ARTEMIS

Ang usa ka ulay nga Gregong diyosa sa pagpangayam nailhan ingong Artemis; nailhan siya sa mga Romano ingong Diana. Kay adunay pana ug busogan, kini nga Artemis gilarawan nga naggukod ug ayamonon, ilabina ang mga laking osa. Bisan tuod giisip sa mga Grego nga ang Artemis sa Efeso mao ang ilang kaugalingong Artemis, ang Artemis sa Efeso, nga gisimba diha sa mga siyudad sa tibuok Asia Minor, gamay rag kaamgiran sa Gregong bathala sa klasikal nga mitolohiya. (Buh 19:27) Ang Artemis sa Efeso maoy usa ka diyosa sa pertilidad nga gilarawan sa lainlaing paagi ingong may daghang suso, mga itlog, ug mga lisik sa gihalad nga mga torong baka. Ang ubos nga bahin sa iyang lawas nga samag mummy gidayandayanan sa nagkalainlaing mga simbolo ug mga larawan sa hayop.

Ang Artemis nga gisimba sa Efeso suod nga nalangkit sa prominenteng mga diyosa sa ubang katawhan, ug gituohan nga sila usa rag gigikanan. Ang A Dictionary of the Bible (Tomo I, p. 605) nag-ingon: “Si Artemis susama kaayo kang Cybele sa Frigia, ug sa ubang mga babayeng giisip nga may balaang gahom diha sa kanasoran sa Asia, sama ni Ma sa Capadocia, ni Astarte o Astarot sa Fenicia, ni Atargatis ug Mylitta sa Sirya, ug gituohan nga kini sila mao lamay lainlaing matang sa usa ka paninugdang relihiyoso nga konsepto, nga may pipila ka kalainan diha sa lainlaing mga nasod, tungod sa magkalahing kaugmaran sumala sa lokal nga mga kahimtang ug nasodnong kinaiyahan.”​—Giedit ni J. Hastings, 1904.

Giisip sa mga tawo sa kakaraanan ang templo ni Artemis didto sa Efeso ingong usa sa pito ka katingalahan sa kalibotan. Kini maoy usa ka halangdong tinukod nga ginama sa sedro, sipres, puting marmol, ug bulawan.

Alang sa dagkong mga kapistahan nga himoon sa bulan sa Artemision (Marso-Abril) ginatos ka libong mga bisita ang mangabot sa Efeso gikan sa tibuok Asia Minor. Usa ka bahin sa kasaulogan mao ang relihiyosong prosesyon, diin ang larawan ni Artemis iparada sa tibuok siyudad uban ang hilabihang pagsadya.

Ang paghimog plata nga mga ampoanan ni Artemis nahimong dakong negosyo alang kang Demetrio ug sa ubang mga platero sa Efeso. Busa, sa dihang tungod sa pagsangyaw ni apostol Pablo didto sa Efeso ang ubay-ubayng mga tawo mibiya sa mahugawng pagsimba niini nga diyosa, si Demetrio nagsugnib sa ubang mga artesano, nga nag-ingon kanila nga ang pagsangyaw ni Pablo dili lang kay usa ka hulga sa ilang pinansiyal nga kasegurohan kondili nagpameligro usab nga ang pagsimba sa dakong diyosa nga si Artemis mahimong walay kapuslanan. Kini misangko sa usa ka kagubot nga sa kataposan napahunong sa kalihim sa siyudad.​—Buh 19:23-41; tan-awa ang EFESO.