‘Sa Ngalan sa Balaang Espiritu’
“Busa panglakaw kamo ug paghimog mga tinun-an sa katawhan sa tanang kanasoran, nga magabawtismo kanila sa ngalan sa . . . balaang espiritu.”—MATEO 28:19.
1. Unsang bag-ong pamulong ang gigamit ni Juan Bawtista maylabot sa balaang espiritu?
SA TUIG 29 sa atong Komong Panahon, aktibo si Juan Bawtista sa Israel sa pag-andam ug usa ka dalan alang sa Mesiyas, ug sa lakat sa iyang ministeryo, siya nagpahayag ug bag-o nga butang mahitungod sa balaang espiritu. Siyempre, ang mga Hudiyo nahibalo na kon unsay gisulti sa Hebreohanong Kasulatan mahitungod sa espiritu. Bisan pa niana, mahimong sila natingala sa dihang si Juan miingon: “Ako, sa akong bahin, magabawtismo kaninyo pinaagi sa tubig tungod sa inyong paghinulsol; apan ang usa nga moabot sunod kanako . . . magabawtismo kaninyo pinaagi sa balaang espiritu.” (Mateo 3:11) Ang ‘bawtismo pinaagi sa balaang espiritu’ maoy usa ka bag-ong pamulong.
2. Unsang bag-ong pamulong nga naglangkit sa balaang espiritu ang gipailaila ni Jesus?
2 Si Jesus mao ang usa nga moabot. Panahon sa iyang pagkinabuhi sa yuta, walay aktuwal nga gibawtismohan si Jesus pinaagi sa balaang espiritu, bisan pag sa makadaghan siya naghisgot sa espiritu. Dugang pa, tapos sa iyang pagkabanhaw, naghisgot siya sa balaang espiritu sa lain pang bag-ong paagi. Siya nag-ingon sa iyang mga tinun-an: “Busa panglakaw kamo ug paghimog mga tinun-an sa katawhan sa tanang kanasoran, nga magabawtismo kanila sa ngalan sa Amahan ug sa Anak ug sa balaang espiritu.” (Mateo 28:19) Ang pamulong “sa ngalan sa” nagkahulogang “sa pag-ila sa.” Ang bawtismo sa tubig sa pag-ila sa Amahan, sa Anak, ug sa balaang espiritu lahi sa bawtismo sa balaang espiritu. Kadto usab usa ka bag-ong pamulong nga naglangkit sa balaang espiritu.
Bawtismohan sa Balaang Espiritu
3, 4. (a) Kanus-a nahitabo ang unang mga bawtismo sa balaang espiritu? (b) Gawas sa pagbawtismo kanila, sa unsang paagi ang balaang espiritu milihok alang sa mga tinun-an ni Jesus sa Pentekostes 33 K.P.?
3 Mahitungod sa bawtismo sa balaang espiritu, si Jesus misaad sa iyang mga tinun-an sa dayon na sa iyang pagkayab: “Kamo pagabawtismohan sa balaang espiritu dili na daghang adlaw tapos niini.” (Buhat 1:5, 8) Wala madugay human niadto kanang saara natuman. Ang balaang espiritu mikunsad diha sa mga 120 ka tinun-an nga nagtigom sa usa ka lawak sa itaas sa Jerusalem samtang si Jesus, gikan sa langit, naghimo sa iyang unang mga pagbawtismo sa balaang espiritu. (Buhat 2:1-4, 33) Unsay sangpotanan? Ang mga tinun-an nahimong bahin sa espirituwal nga lawas ni Kristo. Sumala sa gipatin-aw ni apostol Pablo, “pinaagi sa usa ka espiritu [sila] nga tanan gibawtismohan ngadto sa usa ka lawas.” (1 Corinto 12:13) Sa samang panahon, sila gidihogan aron mahimong umaabot nga mga hari ug mga saserdote sa langitnong Gingharian sa Diyos. (Efeso 1:13, 14; 2 Timoteo 2:12; Pinadayag 20:6) Ang balaang espiritu nagsilbi usab nga usa ka pangunang timri ug timaan nianang mahimayaong umaabot nga panulondon, apan dili lamang kana.—2 Corinto 1:21, 22.
4 Pila ka tuig nga sayosayo, si Jesus miingon kang Nicodemo: “Gawas nga ang usa igaanak pag-usab, siya dili makakita sa gingharian sa Diyos. . . . Gawas ang usa igaanak gikan sa tubig ug espiritu, siya dili makasulod sa gingharian sa Diyos.” (Juan 3:3, 5) Niadtong panahona 120 ka tawo gianak pag-usab. Pinaagi sa balaang espiritu, sila gisagop ingong espirituwal nga mga anak sa Diyos, nga mga igsoon ni Kristo. (Juan 1:11-13; Roma 8:14, 15) Kadtong tanan nga kalihokan sa balaang espiritu sa linain nilang paagi labawng katingalahan kay sa mga milagro. Dugang pa, lahi sa kas-a mahitabong mga milagro, ang balaang espiritu wala mohunong sa dihang namatay ang mga apostoles apan nagpadayong aktibo sa maong paagi hangtod mismo sa atong adlaw. Nakapribilehiyo ang mga Saksi ni Jehova nga anaa sa tunga nila ang kataposang bahin sa bawtismado-sa-espiritu nga mga sakop sa lawas ni Kristo, ug kini sila nagaalagad nga “matinumanon ug maalamong ulipon” nga nagataganag espirituwal nga pagkaon sa iyang hustong panahon.—Mateo 24:45-47.
Bawtismohan “sa Ngalan sa . . . Balaang Espiritu”
5, 6. Sa unsang paagi ang unang mga bawtismo sa balaang espiritu mitultol sa mga bawtismo sa tubig?
5 Apan unsa man ang bahin sa gisaad nga bawtismo sa tubig sa ngalan sa Amahan, sa Anak, ug sa balaang espiritu? Kadtong unang mga tinun-an nga nabawtismohan sa espiritu wala makaagi sa maong bawtismo sa tubig. Sila nakadawat na sa bawtismo sa tubig ni Juan, ug sanglit kadto gidawat ni Jehova niadtong linaing panahon, dili na kinahanglan nga sila magpabawtismo pag-usab. Apan sa Pentekostes 33 K.P., usa ka dakong panon sa mga kalag ang nagdawat sa bag-ong bawtismo sa tubig. Sa unsang paagi nahitabo kadto?
6 Ang bawtismo sa 120 sa balaang espiritu giduyogan ug kusog nga dahunog nga nakapadani sa panonpanon. Sila natingala sa pagkadungog sa mga tinun-an nga nagsulti sa mga dila, nga mao, diha sa langyawng mga pinulongan nga hisabtan niadtong presente. Gisaysay ni apostol Pedro nga ang maong milagro maoy pamatuod nga ang espiritu sa Diyos gibubo na ni Jesus, kinsa gibanhaw gikan sa mga patay ug niadto naglingkod na sa tuong kamot sa Diyos sa langit. Si Pedro nagdasig sa iyang mga mamiminaw: “Pahibaloa sa tino ang tibuok balay sa Israel nga ang Diyos naghimo niya nga Ginoo ug Kristo, kining Jesus nga inyong gilansang.” Unya siya mitapos pinaagi sa pag-ingon: “Paghinulsol kamo, ug ang matag usa kaninyo magpabawtismo sa ngalan ni Jesu-Kristo alang sa kapasayloan sa inyong mga sala, ug inyong madawat ang balaang gasa nga balaang espiritu.” Mga 3,000 ka kalag misanong.—Buhat 2:36, 38, 41.
7. Sa unsang paagi ang 3,000 nga nabawtismohan sa Pentekostes 33 K.P. nabawtismohan sa ngalan sa Amahan, sa Anak, ug sa balaang espiritu?
7 Ikaingon ba nga sila gibawtismohan sa ngalan sa (sa pag-ila sa) Amahan, sa Anak, ug sa balaang espiritu? Oo. Bisan pag si Pedro wala magsugo nila nga magpabawtismo sa ngalan sa Amahan, giila na nila si Jehova ingong Soberanong Ginoo, sanglit sila kinaiyanhong mga Hudiyo, mga sakop sa nasod nga napahinungod Kaniya. Si Pedro miingon: ‘Magpabawtismo kamo sa ngalan sa Anak.’ Busa ang ilang bawtismo nagkahulogan sa ilang pag-ila kang Jesus ingong Ginoo ug Kristo. Sila karon iyang mga tinun-an ug nagdawat nga ang kapasayloan sa mga sala sukad niadto maoy pinaagi kaniya. Sa kataposan, ang bawtismo maoy sa pag-ila sa balaang espiritu, ug kadto nahimo ingong tubag sa saad nga sila makadawat sa espiritu ingong walay-bayad nga gasa.
8. (a) Dugang sa bawtismo sa tubig, unsang laing bawtismo ang nadawat sa dinihogang mga Kristohanon? (b) Kinsa gawas pa sa 144,000 ang nagdawat ug bawtismo sa tubig sa ngalan sa balaang espiritu?
8 Kadtong gibawtismohan sa tubig sa adlaw sa Pentekostes sa 33 K.P. nabawtismohan usab sa espiritu, kay gidihogan ingong umaabot nga mga hari ug mga saserdote sa langitnong Gingharian. Sumala sa basahong Pinadayag, 144,000 lamang sila. Busa kadtong nabawtismohan sa balaang espiritu ug sa kataposan ‘natimrihan’ ingong mga manununod sa Gingharian may gidaghanon lamang nga 144,000. (Pinadayag 7:4; 14:1) Bisan pa niana, ang tanang bag-ong tinun-an—bisan unsay ilang paglaom—bawtismohan diha sa tubig sa ngalan sa Amahan, sa Anak, ug sa balaang espiritu. (Mateo 28:19, 20) Nan, unsay ipasabot sa bawtismo sa ngalan sa balaang espiritu alang sa tanang Kristohanon, kon kaha sakop sa “gamayng panon” o sa “ubang mga karnero”? (Lucas 12:32; Juan 10:16) Sa dili pa kana tubagon, matikdan nato ang pipila sa mga kalihokan sa espiritu sa Kristohanong panahon.
Ang mga Bunga sa Espiritu
9. Unsang kalihokan sa balaang espiritu ang hinungdanon alang sa tanang Kristohanon?
9 Usa ka hinungdanong kalihokan sa balaang espiritu maoy sa pagtabang nato sa pag-ugmad sa Kristohanong mga personalidad. Tinuod, tungod sa pagkadili-hingpit dili kita makalikay sa pagpakasala. (Roma 7:21-23) Apan sa dihang kita sinserong maghinulsol, si Jehova magpasaylo kanato pinasukad sa halad ni Kristo. (Mateo 12:31, 32; Roma 7:24, 25; 1 Juan 2:1, 2) Dugang pa, si Jehova nagadahom nga kita makigbisog batok sa atong kiling nga makasala, ug ang balaang espiritu nagatabang nato sa pagbuhat niini. “Magpadayon sa paglakaw pinaagi sa espiritu,” matud ni Pablo, “ug kamo dili magabuhat sa unodnong tinguha.” (Galacia 5:16) Si Pablo mipadayon sa pagpakita nga ang espiritu makapatungha sa labing maayong mga hiyas diha kanato. Siya misulat: “Ang mga bunga sa espiritu mao ang gugma, kalipay, pakigdait, hataas-nga-pailob, kalulot, pagkamaayo, pagtuo, kalumo, pagpugong-sa-kaugalingon.”—Galacia 5:22, 23.
10. Sa unsang paagi ang mga bunga sa espiritu maugmad diha sa usa ka Kristohanon?
10 Sa unsang paagi gipaposible sa espiritu ang maong mga bunga diha sa usa ka Kristohanon? Dili kini mahitabo nga awtomatiko tungod lang kay kita dedikado ug bawtismadong mga Kristohanon. Kinahanglang kita maningkamot niana. Apan kon kita makig-uban sa ubang mga Kristohanon nga nagapadayag sa maong mga hiyas, kon kita moampo sa Diyos alang sa iyang espiritu aron tabangan kita sa pag-ugmad ug tinong mga hiyas, kon kita magalikay sa daotang mga kauban ug magtuon sa Bibliya alang sa tambag ug maayong mga panig-ingnan, nan ang mga bunga sa espiritu mouswag diha kanato.—Proverbio 13:20; 1 Corinto 15:33; Galacia 5:24-26; Hebreohanon 10:24, 25.
Gitudlo sa Balaang Espiritu
11. Sa unsang paagi ang mga ansiano gitudlo sa balaang espiritu?
11 Si Pablo, sa dihang nakigsulti sa mga ansiano sa Efeso, mipailaila sa laing kalihokan sa balaang espiritu sa dihang miingon siya: “Tagda ang inyong kaugalingon ug ang tibuok panon, nga taliwala niana gitudlo kamo sa balaang espiritu ingong mga magtatan-aw, sa pagbantay sa kongregasyon sa Diyos, nga iyang gipalit pinaagi sa dugo sa iyang kaugalingong Anak.” (Buhat 20:28) Oo, ang mga magtatan-aw sa kongregasyon, o mga ansiano, gitudlo sa balaang espiritu. Sa unsang paagi? Sa pagkaaging ang tinudlong mga ansiano kinahanglang makakab-ot sa mga kuwalipikasyon nga gilaraw diha sa dinasig nga Bibliya. (1 Timoteo 3:1-13; Tito 1:5-9) Maugmad nila ang maong mga kuwalipikasyon pinaagi lamang sa tabang sa balaang espiritu. Dugang pa, ang lawas sa mga ansiano nga nagarekomendar ug bag-ong ansiano magaampo alang sa giya sa balaang espiritu sa pag-ila kon kaha siya nakakab-ot ba sa mga kuwalipikasyon o wala. Ug ang aktuwal nga pagtudlo gihimo ilalom sa pagdumala sa dinihogan-sa-espiritung matinumanon ug maalamong ulipon.
Magpagiya sa Espiritu
12. Sa unsang paagi ang espiritu makaimpluwensiya kanato pinaagi sa Bibliya?
12 Giila sa mga Kristohanon nga ang Balaang Kasulatan gisulat ubos sa impluwensiya sa balaang espiritu. Busa, kana ilang ginasusi pag-ayo alang sa dinasig-sa-espiritu nga kinaadman, sama sa una-Kristohanong mga saksi ni Jehova. (Proverbio 2:1-9) Sila nagabasa niana, nagapalandong niana, ug nagapagiya sa ilang kinabuhi niana. (Salmo 1:1-3; 2 Timoteo 3:16) Sa ingon sila gitabangan sa espiritu sa ‘pagtugkad sa laglom nga mga butang sa Diyos.’ (1 Corinto 2:10, 13; 3:19) Ang paggiya sa mga alagad sa Diyos niining paagiha maoy usa ka hinungdanong kalihokan sa espiritu sa Diyos sa atong panahon.
13, 14. Unsay gigamit ni Jesus sa pag-atubang sa mga suliran sa kongregasyon, ug sa unsang paagi ginabuhat niya ang sama karong adlawa?
13 Dugang pa, sa basahong Pinadayag, ang nabanhawng Jesus nagpadalag mga mensahe ngadto sa pito ka kongregasyon sa Asia Minor. (Pinadayag, kapitulo 2 ug 3) Diha niana gibutyag niya nga iyang gisusi ang mga kongregasyon ug nailhan ang ilang espirituwal nga kahimtang. Ang pipila, iyang nakaplagan, naghatag ug maayong panig-ingnan sa pagtuo. Sa uban, ang mga ansiano nagtugot sa pagkabahinbahin, imoralidad, ug pagkadagaang sa pagdaot sa panon. Ang kongregasyon sa Sardis, gawas lang sa pila ka matinumanong kalag, maoy patay sa espirituwal. (Pinadayag 3:1, 4) Giunsa pag-atubang ni Jesus ang maong mga suliran? Pinaagi sa balaang espiritu. Sa naghatag ug tambag ngadto sa pito ka kongregasyon, ang mensahe ni Jesus natapos sa matag kaso sa pamulong: “Ang may igdulongog magpatalinghog sa ginaingon sa espiritu ngadto sa mga kongregasyon.”—Pinadayag 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
14 Karong adlawa, usab, si Jesus nagasusi sa mga kongregasyon. Ug sa dihang mailhan niya ang mga problema, ginaatubang niya kana pinaagi sa balaang espiritu. Ang espiritu makatabang nato sa pag-ila ug pagsulbad sa mga suliran direkta pinaagi sa atong pagbasa sa Bibliya. Ang tabang mahimong moabot usab pinaagi sa mga basahon sa Bibliya nga gipatik sa dinihogan-sa-espiritung matinumanon ug maalamong ulipon. O kana mahimong moabot gikan sa tinudlo-sa-espiritu nga mga ansiano diha sa kongregasyon. Bisan unsa ang kahimtang, kon kaha ang tambag maoy alang sa mga indibiduwal o sa kongregasyon sa katibuk-an, kita ba nagapatalinghog sa mga pulong ni Jesus: “Ang may igdulongog magpatalinghog sa ginaingon sa espiritu”?
Ang Espiritu ug ang Buluhaton sa Pagwali
15. Sa unsang paagi ang espiritu milihok alang kang Jesus maylabot sa buluhatong pagwali?
15 Sa usa ka higayon sa dihang si Jesus nagwali sulod sa usa ka sinagoga sa Nazaret, iyang gipakita ang lain pang kalihokan sa espiritu. Ang talaan nagatug-an kanato: “Gibuksan niya ang linukot nga basahon ug nakit-an ang dapit diin kini nahisulat: ‘Ang espiritu ni Jehova ania ibabaw nako, kay iya akong gidihogan sa pagmantala sa maayong balita ngadto sa mga kabos, iya akong gipadala sa pagwali ug kagawasan alang sa mga binihag ug pagkaayo sa panan-aw alang sa mga buta, sa paghatag ug kagawasan sa mga magul-anon.’ Unya siya misugod sa pagsulti kanila: ‘Karong adlawa kining kasulatan nga bag-o pa ninyong nadungog natuman.’” (Lucas 4:17, 18, 21; Isaias 61:1, 2) Oo, si Jesus gidihogan sa balaang espiritu aron sa pagwali sa maayong balita.
16. Sa unang siglo, sa unsang paagi ang balaang espiritu dulot nalangkit sa pagwali sa maayong balita?
16 Sa dayon na siyang mamatay, gitagna ni Jesus ang usa ka dakong kampanya sa pagwali nga himoon sa iyang mga sumusunod. Siya miingon: “Sa tanang kanasoran ang maayong balita igawali.” (Marcos 13:10) Kining mga pulonga may unang katumanan sa unang siglo, ug ang bahin nga gidula sa balaang espiritu maoy talagsaon. Balaang espiritu ang nagmando kang Filipe sa pagwali ngadto sa Etiopianhong eunuko. Balaang espiritu ang nagsugo kang Pedro sa pag-adto kang Cornelio, ug balaang espiritu ang nagsugo nga si Pablo ug Bernabe ipadala ingong mga apostol gikan sa Antioquia. Sa ulahi, sa dihang buot ni Pablo nga magwali sa Asia ug Bitinia, ang balaang espiritu sa usa ka paagi nagpugong niya. Buot sa Diyos nga ang buluhaton sa pagsangyaw mopadulong sa Uropa.—Buhat 8:29; 10:19; 13:2; 16:6, 7.
17. Karong adlawa, sa unsang paagi ang balaang espiritu nalangkit sa buluhatong pagwali?
17 Karong adlawa, ang balaang espiritu nalangkit na usab pag-ayo sa buluhaton sa pagwali. Ingong dugang katumanan sa Isaias 61:1, 2, ang espiritu ni Jehova nagdihog sa mga igsoon ni Jesus sa pagwali. Ingong kataposang katumanan sa Marcos 13:10, kining mga dinihogan, nga gitabangan sa dakong panon, nagwali sa maayong balita sa literal sa “tanang nasod.” (Pinadayag 7:9) Ug ang espiritu nagapaluyo kanilang tanan niini. Sama sa unang siglo, kini nagabukas sa mga teritoryo ug nagagiya sa katibuk-ang pag-uswag sa buluhaton. Magalig-on kini sa mga indibiduwal, nga magatabang nila sa pagbuntog sa pagkamaulawon ug pag-ugmad sa ilang mga kahanas sa pagpanudlo. Dugang pa, giingnan ni Jesus ang iyang mga tinun-an: “Kamo pagataralon atubangan sa mga gobernador ug mga hari tungod kanako, alang sa usa ka pamatuod kanila ug sa kanasoran. Bisan pa niana, sa dihang kamo igatugyan kanila, ayaw kamo kabalaka kon unsaon o unsay inyong igasulti . . . , kay ang magasulti dili kamo lamang, kondili ang espiritu sa inyong Amahan ang magasulti pinaagi kaninyo.”—Mateo 10:18-20.
18, 19. Sa unsang paagi ang espiritu nagaduyog sa pangasaw-onon sa pagdapit sa mga maaghop ug kasingkasing sa “pag-inom nga walay bayad sa tubig sa kinabuhi”?
18 Sa basahong Pinadayag, ang Bibliya nagapasiugda na usab sa pagkalangkit sa balaang espiritu diha sa buluhatong pagwali. Dinha si apostol Juan nagataho: “Ang espiritu ug ang pangasaw-onon nagapadayon sa pag-ingon: ‘Umari!’ Ug ang nakadungog paingna: ‘Umari!’ Ug ang giuhaw paaria; si bisan kinsa nga buot paimna sa tubig sa kinabuhi nga walay bayad.” (Pinadayag 22:17) Ang pangasaw-onon, nga gihawasan sa mga nahibilin sa 144,000 nga anaa pa sa yuta, nagadapit sa tanan sa pag-inom nga walay bayad sa tubig sa kinabuhi. Apan matikdi, ang balaang espiritu nagaingon usab “Umari!” Sa unsang paagi?
19 Sa pagkaaging ang mensahe nga giwali sa pangasaw-onon nga matang—karong adlawa gitabangan sa dakong panon sa ubang mga karnero—nagagikan sa Bibliya, nga gisulat ubos sa direktang impluwensiya sa balaang espiritu. Ug kanang samang espiritu nagbukas sa mga kasingkasing ug mga hunahuna sa pangasaw-onon nga matang sa pagsabot sa dinasig nga Pulong ug pagsaysay niana sa uban. Kadtong nabawtismohan ingong bag-ong mga tinun-an ni Jesu-Kristo nagakalipay sa pag-inom nga walay bayad sa tubig sa kinabuhi. Ug sila malipay nga makigtimbayayong sa espiritu ug sa pangasaw-onon sa pag-ingon “Umari!” ngadto sa uban pa. Karong adlawa, kapig upat ka milyon nakig-ambit uban sa espiritu niining buluhatona.
Pagkinabuhi Sumala sa Atong Bawtismo
20, 21. Sa unsang paagi kita makahimo sa pagkinabuhi sumala sa atong bawtismo sa ngalan sa balaang espiritu, ug unsaon nato pag-isip ang maong bawtismo?
20 Ang bawtismo sa ngalan sa balaang espiritu maoy usa ka publikong pagpahayag nga giila nato ang balaang espiritu ug giila ang papel nga gidula niini diha sa mga katuyoan ni Jehova. Nagpasabot kini nga kita mokooperar sa espiritu, nga dili mohimo sa bisan unsa nga magpugong sa paglihok niini taliwala sa katawhan ni Jehova. Sa ingon, kita nag-ila ug nakigtambayayong sa matinumanon ug maalamong ulipon. Kita nakigtambayayong sa kahikayan sa ansiano diha sa kongregasyon. (Hebreohanon 13:7, 17; 1 Pedro 5:1-4) Kita nagkinabuhi pinaagi sa espirituwal, dili unodnon, nga kaalam ug nagtugot nga ang espiritu mag-umol sa atong personalidad, nga maghimo niana nga labaw pang samag-Kristo. (Roma 13:14) Ug nagaduyog kita nga bug-os kasingkasing sa espiritu ug pangasaw-onon sa pag-ingong “Umari!” ngadto sa minilyon nga mahimong mosanong pa.
21 Pagkaseryoso nga butang nga mabawtismohan ‘diha sa ngalan sa balaang espiritu’! Apan, pagkatagsaong mga panalangin ang mahimong mosangpot! Hinaot ang gidaghanon niadtong nabawtismohan sa ingon mopadayon sa pag-uswag. Ug hinaot kitang tanan magpadayon sa pagkinabuhi sumala sa kahulogan sa maong bawtismo, samtang kita nagapaulipon alang kang Jehova ug nagpadayong “magmainiton sa espiritu.”—Roma 12:11.
Unsay Imong Nahinumdoman Bahin sa Balaang Espiritu?
◻ Sa unsang mga paagi ang balaang espiritu aktibo sa Pentekostes sa 33 K.P.?
◻ Sa unsang paagi kita makapatungha sa mga bunga sa espiritu?
◻ Sa unsang paagi ang mga ansiano gitudlo sa balaang espiritu?
◻ Giunsa ni Jesus pag-atubang ang mga suliran sa kongregasyon pinaagi sa balaang espiritu?
◻ Sa unsang paagi ang espiritu nalangkit pag-ayo sa buluhaton sa pagwali?
[Hulagway sa panid 15]
Ang bawtismo nga giwali ni Pedro maoy sa ngalan usab sa Amahan ug sa balaang espiritu
[Hulagway sa panid 17]
Ang espiritu nalangkit pag-ayo sa pagwali sa maayong balita