ESPIYA

Mga tawo nga mokuhag impormasyon pinaagi sa sekretong pag-obserbar. Gikan sa gikampohan sa Israel sa Kamingawan sa Paran, niadtong 1512 W.K.P., si Moises nagpadala ug 12 ka pangulo (naghawas sa tanang tribo gawas sa tribo ni Levi) sa pagsusi sa yuta sa Canaan. Kini gitugotan ni Jehova tungod sa hangyo sa mga Israelinhon, nga nag-ingon: “Magpadala kita ug mga tawo una kanato aron masusi nila ang yuta alang kanato ug magbalita kanato mahitungod sa dalan nga atong pagaagian ug sa mga siyudad nga atong pagaadtoan.” (Deu 1:​22, 23) Lagmit nga nagbulagbulag nga tinagurha, sila mipanaw latas sa yuta hangtod sa A “sa pagsulod sa Hamat” ug sa K paingon sa dagat. (Num 13:21; tan-awa ang HAMAT, HAMATIHANON.) Sa pagbalik, bisan tuod ang tanan nagkauyon nga ang yuta tinuod gayod nga “nagaagay sa gatas ug dugos,” napulo sa mga espiya ang mihatag ug taho nga nagpakitag kawalay pagtuo nga nakapahadlok sa mga Israelinhon. Si Josue ug Caleb lamang ang midasig kanila sa pag-adto sa yuta ug sa pagpanag-iya niini. Tungod sa kawalay pagtuo sa Israel nga naimpluwensiyahan sa daotang taho, ang Diyos naghukom nga ang tanang lalaki nga 20 anyos pataas mamatay sa kamingawan sulod sa 40-ka-tuig nga yugto sa paglatagaw. Si Josue ug Caleb wala ilakip kanila, ug ang tribo ni Levi wala iapil.​—Num 13:1-33; 14:6-38; Deu 1:24-40.

Si Josue nagpadalag duha ka espiya tabok sa Jordan aron mangespiya sa Jerico niadtong 1473 W.K.P. Si Rahab nga pampam mitabang sa mga espiya ug naluwas uban ang iyang panimalay sa dihang ang Jerico napukan. (Jos 2:1-24; 6:​1, 22-25; Heb 11:31) Ang ubang mga pananglitan sa pagpangespiya gihisgotan sa Maghuhukom 1:22-26; 18:1-10, 14, 17; 1 Samuel 26:4. Ang mga mensahero ni David ngadto kang Haring Hanun sa Ammon giakusahan nga mga espiya ug gipanamastamasan. (2Sa 10:1-7) Si Absalom nagpadalag mga espiya sa tibuok Israel, dili aron sa pagkuhag impormasyon alang sa iyang pakigkunsabo batok kang David kondili aron sa pagkuhag tigpaluyo alang sa iyang subersibong kawsa.​—2Sa 15:10-12.

Si apostol Pablo misulat bahin sa iyang pagduaw sa Jerusalem uban ni Bernabe ug Tito, nga nag-ingon nga niadtong panahona dihay “mini nga mga igsoong gipasulod sa hilom, nga miyuhot aron mangespiya sa among kagawasan nga among nabatonan nga nahiusa kang Kristo Jesus.”​—Gal 2:1-5.