Sugilanon sa Kinabuhi

Lig-on Kaming Mibarog Dapig sa Pagmando sa Diyos

SUMALA SA GIASOY NI MICHAL ŽOBRÁK

Human migugol ug usa ka bulan sa bartolina, ako gitaral atubangan sa usa ka tigsukitsukit. Wala madugay, siya namula ug misinghag: “Mga espiya kamo! Mga espiya sa Amerikano!” Nganong nasuko man siya pag-ayo? Igo lang siya nga nangutana nako kon unsay akong relihiyon, ug ako mitubag: “Saksi ni Jehova ako.”

KINI nahitabo kapin nag 50 ka tuig kanhi. Niadtong panahona, ang nasod nga akong gipuy-an nailalom sa Komunistang pagmando. Apan, dugay na una pa niana, kami nakaagom ug grabeng pagsupak sa among Kristohanong buluhaton nga pagpanudlo.

Nag-antos Kami sa Daotang mga Epekto sa Gubat

Sa dihang mibuto ang Gubat sa Kalibotan I niadtong 1914, ako nag-edad ug otso anyos. Niadtong panahona, ang akong balangay, ang Zálužice, nailalom sa monarkiya sa Austria-Hungarianhon nga Imperyo. Ang gubat wala lang maghatag ug kagubot sa kalibotan kondili kalit usab niini nga gitapos ang akong pagkabata. Ang akong amahan, nga usa ka sundalo, namatay sa unang tuig pa lang sa gubat. Tungod niini, ang akong inahan, akong duha ka manghod nga babaye, ug ako nag-ilaid sa tumang kakabos. Sanglit ako ra ang lalaki sa pamilya, ako na ang nag-abaga sa daghang responsabilidad sa among gamay nga uma ug sa panimalay. Relihiyoso kaayo ako sukad sa pagkabata. Hangyoon man gani ako sa among ministro sa Reformed (Calvinist) Church sa paghulip kaniya ug tudloan ang akong mga kaeskuyla sa dihang wala siya.

Natapos ang Gubat sa Kalibotan I niadtong 1918, ug nakahatag kadtog kahupayan kanamo. Ang Austria-Hungarianhon nga Imperyo napukan, ug kami nahimong mga lungsoranon sa Republika sa Czechoslovakia. Wala madugay, daghang tawo sa among dapit nga milalin sa Tinipong Bansa ang namauli. Apil kanila mao si Michal Petrík, nga miabot sa among balangay sa 1922. Sa dihang giduaw niya ang usa ka pamilya nga silingan namo, kami sa akong inahan gidapit usab.

Nahimong Tinuod Kanamo ang Pagmando sa Diyos

Si Michal usa ka Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova kaniadto, ug naghisgot siya ug hinungdanong mga isyu sa Bibliya nga nakapaikag kanako. Ang nagustohan nako pag-ayo mao ang bahin sa umaabot nga Gingharian ni Jehova. (Daniel 2:44) Sa dihang miingon siya nga adunay pagahimoon nga Kristohanong panagkatigom sa balangay sa Záhor pagkasunod Dominggo, desidido ako nga moadto. Mibangon ako ug alas 4:00 sa buntag ug mibaktas ug mga otso kilometros padulong sa balay sa akong ig-agaw aron sa paghulam ug bisikleta. Human nako ayoha ang nahiyos nga ligid, mipadayon ako pagbiyahe ug laing 24 kilometros paingon sa Záhor. Wala ako masayod kon diin ang tigomanan, busa mihinayhinay ako pagbisikleta subay sa usa sa mga kalye. Dayon nadunggan nako nga may nag-awit ug alawiton sa Gingharian sa usa sa mga balay. Nalipay kaayo ako. Misulod ako sa balay ug giingnan ang tagbalay kon nganong miadto ako didto. Gidapit ako sa pamilya sa pagpamahaw uban kanila, ug dayon giuban nila ako sa tigom. Bisan tuod kinahanglan na pod ako nga mobisikleta ug mobaktas ug laing 32 kilometros sa pagpauli, wala gayod ako batiag kakapoy.—Isaias 40:31.

Nakadayeg ako sa klaro, pinasukad-sa-Bibliya nga mga pagtulon-an sa mga Saksi ni Jehova. Ang paglaom nga makatagamtam ug matagbawon nga kinabuhi ilalom sa pagmando sa Diyos nakatandog sa akong kasingkasing. (Salmo 104:28) Kami sa akong inahan nakahukom sa pagpadalag sulat sa pagluwat sa among simbahan. Nagpahinabo kini ug kaylap nga panaghisgot sa among balangay. Diha ganiy panahon nga ang ubang tawo dili makig-estorya kanamo, apan napahimuslan namo ang maayong panag-ubanay sa daghang Saksi sa among dapit. (Mateo 5:11, 12) Wala madugay human niadto, ako nabawtismohan sa Suba sa Uh.

Ang Among Kinabuhi Nasentro Diha sa Ministeryo

Giwali namo ang Gingharian ni Jehova sa matag higayon. (Mateo 24:14) Kami ilabinang puliki diha sa organisado kaayo nga mga kampanya sa pagsangyaw matag Dominggo. Niadtong panahona, ang mga tawo kasagarang mobangon ug sayo, busa sayo usab kaayo kami nga mosugod sa pagsangyaw. Sa hapon, dihay gipahigayon nga publikong pakigpulong. Ang mga magtutudlo sa Bibliya kasagarang mamulong nga ekstemporanyo. Ipahiuyon nila ang ilang pakigpulong sa gidaghanon sa interesadong mga tawo, ilang relihiyosong kagikan, ug sa mga isyu nga naglangkit kanila.

Ang mga kamatuoran sa Bibliya nga among giwali nagbukas sa mga mata sa daghang matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo. Wala madugay human sa akong bawtismo, misangyaw ako sa balangay sa Trhovište. Diha sa usa ka balay, nakaestorya nako ang usa ka buotan ug mahigalaon kaayo nga babaye, si Gng. Zuzana Moskal. Siya ug ang iyang pamilya maoy mga Calvinista, sama kanako kaniadto. Bisan pag sinati siya sa Bibliya, daghan siya ug mga pangutana sa Bibliya nga wala gihapon matubag. Nagkaestorya kami sulod sa usa ka oras, ug napahimutang nako kaniya ang libro nga The Harp of God.a

Gilakip dayon sa pamilyang Moskal ang pagbasa sa libro nga Harp sa ilang regular nga mga sesyon sa pagbasa ug Bibliya. Daghan pang mga pamilya sa maong balangay ang nagpakitag interes ug nagsugod sa pagtambong sa among mga tigom. Ang ilang Calvinista nga ministro mipalanog ug kusganong pasidaan batok kanamo ug sa among literatura. Dayon gisugyotan sa ubang interesadong mga tawo ang ministro sa pag-adto sa among tigom ug pamatud-ang sayop ang among mga pagtulon-an pinaagig debate.

Ang ministro miabot, apan wala siyay ikapresentar nga pamatuod sa Bibliya sa pagsuportar sa iyang mga pagtulon-an. Sa pagdepensa sa iyang kaugalingon, siya miingon: “Dili nato angay tuohan ang tanang gisulti sa Bibliya. Mga tawo ray nagsulat niana, ug ang mga pangutana bahin sa relihiyosong mga pagtulon-an mahimong ipatin-aw sa ubang mga paagi.” Tungod niadto, nausab ang tinamdan sa daghang tawo. Giingnan sa uban ang ministro nga kon dili siya motuo sa Bibliya, dili na sila motambong ug maminaw sa iyang mga sermon. Busa, miluwat sila sa Calvinist Church, ug mga 30 ka tawo gikan sa maong balangay ang lig-ong mibarog dapig sa kamatuoran sa Bibliya.

Ang pagwali sa maayong balita sa Gingharian mao ang sentro sa among kinabuhi, busa natural lang nga mangita ako ug pangasaw-onon gikan sa pamilya nga lig-on ug espirituwalidad. Usa sa akong mga kauban sa pagsangyaw mao si Ján Petruška, nga nakakat-on sa kamatuoran didto sa Tinipong Bansa. Nakadayeg ako sa iyang anak nga babaye nga si Mária tungod kay andam siya kanunay sa paghatag ug pamatuod kang bisan kinsa, sama sa iyang amahan. Kami naminyo sa 1936, ug si Mária maoy akong matinumanong kauban sulod sa 50 ka tuig, hangtod sa iyang kamatayon sa 1986. Niadtong 1938, natawo ang among bugtong nga anak, si Eduard. Apan niadtong panahona, daw nagsingabot ang laing gubat sa Uropa. Sa unsang paagi kini makaapektar sa among buluhatong pagwali?

Nasulayan ang Among Kristohanong Neyutralidad

Sa dihang misugod ang Gubat sa Kalibotan II, ang Slovakia, nga nahimong bulag nga nasod, nailalom sa impluwensiya sa Nazi. Apan, wala pay gihimong tinong aksiyon ang gobyerno batok sa mga Saksi ni Jehova ingong usa ka organisasyon. Siyempre, kami kinahanglang mosangyaw nga tinagotago, ug ang among literatura gisensura. Bisan pa niana, gipadayon namo ang among mga kalihokan uban ang pagkamabinantayon.—Mateo 10:16.

Samtang migrabe ang gubat, ako girekluta sa pagkasundalo, bisan pag nag-edad na ako ug kapin sa 35. Tungod sa akong Kristohanong neyutralidad, midumili ako sa pag-apil sa gubat. (Isaias 2:2-4) Maayo na lang, una pa nakahukom ang mga awtoridad kon unsay himoon kanako, ang tanang tawo nga sama kanakog pangedaron gibuhian.

Naamgohan namo nga ang mga igsoon nga nagpuyo sa mga siyudad mas malisdan sa pagbaton ug pagkaon kay kanamo nga nagpuyo sa kabaryohan. Gusto namo nga ipaambit ang among nabatonan. (2 Corinto 8:14) Busa, magdala kami ug daghang pagkaon kutob sa among maarangan ug mobiyahe ug kapin sa 500 kilometros latas sa nasod ngadto sa Bratislava. Ang suod nga Kristohanong panaghigala ug gugma nga among naugmad panahon sa gubat nagpalig-on kanamo sa lisod nga katuigan nga miabot.

Pagkuhag Gikinahanglang Pagdasig

Human sa Gubat sa Kalibotan II, ang Slovakia nahimo na usab nga bahin sa Czechoslovakia. Tali sa 1946 ug 1948, dihay tibuok-nasod nga mga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova nga gipahigayon sa Brno o kaha sa Prague. Kami nga taga-sidlakang Slovakia mibiyahe pinaagig linain nga mga tren nga gihikay alang sa mga delegado sa kombensiyon. Mahimo nimong tawgon ang mga tren nga nagaawit nga mga tren, sanglit manganta kami panahon sa biyahe.—Buhat 16:25.

Dili nako malimtan ang 1947 nga kombensiyon sa Brno, nga gitambongan sa tulo ka Kristohanong mga magtatan-aw gikan sa tibuok-kalibotan nga hedkuwarter, lakip kang Brader Nathan H. Knorr. Aron sa pagpahibalo sa publikong pakigpulong, daghan kanamo ang mipaseyo sa siyudad nga nagsul-ob ug mga karatula nga nag-anunsiyo sa tema. Ang among anak nga si Eduard, nga nag-edad lang niadto ug nuybe anyos, naminghoy pag-ayo tungod kay wala siyay karatula. Busa ang mga igsoon naghimog gamay nga mga karatula alang kaniya ug sa uban pang mga bata. Kining mga bataa nga nagsul-ob ug karatula epektibo gayong nagpahibalo bahin sa pakigpulong!

Niadtong Pebrero 1948, ang mga Komunista misugod sa pagmando. Nasayod kami nga sa ngadtongadto ang gobyerno mohimog mga lakang sa pagpugong sa among ministeryo. Usa ka kombensiyon ang gipahigayon sa Prague sa Septiyembre 1948, ug masulub-on kaayo namong gidahom ang laing pagdili sa among publikong mga panagkatigom, human lang sa tulo ka tuig nga libreng panagkatigom. Una kami mibiya sa kombensiyon, mihimo kamig resolusyon nga, sa bahin, nag-ingon: “Kami, mga Saksi ni Jehova, nga nagkatigom dinhi . . . , determinado sa pagpauswag pa gayod niining bulahan nga pag-alagad, ug, uban sa dili-takos nga kalulot sa Ginoo, sa pagpadayon niana bisan panahon sa mga pagsulay, ug sa pagwali sa ebanghelyo sa gingharian sa Diyos uban ang labaw pang kadasig.”

“Mga Kaaway sa Estado”

Paglabay sa duha lang ka bulan human sa kombensiyon sa Prague, gironda sa sekreta nga mga polis ang puy-anang Bethel duol sa Prague. Giilog nila ang propiedad, gikompiskar ang tanang literatura nga ilang nakita, ug giaresto ang tanang Bethelite lakip ang ubang mga igsoon. Apan diha pay mas grabeng nahitabo.

Sa gabii sa Pebrero 3-4, 1952, ang puwersa sa seguridad milukop sa nasod ug miaresto sa kapig 100 ka Saksi. Usa ako niana. Niadtong mga alas tres sa buntag, gipukaw sa mga polis ang tibuok nakong panimalay. Gihangyo nila ako sa pag-uban kanila apan wala silay gihatag nga katin-awan. Ako gigapos ug gitaptapan ug gipasakay sa likod sa trak kauban sa daghan pa. Ako gibartolina.

Usa ka bulan ang milabay nga walay nakigsulti kanako. Ang bugtong tawo nga nakita nako mao ang guwardiya nga naghatag kanako ug diyutayng pagkaon diha sa usa ka lungag sa pultahan. Dayon gipatawag ako sa tigsukitsukit nga gihisgotan sa sinugdanan. Human niya ako tawga nga espiya, siya mipadayon: “Binuang nang relihiyon. Walay Diyos! Dili namo kamo tugtan sa paglimbong sa among mga obrero. Amo kang bitayon o kaha anhi ka na madugta sa prisohan. Ug kon moanhi ang imong Diyos, amo usab siyang patyon!”

Sanglit ang mga awtoridad nasayod nga walay espesipikong balaod ang nagdili sa among Kristohanong mga kalihokan, gusto nilang hatagan ug laing kahubitan ang among mga kalihokan aron mosibo sa naglungtad nga mga balaod pinaagi sa paghulagway kanamo ingong “mga kaaway sa Estado” ug ingong mga espiya sa laing nasod. Aron mahimo kana, kinahanglang bungkagon nila ang among determinasyon ug “paangkonon” kami sa bakak nga mga sumbong. Human sa pagsukitsukit niadtong gabhiona, ako wala tugoting matulog. Paglabay sa pipila ka oras, gisukitsukit na usab ako. Niining higayona, gusto sa tigsukitsukit nga pirmahan nako ang usa ka dokumento nga nag-ingon: “Ingong usa ka kaaway sa People’s Democratic Czechoslovakia, ako wala motrabaho sa [uma nga gidumala sa gobyerno] tungod kay gihulat nako ang mga Amerikano.” Sa dihang midumili ako sa pagpirma sa maong kabakakan, ako gibalhog sa koreksiyonal nga bilanggoan.

Gidid-an ako sa pagkatulog, paghigda, o bisan paglingkod. Gitugotan lang ako sa pagtindog o paglakawlakaw. Sa dihang gikapoy na ako, mihigda ako sa salog nga semento. Dayon gidala akog balik sa mga guwardiya sa opisina sa tigsukitsukit. “Mopirma ka na ba?” misukna ang tigsukitsukit. Sa dihang mibalibad gihapon ako, iya akong gilamparo. Nagkadugo ako. Dayon misinghag siya sa mga guwardiya: “Gusto niyang maghikog. Bantayi nga dili siya maghikog!” Gidala akog balik sa bartolina. Sulod sa unom ka bulan, balikbalik nga gihimo sa tigsukitsukit ang maong mga taktika. Ang ilang mga paningkamot sa pagbungkag sa akong baroganan o pagpaangkon kanako nga ako kaaway sa Estado wala magpahuyang sa akong determinasyon sa pagpabiling maunongon kang Jehova.

Usa ka bulan una ako gieskedyul nga husayon, usa ka piskal ang miabot gikan sa Prague ug misukitsukit sa matag usa sa among grupo sa 12 ka Saksi. Gipangutana niya ako: “Unsay imong buhaton kon atakehon sa mga imperyalista sa Kasadpan ang atong nasod?” “Sama sa akong gibuhat sa dihang kining nasora ug si Hitler miatake sa USSR. Wala ako makiggubat kaniadto, ug dili ako makiggubat karon tungod kay ako usa ka Kristohanon ug ako neyutral.” Dayon giingnan niya ako: “Dili namo puwedeng konsentihon ang mga Saksi ni Jehova. Gikinahanglan namo ang mga sundalo engkasog atakehon kami sa mga imperyalista sa Kasadpan, ug kinahanglan namo ang mga sundalo aron sa pagpahigawas sa among mga obrero sa Kasadpan.”

Sa Hulyo 24, 1953, kami gidala sa hukmanan. Kaming 12 usa-usa nga gipaatubang sa grupo sa mga huwes. Gipahimuslan namo ang higayon sa pagsaysay bahin sa among pagtuo. Human namo matubag ang bakak nga mga sumbong nga gipahamtang kanamo, usa ka abogado ang mitindog ug miingon: “Makadaghan na akong mianhi niini nga hukmanan. Kasagaran, madunggan nako ang mga pagsugid ug sala, paghinulsol, ug bisan paghilak. Apan kining mga tawhana mobiya dinhi nga mas determinado pa kay sa dihang sila miabot.” Human niana, kaming 12 gihukman nga sad-an sa pagpakigkunsabo batok sa Estado. Gisentensiyahan ako ug tulo ka tuig sa bilanggoan ug giembargo sa Estado ang tanan nakong propiedad.

Wala Ako Mihunong Bisag Ako Tigulang Na

Sa dihang ako mipauli na sa balay, ako gipanid-an gihapon sa mga sekreta. Bisan pa niana, gipadayon nako ang akong teokratikanhong kalihokan ug gipiyalan sa pagdumala sa espirituwal nga panginahanglan sa among kongregasyon. Bisan tuod gitugotan kami sa pagpuyo sa among nakompiskar nga balay, kini legal nga giuli kanamo human lang sa kapin sa 40 ka tuig sa ulahi, human nga napukan ang Komunismo.

Dili ako ang kataposang nabilanggo sa among pamilya. Tulo ka tuig pa lang akong nakapauli sa balay sa dihang si Eduard girekluta alang sa serbisyo militar. Tungod sa iyang nabansay-sa-Bibliya nga tanlag, siya midumili ug nabilanggo. Paglabay sa katuigan, bisan ang akong apo nga lalaki, si Peter, nabilanggo usab, bisan pa sa iyang masakiton nga kahimtang.

Niadtong 1989 ang Komunistang pagmando sa Czechoslovakia nahugno. Nalipay kaayo ako nga human sa upat ka dekada sa pagdili, libre na akong makasangyaw sa balay ug balay! (Buhat 20:20) Basta itugot lang sa akong panglawas, malipayon akong nakig-ambit niining matanga sa pag-alagad. Karon nga nag-edad na ako ug 98, maluyahon na ako, apan nalipay ko nga makasangyaw gihapon ako sa mga tawo bahin sa kahibulongang mga saad ni Jehova alang sa umaabot.

Dose na ka lider sa lima ka lainlaing mga nasod ang nakamando sa akong lungsod. Kini naglakip sa mga diktador, mga presidente, ug usa ka hari. Walay usa kanila ang nakatagana ug bisan unsang malungtaron nga solusyon sa mga suliran nga naghasol sa mga tawo ubos sa ilang pagmando. (Salmo 146:3, 4) Nagpasalamat ako kang Jehova nga iya akong gitugotan nga makaila kaniya sa dihang ako bata pa. Sa ingon, nasayran nako ang iyang solusyon pinaagi sa Mesiyanikong Gingharian ug nalikayan ang kawang nga pagkinabuhi nga bulag sa Diyos. Aktibo nakong giwali ang kinamaayohan nga balita sulod sa kapin ug 75 ka tuig, ug kini nakahatag kanako ug katuyoan sa kinabuhi, katagbawan, ug usa ka masanag nga paglaom sa kinabuhing walay kataposan sa yuta. Unsa pa may akong pangayoon?b

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Wala madugay human sa among kasal

[Hulagway sa panid 26]

Uban ni Eduard sa unang bahin sa katuigan sa 1940

[Hulagway sa panid 27]

Nagpahibalo sa kombensiyon sa Brno, 1947