang gitawag ug ‘modelong pagtuon.’”

Ang katawhan ni Jehova namauli gikan nianang kombensiyona nga nasangkapag maayo alang sa buluhaton sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos. Sila sa tino nanginahanglan sa tanang pagdasig nga ilang mabatonan. Ang nagsulbong nga balod sa nasyonalismo sa katuigang 1930 nagdalag pagsupak, sa pila ka kaso kapintasan sa magubtanong-panon, gikan sa mga tawo nga determinado sa pagsanta sa mga Saksi ni Jehova sa pagtigom ug sa pagsangyaw.

“Usa ka Pundok sa mga Haydyaker”

Usa ka kusgang puwersa sa pagsupak naggikan sa mga pundok sa Kalihokang Katoliko. Pagka Oktubre 2, 1938, si Brader Rutherford prangka kaayo nga mihatag sa pakigpulong nga “Pasismo o Kagawasan,” nga sa ulahi migula diha sa pulyetong porma ug giapod-apod sa minilyon. Si Brader Rutherford diha sa iyang pakigpulong nagbatbat sa ubay-ubayng mga hitabo sa malapasong mga buhat sa pagpasundayag sa panagkombuya tali sa pila ka opisyales publiko ug sa mga hawas sa Romano Katolikong Simbahan.

Pagkatapos ipresentar ang tinuod nga mga panghitabo, si Rutherford miingon: “Sa dihang ang katawhan tug-anan sa mga kamatuoran mahitungod sa pundok nga nagalihok ilalom sa relihiyosong takuban sa pagkawat sa ilang mga katungod, ang Hirarkiya moreklamo ug moingon: ‘Kabakakan! Bangoti ang ilang mga baba ug ayaw sila tugoti sa pagsulti.’” Unya siya nangutana: “Sayop ba diay ang magpahayag sa kamatuoran mahitungod sa usa ka pundok sa mga haydyaker nga nangawat sa katawhan? Dili! . . . Ang mga matinud-anong tawo ba bangotan ug pugson sa pagpabiling hilom samtang kining pundok sa mga haydyaker nagwagtang sa mga kagawasan sa katawhan? Labaw sa tanan, ang katawhan ba hikawan sa ilang hinatag-sa-Diyos nga mga pribilehiyo sa pagtigom nga malinawon ug sa kagawasan sa pagsimba sa Labing Gamhanang Diyos, ug kagawasan sa pagsulti mahitungod sa iyang gingharian ug kanila nga nagasupak niana?”

Pagkatapos niining hait nga pagsaway, ang pagsupak gikan sa mga pundok sa Kalihokang Katoliko nagpadayon latas sa Tinipong Bansa. Ang mga Saksi ni Jehova naglansad ug legal nga mga pakigbugno alang sa kagawasan sa pagsimba ug sa ilang katungod sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos. Apan ang kahimtang misamot lamang samtang ang kalibotan nakiggubat. Mga legal nga pagdili ug pagbilanggo mingdangat usab sa mga Saksi ni Jehova diha sa nasod ngadto sa nasod sa Uropa, Aprika, ug Asia.

“Ang Tanan Buot Moadto sa St. Louis”

“Pagka 1941,” hinumdom ni Norman Larson, nga bag-o pang misulod sa bug-os panahong ministeryo, “kaming tanan mibati nga kami tinong makasinati ug pila ka kuyaw nga mga adlaw sa unahan tungod sa gubat nga karon ginabugno sa Uropa. Busa ang tanan buot moadto sa St. Louis.” Alang sa unsa? Aw, alang sa Teokratikanhong Asembliya sa mga Saksi ni Jehova sa St. Louis, Missouri, sa Agosto 6-10, 1941! Ug ang “tanan” nangadto. Ang pasilidad sa kombensiyon nanobra sa kapuno. Sumala sa pagkalkulo sa polis, ang kinatas-ang ihap sa 115,000 ka tawo mitambong.

Sukad sa unang adlaw, ang programa sa kombensiyon naghatag ug tukma sa panahon nga pagdasig. Ang pangbukas nga diskurso ni Brader Rutherford, “Integridad,” nagpalanog sa yawing-punto sa kombensiyon. “Nasabtan namo sa mas tin-aw kay sukad masukad kon nganong si Jehova nagtugot sa maong hilabihang paglutos sa iyang katawhan sa tibuok kalibotan,” hinumdom ni Hazel Burford, nga nag-alagad ingong usa ka misyonaryo sulod sa hapit 40 ka tuig, hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1983. Nagtaho bahin sa kombensiyon, ang 1942 Yearbook of Jehovah’s Witnesses midugang: “Ang tanan tin-awng nakasabot nga sa unahan nila may naghulat nga usa ka dakong buluhaton sa pagpanaksi nga pagahimoon, ug nga sa paghimo niana sila kinahanglang maghupot sa ilang integridad, bisan pag sila pagadumtan sa tanang tawo ug sa kalibotanong mga organisasyon.”

Usa ka makatandog nga talan-awon sa kombensiyon miabot pagka Dominggo, Agosto 10, nga maoy “Adlaw sa mga Bata.” Sa dihang gibuksan ang sesyon sa buntag, 15,000 ka mga bata​—tali sa 5 ug 18 ka tuig ang pangedaron​—nagtigom diha sa primerang nataran sa atubangan gayod sa plataporma ug sa usa ka dapit nga susamang gitagana sa treyler nga siyudad diin ang sobra sa panon naminaw. Samtang si Brader Rutherford, niadtong panahona sa iyang panuigong sayong 70, misaka ngadto sa plataporma, ang mga bata miabiba ug namalakpak. Iyang gikayabkayab ang iyang panyo, ug ang mga bata mibalos sa pagkayabkayab. Unya, sa tin-aw, maayohong tingog, siya misulti sa tibuok mamiminaw bahin sa temang “Mga Anak sa Hari.” Pagkatapos mamulong sa kapin sa usa ka oras ngadto sa katibuk-ang mamiminaw, iyang gitumong ang iyang mga pamulong ngadto sa mga bata nga nanglingkod dinha sa nareserbang mga seksiyon.

“Kamong tanan nga . . . mga bata,” matud niya, nga nagtumong sa iyang pagtagad sa mapahiyomong mga nawong sa iyang atubangan, “nga miuyon sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos ug midapig sa kiliran sa iyang Teokratikanhong Kagamhanan pinaagi ni Kristo Jesus ug nga miuyon sa pagsugot sa Diyos ug sa iyang Hari, palihog manindog.” Ang mga bata nanindog nga dungan. “Tan-awa,” pahayag sa madasigong mamumulong, “kapin sa 15,000 ka bag-ong mga saksi sa Gingharian!” May sigabo sa pamalakpak. “Kamong tanan nga mohimo kutob sa inyong maarangan sa pagsulti sa uban mahitungod sa gingharian sa Diyos ug sa iyang nagaubang mga panalangin, palihog pag-ingon ug Oo.” Usa ka nagdaguhob nga singgit, “Oo!”

Ingon nga pinakatayuktok, si Brader Rutherford nagpahibalo sa pagluwat sa bag-ong librong Children, nga gidawat uban sa singgit sa kalipay ug nagsigabong pamalakpak. Pagkatapos, ang mamumulong, nga usa ka taasong lalaki, nakig-ambit sa pag-apod-apod sa libreng mga kopya sa libro samtang ang usa ka hataas nga linya sa mga bata misaka sa plataporma ug nagsunod nga miagi kaniya. Daghan ang nanghilak sa talan-awon.

Apil sa mga mamiminaw niadtong buntaga sa Dominggo ang daghang bata nga nagkinabuhi uyon sa ilang singgit nga “Oo!” Si LaVonne Krebs, Merton Campbell, ug Eugene ug Camilla Rosam maoy kauban sa mga bata nga nakadawat sa librong Children niadtong okasyona. Sa gihapon nag-alagad sa hedkuwarter sa Sosyedad sa 1992, sila nakagugol na ug 51, 49, 49, ug 48 ka tuig sa tinagsa diha sa bug-os-panahong ministeryo. Ang pila sa mga bata mialagad sa langyaw misyonaryong mga asaynment, lakip si Eldon Deane (Bolivia), Richard ug Peggy Kelsey (Alemanya), Ramon Templeton (Alemanya), ug Jennie Klukowski (Brazil). Sa pagkatinuod, kadtong programaha sa buntag sa Dominggo sa St. Louis nasilsil nga dayon diha sa daghang linghod nga mga kasingkasing!

Pagkahapon sa Dominggo si Brader Rutherford may pila ka mga panamilit nga pulong alang sa mga kombensiyonista. Gidasig niya sila sa pagpauswag sa buluhaton sa pagmantala sa Gingharian sa Diyos. “Mibati ako nga tino gayod,” sulti niya kanila, “nga sukad karon . . . kadtong maporma nga dakong panon motubo nga tulin kaayo.” Giaghat niya sila nga mamalik sa ilang tagsa ka gigikanang yuta ug “sa pagbuhat ug labaw pa . . . mogugol sa tanang panahon nga inyong maarangan.” Unya midangat ang iyang kataposang mga pulong sa mamiminaw: “Nan, mga minahal kong igsoon, ang Ginoo magapanalangin kaninyo. Karon dili ako moingong Adiyos kaninyo, tungod kay ako nagdahom sa pagkakita kaninyo pag-usab sa laing panahon.”

Apan alang sa daghan kadto maoy kataposang higayon nga ilang nakita si Brader Rutherford.

Naghinapos nga mga Adlaw ni J. F. Rutherford

Si Brader Rutherford nakaugmad ug kanser sa tumoy sa tinai o colon ug luyag panglawas sa St. Louis nga kombensiyon. Sa gihapon, siya nakaarang sa paghatag ug lima ka kusganong mga diskurso. Ugaling, pagkatapos sa kombensiyon, ang iyang sakit migrabe, ug siya napugos sa pagpadisdis sa tumoy sa tinai. Si Arthur Worsley nahinumdom sa adlaw nga si Brader Rutherford nanamilit sa pamilyang Bethel. “Siya misugilon kanamo nga siya mapailalom sa seryosong pagdisdis ug nga kon kaha siya mabuhi o dili, siya masaligon nga kami mopadayon sa pagwali sa ngalan ni Jehova. Siya . . . mihinapos pinaagi sa pag-ingon, ‘Busa, kon pagbuot sa Diyos, makita ko ra kamo pag-usab. Kon dili, ipadayon ang pakigbugno.’ Walay mausa nga wala maghilak sa pamilya.”

Si Brader Rutherford, sa panuigong 72, nakalabang sa pagdisdis. Wala madugay human niadto siya gidala sa usa ka puluy-anan sa California nga iyang ginganlan ug Beth-Sarim. Dayag ngadto sa iyang mga hinigugma, ug sa mga batid sa mediko, nga dili na siya maulian. Sa pagkamatuod, siya nanginahanglan ug dugang pagdisdis.

Mga tungatunga sa Disyembre, sila si Nathan H. Knorr, Frederick W. Franz, ug Hayden C. Covington nangabot gikan sa Brooklyn. Si Hazel Burford, nga nag-atiman kang Brader Rutherford niadtong panahon sa masubo ug masulayong mga adlaw, sa ulahi naghinumdom: “Ilang gigugol ang pipila ka adlaw uban kaniya nga nagsusi sa tinuig nga taho alang sa Yearbook ug ubang organisasyonal nga mga butang. Sa ilang pagbiya, si Brader Rutherford nagkaluya ug, mga tulo ka semana sa ulahi, sa Huwebes, Enero 8, 1942, sa kamatinumanon iyang natapos ang iyang yutan-ong kurso.”i

Sa unsang paagi gidawat ang balita sa kamatayon ni Brader Rutherford sa Bethel? “Dili gayod nako malimtan ang adlaw sa pagkasayod namo sa kamatayon ni Brader Rutherford,” hinumdom ni William A. Elrod, nga nahimong sakop sa pamilyang Bethel sulod sa siyam ka tuig. “Kadto udto sa dihang ang pamilya nagtigom sa pagpaniudto. Ang pahibalo mubo. Walay mga pakigpulong. Walay mausa ang wala motrabaho aron sa pagbangotan. Hinunoa, kami namalik sa pabrika ug nagtrabahog mas pa kay sa masukad.”

Kadto maoy hilabihang masulayong mga panahon alang sa mga Saksi ni Jehova. Ang gubat nahimong tibuok-yutang away. Ang panag-away mikaylap gikan sa Uropa ngadto sa Aprika, ug unya ngadto sa kanhi nailhang Unyon Sobyet. Sa Disyembre 7, 1941, mga usa ka bulan lamang ayha pa sa kamatayon ni Brader Rutherford, ang pag-atake sa Hapon sa Pearl Harbor nakaganoy sa Tinipong Bansa ngadto sa gubat. Sa daghang dapit ang mga Saksi maoy tumong sa kapintasan sa magubtanong-panon ug laing mga porma sa hilabihang paglutos.

Unsay mahitabo karon?

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 73]

“Ang pangunang mga hinagiban ni Satanas maoy GARBO, AMBISYON ug KAHADLOK”

[Blurb sa panid 74]

“Pasalig nga si Jehova ang nagapalakaw sa Sosyedad”

[Blurb sa panid 75]

‘Nakagawas sa bilanggoan, dili gayod tungod sa ilang kaugalingon, kondili alang sa katuyoan nga makapamatuod sa kamatuoran’

[Blurb sa panid 77]

“Ang misyon sa Kristohanon sa yuta . . . mao ang pagpahayag sa mensahe sa gingharian sa Ginoo”

[Blurb sa panid 78]

‘Imantala ang gingharian uban ang labaw nga kasibot ug gugma kay kaniadto’

[Blurb sa panid 82]

“Buot namong mailhan nga . . . mga saksi ni Jehova”

[Blurb sa panid 83]

Oo! ang mga Jonadab kinahanglang mabawtismohan

[Blurb sa panid 84]

‘Pagpangita sa karnerohong mga tawo nga mabawtismohan pa’

[Blurb sa panid 85]

Si Rutherford prangka sa pagsaway sa relihiyosong mga magsusupak

[Blurb sa panid 86]

15,000 ka bata ang mibarog dapig sa Gingharian

[Blurb sa panid 89]

“Kon pagbuot sa Diyos, makita ko ra kamo pag-usab. Kon dili, ipadayon ang pakigbugno”

[Kahon/Hulagway sa panid 76]

“Balay sa mga Prinsipe”

Si Brader Rutherford may grabeng pulmonya paggawas niya gikan sa di-makataronganong pagkabilanggo niadtong 1919. Human niadto, usa na lamang ka baga niya ang himsog. Sa katuigang 1920, ilalom sa pagtambal sa usa ka doktor, siya miadto sa San Diego, California, ug ang doktor miawhag kaniya nga kon mahimo magpabilin ug dugay didto. Sukad niadtong 1929 paunahan, si Brader Rutherford mipalabay sa mga tingtugnaw nga nagtrabaho sa San Diego nga puy-anan nga ginganlan niyag Beth-Sarim. Ang Beth-Sarim gitukod pinaagi sa salapi nga direktang giamot alang sa maong tuyo. Ang kontrata, nga gipahibalo sa bug-os diha sa “The Golden Age” sa Marso 19, 1930, naghatag sa maong propiedad kang J. F. Rutherford ug human niadto sa Watch Tower Society.

Mahitungod sa Beth-Sarim, ang librong “Salvation,” nga gipatik niadtong 1939, nagsaysay: “Ang Hebreohanong mga pulong ‘Beth Sarim’ nagkahulogan ug ‘Balay sa mga Prinsipe’; ug ang katuyoan sa pagpalit nianang lote ug pagtukod sa balay aron nga dihay pila ka makitang pamatuod nga ibabaw sa yuta karong adlawa may mga nagtuo sa bug-os sa Diyos ug kang Kristo Jesus ug sa Iyang Gingharian, ug nagtuo nga ang matinumanong mga lalaki sa kakaraanan sa dili madugay pagabanhawon sa Ginoo, mobalik sa yuta, ug modumala sa makitang mga kalihokan sa yuta.”

Pipila ka tuig tapos sa kamatayon ni Brader Rutherford, ang hunta direktiba sa Watch Tower Society mihukom sa pagbaligya sa Beth-Sarim. Ngano? Ang “The Watchtower” sa Disyembre 15, 1947, nagsaysay: “Kadto nakalampos sa bug-os sa iyang katuyoan ug karon nagsilbi lamang nga usa ka monumento nga gastoso kaayong mentinahon; ang atong pagtuo sa pagbalik sa mga lalaki sa karaang panahon nga pagahimoon ni Haring Kristo Jesus nga mga prinsipe sa TIBUOK yuta (dili lamang sa California) gipasikad, dili lamang nianang balay sa Beth-Sarim, kondili diha sa Pulong sa Diyos sa mga panaad.”j

[Footnote]

[Kahon/Mga hulagway sa panid 80, 81]

Pagsibya sa Mensahe sa Gingharian

Sulod sa duha ka tuig sukad sa pagsugod sa regular komersiyal nga pagsibya sa radyo, ang radyo gigamit sa pagsibya sa mensahe sa Gingharian. Mao nga niadtong Pebrero 26, 1922, si Brader Rutherford naghatag sa iyang unang pagsibya sa radyo, sa California. Duha ka tuig sa ulahi, sa Pebrero 24, 1924, ang gipanag-iya sa Watch Tower Society nga estasyon sa radyo nga WBBR, sa Staten Island, New York, nagsugod sa pagsibya. Ngadtongadto, ang Sosyedad nag-organisar sa tibuok kalibotang mga network sa pagsibya sa mga programa ug pakigpulong pinasikad sa Bibliya. Pagka 1933 ang kinadaghanang 408 ka estasyon nagdala sa mensahe sa Gingharian sa unom ka kontinente!

[Mga hulagway]

WBBR, sa New York, gidumala sa Watch Tower Society sukad sa 1924 hangtod 1957

WBBR orkestra sa 1926

Si J. F. Rutherford nga naghatag sa pakigpulong “Atubanga ang mga Kamatuoran,” sa Royal Albert Hall, sa Londres, Inglaterra, sa Septiyembre 11, 1938; kapin sa 10,000 ang nagdasok sa awditoryum (sa ubos), samtang dugang minilyon nakadungog pinaagi sa radyo

WBBR pangbukas nga programa

Kawani sa estasyon sa 2HD, Newcastle, NSW, Australia

Ang estasyon sa radyo nga CHCY sa Edmonton, Alberta, maoy usa sa daghang mga estasyon nga gipanag-iya ug gidumala sa Sosyedad sa Canada

Pagsibya sa Pinlandia pinaagi sa usa ka estasyon sa Estonia

Mga gamit sa pagsibya diha sa estasyon nga WORD, duol sa Chicago, Illinois; gipanag-iya ug gidumala sa Sosyedad

[Kahon/Mga hulagway sa panid 87]

Pagwali Pinaagig mga Ponograpo

Niadtong 1933, ang mga Saksi ni Jehova nagsugod sa paggamit sa laing mamugnaong paagi sa pagwali. Ang madaladala tigkopyag-tingog nga makina nga may pangpakusog ug tingog ug trompa gigamit sa pagsibya sa 33 1/3-rpm nga mga rekord sa mga pakigpulong sa radyo ni Brader Rutherford, diha sa mga tigomanan, mga parke, ug ubang publikong mga dapit. Mga kotse nga may trompa o sound car ug mga lansa nga may trompa o sound boat gigamit usab aron ipalanog ang mensahe sa Gingharian.

Ang epektibong paggamit sa tigkopyag-tingog nga mga makina mitultol sa lain pang kamamugnaon​—pagwali sa balay-sa-balay nga ginamit ang gaan nga ponograpo. Niadtong 1934 ang Sosyedad nagsugod paggama sa madaladala nga mga ponograpo ug usa ka seryal sa 78-rpm nga mga plaka nga naundan sa 4 1/2-minutong mga wali pinasikad sa Bibliya. Ngadtongadto, ang mga rekord nga nagkobre sa 92 ka lainlaing mga ulohan gigamit. Tanantanan, ang Sosyedad nakagama ug kapin sa 47,000 ka mga ponograpo sa pagmantala sa mensahe sa Gingharian. Ugaling, pag-abot sa panahon, ang labawng pagpasiugda gibutang sa binaba nga mga presentasyon sa mensahe sa Gingharian, busa ang buluhaton sa ponograpo gihunong.

[Mga hulagway]

Pinaagi sa kotse nga may trompa o sound car sa ibabaw sa bungtod, ang mensahe sa Gingharian madunggan mga kilometros sa layo (ibabaw)

Paggamit sa tigkopyag-tingog nga makina sa Mexico (tuo)

Ang lansa nga may trompa o sound boat nga nagasibya sa Suba sa Thames, sa Londres, Inglaterra (ibabaw)

Nagagamit sa ponograpo diha sa pag-alagad sa kanataran (wala)

Nagpasundayag kon sa unsang paagi gamiton ang estilo-tindog nga ponograpo, niadtong 1940 (tuo)

[Hulagway sa panid 79]

J. A. Bohnet

[Hulagway sa panid 88]

Sukad niadtong 1917, sa dihang si J. F. Rutherford nahimong presidente, hangtod sa 1941, ang Watch Tower Society nakapatunghag bul-og sa mga publikasyon, lakip sa 24 ka libro, 86 ka pulyeto, ug tinuig nga mga “Yearbook,” ingon man sa mga artikulo alang sa “The Watch Tower” ug “The Golden Age” (sa ulahi gitawag ug “Consolation”)