BUNTOG

[Heb., selawʹ].

Usa ka gamay, bus-ok ug lawas nga langgam, nga mga 18 sm (7 pul.) ang gitas-on, nga halos sa tanang panahon anaa sa yuta. Ang unod niini maayo kaayong kan-on, ug gikataho nga pagka-1920 ang Ehipto nag-eksportar ug mga tulo ka milyong buntog kada tuig ngadto sa langyawng mga merkado, bisan tuod kini nga pag-eksportar mikunhod na sukad niadto.

Kini nga langgam nga gihubit sa Bibliya dayag nga mao ang komong tiglalin nga buntog (Coturnix coturnix), nga molalin paamihanan gikan sa Aprika sa tingpamulak, moabot sa Ehipto sa mga bulan sa Marso, ug human niana moagi sa Arabia ug sa Palestina, ug mobalik sa pagsingabot sa tingtugnaw. Sila mopanaw sa dinagkong mga panon, nga maghimo sa ilang paglalin nga hugnahugna ug sagad manglupad panahon sa kagabhion. Ang ilang mga pako makaarang sa tulin nga paglupad apan dili sa layo kaayo nga mga distansiya. Tungod kay bug-at ang ilang mga lawas kon itandi sa kusog sa ilang mga pako, usahay sila moabot sa ilang destinasyon nga lapoy kaayo. Busa, ang buntog molupad pauyon sa hangin ug sagad nga molupad nga dili kaayo habog. Si Koronel Richard Meinertzhagen nag-asoy nga sa Port Said, Ehipto, usahay ang mga tawo mogamit ug mga sigpaw aron sa pagsikop ug mga buntog sa dihang kini nga mga langgam manglupad diha sa kadalanan panahon sa kaadlawon.​—Birds of Arabia, Edinburgh, 1954, p. 569.

Ang unang paghisgot sa buntog diha sa asoy sa Bibliya (Ex 16:13) maoy labot sa mga panghitabo panahon sa tingpamulak (Ex 16:1), ug busa ang mga langgam lagmit nga nagpaingon sa amihanan. Ang mga Israelinhon didto sa Kamingawan sa Sin sa Peninsula sa Sinai ug sila nagreklamo bahin sa ilang mga suplay sa pagkaon. Ingong sanong, si Jehova mipasalig kang Moises nga “taliwala sa duha ka gabii” sila magakaon ug karne ug sa pagkabuntag sila mabusog sa tinapay. (Ex 16:12) Nianang gabhiona “ang mga buntog mitungha ug milukop sa kampo,” samtang sa pagkabuntag ang mana mitungha ibabaw sa yuta. (Ex 16:13-15; Sal 105:40) Dayag nga sa panahon usab sa tingpamulak (Num 10:​11, 33), mga usa ka tuig sa ulahi, tungod sa pagbagulbol sa mga Israelinhon kay mana lang ang ilang pagkaon, gitagna ni Jehova nga sila mokaon ug karne “hangtod sa usa ka bulan” hangtod nga kini mahimo nang makaluod alang kanila. (Num 11:​4, 18-23) Unya gipahuros sa Diyos ang usa ka hangin, lagmit gikan sa S o sa HS, aron abogon ang mga buntog gikan sa dagat ug ipahinabo nga “matagak sila sa ibabaw sa kampo” nga daghan kaayo “sama sa balas” lukop sa halapad nga luna nga miabot ug pipila ka milya palibot sa kampo.​—Num 11:31; Sal 78:25-28.

Ang ekspresyon nga “mga duha ka maniko [mga 1 m; 3 p] ibabaw sa nawong sa yuta” gipatin-aw sa lainlaing paagi. (Num 11:31) Giisip sa uban nga ang mga buntog natagak gayod sa yuta ug sa pipila ka dapit kini natipun-og sa ingon niana kahabog. Ang uban, nga mitutol nga ang maong panghitabo tinong mosangpot sa pagkamatay sa daghang buntog ug sa ingon dili na makaon sa mga Israelinhon, nagtuong ang teksto nagpasabot nga ang mga buntog milupad sa ingon niana ka ubos ibabaw sa yuta, sa ingon dali ra silang masikop sa mga Israelinhon. Sa pagpahayag sa samang ideya, ang Gregong Septuagint mabasa: “sa tibuok kampo, mga duha ka maniko gikan sa yuta”; ug ang Latin nga Vulgate nag-ingon: “sa tibuok kampo, ug sila nanglupad sa kahanginan sa gihabogong duha ka maniko ibabaw sa yuta.”

Ang mga Israelinhon giabot ug usa ka adlaw ug tunga sa pagpanigom sa mga buntog; “ang nakatigom ug kinadiyutayan nakatigom ug napulo ka homer [2,200 L].” (Num 11:32) Sanglit gihisgotan man ni Moises nga dihay “unom ka gatos ka libong sundalo” (Num 11:21), ang gidaghanon sa mga buntog nga natigom lagmit gayod nga minilyon; busa dili kadto basta nakuha lang tungod sa kinaiyanhong paglalin sa mga buntog kondili usa ka gamhanang pagpahayag sa gahom sa Diyos. Ang gidaghanon nga natigom hilabihan gayod ka daghan aron makaon niadtong higayona; busa ang hakog nga mga Israelinhon ‘nagkatag pag-ayo niini sa tibuok kampo alang sa ilang kaugalingon.’ (Num 11:32) Tingali gihimo nila kini aron ibulad ang karne sa giihaw nga buntog aron makapreserbar ug daghan kaayo, sa ingon ila pa kining makaon sa umaabot nga mga adlaw. Kini maoy sama sa gihimo sa mga Ehiptohanon kanhi nga pagbulad sa isda, ingon sa gihubit ni Herodotus (II, 77).