Jerusalem—Kini ba ‘Labaw sa Imong Pangunang Hinungdan sa Pagsadya’?
“Papilita ang akong dila sa akong alingagngag, . . . kon dili nako palabihon ang Jerusalem ibabaw sa akong pangunang hinungdan sa pagsadya.”—SALMO 137:6.
1. Unsay tinamdan sa daghang Hudiyong mga nadestiyero ngadto sa piniling siyudad sa Diyos?
DUOLAN sa pito ka dekada ang milabay sukad ang unang Hudiyong mga nadestiyero mibalik sa Jerusalem sa 537 W.K.P. Natukod pag-usab ang templo sa Diyos, apan ang siyudad kagun-oban gihapon. Kasamtangan, usa ka bag-ong kaliwatan ang nagdako sa pagkadestiyero. Walay duhaduha daghan kanila ang mibati sama sa salmista nga miawit: “Kon mahikalimot ako kanimo, Oh Jerusalem, himoang malimtanon ang akong tuong kamot.” (Salmo 137:5) Ang uban mibuhat ug labaw pa kay sa paghinumdom lamang sa Jerusalem; gipamatud-an nila pinaagi sa ilang mga lihok nga kini gipalabi “ibabaw sa [ilang] pangunang hinungdan sa pagsadya.”—Salmo 137:6.
2. Kinsa si Esdras, ug sa unsang paagi siya gipanalanginan?
2 Pananglitan, tagda ang saserdoteng si Esdras. Bisan sa wala pa siya mobalik sa iyang yutang natawhan, masiboton siyang nagpalambo sa intereses sa putling pagsimba didto sa Jerusalem. (Esdras 7:6, 10) Si Esdras dagayang gipanalanginan tungod niana. Si Jehova nga Diyos nagpalihok sa kasingkasing sa Persianong hari sa paghatag kang Esdras sa pribilehiyo nga manguna sa ikaduhang grupo sa mga nadestiyero nga namalik sa Jerusalem. Dugang pa, ang hari naghatag kanila ug dakong amot nga bulawan ug salapi “sa pagpatahom sa balay ni Jehova.”—Esdras 7:21-27.
3. Sa unsang paagi gipamatud-an ni Nehemias nga ang Jerusalem mao ang labawng hinungdanon kaniya?
3 Mga 12 ka tuig sa ulahi, dihay laing Hudiyo nga mihimog mahukmanong aksiyon—si Nehemias. Nag-alagad siya sa Persianhong palasyo sa Susan. Siya dunay dungganong posisyon ingong magtitiing ni Haring Artajerjes, apan dili kadto mao ang “pangunang hinungdan sa pagsadya” ni Nehemias. Hinunoa, nangandoy siya sa pag-adto ug pagtukod pag-usab sa Jerusalem. Sulod sa mga bulan nag-ampo si Nehemias bahin niini, ug gipanalanginan siya ni Jehova nga Diyos sa pagbuhat niana. Sa pagkahibalo sa kabalaka ni Nehemias, ang Persianong hari nagtagana kaniya ug militaryong puwersa ug mga sulat nga nag-awtorisar kaniya sa pagtukod pag-usab sa Jerusalem.—Nehemias 1:1–2:9.
4. Unsaon nato pagpakita nga ang pagsimba ni Jehova maoy labaw kay sa bisan unsang hinungdan sa pagsadya nga ato tingaling mabatonan?
4 Sa walay duhaduha, si Esdras, Nehemias, ug ang daghang Hudiyo nga nakigkooperar kanila nagpamatuod nga ang pagsimba ni Jehova, nga nasentro sa Jerusalem, labi pang hinungdanon kay sa bisan unsa pa—nga kana ‘ibabaw sa ilang pangunang hinungdan sa pagsadya,’ nga mao, ibabaw sa bisan unsang ubang butang nga ila tingaling pagasadyaan. Pagkadakong pagdasig ang maong mga indibiduwal alang sa tanan karong adlawa nga nag-isip kang Jehova, sa iyang pagsimba, ug sa iyang tinultolan-sa-espiritung organisasyon sa samang paagi! Tinuod ba kana alang kanimo? Gipakita ba nimo pinaagi sa paglahutay nimo diha sa diyosnong mga buhat nga ang imong kinadak-ang hinungdan sa pagsadya mao ang pribilehiyo sa pagsimba ni Jehova uban sa iyang dedikadong katawhan? (2 Pedro 3:11) Ingong dugang pagdasig sa maong katuyoan, konsiderahon nato ang maayong mga resulta sa panaw ni Esdras ngadto sa Jerusalem.
Mga Panalangin ug mga Responsibilidad
5. Unsang dagayang mga panalangin ang midangat sa mga molupyo sa Juda sa mga adlaw ni Esdras?
5 Ang pundok sa mga 6,000 ka mga nadestiyero nga namalik uban kang Esdras nagdalag mga amot nga bulawan ug salapi alang sa templo ni Jehova. Kini mikabat ug mga 35 ka milyong dolyar sa kantidad karon. Kini maoy labaw ug mga pito ka pilo nga gidaghanon sa bulawan ug salapi kay sa nadala sa unang grupo sa mga nadestiyero. Pagkamapasalamaton gayod kang Jehova ang mga molupyo sa Jerusalem ug Juda sa pagkadawat niining tanang tawhanon ug materyal nga pagsuportar! Apan ang dagayang mga panalangin gikan sa Diyos naglakip usab ug responsibilidad.—Lucas 12:48.
6. Unsay nadiskobrehan ni Esdras diha sa iyang yutang natawhan, ug unsay iyang sanong?
6 Sa wala madugay nadiskobrehan ni Esdras nga daghang Hudiyo, lakip ang pipila ka saserdote ug mga tigulang, ang milapas sa Kasugoan sa Diyos pinaagi sa pagpakigminyo sa paganong mga asawa. (Deuteronomio 7:3, 4) Sa tukma, naguol siya pag-ayo niining pagsupak sa Kasugoan sa pakigtugon sa Diyos. “Sa diha nga nadungog nako kining butanga gigisi ko ang akong besti ug ang akong kupo, . . . ug milingkod ako nga naglibog.” (Esdras 9:3) Unya, samtang presente ang nabalakang mga Israelinhon, gibubo ni Esdras ang iyang kasingkasing diha sa pag-ampo ngadto kang Jehova. Nga nadunggan sa tanan, girepaso ni Esdras ang kanhing pagkadi-masinugtanon sa Israel ug ang pasidaan sa Diyos kon unsay mahitabo kon maminyo sila sa paganong mga molupyo sa yuta. Siya mihinapos: “Oh Jehova ang Diyos sa Israel, ikaw matarong, tungod kay kami nahibilin ingong nakaikyas nga katawhan ingon niining adlawa. Ania kami atubangan kanimo sa among pagkamakasasala, kay walay makatindog atubangan kanimo tungod niini.”—Esdras 9:14, 15.
7. (a) Unsang maayong panig-ingnan ang gipakita ni Esdras sa pagdumala sa kasaypanan? (b) Sa unsang paagi misanong ang mga makasasala sa adlaw ni Esdras?
7 Gigamit ni Esdras ang ekspresyon nga “kami.” Oo, gilakip niya ang iyang kaugalingon, bisan tuod wala siya makasala. Ang hilabihang kaguol ni Esdras duyog sa iyang mapainubsanong pag-ampo nagtandog sa kasingkasing sa katawhan ug nagpalihok kanila sa mga buhat nga angayan sa paghinulsol. Kinabubut-on silang mitanyag ug masakit nga solusyon—ang tanan nga wala mosunod sa Kasugoan sa Diyos magpapauli sa ilang langyawng mga asawa sa ilang mga yutang natawhan, kauban sa ilang mga anak nga nangatawo kanila. Miuyon si Esdras niining paagiha ug nagdasig sa mga makasasala sa pagtuman. Uban sa awtoridad nga gitugyan kaniya sa Persianong hari, si Esdras may katungod sa paglaglag sa tanang malinapason sa balaod o pagpapahawa kanila gikan sa Jerusalem ug Juda. (Esdras 7:12, 26) Apan morag dili na niya kinahanglang buhaton kana. “Ang tibuok katigoman” miingon: “Sumala sa imong gipamulong kana mao ang among pagabuhaton.” Dugang pa, sila misugid: “Kami misupak ug dako uyamot niining butanga.” (Esdras 10:11-13) Ang Esdras kapitulo 10 naglista sa mga ngalan sa 111 ka tawo nga misugot sa desisyon pinaagi sa pagpapauli sa ilang langyawng mga asawa ug sa mga anak nga nangatawo kanila.
8. Nganong ang hinanaling aksiyon sa pagpalakaw sa langyawng mga asawa maoy alang sa kaayohan sa tanang tawo?
8 Kining maong lihok maoy alang sa kaayohan dili lamang sa Israel kondili usab sa tanang tawo. Kon walay gihimo sa pagtul-id sa mga butang, ang mga Israelinhon lagmit nahisagol na sa palibot nga mga nasod. Sa maong kahimtang, ang linya sa kaliwat sa Gisaad nga Binhi sa pagpanalangin sa tanang tawo mahugawan unta. (Genesis 3:15; 22:18) Malisod unta ang pag-ila sa Gisaad nga Binhi ingong kaliwat ni Haring David sa tribo ni Juda. Mga 12 ka tuig sa ulahi, kining hinungdanong butang gihatagan na usab ug pagtagad sa dihang “ang binhi sa Israel mipadayon sa pagbulag gikan sa tanang langyaw.”—Nehemias 9:1, 2; 10:29, 30.
9. Unsang maayong tambag ang gihatag sa Bibliya ngadto sa mga Kristohanon nga naminyo sa mga dili-magtutuo?
9 Unsay makat-onan sa presenteng-adlawng mga alagad ni Jehova gikan niining maong asoy? Aw, ang mga Kristohanon wala mailalom sa Kasugoan sa pakigtugon. (2 Corinto 3:14) Hinunoa, ilang gituman “ang balaod sa Kristo.” (Galacia 6:2) Busa, ang usa ka Kristohanon nga naminyo sa usa nga dili-magtutuo motuman sa tambag ni Pablo: “Kon si kinsa man nga igsoon ang may asawang dili-magtutuo, apan uyon siyang makigpuyo uban kaniya, ayaw siya pabiyaa kaniya.” (1 Corinto 7:12) Dugang pa, ang mga Kristohanon nga naminyo sa mga dili-magtutuo giobligar sa Kasulatan sa pagpaningkamot nga molampos ang ilang kaminyoon. (1 Pedro 3:1, 2) Ang pagsugot niining maayong tambag kasagarang miresulta sa panalangin nga nausab ang tinamdan sa dili-magtutuong mga kapikas ngadto sa matuod nga pagsimba. Ang uban nahimo ganing matinumanong bawtismadong mga Kristohanon.—1 Corinto 7:16.
10. Unsang leksiyon ang makat-onan sa mga Kristohanon gikan sa 111 ka Israelinhong mga lalaki nga nagpalakaw sa ilang langyawng mga asawa?
10 Bisan pa niana, ang kahimtang sa mga Israelinhon nga nagpalakaw sa ilang langyawng mga asawa nagtagana gayod ug ekselenteng leksiyon alang sa tagsaanong mga Kristohanon. Sila kinahanglang dili mosugod sa pagpangulitawo sa mga membro sa kaatbang nga sekso nga dili mga magtutuo. Ang paglikay sa maong relasyon malisod tingali, masakit gani, apan mao kana ang labing maayong dalan aron ang usa makabaton sa padayong panalangin sa Diyos. Gisugo ang mga Kristohanon: “Ayaw pagpayugo nga dili timbang uban sa mga dili-magtutuo.” (2 Corinto 6:14) Si bisan kinsang tagsaanong Kristohanon nga gustong magminyo kinahanglang magplano nga makigminyo sa usa ka tinuod nga isigkamagtutuo.—1 Corinto 7:39.
11. Sama sa Israelinhong mga lalaki, sa unsang paagi kita masulayan maylabot sa atong hinungdan sa pagsadya?
11 Sa daghang ubang paagi usab, ang mga Kristohanon nakahimog mga kausaban sa dihang gipahibalo kanila nga nagapadulong na sila sa dili-kasulatanhong direksiyon. (Galacia 6:1) Matag karon ug unya, kining magasina nagpaila sa dili-kasulatanhong mga panggawi nga makadiskuwalipikar sa usa ka tawo sa pagpabiling bahin sa organisasyon sa Diyos. Sa 1973, pananglitan, ang katawhan ni Jehova bug-os nga nakasabot nga ang pag-abuso sa droga ug ang paggamit ug tabako maoy seryosong mga sala. Aron masunod ang diyosnong dalan, kita kinahanglang ‘maghinlo sa atong kaugalingon sa tanang kahugawan sa unod ug espiritu.’ (2 Corinto 7:1) Ubay-ubay ang misunod sa maong tambag sa Bibliya; sila andam nga moantos sa unang mga simtomas sa paghunong niana aron makapabiling bahin sa hinlong katawhan sa Diyos. Ang tatawng Kasulatanhong giya gihatag usab mahitungod sa seksuwal nga mga kalihokan, panapot, pamostura, ug sa maalamong pagpili sa panarbaho, kalingawan, ug musika. Bisan unsang Kasulatanhong mga prinsipyo ang ipatagad kanato, hinaot nga magmaandam kita nga ‘mapasibo pag-usab,’ sama sa 111 ka Israelinhong mga lalaki. (2 Corinto 13:11) Magpakita kini nga ang pribilehiyo sa pagsimba ni Jehova duyog sa iyang balaang katawhan maoy ‘ibabaw sa atong pangunang hinungdan sa pagsadya.’
12. Unsay nahitabo sa 455 W.K.P.?
12 Human itaho ang bahin nga naglangkit sa langyawng mga asawa, ang Bibliya wala magtug-an kanato kon unsay nahitabo sa Jerusalem sulod sa misunod nga 12 ka tuig. Sa walay duhaduha, ang mga silingang nasod sa Israel nangasuko tungod sa pag-anular sa daghang kaminyoon. Sa 455 W.K.P., miabot si Nehemias sa Jerusalem uban ang militaryong puwersa. Gitudlo siya nga gobernador sa Juda ug nagdalag mga sulat gikan sa Persianong hari nga nag-awtorisar kaniya sa pagtukod pag-usab sa siyudad.—Nehemias 2:9, 10; 5:14.
Pagsupak Gikan sa Nasinang mga Silingan
13. Unsang tinamdan ang gipasundayag sa bakak nga relihiyosong mga silingan sa mga Hudiyo, ug sa unsang paagi misanong si Nehemias?
13 Ang bakak nga relihiyosong mga silingan misupak sa katuyoan sa pag-abot ni Nehemias. Ang ilang mga pangulo mihulga kaniya pinaagi sa pagpangutana: “Mangalsa ba kamo batok sa hari?” Nga nagpakitag pagtuo kang Jehova, si Nehemias mitubag: “Ang Diyos sa mga langit mao ang Usa nga magahatag kanamog kalamposan, ug kami mismo, ang iyang mga alagad, manindog, ug kami magatukod gayod; apan kamo walay bahin, ni may katungod, ni may handomanan sa Jerusalem.” (Nehemias 2:19, 20) Sa dihang ang mga pagpang-ayo sa kuta nagsugod na, ang mao gihapong mga kaaway nagbugalbugal: ‘Unsay gibuhat niining maluya nga mga Hudiyo? Ila bang pabalikon ang mga bato gikan sa mga pundok sa abogong basura? Kon ang usa ka singgalong mosaka niana, siya magalumpag gayod sa ilang kuta nga mga bato.’ Inay motubag niining maong mga komento, si Nehemias nag-ampo: “Pamati, Oh among Diyos, kay kami giyubit; ug isumbalik sa ilang kaugalingong ulo ang ilang pagtamay.” (Nehemias 4:2-4) Nga mapinadayonon, nagpakita si Nehemias niining maayong panig-ingnan sa pagsalig kang Jehova!—Nehemias 6:14; 13:14.
14, 15. (a) Giunsa pagdumala ni Nehemias ang bahad nga kapintasan sa mga kaaway? (b) Sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova nakapadayon sa ilang espirituwal nga buluhatong pagpanukod bisan pa sa mabangis nga paglutos?
14 Aron tumanon ang ilang hinungdanong asaynment nga pagsangyaw, ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa nagasalig usab sa Diyos. Ang mga magsusupak naningkamot sa pagbabag niining buluhatona pinaagi sa pagbugalbugal. Usahay, ang mga indibiduwal nga interesado sa mensahe sa Gingharian molunga tungod kay dili sila makaagwanta sa pagbiaybiay. Kon mapakyas ang pagbiaybiay, ang mga magsusupak masuko tingali ug modangop sa mga bahad sa kapintasan. Mao kini ang nasinati sa mga magtutukod sa mga kuta sa Jerusalem. Apan wala mahadlok si Nehemias. Hinunoa, gisangkapan niyag armas ang mga magtutukod batok sa pag-atake sa kaaway ug nagpalig-on sa ilang pagtuo pinaagi sa pag-ingon: “Ayaw kamo kahadlok kanila. Hinumdomi si Jehova ang dako ug makalilisang nga Usa; ug pakig-away kamo alang sa inyong mga igsoon, sa inyong mga anak nga lalaki ug sa inyong mga anak nga babaye, sa inyong mga asawa ug sa inyong kabalayan.”—Nehemias 4:13, 14.
15 Maingon sa mga adlaw ni Nehemias, ang mga Saksi ni Jehova nasangkapan pag-ayo sa pagpadayon sa ilang espirituwal nga buluhatong pagpanukod bisan pa sa mabangis nga paglutos. ‘Ang matinumanon ug maalamong ulipon’ nagtagana ug makapalig-on-sa-pagtuo nga espirituwal nga pagkaon, nga makapaarang sa katawhan sa Diyos sa pagkahimong mabungahon bisan sa dapit diin gidili ang buluhaton. (Mateo 24:45) Ingong resulta, si Jehova nagpadayon sa pagpanalangin sa iyang katawhan pinaagig kauswagan sa tibuok yuta.—Isaias 60:22.
Mga Suliran sa Sulod
16. Unsang mga suliran sa sulod ang naghulga sa espiritu sa mga magtutukod sa kuta sa Jerusalem?
16 Samtang ang pagtukod pag-usab sa kuta sa Jerusalem nagpadayon ug nag-anam ka taas ang kuta, nag-anam ka lisod ang trabaho. Nahitabo kadto sa dihang nadayag ang usa ka suliran nga naghulga sa espiritu sa nanglimbasog nga mga magtutukod. Tungod sa kanihit sa pagkaon, ang pipila ka Hudiyo nalisdan sa pagtaganag pagkaon sa ilang mga pamilya ug sa pagbayad sa ilang mga buhis ngadto sa Persianong gobyerno. Ang mas adunahang mga Hudiyo nagpahulam kanila ug pagkaon ug salapi. Kasukwahi sa Kasugoan sa Diyos, hinunoa, ang mas kabos nga mga Israelinhon kinahanglang motahan sa ilang mga yuta ug mga anak ingong garantiya nga ilang bayran ang salapi uban ang tanto. (Exodo 22:25; Levitico 25:35-37; Nehemias 4:6, 10; 5:1-5) Niadtong tungora ang mga tigpahulam nanghulga nga ilogon ang ilang mga yuta ug pugson sila sa pagbaligya sa ilang mga anak ingong mga ulipon. Nasuko pag-ayo si Nehemias niining dili-mahigugmaon, materyalistikong tinamdan. Milihok gilayon siya sa pagseguro sa padayong panalangin ni Jehova sa buluhatong pagtukod pag-usab sa kuta sa Jerusalem.
17. Unsay gibuhat ni Nehemias sa pagseguro sa padayong panalangin ni Jehova diha sa buluhatong pagpanukod, ug uban sa unsang sangpotanan?
17 “Usa ka dakong panagkatigom” ang gihikay, ug tatawng gipakita ni Nehemias sa mas adunahang mga Israelinhon nga ang ilang gibuhat wala makapahimuot kang Jehova. Unya mihangyo siya sa mga makasasala, lakip na ang ubang mga saserdote, sa pag-uli sa tanang tanto nga ilang gikuha ug sa pag-uli sa mga yuta nga di-legal nilang gikuha gikan niadtong dili makaarang sa pagbayad sa tanto. Sa pagkadalayegon, ang mga makasasala miingon: “Among ipanguli, ug dili kami mangayo kanila ug bisan unsa. Buhaton namo sumala gayod sa imong gipamulong.” Dili kini walay pulos nga mga pulong, tungod kay ang Bibliya nagtaho nga “ang katawhan nagpadayon sa pagbuhat sumala sa gipamulong [ni Nehemias].” Ug ang tibuok kongregasyon nagdayeg kang Jehova.—Nehemias 5:7-13.
18. Sa unsang tinamdan nga nailado ang mga Saksi ni Jehova?
18 Komosta sa atong adlaw? Inay mahimong mapahimuslanon, ang mga Saksi ni Jehova nailado pag-ayo tungod sa ilang mahinatagong tinamdan ngadto sa ilang isigkamagtutuo ug sa uban nga gihampak sa kalisod. Maingon sa adlaw ni Nehemias, misangpot kini sa daghang mapasalamatong mga pahayag sa pagdayeg kang Jehova. Apan, sa samang panahon nakaplagan sa ‘matinumanon ug maalamong ulipon’ nga kinahanglanon ang paghatag ug Kasulatanhong tambag bahin sa mga kalihokan sa negosyo ug sa panginahanglan nga likayan ang hinakog nga pagpahimulos sa uban. Sa pipila ka nasod kasagaran ang pagpangayog dagko kaayong bugay, apan ang Bibliya tin-awng nagpasidaan nga ang mga hakog ug mga mapahimuslanon dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos. (1 Corinto 6:9, 10) Ang maayong pagsanong sa kadaghanang Kristohanon sa maong tambag magpahinumdom kon sa unsang paagi kadtong mga Hudiyo nakasabot nga usa ka sala ang pagpahimulos sa ilang mas kabos nga mga igsoon.
Natapos ang Paril sa Jerusalem
19, 20. (a) Unsay epekto sa pagkatapos sa kuta sa Jerusalem diha sa relihiyosong mga magsusupak? (b) Unsang kadaogan ang nasinati sa mga Saksi ni Jehova sa daghang nasod?
19 Bisan pa sa tanang pagsupak, ang kuta sa Jerusalem natapos sulod sa 52 ka adlaw. Unsay epekto niini ngadto sa mga magsusupak? Si Nehemias miingon: “Sa pagkadungog sa tanan namong kaaway niini ug ang tanang nasod nga naglibot kanamo nakakita niini, sila dihadiha nanaghinuktok sa ilang kaugalingong mga mata, ug ilang nahibaloan nga gikan sa among Diyos nga nahimo kining buluhatona.”—Nehemias 6:16.
20 Karong adlawa, ang pagsupak sa kaaway sa buluhaton sa Diyos nagpadayon sa lainlaing mga paagi ug mga dapit. Bisan pa niana, minilyong tawo ang nakakita sa kapakyasan sa pagsupak sa mga Saksi ni Jehova. Pananglitan, tagda ang kanhing mga paningkamot sa pagtapos sa buluhatong pagsangyaw sa Nazing Alemanya, sa Sidlakang Uropa, ug sa daghang nasod sa Aprika. Kanang tanang paningkamot nangapakyas, ug daghang tawo ang nakaamgo karon nga ‘gikan sa Diyos nga nahimo kining atong buluhaton.’ Pagkadakong ganti kini ngadto sa matinumanong mga tigulang nga naghimo sa pagsimba ni Jehova nga ‘ibabaw sa ilang pangunang hinungdan sa pagsadya’ sa maong kayutaan!
21. Unsang makahuloganong mga hitabo ang pagakonsiderahon sa sunod nga artikulo?
21 Sa sunod nga artikulo, atong repasohon ang hinungdanong mga hitabo nga mitultol ngadto sa malipayong inagurasyon sa natukod pag-usab nga kuta sa Jerusalem. Konsiderahon usab nato kon sa unsang paagi ang pagkatapos sa mas dakong siyudad alang sa kaayohan sa tanang tawo nagkahiduol na.
Nakahinumdom Ka Ba?
◻ Sa unsang paagi si Esdras ug uban pa nagsadya tungod sa Jerusalem?
◻ Si Esdras ug Nehemias mitabang sa mga Hudiyo sa pagtul-id sa unsang mga kasaypanan?
◻ Unsang mga leksiyon ang imong makuha gikan sa mga asoy nga naglangkit kang Esdras ug Nehemias?
[Hulagway sa panid 15]
Ang Jerusalem, dili ang iyang dungganong trabaho sa Susan, ang labawng hinungdanon alang kang Nehemias
[Hulagway sa panid 17]
Sama kang Nehemias, kinahanglan kitang mag-ampo alang sa giya ni Jehova ug alang sa kusog sa pagpadayon diha sa atong hinungdanon kaayong asaynment nga pagsangyaw