ON

Ang ngalan sa usa ka tawo ug sa usa ka dapit.

1. [Katakos sa Pagsanay; Dinamikong Kusog]. Usa ka anak nga lalaki ni Pelet; usa ka pangunang tawo sa tribo ni Ruben. (Num 16:1) Siya maoy lakip niadtong nagprotesta batok kang Moises ug Aaron, apan ang iyang ngalan dili makita nga lakip sa mga rebelde diha sa ilang ulahing mga pagpakigsulti kang Moises o sa dihang sila gisilotan ni Jehova pinaagi sa paglaglag kanila. (Num 16:​2, 3, 12-14, 23-35) Tingali kini tungod kay dili ra kaayo dako ang iyang pagkalangkit sa rebelyon, o gani lagmit kini nagpakita nga siya wala na moapil niini human sa unang pagbadlong ni Moises sa mga nanagkunsabo.

2. Usa ka karaan ug iladong siyudad sa Ehipto, nga nahimutang duol sa AS sa Cairo, sa S nga tampi sa Nilo ug duol sa dapit diin ang tubig sa suba nabahin ug nagsugod ang rehiyon sa Delta. Sa Ehiptohanong mga rekord ang ngalan sa siyudad gisulat ingong Junu, samtang ang Asirya-Babilonyanhong mga rekord naghisgot niini ingong Ana o Unu. Ang Ehiptohanong ngalan gituohan nga nagkahulogang “Siyudad sa Haligi,” tingali nagtumong sa mga obelisko (tag-as, pahiktin nga mga haligi nga ang tumoy sama ug porma sa piramide) nga tungod niana nabantog ang siyudad; o ang ngalan tingali nagtumong sa sagradong bato nga (gitawag ug benben) nalangkit sa pagsimba sa diyos-adlaw nga si Ra (Re). Ang mga Grego nagtawag sa siyudad nga Heliopolis, nga nagkahulogang “Siyudad sa Adlaw,” tungod kay kini ang pangunang sentro sa pagsimba sa adlaw sa mga Ehiptohanon.

Unang makita ang On diha sa rekord sa Bibliya ingong ang siyudad sa saserdoteng si Potipera, kansang anak nga babaye nga si Asenat gihatag kang Jose ingong iyang asawa. (Gen 41:​45, 50) Ang ngalang Potipera mismo naglakip sa ngalan ni Ra, ang diyos-adlaw.

Sa paglabay sa panahon ang mga saserdote sa On nahimong adunahan kaayo, nga makaindig sa mga saserdote sa Mempis niining bahina ug nalabwan lamang sa mga saserdote sa Thebes (No-amon sa Bibliya). Kini adunay usa ka tunghaan nga nalangkit sa templo sa adlaw diin gibansay ang mga saserdote ug gitudlo ang medisina. Ang Gregong mga pilosopo ug mga eskolar miadto didto aron sa pagtuon sa teolohiya sa pagkasaserdote, ug ang On nabantog ingong usa ka sentro sa Ehiptohanong kaalam.

Ang manalagnang si Jeremias giinspirar sa pagtagna nga pukanon ni Haring Nabucodonosor ang Ehipto ug “dugmokon ang mga haligi sa Bet-semes, nga anaa sa yuta sa Ehipto.” (Jer 43:10-13) Ang Bet-semes susama sa Gregong ngalang Heliopolis ug nagkahulogan nga “Balay sa Adlaw.” Busa lagmit ang gihisgotan dinhi mao ang siyudad sa On, ug “ang mga haligi” nga dugmokon lagmit nagtumong sa daghang obelisko palibot sa templo sa adlaw.

Ang tagna ni Ezequiel naundan sa samang pasidaan. (Eze 30:​10, 17) Dinhi ang Hebreohanong marka para sa bokales alang niini nga ngalan lahi nianang sa Genesis, mao nga ang ngalan sa literal maoy Aven (Heb., ʼaʹwen). Ang ubang mga eskolar nagtuo nga kini gituyo sanglit ang Aven nagkahulogang “Pagkamadaoton; Makadaot,” ug ang On maoy usa ka sentro sa idolatriya.

Lagmit mao usab kini ang kahimtang diha sa Isaias 19:​18, diin ang Masoretikong teksto naghisgot sa usa sa “lima ka siyudad sa yuta sa Ehipto nga magasulti sa pinulongan sa Canaan ug magapanumpa kang Jehova” ingong “Ang Siyudad sa Paglumpag [Heb., ʽIr ha-Heʹres].” Ang Linukot nga Basahon ni Isaias sa Patayng Dagat adunay ʽIr ha-Cheʹres, nga nagkahulogang “Siyudad sa Adlaw,” busa nagtumong sa On (Heliopolis). Lagmit niining tekstoha usab, ang paggamit ug mga pulong nga magkaamgid ug tunog tingali maoy tinuyo, sanglit ang Heʹres (paglumpag) giilisan ug Cheʹres (laing Hebreohanong pulong alang sa “adlaw,” nga dili kaayo komon kay sa sheʹmesh) tungod sa tinguha ni Jehova sa paglaglag sa idolatrosong siyudad sa On. Ang laing paagi sa pagbatbat niining bahina sa bersikulo nga makaplagan sa Aramaikong mga Targum mabasa: “Ang Balay (Siyudad) sa Adlaw, nga pagalaglagon.”

Gawas pa sa gitagna nga malaglagong pagsulong ni Nabucodonosor, ang On (Heliopolis) dayag nga nakasinati pag dugang kalaglagan sa dihang gipukan ni Cambyses II ang Ehipto (sumala kang Strabo, ang Gregong geograpo nga nagkinabuhi sa hapit nang magsugod ang Komong Panahon). (Geography, 17, I, 27) Sa panahon ni Strabo ang Heliopolis dili na dungganon ug nagsugod na sa pagkaawaaw. Karong adlawa, ang balangay nga gitawag ug Al-Matariya nag-okupar ug usa ka bahin sa karaang dapit, ug didto ang nahibilin sa kanhing himaya niini mao na lang ang nag-inusarang obelisko nga pulang bato nga bantilis nga sukad pa sa paghari ni Sesostris I. Ang ubang obelisko nga gikan sa Heliopolis sa pagkakaron makaplagan sa New York, London, ug Roma.