Mga Batan-on​—Bansaya ang Inyong Kagahom sa Pag-ila!

“Ang gahi nga pagkaon ilaha sa hamtong nga mga tawo, kanilang kinsa pinaagi sa pagginamit nakabansay sa ilang kagahom sa pag-ila nga mailhan ang husto ug ang sayop.”​—HEBREOHANON 5:14.

1, 2. (a) Sa unsang paagi ikatandi ang atong kahimtang karon nianang sa karaang mga Kristohanon sa Efeso? (b) Unsang mga katakos ang makapanalipod kanimo gikan sa kapeligrohan, ug sa unsang paagi maugmad nimo kini?

“BUSA padayong magbantay pag-ayo nga ang inyong paglakaw dili ingon sa dili-maalamon kundili ingon sa maalamon nga mga tawo, nga magapalit sa nahiangayng panahon alang sa inyong kaugalingon, tungod kay ang mga adlaw tuman-kadaotan.” (Efeso 5:15, 16) Sukad isulat ni apostol Pablo kanang mga pulonga duha ka libo ka tuig kanhi, ‘ang daotang mga tawo ug mga impostor misamot pa ka ngil-ad.’ Kita nagkinabuhi sa “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon,” o sumala sa ubang hubad niana, mga panahong “tugob sa kapeligrohan.”​—2 Timoteo 3:1-5, 13; Phillips.

² Apan, makalikay ka nga madaot sa mga kapeligrohan nga magpahipi tingali sa imong alagianan pinaagi sa pag-ugmad sa “lantip nga panabot, . . . kahibalo ug katakos sa panghunahuna.” (Proverbio 1:4) Matod pa sa Proverbio 2:10-12: “Sa diha nga ang kaalam mosulod sa imong kasingkasing ug ang kahibalo mahimong kahimut-anan sa imong kalag, ang katakos sa panghunahuna magabantay kanimo, ang katakos sa pag-ila magapanalipod kanimo, aron sa pagluwas kanimo gikan sa daotang dalan, gikan sa tawo nga nagasulti ug hiwi nga mga butang.” Apan sa unsang paagi maugmad nimo kanang maong mga katakos? Matod pa sa Hebreohanon 5:14: “Ang gahi nga pagkaon ilaha sa hamtong nga mga tawo, kanilang kinsa pinaagi sa pagginamit nakabansay sa ilang kagahom sa pag-ila nga mailhan ang husto ug ang sayop.” Sama sa bisan unsang kahanas, ang pagkahimong batid sa paggamit sa kagahom sa pag-ila sa usa ka tawo nagkinahanglag pagbansay. Ang Gregong pulong nga gigamit ni Pablo literal nga nagkahulogang ‘nabansay sama sa usa ka atleta.’ Sa unsang paagi masugdan nimo ang maong pagbansay?

Pagbansay sa Imong Kagahom sa Pag-ila

 3. Sa unsang paagi magamit nimo ang imong kagahom sa pag-ila sa dihang gikinahanglang mohimog desisyon?

³ Matikdi nga ang imong kagahom sa pag-ila​—imong katakos sa pag-ila kon unsay husto ug sayop—​mabansay “pinaagi sa pagginamit.” Kon kinahanglan kang mohimog desisyon, ang pagtagnatagna, pagkahinayak, o pagsunod lamang sa kadaghanan talagsa rang moresulta sa maalamong pagpili. Aron makahimog maalamong mga desisyon, kinahanglang gamiton nimo ang imong kagahom sa pag-ila. Sa unsang paagi? Una sa tanan, pinaagi sa bug-os nga pagsusi sa kahimtang ug pagkuha sa tanang impormasyon. Pagsuknag mga pangutana kon gikinahanglan. Tinoa kon unsa ang imong mga kapilian. Ang Proverbio 13:16 nag-ingon: “Ang tagsatagsa ka utokan molihok uban ang kahibalo.” Sunod, sulayi ang pagtino kon unsang mga balaod o mga prinsipyo sa Bibliya ang dunay kalabotan sa maong ulohan. (Proverbio 3:5) Siyempre, sa paghimo niini kinahanglang duna kay kahibalo sa Bibliya. Mao nga gidasig kita ni Pablo nga mokaon ug “gahi nga pagkaon”​—aron mahibaloan ang “gilapdon ug gitas-on ug gihabogon ug giladmon” sa kamatuoran.​—Efeso 3:18.

 4. Nganong ang kahibalo sa mga prinsipyo sa Diyos hinungdanon?

⁴ Ang paghimo niana hinungdanon, sanglit kita dili hingpit, daling makasala. (Genesis 8:21; Roma 5:12) “Ang kasingkasing labaw nga malimbongon kay sa bisan unsa pa ug desperado,” nag-ingon ang Jeremias 17:9. Kon walay diyosnong mga prinsipyo nga mogiya kanato, malimbongan nato ang atong kaugalingon sa paghunahuna nga ang usa ka butang nga daotan maoy maayo​—tungod lamang kay ang atong unod nangandoy niana. (Itandi ang Isaias 5:20.) Ang salmista nagsulat: “Unsaon paghinlo sa usa ka batan-ong lalaki sa iyang alagianan? Pinaagi sa pagbantay subay sa imong pulong. Tungod sa imong mga sugo ako migawi nga may pagsabot. Mao nga gidumtan ko ang tanang bakak nga alagianan.”​—Salmo 119:9, 104.

 5. (a) Nganong ang pipila ka batan-on nagsubay sa sayop nga mga alagianan? (b) Giunsa paghimo sa usa ka batan-on ang kamatuoran nga iyaha?

⁵ Nganong ang pipila ka batan-on nga gipadako diha sa Kristohanong mga panimalay nanagsubay sa sayop nga mga alagianan? Tungod ba kay ang maong mga batan-on wala gayod ‘makapamatuod sa ilang kaugalingon sa maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos’? (Roma 12:2) Ang uban tingali motambong sa mga tigom uban sa ilang mga ginikanan ug makasulti sa pipila ka paninugdang mga pagtulon-an sa Bibliya. Apan sa dihang hangyoon sa paghatag ug pamatuod sa ilang mga pagtuo o sa pagpatin-aw sa pipila sa mas laglom nga mga butang sa Pulong sa Diyos, ang ilang kahibalo napamatud-ang mabaw ra diay. Ang maong mga batan-on dali rang mapahisalaag. (Efeso 4:14) Kon mao kini ang imong kahimtang, nganong dili mohukom nga mohimog mga kausaban? Usa ka batan-ong babaye nga Saksi nahinumdom: “Nanukiduki ako. Gipangutana nako ang akong kaugalingon, ‘Sa unsang paagi nako mahibaloan nga mao kini ang matuod nga relihiyon? Unsaon nako pagkahibalo nga dunay Diyos nga ginganlag Jehova?’”a Ang mainampingong pagsusi sa Kasulatan nakapakombinsir kaniya nga ang mga butang nga iyang nakat-onan gikan sa iyang mga ginikanan tinuod gayod!​—Itandi ang Buhat 17:11.

 6. Sa unsang paagi ikaw “makatino kon unsa ang dalawaton sa Ginoo,” si Jehova?

⁶ Nga nasangkapan sa kahibalo sa mga prinsipyo ni Jehova, mas dali nimong ‘matino kon unsa ang dalawaton sa Ginoo.’ (Efeso 5:10) Apan komosta kon dili ka segurado kon unsa ang maalamong dalan nga subayon sa usa ka partikular nga kahimtang? Pag-ampo kang Jehova alang sa pagtultol. (Salmo 119:144) Sulayi paghisgot ang mga butang uban sa imong mga ginikanan o sa usa ka hamtong nga Kristohanon. (Proverbio 15:22; 27:17) Ang makatabang nga direksiyon makaplagan usab pinaagi sa pagpanukiduki diha sa Bibliya ug sa mga publikasyon sa Watch Tower. (Proverbio 2:3-5) Kon kanunay nimong gamiton ang imong kagahom sa pag-ila, labi pa kining mohait.

Pagpakitag Pagkamailahon sa Lulinghayaw

7, 8. (a) Sa unsang paagi magamit nimo ang imong kagahom sa pag-ila sa pagtino kon motambong ka ba sa usa ka salosalo o dili? (b) Unsa ang panglantaw sa Bibliya sa lulinghayaw?

⁷ Susihon nato karon kon sa unsang paagi mahimong gamiton nimo ang imong kagahom sa pag-ila sa pipila ka espesipikong mga kahimtang. Handurawa, pananglitan, nga gidapit ka sa usa ka salosalo. Basin nakadawat ka pa gani ug pinatik nga pahibalo nga nag-anunsiyo sa salosalo. Giingnan ka nga daghang batan-ong Saksi ang moadto niana. Apan dunay bayranan aron sa paghulip sa mga galastohan. Motambong ka ba?

⁸ Aw, gamita ang imong kagahom sa pag-ila. Una, pagkuhag mga impormasyon. Unsa ka dako kining maong salosalo? Kinsay moadto didto? Kanus-a kini magsugod? Kanus-a kini matapos? Unsang mga kalihokan ang giplano? Sa unsang paagi kini dumalahon? Sunod, panukiduki, nga susihon ang “Social Gatherings,” ug “Entertainment” sa Watch Tower Publications Index.b Unsa tingaliy ipadayag sa imong panukiduki? Ang usa ka butang mao nga si Jehova wala magsaway sa pagtapoktapok aron maglingawlingaw. Sa pagkatinuod, ang Ecclesiastes 8:15 nag-ingon nga duyog sa paghago, “ang tawo wala nay mas maayo pa ilalom sa adlaw kay sa pagkaon ug pag-inom ug pagmaya.” Aw, si Jesus mismo mitambong ug linain nga mga salosalo ug labing menos usa ka kasal. (Lucas 5:27-29; Juan 2:1-10) Kon huptang timbang, ang pakighugoyhugoy mahimong mapuslanon.

9, 10. (a) Unsa tingaliy mga kapeligrohan sa ubang mga salosalo? (b) Unsang mga pangutana ang isukna tingali nimo sa imong kaugalingon una pa mohukom kon motambong sa usa ka salosalo o dili?

⁹ Bisan pa niana, ang dili-maayong pagkaorganisar nga mga salosalo mahimong mosangpot sa suliran. Sa 1 Corinto 10:8, atong mabasa kon sa unsang paagi ang dili-maalamong pakig-uban misangko sa pakighilawas ug sa pagpatay sa “kaluhaag-tulo ka libo [ka dili-matinumanong mga Israelinhon] sa usa ka adlaw.” Ang laing makapahinuklog nga pasidaan makaplagan diha sa Roma 13:13: “Ingon sa maadlaw kita maglakaw nga may kahapsay, dili sa hudyaka ug paghuboghubog, dili sa ginadiling pakigsiping ug malaw-ayng panggawi, dili sa panag-away ug pangabugho.” (Itandi ang 1 Pedro 4:3.) Tinuod, walay tinong gidaghanon nga ikahatag kon pilay mahimong motambong sa usa ka salosalo. Apan ang kasinatian nagpakita nga kon mas dako ang salosalo, mas lisod kanang dumalahon. Ang mas gamay, maayong pagkadumala nga mga salosalo lagmit kaayong dili mahimong “way-pugong nga mga parti.”​—Galacia 5:21, Byington.

¹⁰ Ang imong pagpanukiduki sa walay duhaduha magpukaw ug dugang mga pangutana, sama sa: Duna bay motambong nga hamtong nga mga Kristohanon sa maong salosalo? Sa pagkatinuod, kinsay nagpaluyo niini? Ang katuyoan ba sa salosalo mao ang pagpalambo ug maayong panag-ubanay o dunay usa ka tawo nga makaganansiya? Duna bay mga restriksiyon kon kinsay mahimong motambong? Kon ang salosalo himoon sulod sa hinapos sa semana, matapos ba kini sa kasarangang panahon aron kadtong nanambong makapakig-ambit sa Kristohanong ministeryo pagkasunod adlaw? Kon dunay awit ug pagsayaw, subay ba kini sa Kristohanong mga sukdanan? (2 Corinto 6:3) Ang pagsukna sa maong mga pangutana dili tingali sayon. Apan ang Proverbio 22:3 nagpasidaan: “Utokan ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon, apan ang walay-kasinatian milabay lamang ug magaantos sa silot.” Oo, malikayan nimo ang peligrosong mga kahimtang pinaagi sa paggamit sa imong kagahom sa pag-ila.

Pagkamailahon sa Pagplano sa Imong Edukasyon

11. Sa unsang paagi ang mga batan-on maggamit sa ilang kagahom sa pag-ila sa pagplano sa ilang umaabot?

¹¹ Ang Bibliya nag-ingon nga maalamon ang pagplano alang sa umaabot. (Proverbio 21:5) Ikaw ba ug ang imong mga ginikanan naghisgot sa imong umaabot? Tingali nagplano kang mosulod sa bug-os-panahong ministeryo ingong payunir. Sa pagkatinuod, walay piniling karera nga maghatod ug mas dakong katagbawan kay niini. Kon nagaugmad ka ug maayong mga batasan sa pagtuon ug nagaugmad ug mga kahanas diha sa ministeryo, nagapangandam ka alang niining kulbahinam nga karera. Nahunahuna mo na ba kon unsaon nimo pagsuportar ang imong kaugalingon diha sa ministeryo? Kon, sa umaabot, mopili ka sa pagpatungha ug pamilya, makaatiman ka ba nianang dugang responsabilidad? Ang paghimog timbang, realistikanhong mga desisyon bahin nianang mga butanga nagkinahanglag paggamit sa kagahom sa pag-ila.

12. (a) Sa unsang paagi ang pipila ka pamilya mipili sa pagpasibo sa nagakausab nga kahimtang sa ekonomiya? (b) Ang pagkuha ba ug dugang edukasyon kasumpaki gayod sa paghimo sa pagpayunir ingong tumong? Isaysay.

¹² Sa pipila ka dapit posible gihapon ang pagbansay diha sa trabahoan sa usa ka mapuslanong kahanas o propesyon. Dunay mga batan-on nga nakakat-on sa negosyo sa pamilya o nabansay sa hamtong nga mga higala nga dunay mga negosyo. Ang uban nagkuhag mga kurso sa tunghaan nga mapuslanon sa pagpanginabuhi sa ulahi. Diin dili mabatonan ang maong mga kahigayonan, human sa mainampingong paghunahuna ang mga ginikanan mahimong maghikay nga ang ilang mga anak makadawat ug dugang edukasyon human sa hayskul. Ang pagplanong daan niining paagiha aron maatiman ang mga responsabilidad sa pagkahamtong ug ilabina aron makapakig-ambit sa payunir nga pag-alagad sa taas nga panahon maoy kaharmonya sa pag-una sa Gingharian sa Diyos. (Mateo 6:33) Ug ang dugang edukasyon mahimong maglakip sa pagpayunir. Usa ka batan-ong Saksi, pananglitan, dugay nang gustong magpayunir. Human siya matapos sa hayskul, ang iyang mga ginikanan​—mga regular payunir mismo—​naghikay nga mokuha siya ug dugang edukasyon. Nakapayunir siya samtang nagtungha, ug karon nakabaton siyag kahanas nga ikasuportar niya sa iyang kaugalingon samtang nagpadayon siya sa pagpayunir.

13. Sa unsang paagi ang mga pamilya magkuwenta sa galastohan sa dugang edukasyon?

¹³ Mahitungod sa dugang edukasyon, ang matag pamilya dunay katungod ug responsabilidad sa paghimog kaugalingong desisyon. Sa dihang maayong pagkapili ang maong edukasyon, kini mahimong makatabang. Apan, mahimo usab kining lit-ag. Kon naghunahuna ka sa maong edukasyon, unsa ang imong tumong? Mao ba ang pag-andam sa imong kaugalingon aron madumala ang mga responsabilidad sa pagkahamtong sa dungganong paagi? O ikaw ba ‘nagtinguha ug dagkong mga butang alang sa imong kaugalingon’? (Jeremias 45:5; 2 Tesalonica 3:10; 1 Timoteo 5:8; 6:9) Komosta ang pagkuhag dugang edukasyon nga halayo gikan sa balay, tingali magpuyo diha sa sulod sa kampus? Maalamon ba kana may kalabotan sa pasidaan ni Pablo nga “ang daotang pakig-uban nagadaot sa mapuslanong mga batasan”? (1 Corinto 15:33; 2 Timoteo 2:22) Hinumdomi, usab, nga “ang panahong nabilin mubo na.” (1 Corinto 7:29) Unsa ka dakong panahon ang igugol nimo sa maong edukasyon? Magpupos ba kini sa dakong bahin sa mga tuig sa imong pagkabatan-on? Kon mao, unsaon man nimo pagpadapat ang pagdasig sa Bibliya nga “hinumdomi, karon, ang imong Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on”? (Ecclesiastes 12:1) Dugang pa, ang mga kurso ba nga imong kuhaon motugot ug panahon alang sa hinungdanong Kristohanong mga kalihokan sama sa pagtambong sa tigom, pag-alagad sa kanataran, ug personal nga pagtuon? (Mateo 24:14; Hebreohanon 10:24, 25) Kon lantip ang imong kagahom sa pag-ila, dili gayod nimo malimtan ang espirituwal nga mga tumong samtang ikaw ug ang imong mga ginikanan nagplano alang sa imong umaabot.

Paghupot sa Panagtratohay nga Dungganon

14. (a) Unsang mga prinsipyoha ang angayng maggiya sa mga managtrato samtang magpakita silag pagmahal sa usag usa? (b) Sa unsang paagi ang ubang mga managtrato nagpakitag dili-maayong panghukom niining bahina?

¹⁴ Ang laing dapit diin ang imong kagahom sa pag-ila gikinahanglan mao kanang bahin sa panagtratohay. Natural lamang ang pagtinguha sa pagpakitag pagmahal sa imong gihigugma. Ang putli nga managtrato sa Awit ni Solomon dayag nga nagbayloay ug pipila ka pasundayag sa pagmahal una pa sila naminyo. (Awit ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5) Karon, ang ubang managtrato sa susama mobati tingali nga ang pagkaptanay, paghalok, ug paggakos maoy haom, ilabina kon ang kaminyoon daw duol na. Apan hinumdomi: “Siya nga nagasalig sa iyang kaugalingong kasingkasing maoy usa ka hungog.” (Proverbio 28:26) Ikasubo, daghang managtrato ang nagpakita ug dili maayong panghukom pinaagi sa pagbutang sa ilang kaugalingon sa makapakompromisong mga kahimtang. Ang mga pasundayag sa pagmahal nahimong mainit ug way-pugong; ang hugaw nga mga buhat miresulta ug misangpot pa gani sa seksuwal nga imoralidad.

15, 16. Unsang makataronganong mga panagana ang himoon sa mga managtrato sa pagtino nga ang ilang panagtratohay magpabiling dungganon?

¹⁵ Kon ikaw makigdeyt, maalamong likayan nimo nga mag-inusara uban sa imong umaabot nga kapikas ilalom sa dili-angayng mga sirkumstansiya. Busa labing maayo nga magkalipay sa pagpakig-uban sa usag usa diha sa usa ka grupo o diha sa publikong mga dapit. Ang ubang mga managtrato naghikay sa pag-uban ug tsaperon. Dugang pa, tagda ang mga pulong sa Oseas 4:11: “Ang bino ug ang tam-is nga bino mao ang magakuha sa maayong motibo.” Ang alkoholikong ilimnon makadaot sa maayong panghukom ug magtultol sa managtrato sa paglihok sa usa ka paagi nga basolan nila sa ulahi.

¹⁶ Ang Proverbio 13:10 nag-ingon: “Tungod sa pagkamapangahason ang usa magpahinabo lamang ug panagbugno, apan kadtong nagkonsultahanay adunay kaalam.” Oo, ‘magkonsultahanay’ ug hisgoti kon sa unsang paagi kamo magagawi. Butangig limitasyon ang mga pasundayag sa pagmahal, nga ang matag usa magtahod sa pagbati ug tanlag sa usa. (1 Corinto 13:5; 1 Tesalonica 4:3-7; 1 Pedro 3:16) Ang paghisgot niining sensitibong ulohan malisod tingali sa sinugdan, apan mapugngan niini ang pagtungha sa seryosong mga suliran sa ulahi.

Pagkanatudloan ‘Sukad sa Pagkabatan-on’

17. Sa unsang paagi si David naghimo kang Jehova nga ‘iyang pagsalig sukad sa iyang pagkabatan-on,’ ug unsay pagtulon-an niini alang sa mga batan-on karon?

¹⁷ Ang paglikay sa mga lit-ag ni Satanas magkinahanglag kanunayng pagtukaw sa imong bahin​—ug usahay, dakong kaisog. Aw, usahay makaplagan tingali nimo ang imong kaugalingon nga lahi, dili lamang sa imong mga isigkaingon, kondili sa tibuok kalibotan. Si salmista David nag-ampo: “Ikaw mao ang akong paglaom, Oh Soberanong Ginoong Jehova, ang akong pagsalig sukad sa akong pagkabatan-on. Oh Diyos, imo akong gitudloan sukad pa sa akong pagkabatan-on, ug hangtod karon ako nagpadayon pagsaysay sa imong katingalahang mga buhat.” (Salmo 71:5, 17)c Si David ilado tungod sa iyang kaisog. Apan kanus-a niya naugmad kini? Sa batan-on pa! Bisan una pa sa iyang nabantog nga pakigharong kang Goliat, si David nagpakita na ug talagsaong kaisog sa pagpanalipod sa mga karnero sa iyang amahan​—nga nagpatay sa usa ka leyon ug oso. (1 Samuel 17:34-37) Bisan pa niana, gihatag ni David kang Jehova ang bug-os nga pasidungog sa bisan unsang kaisog nga iyang gipakita, nga nagtawag kaniya nga “akong pagsalig sukad sa akong pagkabatan-on.” Ang katakos ni David sa pagsalig kang Jehova nagpahinabo kaniya nga mabuntog ang bisan unsang kalisdanan nga iyang giatubang. Makaplagan usab nimo nga kon ikaw mosalig kang Jehova, siya magahatag kanimo sa kaisog ug kusog sa ‘pagdaog sa kalibotan.’​—1 Juan 5:4.

18. Unsang tambag ang gihatag sa diyosnong mga batan-on karon?

¹⁸ Libolibo ka batan-ong sama kanimo mibarog nga maisogon ug karon nag-alagad ingong bawtismadong mga magmamantala sa maayong balita. Kami nagpasalamat sa Diyos tungod sa pagtuo ug kaisog ninyong mga batan-on! Pagpabiling determinado sa pag-ikyas sa kadunotan sa kalibotan. (2 Pedro 1:4) Padayong gamita ang imong binansay-sa-Bibliya nga kagahom sa pag-ila. Ang pagbuhat niana manalipod kanimo gikan sa kalamidad karon ug sa kataposan magseguro sa imong kaluwasan. Sa pagkatinuod, ingon sa ipakita sa among kataposang artikulo, mapalampos nimo ang imong kinabuhi.

[Mga footnote]

Mga Pangutana Agig Repaso

◻ Sa unsang paagi ang usa ka batan-on makabansay sa iyang kagahom sa pag-ila?

◻ Sa unsang paagi ang usa ka batan-on makagamit sa iyang kagahom sa pag-ila maylabot sa pagtambong sa Kristohanong mga salosalo?

◻ Unsang mga puntos ang mahimong hunahunaon sa pagplano sa edukasyon sa usa?

◻ Sa unsang paagi ang mga batan-on nga managtrato makalikay sa lit-ag sa seksuwal nga imoralidad?

[Hulagway sa panid 15]

Ang pagkat-on sa pagpanukiduki motabang kanimo sa pagbansay sa imong kagahom sa pag-ila

[Hulagway sa panid 16]

Ang mas gagmayng mga salosalo mas sayon dumalahon ug lagmit nga dili kaayo mahimong way-pugong nga mga hudyaka

[Hulagway sa panid 16]

Ang mga ginikanan kinahanglang moabag sa ilang mga anak sa pagplano sa ilang edukasyon

[Hulagway sa panid 17]

Ang pagpakigdeyt nga ginurupo maoy usa ka panalipod