Pagpahulam ug Kuwarta sa Isigka-Kristohanon

SI Pedro ug Carlos maoy suod nga mga higala.a Sila maoy kaubang mga Kristohanon, ug ang ilang tagsatagsang mga pamilya nakapahimulos ug mainit nga panag-ubanay sa usag usa. Busa sa dihang si Carlos nanginahanglag kuwarta alang sa iyang negosyo, si Pedro wala magpanuko sa pagpahulam sa iyang kuwarta kaniya. “Kay suod man kita nga mga higala,” miingon si Pedro, “dili ako magsapayan niana.”

Apan, sa milabay ang duha lamang ka bulan, nahapay ang negosyo ni Carlos ug mihunong ang pagbayad. Nakurat na lamang si Pedro sa pagkasayod nga ang dakong bahin sa kuwartang iyang gihulam gigamit sa pagbayad sa mga utang gawas sa negosyo ug sa pagbayad sa maluhong estilo sa kinabuhi. Ang maong suliran wala masulbad sa katagbawan ni Pedro bisan human sa usa ka tuig nga mga pagduaw ug mga sulat. Tungod sa kalagot, si Pedro midangop sa awtoridad ug gipabilanggo si Carlos​—ang iyang higala ug Kristohanong igsoon.b Husto ba kadto nga lakang nga himoon? Atong tan-awon.

Ang dili-pag-uyonay ug dipagsinabtanay labot sa giutang nga kuwarta maoy kasagarang hinungdan sa pagkadaot sa panaghigalaay sa mga tawo sa tibuok kalibotan. Usahay hinungdan pa kini sa panag-away tali sa isigka-Kristohanon. Diha sa daghang kayutaan lisod ang pag-utang sa bangko, busa komun sa mga tawo nga nagkinahanglag puhonan sa pagduol sa mga higala ug mga paryente. Apan, ang makaguol nga naagoman ni Pedro ug Carlos, nag-ilustrar nga gawas lamang nga maampingong sundon ang mga prinsipyo sa Bibliya sa nanghulam ug sa nagpahulam, ang seryosong mga suliran mobangon. Nan, unsa ang hustong paagi nga dumalahon ang hangyo sa paghulam diha sa isigka-Kristohanon?

Banabanaa ang Kabayaran sa Paghulam

Wala idasig sa Bibliya ang wala kinahanglanang pagpanghulam. “Ayaw kamo pag-utang ug bisan unsa kang bisan kinsa, gawas sa paghigugmaay sa usag usa,” mitambag si apostol Pablo. (Roma 13:8) Busa sa dili pa mangutang, banabanaa ang kabayaran sa pagbuhat niana. (Itandi ang Lucas 14:28.) Gikinahanglan ba gayod ang paghulam ug kuwarta? Kini ba may kalabotan sa pagpatunhay sa imong panginabuhian aron nga masustentohan ang imong pamilya? (1 Timoteo 5:8) O nalangkit ba ang kadalo​—tingali usa ka tinguha nga magkinabuhing mas maluho?​—1 Timoteo 6:9, 10.

Ang laing hinungdanong butang mao kon ang pagpanghulam mopugos kanimo sa pagtrabaho ug hataas nga mga oras ug tingalig mapasagdan ang mga tigom ug pag-alagad sa kanataran. Lain pa, andam ka ba gayod nga ipameligro ang kuwarta sa uban? Komosta kon ang negosyo o patigayon mahapay? Hinumdomi, “ang daotan mangutang ug dili mobayad.”​—Salmo 37:21.

‘Pagsultig Tinuod’ Ngadto sa mga Tigpahulam

Human palandonga ang maong mga butang, tingali bation gihapon nimo nga ang pagpangutang alang sa negosyo gikinahanglan. Kon kini dili mabatonan sa sekular nga paagi, dili sayop ang pagduol sa isigka-Kristohanon, kay kasagarang modangop man kita sa mga higala sa panahon sa panginahanglan, sama sa giingon ni Jesus sa Lucas 11:5. Apan ikaw angay gayod nga “mosulti sa tinuod.” (Efeso 4:25) Sa pagkamatinud-anon ipatin-aw ang tanang kamatuorang nalangkit​—lakip ang mga risgo, hasta sab ang daw halayong mahitabo. Ug ayaw kasuko kon ang umaabot nga tigpahulam mobangon ug daghan prangkang mga pangutana aron siya makaseguro nga siya nakasabot gayod.c

Pagsulti ba sa tinuod ang paghulam alang sa usa ka katarongan ug unya gamiton ang kuwarta alang sa lain? Dili gayod. Ang usa ka magbabangko sa Latin-Amerika miingon: “Kanselahon sa bangko ang imong pag-utang, ug kon ikaw dili dayon makabayad, sila mokuhag mando sa korte aron imbargohon ang imong mga kabtangan.” Kon ang kuwarta gipahulam sa katarongan nga kini makapadako sa ganansiya sa usa ka negosyo, ang paggamit niini sa laing katuyoan sa pagkatinuod nagakuha sa nagpahulam sa iyang kasegurohan nga ang utang mabayran. Tinuod, tingali wala kay kahadlokan nga masilotan sa balaod kon manghulam gikan sa isigka-Kristohanon. Bisan pa niana, “ang nanghulam ulipon sa nagpahulam,” ug ikaw dunay obligasyon nga magmatinud-anon kaniya.​—Proverbio 22:7.

Pagpadapat sa Bulawanong Lagda Diha sa Negosyo

Si Jesus miingon: “Tungod niini, buhati ang mga tawo sa bisan unsa nga buot ninyo nga ilang pagabuhaton kaninyo.” (Mateo 7:12) Pagkahinungdanon nga kining lagdaa maoy mangibabaw kon kita makignegosyo sa isigkamagtutuo! Pananglitan, unsay imong reaksiyon kon dili ka pautangon sa imong igsoon? Ikaw ba mobating iyang gibudhian ang inyong panaghigala? O tahuron ba nimo ang iyang katungod nga dili magpautang, nahibalo nga tingalig kinahanglan niya ang iyang kuwarta o kaha nakapanan-aw sa mga risgo nga mas seryoso kay sa imoha? Siya tingali matinud-anong nagduhaduha sa imong katakos sa pagpalakaw ug kuwarta nga epektibo. Sa maong kahimtang, ang iyang pagbalibad tingalig praktikal ug mahigugmaon.​—Proverbio 27:6.

Kon ang usa ka higala mouyon nga magpahulam kanimo ug kuwarta, ang mga detalye kinahanglang ilatid diha sa usa ka sinulat, lakip kon pila ang giutang, kon asa ipadapat ang kuwarta, unsa ang garantiya sa utang, ug kon sa unsang paagi ug kanus-a kini bayran. Sa pila ka kaso maalamon gani nga himoon o tan-awon ang kontrata sa usa ka abogado ug ipanotaryo sa mga awtoridad. Bisan pa, dihang pirmado na ang kasabotan, “himoa ang imong Oo nga Oo, ang imong Dili nga Dili.” (Mateo 5:37) Ayawg dahoma ang kaayo sa imong higala pinaagig pagpakyas nga barogan ang imong kaakohan kaniya nga sama ka seryoso nga buhaton nimo ngadto sa usa ka bangko.

Mainampingong mga Tigpahulam

Komosta kon ikaw giduol aron utangan? Nagadepende kini ug dako sa mga sirkumstansiya nga nalangkit. Pananglitan, ang usa ka Kristohanong igsoon tingali, bisag dili iyang sayop, napildihan sa panalapi. Kon ikaw dunay kahinguhaan sa pagbuhat sa ingon, ang Kristohanong gugma motukmod kanimo sa ‘paghatag kaniya sa mga panginahanglan sa iyang lawas.’​—Santiago 2:15, 16.

Pagkadili-mahigugmaon nga pahimuslan ang kalisod sa igsoon pinaagi sa pagsukot kaniya ug tubo sa maong kahimtang! Miagda si Jesus: “Padayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway, ug buhati silag maayo, ug pahulama sila nga walay tubo, nga dili magpaabot ug bisan unsa gikan kanila.”​—Lucas 6:35; itandi ang Levitico 25:35-38.

Apan, komosta kon ikaw sa yano gihangyo sa pagpamuhonan sa usa ka palakaw sa negosyo o kaha hulaman? Sa katibuk-an, ang maong mga butang angay tagdon ingong mga negosyo. Ang Bibliya klarong nagpasidaan, nga nagtambag: “Ayaw paisip nga usa ka kanila nga naglamanohay, usa kanila nga maoy magapanubag sa mga utang.”​—Proverbio 22:26.

Kon kana ang kahimtang, tinoa una kon ikaw makaarang ba gayod nga mamuhonan. Mopahinabo ba kaha kinig kapildihan sa imong panalapi kon mahapay ang negosyo o ang nangutang dili makabayad sa utang sa hustong panahon? Kon makaarang ka sa pagpautang ug may ganansiya, may katungod ka usab nga moambit sa ganansiya pinaagi ug pagsingil sa makataronganong tubo alang sa giutang diha kanimo. (Itandi ang Lucas 19:22, 23.) Ang Proverbio 14:15 nagpasidaan: “Ang dili alisto motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang maalamon magbantay sa iyang mga lakang.” Ang pipila sa kasagaran alistong mga negosyante nangarisgo sa dihang nakignegosyo sa isigka-Kristohanon. Ang lit-ag sa taas nga tubo maoy nakadani sa pipila sa dinanghag nga mga pamuhonan nga tungod niini napildihan sa ilang kuwarta ug sa ilang panaghigalaay uban sa isigka-Kristohanon.

Makaiikag, tagdon gayod sa mga magbabangko ang tulo ka butang sa pagtimbangtimbag sa risgo sa pagpautang: (1) ang kinaiya sa tawong nangutang, (2) ang iyang katakos sa pagbayad, ug (3) ang mga kondisyon nga naglungtad sa iyang linya sa negosyo. Dili ba pagpakitag “praktikal nga kaalam” ang pagtimbang sa mga butang nga sama niini kon maghunahunang ipahulam ang imong gihagoang kuwarta ngadto sa usa ka tawo?​—Proverbio 3:21.

Pananglitan, unsay dungog sa igsoong nangutang? Siya ba nailhang kasaligan ug kapiyalan o danghag ug mabalhinon? (Itandi ang 1 Timoteo 3:7.) Kon buot niyang padak-on ang iyang negosyo, siya ba milampos na sa paghimo niini? (Lucas 16:10) Kon wala, ang praktikal nga pagpaluyo sa pagdumala sa iyang kuwarta basin mas makatabang pa sa kadugayan kay sa pagpahulam kaniya ug kuwarta nga hayan dili-madumalag maayo.

Ang laing butang mao ang katakos sa igsoon sa pagbayad. Unsay iyang kinitaan? Unsa pay iyang mga utang? Makataronganon lamang nga siya angay moprangka kanimo. Bisan pa, ang Kristohanong gugma kinahanglang mangibabaw gihapon. Pananglitan, tingali gusto nimo nga may garantiya ang utang pinaagi sa mga kabtangan sa igsoon nga ikabaligya. Ang Kasugoan ni Moises nagdili sa pag-imbargo sa panginabuhian sa usa ka tawo o sa iyang pangunang mga kabtangan aron lang may garantiya ang utang. (Deuteronomio 24:6, 10-12) Busa, usa ka igsoon sa Habagatang Amerika nga usa ka negosyante miingon nga siya magpautang lamang ug katunga sa kantidad sa ikabaligyang mga kabtangan sa usa ka igsoon. “Ug wala nako isipa ang mga gamit sa iyang negosyo o ang iyang balay ingong ikabaligyang kabtangan,” siya miingon. “Ako dili gayod makahimo sa pagpapahawa sa akong igsoon diha sa iyang balay ug imbargohon ang iyang balay aron lang mabawi nako ang akong kuwarta.”

Sa kataposan, kinahanglan sa realistiko palandongon mo ang katibuk-ang mga kahimtang sa negosyo sa inyong gipuy-an. Kita nagkinabuhi na “sa kataposang mga adlaw,” diin ang mga tawo “mga mahigugmaon sa salapi, . . . mga mabudhion.” (2 Timoteo 3:1-4) Samtang ang imong higala ug igsoon basig matinud-anon, ang iyang mga kasosyo, empliyado, ug kustomer basig dili. Ingong usa ka Kristohanon, siya dili makadangop sa panghiphip ug pagpamakak​—mga taktika nga gamiton sa iyang mga kakompetensiya alang sa ilang bentaha. Palandongon usab ang mga kadaot sa “panahon ug sa wala damhang panghitabo.” (Ecclesiastes 9:11) Ang bili sa baligya basig kalit nga mous-us. Ang kusog nga implasyon makahapay sa negosyo o makapapha sa bili sa imong giutang. Ang pagpangawat, aksidente, bandalismo, ug mga kadaot maoy dili maayong kamatuoran usab sa negosyo. Palandongon gayod nimo kining mga butanga sa paghimo sa imong desisyon.

Kapakyasan

Usahay, bisan pa sa tanang mga panagana, ang usa ka Kristohanon sa yano dili makabayad sa iyang utang. Ang Bulawanong Lagda moagda kaniya sa pakigkomunikar kanunay sa iyang giutangan. Tingali ginagmay nga mga pagbayad lamang ang mahimo sa usa ka panahon. Bisan pa, ang usa ka Kristohanon kinahanglang dili mobati nga ang ginagmay nga pagbayad mopahigawas kaniya gikan sa paghimog tinuod nga mga sakripisyo aron tumanon ang iyang mga kaakohan. (Salmo 15:4) Ang usa ka Kristohanon nga nagpautang obligado usab nga magpakitag gugma. Kon gibati niyang siya gitikasan, siya makapadapat sa tambag sa Mateo 18:15-17.

Maylabot sa sekular nga mga awtoridad, sama sa gibuhat ni Pedro sa kaso nga gihisgotan sa sinugdan, dili kaayo ikarekomendar. Miingon si apostol Pablo: “Kamo ba kon may sumbong batok sa lain modangop sa mga hukmanan atubangan sa mga tawong dili-matarong, ug dili hinoon atubangan sa mga balaan? . . . Tinuod ba nga diha kaninyo walay bisan usa ka tawo nga may igong kaalam nga makamaong mohusay sa iyang mga igsoon, apan magkihaay hinoon sa igsoon batok sa iyang igsoon, ug magpahusay atubangan sa mga dili-magtutuo? Sa pagkamatuod, kapildihan kini alang kaninyo sanglit kamo nagkihaay man ang usa batok sa usa. Nganong dili na lang kamo palupig? Nganong dili na lang kamo palimbong?”​—1 Corinto 6:1-7.

Tingali dunay pipila ka mga situwasyon​—sama sa dili-magtutuo nga kasosyo sa negosyo, mga tigsuplay nga tagagawas, o mga butang maylabot sa seguro—​mopatim-aw nga kinahanglang mahusay diha sa sekular nga korte o pinaagi sa usa ka ahensiya sa kagamhanan. Apan sa kadaghanang kaso, ang Kristohanon mopalabi na lamang nga mag-antos sa kapildihan sa panalapi kay sa ipaagom ang kongregasyon sa kaulawan sa pagkiha sa usa ka igsoon tungod sa wala kabayri nga utang.

Sa kadaghanang mga kaso ang maong alaot nga mga sangpotanan mahimong malikayan. Sa unsang paagi? Sa dili pa magpahulam o manghulam sa usa ka igsoon, sayra ang posibleng mga kapeligrohan. Magmaampingon ug magmaalamon. Labaw sa tanan, “Himoa ang tanan ninyong mga palakaw,” lakip ang mga palakaw sa negosyo, “diha sa gugma.”​—1 Corinto 16:14.

[Mga footnote]