PULONG, ANG

Ang terminong “pulong” diha sa Kasulatan kasagaran maoy hubad sa Hebreohanong pulong nga da·varʹ ug sa Gregong loʹgos. Kini nga mga pulong sa kadaghanang mga kahimtang nagtumong sa katibuk-ang hunahuna, pamulong, o pahayag inay sa usa lamang ka indibiduwal nga termino o sinultihan. (Sa Grego ang “usa ka pulong” gihubit pinaagi sa pulong nga rheʹma [Mat 27:14], bisan tuod nga kini usab mahimong magkahulogan sa usa ka pamulong o usa ka butang nga gisulti.) Ang bisan unsang mensahe gikan sa Maglalalang, sama nianang gipahayag pinaagi sa usa ka manalagna, mao “ang pulong sa Diyos.” Sa pipila ka teksto ang Loʹgos (nagkahulogang “Pulong”) maoy usa ka titulo nga gihatag kang Jesu-Kristo.

Ang Pulong sa Diyos. Ang “pulong ni Jehova” maoy usa ka ekspresyon nga, uban sa diyutayng mga kalainan, makita sa ginatos ka beses diha sa Kasulatan. Pinaagi sa “pulong ni Jehova” ang mga langit gilalang. Gisulti sa Diyos ang pulong ug kini natuman. “Ang Diyos miingon: ‘Motungha ang kahayag.’ Niana mitungha ang kahayag.” (Sal 33:6; Gen 1:3) Dili angayng sabton pinasukad niini nga si Jehova mismo walay gibuhat. (Ju 5:17) Apan siya adunay tinagpulo ka libo ka manulonda nga andam mosanong sa iyang pulong ug motuman sa iyang kabubut-on.​—Sal 103:20.

Ang kalalangan, buhi ug dili buhi, nailalom sa pagbulot-an sa pulong sa Diyos, ug mahimong gamiton niya sa pagpalampos sa iyang mga katuyoan. (Sal 103:20; 148:8) Ang iyang pulong kasaligan; kon unsa ang gisaad sa Diyos siya usab mahinumdom sa pagtuman niini. (Deu 9:5; Sal 105:42-45) Sumala sa iya mismong giingon, ang iyang pulong “mohangtod sa panahong walay tino”; kini dili gayod mobalik nga dili molampos ang katuyoan niini.​—Isa 40:8; 55:10, 11; 1Pe 1:25.

Si Jehova maoy usa ka Diyos nga makigkomunikar, nga tungod niana iyang gibutyag sa nagkalainlaing mga paagi ngadto sa iyang mga linalang kon unsa ang iyang kabubut-on ug mga katuyoan. Ang mga pulong sa Diyos gisulti, sa walay duhaduha pinaagig manulonda, ngadto sa mga tawo sama kang Adan, Noe, ug Abraham. (Gen 3:9-19; 6:13; 12:1) Usahay iyang gigamit ang balaang mga tawo sama kang Moises ug Aaron aron sa pagpahibalo sa iyang mga katuyoan. (Ex 5:1) “Ang tagsatagsa ka pulong” nga gisugo ni Moises sa Israel sa pagkatinuod mao ang pulong sa Diyos alang kanila. (Deu 12:32) Namulong usab ang Diyos pinaagi sa baba sa mga manalagna sama kang Eliseo ug Jeremias, ug sa mga babayeng manalagna sama kang Debora.​—2Ha 7:1; Jer 2:1, 2; Huk 4:4-7.

Daghan sa kasugoan sa Diyos ang gisulat sukad pa sa panahon ni Moises. Ang Dekalogo, nga komon nga gitawag nga Napulo ka Sugo ug nailhan diha sa Hebreohanong Kasulatan ingong “Napulo ka Pulong,” unang gihatag nga binaba ug sa ulahi ‘gisulat pinaagi sa tudlo sa Diyos’ diha sa mga papan nga bato. (Ex 31:18; 34:28; Deu 4:13) Kini nga kasugoan gitawag nga “Mga Pulong” diha sa Deuteronomio 5:22.​—Tan-awa ang NAPULO KA PULONG.

Si Josue misulat ug dugang “mga pulong diha sa basahon sa balaod sa Diyos” ubos sa pag-inspirar sa Diyos, sama usab sa ubang matinumanong mga magsusulat sa Bibliya. (Jos 24:26; Jer 36:32) Sa kataposan kining tanang sinulat gihugpong ug maoy naglangkob sa gitawag nga Sagradong Kasulatan o Balaang Bibliya. Karong adlawa, “ang tibuok Kasulatan [nga] inspirado sa Diyos” naglakip sa tanang kanonikal nga mga basahon sa Bibliya. (2Ti 3:16; 2Pe 1:20, 21) Diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ang inspiradong pulong sa Diyos sagad gitawag lamang ingong “pulong.”​—San 1:22; 1Pe 2:2.

Daghang termino ang susamag kahulogan sa pulong sa Diyos. Pananglitan, sa Salmo 119, diin ang mga paghisgot sa “(mga) pulong” ni Jehova makita sa kapin sa 20 ka beses, makaplagan ang mga termino nga susamag kahulogan diha sa balaknong mga paralelismo​—sama sa mga termino nga balaod, mga pahinumdom, sugo, regulasyon, hudisyal nga hukom, ug mga lagda ni Jehova. Kini usab nagpakita nga ang ekspresyon nga “pulong” nagkahulogang usa ka kompletong hunahuna o mensahe.

Ang pulong sa Diyos gihubit usab sa daghang uban pang mga paagi nga naghatag niini ug mas lapad nga diwa ug kahulogan. Kini mao “ang ‘pulong’ [o “pamulong” (rheʹma)] sa pagtuo” (Rom 10:8, Int), ang “pulong [o mensahe (porma sa loʹgos)] sa pagkamatarong” (Heb 5:13), ug “ang pulong sa pagpasig-uli” (2Co 5:19). Ang pulong o mensahe sa Diyos maoy sama sa “binhi,” nga kon itanom diha sa maayong yuta, mamunga ug daghan (Luc 8:11-15); ang iyang mga pulong giingon usab nga ‘midagan nga matulin.’​—Sal 147:15.

Mga Magwawali ug mga Magtutudlo sa Pulong. Ang labing bantogang tigpasiugda ug tigpaluyo sa inspiradong pulong sa kamatuoran nga iya ni Jehova mao si Ginoong Jesu-Kristo. Iyang gipahingangha ang mga tawo tungod sa iyang mga paagi sa pagpanudlo (Mat 7:28, 29; Ju 7:46), bisan pa niana wala niya angkona ang dungog alang sa iyang kaugalingon, nga nag-ingon, “ang pulong nga inyong nadungog dili akoa, apan iya sa Amahan nga nagpadala kanako.” (Ju 14:24; 17:14; Luc 5:1) Ang matinumanong mga tinun-an ni Kristo mao kadtong nagpabilin sa iyang pulong, ug kini, sa baylo, nagpahigawas kanila gikan sa pagkawalay-kabangkaagan, patuotuo, ug kahadlok, ingon man usab gikan sa pagkaulipon sa sala ug kamatayon. (Ju 8:31, 32) Sa daghang higayon, kinahanglang mangatarongan si Jesus sa mga Pariseo, kansang mga tradisyon ug mga pagtulon-an naghimong walay pulos sa “pulong [o pahayag] sa Diyos.”​—Mat 15:6; Mar 7:13.

Dili pa igo ang pagpamati lamang sa pulong sa Diyos nga giwali, apan hinungdanon usab ang paglihok ug pagsunod sa maong mensahe. (Luc 8:21; 11:28; San 1:22, 23) Human mabansay pag-ayo alang sa ministeryo, ang mga apostoles ug mga tinun-an mituman sa pulong ug misangyaw ug nanudlo. (Buh 4:31; 8:4, 14; 13:7, 44; 15:36; 18:11; 19:10) Ingong resulta, ‘ang pulong sa Diyos padayong mikaylap, ug ang mga tinun-an padayong nagkadaghan.’​—Buh 6:7; 11:1; 12:24; 13:5, 49; 19:20.

Ang mga apostoles ug ang ilang mga kauban dili mga tigbaligya sa Kasulatan, ingon sa gihimo sa mini nga mga magbalantay. Ang ilang giwali mao ang lunsay, dili-sinambogan nga mensahe sa Diyos. (2Co 2:17; 4:2) Gisultihan ni apostol Pablo si Timoteo: “Buhata ang kutob sa imong maarangan nga itanyag ang imong kaugalingon sa Diyos ingong inuyonan, usa ka mamumuo nga walay angayng ikaulaw, nga nagagamit sa pulong sa kamatuoran sa hustong paagi.” Dugang pa, si Timoteo gisugo: “Iwali ang pulong, magmadali diha niini sa paborableng panahon, sa masamok nga panahon.” (2Ti 2:15; 4:2) Gitambagan usab ni Pablo ang Kristohanong mga asawa sa pagbantay sa ilang panggawi, “aron ang pulong sa Diyos dili mapasipalahan.”​—Tit 2:5.

Sukad nga gisupak sa Yawa ang gisulti sa Diyos didto sa tanaman sa Eden, mitungha na ang daghang satanasnong mga kaaway sa pulong sa Diyos. Daghang tawo kinsa milaban sa pulong sa Diyos ang nangamatay tungod sa pagbuhat niana, sumala sa gipamatud-an sa tagna sa Bibliya ug sa kasaysayan. (Pin 6:9) Gipamatud-an usab sa kasaysayan nga ang paglutos wala makapahunong sa pagmantala sa pulong sa Diyos.​—Flp 1:12-14, 18; 2Ti 2:9.

Ang Gahom sa Pulong ug sa Espiritu sa Diyos. Ang pulong sa Diyos adunay kusganong gahom nganha sa mga tigpatalinghog niini. Kini nagkahulogan ug kinabuhi. Gipasundayag sa Diyos ngadto sa Israel didto sa kamingawan nga “dili sa tinapay lamang mabuhi ang tawo kondili sa matag pulong gikan sa baba ni Jehova nga ang tawo mabuhi.” (Deu 8:3; Mat 4:4) Kini mao ang “pulong sa kinabuhi.” (Flp 2:16) Si Jesus namulong bahin sa mga pulong sa Diyos, ug siya miingon: “Ang mga pulong [rheʹma·ta] nga gisulti ko kaninyo maoy espiritu ug kinabuhi.”​—Ju 6:63.

Si apostol Pablo misulat: “Ang pulong [o mensahe (loʹgos)] sa Diyos buhi ug gamhanan ug mahait pa kay sa espada nga duhay-sulab ug modulot bisan hangtod sa pagbahin sa kalag ug sa espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang uyok, ug makatugkad sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.” (Heb 4:12) Kini motidlom sa kasingkasing ug magpadayag kon ang usa tinuod ba gayod nga nagkinabuhi sumala sa matarong nga mga prinsipyo.​—1Co 14:23-25.

Ang pulong sa Diyos mao ang kamatuoran ug makahimo sa pagbalaan sa usa ka tawo aron gamiton sa Diyos. (Ju 17:17) Kini makahimo sa usa ka tawo nga maalamon ug malipayon; kini makapalampos sa bisan unsang buluhaton nga gituyo sa Diyos alang niini. (Sal 19:7-9; Isa 55:10, 11) Kini bug-os nga makasangkap sa usa ka tawo alang sa tanang maayong buhat ug makatabang kaniya sa pagdaog sa usa nga daotan.​—2Ti 3:16, 17; itandi ang 1Ju 2:14.

Labot sa pagsangyaw ni Jesus kini ang giingon: ‘Ang Diyos nagdihog kaniya ug balaang espiritu ug gahom, ug gilibot niya ang kayutaan nga nagbuhat ug maayo ug nag-ayo nilang tanan nga gisakit sa Yawa; tungod kay ang Diyos uban man kaniya.’ (Buh 10:38) Nagmalamposon si apostol Pablo sa pagkabig sa mga tawo, bisan sa mga pagano, “dili pinaagig makapakombinsir nga mga pulong sa kaalam [sa mga tawo] kondili pinaagig pagpasundayag sa espiritu ug sa gahom.” (1Co 2:4) Ang mga pulong nga iyang gipamulong pinaagi sa balaang espiritu sa Diyos, nga pinasukad sa Kasulatan, ang Pulong sa Diyos, kusganong milihok aron mahimo ang pagpangabig. Iyang gisultihan ang kongregasyon sa Tesalonica: “Ang maayong balita nga among giwali wala makaplagi sa inyong taliwala uban ang mga sulti lamang apan usab uban ang gahom ug uban ang balaang espiritu ug hugot nga pagtuo.”​—1Te 1:5.

Si Juan nga Tigbawtismo miabot “uban sa espiritu ug gahom ni Elias.” Siya nakabaton sa “espiritu” ni Elias, ingong iyang panukmod ug puwersa. Ang espiritu ni Jehova nagtultol usab kang Juan, maong siya namulong bahin sa mga pulong sa Diyos, mga pulong nga naghatag ug kusganong gahom; siya nagmalamposon gayod “sa pagpabalik sa mga kasingkasing sa mga amahan ngadto sa mga anak ug sa mga dili-masinugtanon ngadto sa praktikal nga kaalam sa mga matarong, aron sa pag-andam alang kang Jehova ug usa ka katawhan nga inandam.”​—Luc 1:17.

Ang mensahe sa maayong balita gikan sa Pulong sa Diyos nga mao ang Bibliya dili gayod angayng pakamenoson. Kini nga mga pulong mas gamhanan pa kaayo kay sa bisan unsang pulong nga mahimong mugnaon o ipamulong sa mga tawo. Ang karaang mga taga-Berea gidayeg tungod kay sila “maampingong nagasusi sa Kasulatan” aron sa pagtino kon husto ba ang gitudlo sa usa ka apostol. (Buh 17:11) Ang mga ministro sa Diyos, nga nagasulti bahin sa gamhanang Pulong sa Diyos, gipalig-on ug gipaluyohan sa “gahom sa balaang espiritu.”​—Rom 15:13, 19.

“Ang Pulong” Ingong Usa ka Titulo. Diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, “ang Pulong” (Gr., ho Loʹgos) makita usab ingong usa ka titulo. (Ju 1:1, 14; Pin 19:13) Gipaila ni apostol Juan ang usa nga maoy tag-iya niini nga titulo, nga mao, si Jesus, kinsa gitawag sa ingon dili lamang panahon sa iyang ministeryo sa dinhi pa sa yuta ingong usa ka hingpit nga tawo kondili panahon usab sa iyang una-tawhanong paglungtad ingong espiritu ingon man usab human sa iyang pagbayaw ngadto sa langit.

“Ang Pulong usa ka diyos.” Mahitungod sa una-tawhanong paglungtad sa Anak, si Juan nag-ingon: “Sa sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug ang Pulong usa ka diyos.” (Ju 1:1, NW) Ang King James Version ug Douay Version mabasa: “Sa sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug Diyos ang Pulong.” Kini daw magpasabot nga ang Pulong mao ra ang Labing Gamhanan nga Diyos, samtang ang nahaunang hubad, sa Bag-ong Kalibotang Hubad, nagpakita nga ang Pulong dili mao ang Diyos, ang Labing Gamhanan nga Diyos, kondili maoy usa ka gamhanan, usa ka diyos. (Bisan ang mga maghuhukom sa karaang Israel, kinsa naghupot ug dakong gahom sa nasod, gitawag nga “mga diyos.” [Sal 82:6; Ju 10:34, 35]) Sa pagkatinuod, sa Gregong teksto, ang tinong artikulo nga ho, “ang,” makita nga nag-una sa unang “Diyos,” apan walay artikulo nga makita nga nag-una sa ikaduhang diyos.

Ang ubang mga hubad makatabang sa pagbaton sa tukmang panghunahuna. Ang interlinear nga pulong-por-pulong nga hubad sa Gregong hubad sa Emphatic Diaglott mabasa: “Sa usa ka sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug usa ka diyos ang Pulong.” Ang kauban nga teksto sa Diaglott migamit ug kapital ug gagmayng kapital nga mga letra alang sa “ang” (o “sa”) Diyos, ug migamit ug unang kapital ug dili-kapital nga mga letra alang sa ikaduhang paglutaw sa pulong nga “Diyos” diha sa tudling-pulong: “Sa Sinugdan mao ang LOGOS, ug ang LOGOS uban sa DIYOS, ug Diyos ang LOGOS.”

Kini nga mga hubad magpaluyo sa kamatuoran nga si Jesus, ingong Anak sa Diyos ug ang usa nga gigamit sa Diyos sa paglalang sa tanang uban pang mga butang (Col 1:15-20), sa pagkatinuod maoy usa ka “diyos,” usa nga gamhanan, ug adunay hiyas sa pagkagamhanan, apan dili mao ang Labing Gamhanan nga Diyos. Ang ubang mga hubad nagpabanaag niini nga panghunahuna. Ang The New English Bible nag-ingon: “Ug kon unsa ang Diyos, mao man ang Pulong.” Ang Gregong termino nga gihubad nga “Pulong” maoy Loʹgos; ug busa ang hubad ni Moffatt mabasa: “Ang Logos maoy diyos.” Ang American Translation mabasa: “Ang Pulong maoy diyos.” Ang ubang mga hubad, nga gihubad sa mga maghuhubad nga Aleman, misunod niini. Ang hubad ni Böhmer: “Kini hugot nga nabugkos uban sa Diyos, oo, kini mismo maoy diyos.” Ang hubad ni Stage: “Ang Pulong mismo maoy diyos.” Ang hubad ni Menge: “Ug Diyos (= diyos) ang Pulong.” Ug ang hubad ni Thimme: “Ug samag matang sa Diyos ang Pulong.” Kining tanan nga mga hubad nagpasiugda sa kinaiyahan sa Pulong, dili ang iyang identipikasyon uban sa iyang Amahan, ang Labing Gamhanan nga Diyos. Ingong Anak ni Jehova nga Diyos, siya nakabaton gayod ug kinaiyahan sa Diyos.​—Col 2:9; itandi ang 2Pe 1:4, diin ang “kinaiyahan nga iya sa Diyos” gisaad ngadto sa kaubang mga manununod ni Kristo.

Ang The Four Gospels​—A New Translation, ni Propesor Charles Cutler Torrey (ika-2 nga ed., 1947), nag-ingon: “Sa sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug diyos ang Pulong. Sa dihang siya sa sinugdan uban sa Diyos ang tanang butang gilalang pinaagi kaniya; kon wala siya walay linalang nga butang nga mitungha.” (Ju 1:​1-3) Matikdi nga ang termino nga nagpunting sa Pulong giespeling nga dili kapital ang unang letra, nga mao, “diyos.”

Kini nga Pulong, o Loʹgos, mao lamang ang direktang gilalang sa Diyos, ang bugtong anak sa Diyos, ug dayag nga maoy suod nga kauban sa Diyos nga kaniya ang Diyos nakigsulti sa dihang siya miingon: “Buhaton nato ang tawo sumala sa atong larawan, sumala sa atong dagway.” (Gen 1:26) Busa si Juan nagpadayon sa pag-ingon: “Kini siya sa sinugdan uban sa Diyos. Ang tanang butang milungtad pinaagi kaniya, ug walay bisan usa ka butang nga milungtad nga dili pinaagi kaniya.”​—Ju 1:2, 3.

Ang ubang mga teksto tin-awng nagpakita nga ang Pulong maoy galamiton sa Diyos nga pinaagi kaniya ang tanang ubang mga butang milungtad. Adunay “usa lamang ka Diyos nga Amahan, nga gikan kaniya ang tanang butang, . . . ug adunay usa ka Ginoo, si Jesu-Kristo, nga pinaagi kaniya ang tanang butang.” (1Co 8:6) Ang Pulong, ang Anak sa Diyos, mao “ang sinugdan sa kalalangan sa Diyos,” nga sa laing paagi gihubit ingong “ang panganay sa tanang kalalangan; tungod kay pinaagi kaniya gilalang ang tanang ubang butang sa langit ug sa yuta.”​—Pin 3:14; Col 1:15, 16.

Yutan-ong ministeryo ug langitnong kahimayaan. Sa takdang panahon nahitabo ang usa ka kausaban. Gipatin-aw ni Juan: “Busa ang Pulong nahimong unod ug mipuyo sa atong taliwala [ingong si Ginoong Jesu-Kristo], ug nakita nato ang iyang himaya, ang himaya nga ingon sa iya sa bugtong nga anak gikan sa amahan.” (Ju 1:14) Pinaagi sa pagkahimong unod, ang Pulong makita, madungog, mahikap sa mga saksing-nakakita dinhi sa yuta. Niining paagiha ang unodnong mga tawo makahimo sa direktang pagpakigkontak ug pagpakig-uban “sa pulong sa kinabuhi,” nga, matod ni Juan, “sukad pa sa sinugdan, nga among nadungog, nga among nakita sa among mga mata, nga among nasud-ong pag-ayo ug nahikap sa among mga kamot.”​—1Ju 1:1-3.

Ang hinimaya nga si Ginoong Jesu-Kristo nagpadayon sa paghupot sa titulo nga “ang Pulong,” sumala sa makita diha sa Pinadayag 19:11-16. Niini nga mga teksto, pinaagi sa usa ka panan-awon sa langit, si Juan nag-ingon nga iyang nakita ang usa ka puting kabayo nga ang nagsakay niini gitawag nga “Matinumanon ug Matuod,” “Ang Pulong sa Diyos”; ug “diha sa iyang panggawas nga besti, bisan diha sa iyang paa, siya may ngalan nga nahisulat, Hari sa mga hari ug Ginoo sa mga ginoo.”

Kon nganong ang Anak sa Diyos gitawag nga “ang Pulong.” Ang usa ka titulo sagad naghubit sa katungdanan nga gialagaran o sa buluhaton nga gihimo sa naghupot niini. Susama usab niini ang titulo nga Kal-Hatzé, nga nagkahulogang “ang tingog o pulong sa hari,” nga gihatag ngadto sa usa ka opisyal sa Abyssinia. Pinasukad sa iyang mga panaw sukad sa 1768 hangtod sa 1773, si James Bruce naghubit sa mga buluhaton sa Kal-Hatzé ingon sa mosunod. Siya mobarog dapit sa usa ka bentana nga may kortina nga sa likod niini, nga dili makita sa sulod, ang hari mamulong ngadto niini nga opisyal. Dayon iyang isulti ang mensahe ngadto sa mga tawo o sa mga hingtungdan. Busa ang Kal-Hatzé nag-alagad ingong ang pulong o tingog sa hari sa Abyssinia.​—Travels to Discover the Source of the Nile, London, 1790, Tomo III, p. 265; Tomo IV, p. 76.

Hinumdomi usab nga ang Diyos naghimo kang Aaron ingong pulong o “baba” ni Moises, nga nag-ingon: “Siya magasulti alang kanimo ngadto sa katawhan; ug mahitabo gayod nga siya magsilbi nga baba alang kanimo, ug ikaw magsilbi ingon nga Diyos ngadto kaniya.”​—Ex 4:16.

Sa susamang paagi, ang panganayng Anak sa Diyos sa walay duhaduha nag-alagad ingong Baba, o Tigpamaba, alang sa iyang Amahan, ang dakong Hari sa Walay Kataposan. Siya maoy Pulong sa Diyos sa pagpakigkomunikar alang sa paghatod ug impormasyon ug mga instruksiyon ngadto sa ubang espiritu ug tawhanong mga anak sa Maglalalang. Makataronganon ang paghunahuna nga sa wala pa moanhi si Jesus sa yuta, sa daghang okasyon sa dihang ang Diyos nakigkomunikar sa mga tawo iyang gigamit ang Pulong ingong iyang tigpamaba nga manulonda. (Gen 16:7-11; 22:11; 31:11; Ex 3:2-5; Huk 2:1-4; 6:11, 12; 13:3) Sanglit ang manulonda nga naggiya sa mga Israelinhon latas sa kamingawan ‘nagbaton sa ngalan ni Jehova,’ lagmit siya mao ang Anak sa Diyos, ang Pulong.​—Ex 23:20-23; tan-awa ang JESU-KRISTO (Una-tawhanong Paglungtad).

Aron ipakita nga siya nagpadayon sa pag-alagad ingong Tigpamaba, o Pulong, sa iyang Amahan panahon sa iyang yutan-ong ministeryo, gisultihan ni Jesus ang iyang mga mamiminaw: “Wala ako magasulti pinasukad sa akong kaugalingong pagbuot, apan ang Amahan nga nagpadala kanako naghatag kanakog sugo kon unsay akong isugilon ug isulti. . . . Busa ang mga butang nga akong ginasulti, sumala sa gisulti kanako sa Amahan, ginasulti ko usab kini sila.”​—Ju 12:49, 50; 14:10; 7:16, 17.