Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Kamingawan sa Juda—Umaw Apan Makalingaw

SA IMONG hunahuna unsa ang dagway sa kamingawan sa Juda sa Yutang Saad? Ang pipila nagahunahuna sa luag kaayo, bagang lasang. Ang uban nagahunahuna sa samag-Sahara nga desyerto uban sa dimatapos nga kabalasan.

Bisan hain niana dili mohaom sa maong kamingawan, sumala sa imong makita sa hulagway sa ibabaw. Sa maong talan-awon, ikaw nagatan-aw sa usa ka bahin sa kamingawan nga nalangkit ni Jesus. Sumala sa tradisyon gipakita ni Satanas kang Jesus “ang tanang gingharian sa kalibotan” gikan niining tuktoka, nga anaa sa daplin sa kamingawan ug nagabantaaw sa punog palma nga siyudad sa Jerico sa Walog sa Jordan sa sidlakan.​—Mateo 3:1; 4:1-11.

Gikan sa maong amihanan-sidlakang bahin, ang kamingawan sa Juda moabot paubos ubay sa kasadpang kiliran sa Patayng Dagat. Makatabang nimo ang paghanduraw niining dapita kon motan-aw ka sa mapa sa hapin sa 1989 Calendar of Jehovah’s Witnesses. (Ang kalendaryo duna say dakong bersiyon sa hulagway sa ibabaw.) Ang kamingawan (16 ngadto 24 kilometros ang gilapdon) anaa sa sidlakang mga bakilid sa kabukiran sa Judea, abot sa baybayon sa Dagat nga Pula.

Ang maong kabukiran nagababag sa kadaghanan sa kabasaon nga nagagikan sa Dagat Mediteranyo. Busa ang humok, umaw puting kabungtoran sa sidlakanhong kiliran diyutay rag ulan nga madawat gawas sa mga bulan sa tingtugnaw sa Nobyembre ug Disyembre. Sa maong panahon ang balili manurok, nga makapaarang sa mga panon sa mga karnero sa pagsibsib dinhi. Busa, “ang batong mga toril sa karnero” nga gihisgotan sa 1 Samuel 24:3 mohaom sa maong rehiyon.

Ang balili nga nagatubo dinhi dili molungtad ug dugay. Ang mga hangin sa sidlakan gikan sa desyerto sa dili madugay maghimo sa berde nga layang brawon. Nagailustrar kinig maayo sa matagnaong komento: “Ang lunhaw nga balili nagakalaya, ang bulak nagakalawos; apan ang pulong sa atong Diyos, kini magapabilin sa panahong walay tino.”​—Isaias 40:8; 1 Pedro 1:24, 25.

Tingali gihinuktokan ni Jesus kining tekstoha samtang naglaaglaag niining kamingawana sa 40 ka adlaw ug 40 ka gabii. Hunahunaa kon unsay gibati ni Jesus ilalom sa naglagiting nga adlaw nga nagmakmak sa walay-kahoy nga kabatoan ug mga pangpang. (Isaias 32:2) Hisabtan gayod nga human niadto “ang mga manulonda nangabot ug nag-alagad kaniya”!​—Mateo 4:1-11.

Tungod sa pagkaumaw ug kawalay nagpuyo, ang kamingawan sa Juda kasagarang gigamit nga usa ka dapit nga dalangpanan. Sa mikalagiw gikan sa nasukong si Haring Saul, si David nakakaplag ug panalipod didto, nga nagbatbat niana ingong “usa ka yuta nga uga ug malaay, nga walay tubig.” (Salmo 63:1 ug superskripsiyon; 1 Samuel 23:29) Sa usa ka panahon siya mitago sa usa ka langob, tingali sama sa Umm Qatafa nga Langob sa Wadi Khareitun (usa ka walog nga nagagikan sa silangan sa Bethlehem paingon sa Patayng Dagat). (Hebreohanon 11:32, 38) Sa maong talan-awon gikan sa langob, imong makita sa ubos nga tuo ang pila ka itom nga karnero nga nanibsib sa nakatag nga mga tanom.

Si David didto sa usa ka langob sa rehiyon sa En-gedi sa dihang si Saul misulod tungod sa sugo sa lawas. Bisan pag giputol ni David ang sidsid sa kupo ni Saul, siya dili makadaot sa “dinihogan ni Jehova.” Sa ulahi gitawag ni David si Saul, tingali sa dihang ang hari didto na sa ubos taliwala sa dagayang kadahonan. (1 Samuel 24:1-22) ‘Dagayang kadahonan dinhi?’ basin mahibulong ka.

Oo, kon adunay igong tubig, kini nga kamingawan mahimong molambo. Ang En-gedi usa ka pananglitan. Ang tubig nga mosuhot agi sa bangagong bato mogawas ingong mga tubod ug mga busay niining waloga nga mobukas ngadto sa kasadpang baybayon sa Patayng Dagat. Kini nagahimo sa En-gedi nga usa ka lasang, nga tugob sa mga tanom. Sa pagduaw didto, imong hikaplagan ang daghang matang sa mga bulak ug mga prutas. Basin makakita ka usab ug lasangnong kinabuhi, nga nagkadaiya gikan sa rock badgers ngadto sa mga kanding sa bukid; duna ganiy mga leopardo sa dapit!​—1 Samuel 24:2; Awit ni Solomon 1:14.

Nga ang umawng kamingawan sa Juda mahimong lunhaw kaayo makahatag ug katugob sa atong pagsabot sa panan-awon ni Ezekiel bahin sa tubig nga nagaagos gikan sa templo sa Jerusalem. Ang agos midako hangtod nga kini maoy usa ka suba nga nagpaingon sa silangan ngadto sa kamingawan sa Juda. Unsay epekto? Si Ezekiel misulat: “Aw, tan-awa! sa pangpang sa suba dihay daghang kakahoyan . . . Ug ang ilang mga bunga maoy alang sa pagkaon ug ang ilang mga dahon alang sa pagpanambal.” Ang tubig miagos paingon sa Patayng Dagat, nga nag-ayo bisan sa katubigan niining walay kinabuhi.​—Ezekiel 47:1-12; Isaias 35:1, 6, 7.

Busa, bisan pag ang kamingawan sa Juda may pagkaumaw ug awaaw, kini usab makalingawng rehiyon sa mga kaatbang nga gihisgotan sa daghang asoy sa Bibliya.​—Lucas 10:29-37.

[Kapsiyon sa panid 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Kapsiyon sa panid 17]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.