Masulub-ong Managsoon “Nagtukod sa Balay sa Israel”

MIBANAGBANAG na. Si Lea nahibalo nga hapit na siyang mabisto. Sa dili madugay, madiskobrehan na ni Jacob nga siya diay ang kadulog niini, dili si Raquel nga iyang manghod. Sa hangyo sa iyang amahan, si Lea, nga lagmit nagbelo, nakigdulog kang Jacob nianang gabhiona sa higdaanan nga giandam para kang Jacob ug Raquel.

Hunahunaa lang kon unsay gibati ni Jacob pagkahibalo niya niana pagkabuntag! Labihan niyang sukoa, ug gisudyaan niya si Laban, nga amahan ni Lea. Sa laing bahin, lagmit naghunahuna si Lea sa nahimo niyang papel sa maong pagpanglimbong ug sa mahimong epekto niana. Ang asoy bahin kang Lea ug Raquel maoy hinungdanong bahin sa kasaysayan sa Bibliya. Kini usab nagpakita nga maalamon ang pagbaton ug usa lamang ka asawa ug ang pag-unong sa kapikas.

Usa ka Estranghero Diha sa Atabay

Pito ka tuig una pa niana, si Raquel midalidalig adto sa iyang amahan aron isulti kaniya nga nakahimamat siyag usa ka tawo diha sa atabay nga nagpaila nga paryente kono nila. Ig-agaw diay niya kadto, si Jacob, nga anak sa igsoong babaye sa iyang amahan ug usa ka magsisimba ni Jehova. Usa ka bulan sa ulahi, giingnan ni Jacob si Laban nga mangagad siya ug pito ka tuig alang sa kamot ni Raquel. Kay nakita ni Laban nga kugihan kaayo ang iyang pag-umangkon ug kay batasan usab diha sa ilang lugar nga magminyo ang magparyente, iyang gidawat ang maong tanyag.—Genesis 29:1-19.

Tininuod ang gugma ni Jacob kang Raquel. Ang pito ka tuig nga pagpangagad “sama ra sa pipila ka adlaw tungod sa iyang gugma kaniya.” (Genesis 29:20) Ikaingon nga si Raquel daghag dalayegong mga hiyas tungod kay gihigugma siya ni Jacob hangtod sa lubnganan.

Nangandoy ba usab si Lea nga maminyo ug matinumanong alagad ni Jehova? Wala kana hisgoti sa Bibliya. Apan daghan kinig gihisgotan bahin sa hunahuna ni Laban sa kaminyoon ni Lea. Human makasayod si Jacob kang Raquel, si Laban nagpahigayon ug kombira sa kasal. Apan pagkagabii, matod pa sa asoy sa Bibliya, iyang gidala si Lea ngadto kang Jacob “aron siya makigdulog kaniya.”—Genesis 29:23.

Nakigkunsabo ba si Lea sa paglimbong kang Jacob? O napugos lang siya sa pagtuman sa iyang amahan? Ug diin man si Raquel niadtong panahona? Nahibalo ba siya sa nahitabo? Kon mao, unsay iyang gibati? Estrikto ba kaayo ang iyang amahan mao nga wala siya makaako sa pagsupak kaniya? Ang Bibliya wala magtubag niining mga pangutanaha. Bisan unsa pay anaa sa hunahuna ni Raquel ug Lea bahin sa nahitabo, nakapasilaob gayod kini sa kasuko ni Jacob. Iyang gisukmatan si Laban, dili ang mga anak niini, nga nag-ingon: “Dili ba alang kang Raquel nga ako nag-alagad kanimo? Busa nganong gilimbongan mo ako?” Unsay tubag ni Laban? “Dili batasan . . . nga ihatag ang manghod nga babaye nga una kay sa panganay. Sauloga sa bug-os ang semana niini nga babaye. Human niana ihatag usab kanimo kining laing babaye alang sa pag-alagad nga imong ikaalagad kanako sa dugang pito ka tuig.” (Genesis 29:25-27) Nalimbongan si Jacob maong nakabaton siya ug duha ka asawa nga miresultag mapait nga pagpangabugho tali sa iyang mga asawa.

Dili Malipayon nga Pamilya

Si Jacob nahigugma pag-ayo kang Raquel. Sa dihang nakita sa Diyos nga si Lea “gidumtan,” o wala kaayo higugmaa, iyang gibuksan ang tagoangkan niini, samtang si Raquel nagpabiling apuli. Apan dili lang anak ang gipangandoy ni Lea kondili ang kasingkasing usab ni Jacob. Nakita niya nga mas nahigugma si Jacob kang Raquel busa naguol siya pag-ayo. Bisan pa niana, si Lea nagtuo nga higugmaon gayod siya ni Jacob tungod kay gipakatawo niya ang una nilang anak, si Ruben, nga nagkahulogang, “Tan-awa, Usa ka Anak Lalaki!” Gipatin-aw ni Lea kon nganong gitawag niya ang iyang anak nianang ngalana: “Tungod kay si Jehova nagtan-aw sa akong pagkaalaot, sa pagkaagi nga ang akong bana karon mosugod na sa paghigugma kanako.” Apan wala gihapon matuman ang iyang gipangandoy, bisan sa dihang nanganak siya sa ilang ikaduha nga anak. Ginganlan niya kinig Simeon, nga nagpasabot ug “Pagpamati.” Siya nagpatin-aw: “Tungod kay si Jehova namati, sa pagkaagi nga ako gidumtan ug busa siya naghatag usab kanako niining usa.”—Genesis 29:30-33.

Kay namati man ang Diyos, nagpasabot kana nga giampo ni Lea ang iyang kahimtang. Lagmit usa siya ka matinuohon nga babaye. Apan nagpadayon ang iyang kaguol hangtod nga nanganak siya sa iyang ikatulo nga anak, si Levi. Kanang ngalana, nga nagpasabot ug “Pag-unong,” o “Miipon,” gipatin-aw sa mga pulong ni Lea: “Karon niining higayona ang akong bana moipon na kanako, tungod kay ako nanganak kaniya ug tulo ka anak nga lalaki.” Apan si Raquel gihapon ang labaw nga gihigugma ni Jacob. Lagmit nadawat na kana ni Lea tungod kay ang ngalan sa iyang ikaupat nga anak wala na magpakita nga siya nangandoy pa sa tiunay nga gugma ni Jacob. Hinunoa, ang ngalang Juda nagpahayag sa iyang pagpasalamat sa Diyos. Ang ngalang “Juda” nagkahulogang “Gidayeg,” o “Usa nga Pagadayegon.” Si Lea miingon: “Niining higayona akong dayegon si Jehova.”—Genesis 29:34, 35.

Kon si Lea naguol pag-ayo, mao pod si Raquel. Iyang gihangyo si Jacob: “Hatagi ako ug mga anak kay kon dili, ako mahimong patayng babaye.” (Genesis 30:1) Naangkon ni Raquel ang kasingkasing ni Jacob, apan gusto niyang makabaton ug anak. Si Lea daghag anak, apan gusto niya nga higugmaon siya pag-ayo ni Jacob. Si Raquel nangandoy sa nabatonan ni Lea. Sa baylo, si Lea nangandoy sa nabatonan ni Raquel. Silang duha dili malipayon. Parehas silang nahigugma kang Jacob ug gusto nilang makabaton ug mga anak. Nasina sila sa usag usa. Makaguol gayod ang kahimtang sa ilang pamilya!

Makabaton Kahag mga Anak si Raquel?

Kaniadto, tunglo ang pagkawalay anak. Ang Diyos nagsaad kang Abraham, Isaac, ug Jacob nga ang ilang pamilya magpatungha sa “binhi” nga pinaagi niini ang tanang banay magapanalangin sa ilang kaugalingon. (Genesis 26:4; 28:14) Apan si Raquel walay anak. Si Jacob nangatarongan nga ang Diyos lamang ang makahimo sa paghatag kang Raquel ug mga anak aron makaambit siya sa maong mga panalangin. Apan wala na makapaabot si Raquel. “Ania ang akong ulipong babaye nga si Bilha,” matod pa niya. “Pakigdulog kaniya, aron siya makapanganak diha sa akong mga tuhod ug nga ako, bisan ako, makabaton ug mga anak gikan kaniya.”—Genesis 30:2, 3.

Tingali nalisdan kita pagsabot kon nganong gibuhat kana ni Raquel. Apan, ang mga kontrata sa kaminyoon nga nakalotan sa Tungang Sidlakan nagpakita nga batasan kaniadto nga kon apuli ang asawa, iyang ihatag sa iyang bana ang iyang sulugoong babaye aron adunay manununod.a (Genesis 16:1-3) Sa pipila ka kahimtang, ang mga anak sa sulugoong babaye isipon nga anak sa asawa.

Sa dihang nanganak si Bilha, si Raquel sa tumang kalipay miingon: “Ang Diyos milihok ingong akong maghuhukom ug namati usab sa akong tingog, mao nga siya naghatag kanako ug usa ka anak nga lalaki.” Iyang ginganlan siyag Dan, nga nagkahulogang “Maghuhukom.” Giampo usab niya ang iyang kahimtang. Sa dihang natawo ang ikaduhang anak ni Bilha, si Neptali, nga nagkahulogang “Akong Pakigdumog,” si Raquel miingon: “Uban ang makigbisogong mga pakigdumog ako nakigdumog sa akong igsoong babaye. Ako migula usab nga mananaog!” Ang maong mga ngalan nagpaila sa mapait nga pagkompetensiyahay sa duha ka magkaribal.—Genesis 30:5-8.

Lagmit naghunahuna si Raquel nga milihok siya uyon sa iyang pag-ampo sa dihang iyang gihatag si Bilha kang Jacob, apan dili kadto mao ang paagi sa Diyos sa paghatag kaniyag mga anak. Unsang leksiyon ang atong makat-onan gikan niini? Sa dihang mohangyo kang Jehova, kita kinahanglang magmapailobon. Siya makahimo sa pagtubag sa atong mga pag-ampo sa paagi ug sa panahon nga wala nato damha.

Kay dili magpalupig, gihatag usab ni Lea ang iyang sulugoong babaye, si Zilpa. Siya nanganak una kang Gad, dayon kang Aser.—Genesis 30:9-13.

Dihay usa ka hitabo nga nagpakita sa panag-away ni Raquel ug Lea. Kini nahitabo sa dihang nakakitag mga mandragora ang anak ni Lea nga si Ruben. Ang bunga niini gituohan nga makatabang nga momabdos ang babaye. Sa dihang nangayo si Raquel niini, si Lea nasuko: “Gamayng butang lang ba kini, ang imong pagkuha sa akong bana, uban ang imong pagkuha usab karon sa mga mandragora sa akong anak?” Sumala pa sa pipila, kini nagpasabot nga mas subsob nga kauban ni Jacob si Raquel ug puyo kay kang Lea. Lagmit nakita ni Raquel nga makataronganon ang reklamo ni Lea mao nga siya mitubag: “Tungod niana siya mohigda uban kanimo karong gabii baylo sa mga mandragora sa imong anak.” Busa sa dihang mipauli si Jacob nianang gabhiona, gisultihan siya ni Lea: “Kanako ka makigdulog, tungod kay gisuholan ko gayod ikaw pinaagi sa mga mandragora sa akong anak.”—Genesis 30:15, 16.

Si Lea nanganak sa ikalima ug ikaunom niya nga anak, si Isacar ug Zabulon. Human niana, siya mipahayag: “Sa kataposan madawat na ako sa akong bana, tungod kay nanganak ako ug unom ka anak nga lalaki kaniya.”b—Genesis 30:17-20.

Ang mga mandragora wala makatabang kang Raquel nga momabdos. Sa kataposan, nagmabdos ra gayod siya ug nanganak kang Jose, unom ka tuig human siya maminyo kang Jacob, tungod kay si Jehova “nahinumdom” kaniya ug nagtubag sa iyang pag-ampo. Niadto lang tungora nga nakaingon si Raquel: “Ang Diyos nagkuha sa akong kaulawan!”—Genesis 30:22-24.

Kamatayon ug Kabilin

Si Raquel naunong sa dihang nanganak siya sa iyang ikaduha nga anak, si Benjamin. Gihigugma pag-ayo ni Jacob si Raquel, ug pinangga niya ang duha ka anak niini. Katuigan sa ulahi, sa hapit na siyang mamatay, wala gihapon niya malimti ang ahat nga kamatayon sa iyang pinanggang si Raquel. (Genesis 30:1; 35:16-19; 48:7) Kon bahin sa kamatayon ni Lea, ang ato lamang nahibaloan mao nga siya gilubong ni Jacob diha sa usa ka langob, diin gusto niya nga didto usab siya ilubong.—Genesis 49:29-32.

Sa dihang tigulang na si Jacob, siya mimulo nga ang iyang kinabuhi—lakip nianang sa iyang panimalay—makapasubo kaayo. (Genesis 47:9) Sa walay duhaduha, grabe usab ang kaguol ni Lea ug Raquel. Ang ilang mga kasinatian nagpakita sa mapait nga sangpotanan sa pagbatog daghang asawa. Kini nagpakita usab kon nganong gibaod ni Jehova nga ang usa ka bana magbaton lamang ug usa ka asawa. (Mateo 19:4-8; 1 Timoteo 3:2, 12) Motungha ang pagpangabugho kon ang bana ug asawa maibog sa lain gawas sa iyang kapikas. Usa kana sa mga hinungdan kon nganong gidili sa Diyos ang pagpakighilawas ug pagpanapaw.—1 Corinto 6:18; Hebreohanon 13:4.

Bisan pa niana, ang Diyos nagpadayon—hangtod karon—sa pagtuman sa iyang katuyoan, nga naggamit sa dili-hingpit apan matinumanon nga mga lalaki ug babaye. Si Lea ug Raquel adunay kahuyangan sama kanato. Apan, pinaagi niining mga babayhana, gisugdan ni Jehova pagtuman ang iyang saad kang Abraham. Busa husto ang pag-ingon nga si Raquel ug Lea “nagtukod sa balay sa Israel.”—Ruth 4:11.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 9]

Si Lea ug Raquel parehong nangandoy sa nabatonan sa matag usa kanila, ug sila dili malipayon

[Hulagway sa panid 10]

Ang nasod sa Israel mitungha gikan sa 12 ka anak ni Jacob